Η ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ[Μέρος Β΄]

Μέρος Β΄

Η ΜΕΓΑΛΗ ΜΗΤΕΡΑ



Η "Μεγάλη Μητέρα", που οι τελετές της ανάγονται στη νεολιθική και την πρώιμη εποχή του χαλκού, γίνεται στη Μινωική Κρήτη το κατ' εξοχήν γνώρισμα αυτής της παράδοσης και αγκαλιάζει θερμά, ολόκληρο το σύμπαν της. Για πρώτη φορά μάλιστα εδώ, από αόριστη δύναμη της φύσης, αποκτά όνομα. Αναφέρεται σαν "Πότνια" στις πινακίδες της γραμμικής γραφής, και ιερά της βρέθηκαν σε πολλά μέρη της Μεγαλονήσου. Δεν αισθανόμαστε έτσι έκπληξη όταν ανακαλύπτουμε προσφορές προς αυτήν από μέλι και μέσα στο Λαβύρινθο, την περίτεχνη κυψέλη αυτού του θρησκευτικού μυσταγωγήματος. Είναι φυσικά αφιερωμένες στην "Πότνια του Λαβύρινθου" (po-ti-ni-ja da-pu-ri-to-jo) (Castleden).

Τα ονόματά της αρχίζουν σιγά-σιγά να πολλαπλασιάζονται και επί τέλους - προς μεγάλη μας χαρά - ονομάζεται με περιπάθεια, με σεβασμό και με αλαζονεία από τους ανθρώπους, "Μητέρα", μητέρα της ζωής και του κόσμου. Αλλά για να υπογραμμισθεί το απέραντο σαν τον ορίζοντα λίκνο της, είναι πάντα δεμένη πια με τόπους και συνήθως με κορυφές ορέων: "Μήτηρ Ορεία", "Μήτηρ Ιδαία", "Μήτηρ Δινδυμήνη" (από το όρος Δίνδυμο, Δίκτη κ.λπ.).

Υπήρξε οντότητα Υπερβατική, αλλά παράλληλα γήινη και πολυδιάστατη: οικιακή φύλακας, προστάτιδα της πόλης, θεά της φύσης και χθόνια θεότητα. Έτσι τα σύμβολα της είναι ανάλογα: Ο Διπλούς Πέλεκυς για την πόλη, το φίδι για το σπίτι και τον κάτω κόσμο, οι στήλες για το ύπαιθρο και τη φύση και τα πουλιά για τον ουρανό.

O Πάρεδρος της Mεγάλης Mητέρας

Στη διάστασή της που συνδέθηκε με τη φύση, τη βλάστηση και την αναγέννηση, η Μεγάλη Μητέρα, καθώς δεν ήταν δυνατό, δεν επιτρεπόταν να παρακολουθήσει προσωπικά σαν απόλυτη θεά, τη δοκιμασία του κύκλου της ζωής, να πεθάνει δηλαδή το χειμώνα και να αναστηθεί την άνοιξη, το ρόλο αυτό αναλαμβάνει μια υποδεέστερη, μια πάρεδρη αρσενική θεότητα που εμφανίζεται σαν γιος της ή σύζυγος. Το όνομά του στην αρχή είναι Γελχανός που αργότερα εξελίχθηκε και σε επίθετο του Δία και είναι η πρώτη εμφάνιση αυτού του συμπυκνωμένου σε νοήματα όντος, που θα καθιερωθεί αργότερα σαν ο Μύστης, ο Γιος της, ο "Κούρος" της.

Και αυτός ο Κούρος είναι που θα συνεχίσει την εξέλιξή του, και με μια αντίστοιχη θέση που θα καθέξει στο ανθρώπινο επίπεδο, θα προαχθεί στοργικά, θα του ανατεθούν καθήκοντα ιερατικά και κυρίως εγκόσμια και οργανωτικά. Έτσι, που ο άντρας πια στην Μητριαρχική κυρίως αυτή κοινωνία θα αποκτήσει δικαιωματικά μέσα από ένα φυσικό καταμερισμό, ισοτιμία, δύναμη και εξουσία. Κοσμική μάλιστα εξουσία υπέρτερη, καθώς θα γίνει βασιλιάς και Μίνωας. Αλλά που όλα αυτά θα τα σεβασθεί και σοφά θα τα αυτοπεριορίσει.

Oι παραλλαγές της Mεγάλης Mητέρας

Η Βριτόμαρτις, είναι μια άλλη διάσταση της θεάς Μητέρας σαν εξειδιασμένη πια θεότητα των ορέων, των θηρίων και του κυνηγίου, που συνδέεται επίσης και με τη θάλασσα και τα αλιεύματα, αποκαλούμενη τότε Δίκτυννα (των δικτύων των αλιέων). Με το χρόνο θα αλλάξει και πάλι όνομα, για να γίνει αργότερα η γνωστή θεά Άρτεμις (που τα δύο ονόματά της παίζουν όμως ηχητικά).

Tα Mυητικά της Tελέσματα

H τελετουργία εξελίσσεται. Για πρώτη φορά εδώ στην Kρήτη παύει να είναι απλά ικετευτική, έχει πλέον αντίστιξη. O πιστός γίνεται εκλεκτός, ο επιλεγμένος. Kαι δεν εκφέρει απλά άναρθρες κραυγές ή δογματικό πείσμα, έχει παρουσία, συνοχή και λόγο. Για παράδειγμα, στην είσοδο του ιερού της Mητέρας στη Φαιστό μια επιγραφή υπενθυμίζει ότι η θεά προσφέρει "ένα μεγάλο θαύμα σε εκείνους που μπορούν να αποδείξουν την καταγωγή τους" (τα ανάλογα δηλαδή με τα μυστήρια αυτά πνευματικά προσόντα και φυσικές ιδιότητες). Tο είδος αυτής της καταγωγής επιβεβαιώνεται από το δεύτερο μέρος της επιγραφής που εναντιώνεται "σε αυτούς που κακώς προσπαθούν να επιβάλουν την είσοδό τους, στο γένος των θεών" (Burkert 1994). Έτσι, μόνο αυτοί που ενεργητικά και πειστικά μπορούν να αποδείξουν τη συγγένειά τους με το θείο, που είναι οι εκλεκτοί της, γίνονται δεκτοί και απολαμβάνουν το μεγάλο θαύμα της υιοθεσίας από την αιώνια Mητέρα. H τελετουργία επιλέγει πια και η μύηση ιεραρχεί.

Ο ξανθός Ραδάμανθυς, πάρεδρος στην αρχή της Μεγάλης Μητέρας, ενηλικιώνεται και μετακινείται αργότερα στη νότια Κρήτη. Με αυτόν θα συνδεθεί ονομαστικά μια ελπιδοφόρα μεταθανάτια αντίληψη που είναι εντελώς διαφορετική από εκείνη των μεταγενέστερων Ελλήνων. Η ιδέα των Ηλυσίων πεδίων και των νήσων των Μακάρων, καθαρά Μινωική προβάλλει μια προελληνική εικόνα του άλλου κόσμου, η οποία θα κορυφωθεί αργότερα όπως θα δούμε, στα Ελευσίνια Μυστήρια (Nilson).

Τα Γνωρίσματα των Τελετών της Μεγάλης Μητέρας

Τα κύρια εξωτερικά χαρακτηριστικά της θρησκευτικής αντίληψης του Μινωικού κόσμου, τα οποία διαφέρουν βασικά από τις αντίστοιχες πρακτικές της Μέσης Ανατολής και επιβεβαιώνουν την πρωτοτυπία του, είναι:

1) Το ιερατείο του αποτελείται εδώ τόσο από ιερείς, όσο κυρίως και από ιέρειες.

2) Πέρα από τις γνωστές τελετές προσφορών και θυσίας, πραγματοποιούνται θρησκευτικές συγκεντρώσεις όπου οι πιστοί προσδοκούν και βιώνουν την "επιφάνεια" του θεού ή της θεάς. Σε αυτές οραματίζονται την κάθοδο και την "ενοίκιση" των θεών τους στο σώμα ενός ιερέα ή πιστού, ή ακόμα και την εμψύχωση ενός ιερού αντικειμένου. Υπάρχει έτσι όχι μόνο συγγένεια, αλλά και κοινωνία του ανθρώπινου και του θείου και

3) Υπάρχει μία έντονη προτίμηση για συγκεντρώσεις μακριά από τους κατοικημένους τόπους και οι τελετές πραγματοποιούνται σε κορυφές βουνών και σε σπήλαια, πράγμα που προδίδει μια ολιστική, συμπαντική αντίληψη της ζωής (Dickinson).

Mια σύνοψη από τον Oμηρικό Ύμνο στη Δήμητρα

Θα υμνήσω τη Δήμητρα την καλλίκομη και τη σεμνή θεά και την κόρη της την όμορφη, που ο Αϊδωνέας την άρπαξε.

Κάποτε, η λεπτοκαμωμένη κόρη έπαιζε, σε χλοερό λειμώνα, μακριά από τη μάνα της, αμέριμνη. Με τις ορθόστηθες τις κόρες του Ωκεανού παρέα, μάζευε κρόκους και υάκινθους και βιολέτες πολύχρωμες. Ο ανοιχτός Ουρανός από πάνω και η γη ολόκληρη από κάτω, χαμογελούσαν. Τότε ακριβώς, ένας νάρκισσος που άνθιζε με εκατό τόσα πέταλα, παγίδα έγινε γι' αυτήν καθώς θαμπώθηκε απ' την ομορφιά του, κι' άπλωσε τα χέρια της γιά να τον πιάσει. Γιατί ξαφνικά σχίστηκε η γη κι' ο Πλούτωνας, ο Κύριος του κάτω κόσμου, ξεπρόβαλλε και άρπαξε παρά τη θέλησή της την όμορφη την Κόρη, γιά να την κάνει γυναίκα και βασίλισσά του. Κι' εκείνη ολοφυρόταν και ξεφώνιζε καλώντας σε βοήθεια τον Ύψιστο πατέρα της, το Δία. Κανείς όμως απ' τους θνητούς ή αθάνατους δεν άκουσε τις οιμωγές της.

Όμως οι πλαγιές των βουνών αντήχησαν τη θεία φωνή της, το ίδιο και της θάλασσας τα βάθη. Και η μάνα της η Δήμητρα την άκουσε. Ένας δυνατός πόνος έσφιξε την καρδιά της. Ξέσκισε το διάδημα της θείας κεφαλής της και τα μαλλιά της χύθηκαν, λυτά. Από τους ώμους της απόρριξε το σκούρο πέπλο της κι' έτρεχε σαν πουλί πετούμενο εδώ κι’ εκεί, πάνω από γη και θάλασσα, την κόρη της αναζητώντας.

Αλλά κανείς απ' τους θνητούς και τους αθάνατους δεν τόλμησε να της ομολογήσει την αλήθεια. Κανένας οιωνός πουλιών δε θέλησε να της φανερωθεί. Και έτσι για εννιά ημέρες ολόκληρες με αναμένους πυρσούς γύρναγε σε γη και θάλασσα αναζητώντας την. Πάνω στη λύπη της έμεινε νηστική και ούτε αμβροσία, ούτε νέκταρ δοκίμασε, και δεν πλησίασε πηγή γιά να λουστεί.

Όταν όμως χάραξε η αυγή της δέκατης ημέρας, η Εκάτη της συμπαραστάθηκε. Κρατώντας στα χέρια της το σέλας, την πήρε αμίλητη και φτάσανε μέχρι τον Ήλιο, που εποπτεύει πάνω σε ανθρώπους και θεούς. Κι' εκείνος πιεσμένος, αποκρίθηκε: Πότνια Δήμητρα, το Δία ας κατηγορήσεις που έδωσε την κόρη σου στον Αϊδωνέα, τον αδελφό του. Αλλά σταμάτα το μεγάλο θρήνο. Δεν είναι βέβαια και κακός γαμπρός ανάμεσα σε όλους τους αθάνατους ο αδελφός σου αυτός ο ομογάλακτος. Στο τριπλό το μοίρασμα που κάνανε ολόκληρου του κόσμου τα θεϊκά αδέρφια, απλά τού έπεσε αυτού ο κλήρος να βασιλεύει μες τον Άδη.

Οργίστηκε αφάνταστα η Δήμητρα όταν άκουσε για την απαγωγή της κόρης της, κι’ έπαψε να παίρνει μέρος στις συνάξεις των θεών, που γίνονταν στον Όλυμπο. Από τον πόνο αγνώριστη περιπλανιόταν, περνώντας μέσα από τις πόλεις των ανθρώπων και το βιός τους, μέχρι που έφτασε στου σοφού του Κελεού τα δώματα που στην εύφορη βασίλευε την Ελευσίνα. Γεμάτη θλίψη, κάθισε εκεί, δίπλα στο Παρθένιο το πηγάδι, κάτω από τον ίσκιο μίας ελιάς. Έμοιαζε με γριά, άτεκνη, στερημένη τάχα από τα ερωτικά της Αφροδίτης δώρα, πού χε δουλέψει σαν τροφός σε βασιλιάδες και είχε αναδειχτεί όμως προκομμένη οικονόμος σε παλάτια.

Και του βασιλιά οι θυγατέρες, όμορφες σαν θεές, η Καλλιδίκη, η Κλεισιδίκη και η αξιαγάπητη Δημό και η Καλλιθόη η μεγαλύτερη, έφτασαν εκεί με τα αστραφτερά τα χάλκινα λαγήνια τους να πάρουνε νερό. Δεν την αναγνώρισαν φυσικά γιατί είναι δύσκολο οι άνθρωποι να διακρίνουν τους θεούς. Καθώς πλησίασαν της είπανε: Γερόντισσα, ποια είσαι; Γιατί παράμερα κάθεσαι από τα σπίτια; Της πόλης οι γυναίκες, είναι βέβαιο ότι φιλόξενα θα σε δεχτούν.

Και η Θεά τους αποκρίθηκε: Αγαπημένες κόρες γυναικών υπέροχων, την ιστορία μου θα σας διηγηθώ. Το όνομά μου είναι Δωσώ, και έρχομαι από την Κρήτη, καθώς πειρατές με άρπαξαν και με τα γοργά καράβια τους στου Θορικού τα μέρη αράξανε. Όμως κατάφερα και το έσκασα απ’ αυτούς, αλλά περιπλανιόμουνα σε σκοτεινούς και άγνωστους για μένα τόπους μέχρι που έφτασα στη χώρα σας. Είθε οι Ολύμπιοι θεοί να σας χαρίσουν άξιους άντρες και απόγονους καλούς. Αλλά λυπηθείτε με κόρες μου και βρέστε μου ένα σπίτι να δουλέψω. Το παιδί τους να αναθρέψω καλά μπορώ, τα κρεβάτια τους να στρώνω και τις άλλες γυναίκες του σπιτιού να ορμηνεύω.

Η Καλλιδίκη της απάντησε: Μητέρα, οι θνητοί πρέπει να υπομένουν όσες δοκιμασίες τους στέλνουν οι θεοί, γιατί είναι πολύ ανώτεροί τους. Θα σε κατατοπίσω για τους άρχοντες που διαφεντεύουνε το τόπο μας και τον υπερασπίζονται καλά. Είναι ο Τριπτόλεμος, ο Δίοκλος, ο Πολύξεινος, ο Εύμολπος και ο Δόλιχος και ανάμεσά τους φυσικά ο μεγαλόπρεπος πατέρας μας. Οι γυναίκες τους, άξιες νοικοκυρές, όλες θα σε τιμήσουν αν την πόρτα τους χτυπήσεις, γιατί μοιάζεις σα θεά. Αλλά αν θέλεις, μείνε εδώ μέχρι να πάμε στου πατέρα μας το σπίτι και στη βαθύζωνη Μετάνειρα τη μάνα μας όσα μας είπες να αναφέρουμε. Μπορεί έτσι να μη χρειαστεί να πας σε άλλο σπίτι αν η μάνα μας σε θέλει. Ένα στερνοπαίδι γέννησε που το λατρεύουμε όλοι στο γερό παλάτι μας.

Κι' όταν η μάνα τους αργότερα δέχτηκε την ιδέα τους και υποσχέθηκε καλό μισθό στην ξένη, γρήγορες σαν ελαφίνες τρέξανε ανασηκώνοντας τις άκρες των χιτώνων τους και τα μαλλιά τους ανέμιζαν πάνω απ' τους ώμους τους όμοια με άνθη κρόκου, για να της φέρουν το καλό μαντάτο. Και η θεά περίλυπη τις ακολούθησε με το κεφάλι καλυμμένο και με τον κυανό μαντύα στους ώμους της ριγμένο. Κι' όταν έφτασαν στο παλάτι του Κελεού, κατ' ευθείαν πήγαν στα εσωτερικά τα δώματα και βρήκαν την πότνια μητέρα τους, να κρατά το νεογέννητο στην αγκαλιά της. Αλλά καθώς η Δήμητρα πάτησε το κατώφλι, η πόρτα γέμισε από θείο φως. Σέβας, ντροπή και φόβος έπιασε τότε τη βασίλισσα. Πετάχτηκε ολόρθη και της πρόσφερε αυθόρμητα ένα θρόνο να καθίσει. Αλλά η Δήμητρα που τις εποχές του έτους κυβερνάει, η αγλαόδωρη, δε θέλησε να καθίσει σε ένα τέτοιο κάθισμα λαμπρό, αλλά σιωπηλά χαμήλωσε τα όμορφα τα μάτια της και ανάμενε μέχρι που η Ιάμβη, η υπηρέτρια, κατάλαβε και της έφερε ένα σκαμνί γεροδεμένο να καθίσει, κι' απάνω του έριξε μια αστραφτερή λευκή προβιά. Και η Θεά κάθισε κρατώντας την καλύπτρα του προσώπου της στα χέρια. Κι' έμεινε για πολύ σιωπηλή κι' αγέλαστη, πάνω στο δίφρο αυτό. Κι' ούτε έβγαλε μιλιά, ούτε κάποια χειρονομία έκανε. Χωρίς χαμόγελο, χωρίς να εγγίσει φαγητό ή ποτό κάθισε, καθώς την έτρωγε ο πόνος για τη βαθύζωνη τη κόρη της. Αλλά η Ιάμβη κατανόησε το ρόλο της και πάλι, και άρχισε να κάνει χειρονομίες άσεμνες και να λέει αστεία πολλά και στο τέλος κατάφερε την αγνή Κυρά να την κάνει να γελάσει κι' έτσι κάπως να ξεθυμάνει από τον πόνο της . (Αργότερα η Ιάμβη πέτυχε πολλές φορές να την διασκεδάσει).

Τότε η Μετάνειρα γέμισε μια κούπα με γλυκόπιοτο κρασί και της το πρόσφερε. Αλλά αυτή αρνήθηκε και είπε ότι δεν ήτανε σωστό στη θέση που βρισκόταν, να πιει κόκκινο κρασί. Και ζήτησε αντί γι αυτό να πιει ένα μίγμα από νερό, κοπανιστό κριθάρι και σκόνη από μέντα .

Κι' εκείνη ακολούθησε την οδηγία κι' έφτιαξε αυτό τον κυκεώνα και στη θεά τον πρόσφερε. Και η Δηώ (η Ζητούσα) η πολυσέβαστη τον δέχτηκε για χάρη της τελετουργίας (τηρώντας έτσι τα όσια έθιμα).

Και η Μετάνειρα αφού την υποδέχτηκε λοιπόν με λόγια ευγενικά, την παρηγόρησε για την κατάστασή της και το γιο της το Δημοφώντα της παρέδωσε για να τον αναθρέψει όπως πρέπει. Και η Δήμητρα πήρε το παιδί στην ευωδιασμένη αγκαλιά της και δήλωσε ότι θα το αναθρέψει όπως είναι το σωστό και προστατευμένο από όλα τα κακά θα είναι, όσο θα βρίσκεται κοντά της.

Και ο Δημοφώντας μεγάλωνε σα να ήτανε θεός κι' ούτε τροφή του έδινε, ούτε γάλα η θεά, αλλά με αμβροσία τον ανάσταινε, δίνοντας του ενέργεια με την γλυκιά ανάσα της. Και τις νύχτες κρυφά πάνω στις ιερές φλόγες του τζακιού τον έβαζε για να τον κάνει αγέραστο και αθάνατο.

Αλλά η Μετάνειρα ένα βράδυ όταν αντίκρισε το θέαμα αυτό έβαλε τις φωνές η ανόητη, χτυπώντας και τα δυο τα χέρια πάνω στους μηρούς της και χάλασε το σχέδιο. Και τότε οργισμένη η Θεά της φώναξε: Oι θνητοί είναι κοντόφθαλμοι και ανόητοι. Δεν μπορούν να ξεχωρίσουν το καλό απ' το κακό. Έκανες στο γιο σου ανεπανόρθωτο κακό. Σου ορκίζομαι στον όρκο των θεών, στα αμείλικτα της Στυγγός τα ύδατα, ότι αθάνατο ήθελα να τον κάνω. Αλλά τώρα πια δεν μπορεί να ξεφύγει τη μοίρα των θνητών . Όμως άφθιτη τιμή σ’ αυτόν θα ανήκει, καθώς στην αγκαλιά μου τον εβάσταξα. Μετά από καιρό, οι νέοι της Ελευσίνας, αγώνες θα καθιερώσουν στο όνομά του που θα κρατήσουν στους αιώνες.

Εγώ είμαι η θεά η Δήμητρα. Γι' αυτό όλος ο λαός σας τώρα ας χτίσει ένα μεγαλόπρεπο ναό για μένα εδώ και μέσα ένα βωμό να στήσει. Κοντά στα τείχη, δίπλα στο Καλλίχορο πηγάδι, ας τον υψώσουν. Και θα καθιερώσω εδώ στο βράχο που προεξέχει, τις μυστικές τις τελετές ώστε να τις τηρείτε από δω και πέρα, αγνές κι' αμόλυντες, εξευμενίζοντας έτσι το πνεύμα μου.

Με αυτά τα λόγια η θεά πήρε άλλη θωριά κι' ανάστημα κι' απόδιωξε τη γερασμένη όψη. 'Ενα γλυκό άρωμα ξεχύθηκε απ' το χιτώνα της και η ακτινοβολία της έλαμψε ως πέρα, μακριά. Τα ξανθά μαλλιά της απλώθηκαν ξανά στους ώμους της και το καλοθεμελιωμένο σπίτι γέμισε από φως σαν να ρίχνονταν αστραπές. Μεγαλόπρεπη έτσι κι’ αγέρωχη αναχώρησε από το παλάτι.

Όλη τη νύχτα, τρέμοντας από φόβο οι γυναίκες προσεύχονταν στην ένδοξη θεά. Και την αυγή έτρεξαν να τα αναφέρουν όλα αυτά στο βασιλιά. Κι' ο Κελεός σύναξε τους ανθρώπους του και διάταξε να χτίσουν και να αφιερώσουν έναν όμορφο ναό στη Δήμητρα και μέσα του ένα βωμό όπως αυτή είχε ορίσει, να υψώσουν.

Και η θεά παράμενε εκεί κοντά, μακριά από όλους τους θεούς, θρηνώντας το χαμό της Κόρης της. Και έκανε σκληρές και αβάσταχτες τις εποχές για τους ανθρώπους που δούλευαν τη γη. Δεν άφηνε το σπόρο να φυτρώσει και τον κρατούσε κάτω από τη γη κι' ορκίστηκε στον Όλυμπο να μην πατήσει, μέχρι να ανέβει η κόρη της από τον Άδη. Μάταια έτσι τα βόδια έσερναν το άροτρο. Και θα μπορούσε να ξεκάνει την ανθρώπινη φυλή από την πείνα και να στερήσει έτσι τους Ολύμπιους θεούς απ' τις θυσίες που ανάμεναν.

Ο Δίας τότε κατάλαβε τον κίνδυνο κι' έστειλε τον Ερμή με το χρυσό του το κηρύκειο στο 'Ερεβος. Με γλυκά λόγια τον ορμήνεψε να καταφέρει τον Αϊδωνέα να πάρει την αγνή την Περσεφόνη πίσω και να την οδηγήσει πάλι εκεί στο φως που βρίσκονται και οι άλλοι οι θεοί.

Και ο Αϊδωνέας ο χαμογελαστός όταν τα άκουσε, δέχτηκε τη θέληση του Δία και πρόθυμα έδωσε οδηγίες στη συνετή την Περσεφόνη: Γύρνα τώρα στην κυανόπεπλη μητέρα σου με ευγενική διάθεση. Και μην κρατήσεις μέσα σου παράπονο βαρύ. Δεν είμαι δα ένας αταίριαστος σύζυγος για σένα ανάμεσα σε όλους τους αθάνατους. Τώρα που εκεί θα είσαι, θα βασιλεύεις άξια ανάμεσα σε ότι ζει και έρπει. Και τις τιμές τις μέγιστες θα δέχεσαι ισάξιες με των άλλων των θεών. Και αμείλικτη σε βεβαιώνω θα είναι η τιμωρία μου σε όποιον φανεί άδικος και δεν προσφέρει τις κατάλληλες για σένα προσφορές και δε σου δείξει τον οφειλόμενο το σεβασμό. Αυτά είπε και η Περσεφόνη πέταξε απ' τη χαρά της. Αλλά της έδωσε να φάει ένα σπόρο γλυκό από ρόδι που κρυφά τον ενδυνάμωσε έτσι που να μην μπορεί να μένει πια όλες τις ημέρες με τη σεβάσμια μητέρα της. Κι' εκείνη ανέβηκε αμέριμνη πάνω στο χρυσό το άρμα του Ερμή. Και γρήγορα διέτρεξαν το μακρινό το δρόμο. Κι' ήρθαν και στάθηκαν εκεί μπροστά στο γεμάτο από προσφορές και θυμιάματα ναό της Δήμητρας. Όταν τους είδε η μάνα της, έτρεξε σαν μια Μαινάδα σε βαθύσκιωτο βουνό. Και η Περσεφόνη από την άλλη, μόλις αντίκρισε τα όμορφα της μάνας της μάτια, πήδηξε από το άρμα και χύθηκε στην αγκαλιά της. Αλλά καθώς εκείνη την έσφιγγε επάνω της, ο νους της πήγε στο κακό κι' αποτραβήχτηκε, γεμάτη υποψίες: Κόρη μου όσο έμενες εκεί κάτω μήπως σου έδωσαν τίποτα να φας; Αν όχι, τότε κοντά μου θα σε έχω όλο το χρόνο, και η πιο τιμημένη θα είσαι από τους αθανάτους. Αν όμως κάτι έφαγες, τότε στης γης τα βάθη θα μένεις τέσσερις μήνες κάθε χρόνο, και μόνο τους υπόλοιπους θα τους περνάς κοντά μας. Όταν έρχεται η άνοιξη και ανθίζουνε τα δέντρα, θα ανεβαίνεις από τα ζοφερά τα μέρη και μέγα θαύμα και χαρά θα είσαι για θεούς και ανθρώπους. Με τι δόλο άραγε σε εξαπάτησε αυτός ο δυνατός ο Πολυάρπαγας;

Και η περικαλλής η Περσεφόνη τής τα ομολόγησε όλα. Για το πως ο άρχοντας ο Άδης την άρπαξε ενώ έπαιζε αμέριμνη με τις φίλες της μαζί και πως της έδωσε να φάει το σπόρο από το ρόδι. Κι' έτσι περάσανε την ημέρα ολόκληρη μαζί, ζεσταίνοντας η μια της άλλης την καρδιά, μέχρι που γιατρεμένο καταλάγιασε το πνεύμα τους.

Και η Εκάτη με το λαμπρό τον κεφαλόδεσμο με τρυφερότητα πλησίασε την αγνή της Δήμητρας την Κόρη κι' έγινε πιστή ακόλουθός της. Ο Δίας δήλωσε κι' αυτός ότι τον περισσότερο καιρό η κόρη θα περνούσε με τη μάνα της. Και η Θεά δεν θέλησε να δείξει άλλο ανυπάκουη σ' αυτόν.

Και γοργά πια έτρεξε από του Ολύμπου τις κορφές στο Ράριο πεδίο που πρώτα πλούσιο έβγαζε καρπό και έτρεφε τους ανθρώπους, αλλά που τώρα παράμενε ξερό και άγονο. Γιατί έκρυβε το λευκό το σπόρο του σταριού σύμφωνα με τη θέληση της Δήμητρας. Και έμελλε να βαρύνει πια από τα πυκνά τα στάχυα καθώς ερχόταν τώρα άνοιξη. Και γρήγορα η θεά έκανε το σπόρο να φυτρώσει στον εύφορο τον κάμπο. Ολόκληρη η γη έτσι γέμισε από φύλλα και καρπού

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...

ΔΑΕΙΡΑ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΑ

Η ΔΑΕΙΡΑ, Ο ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΛΕΥΣΙΣ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΣ

Αναστασίου Δ. Στάμου
Εκπαιδευτικού - Μηχανολόγου Μηχανικού


Πώς, πότε και γιατί ήλθε η Δήμητρα στην Ελευσίνα;
Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο τεύχος Μαρτίου 2001 του περιοδικού για την Οικουμενική Ελληνικότητα « ΙΧΩΡ ».
«Εντοπίστηκαν ίχνη του Κατακλυσμού», έγραφε η εφημερίδα «Το Βήμα» της Τρίτης 28 Σεπτεμβρίου 1999 (πηγή THE TIMES). Στο άρθρο αυτό ο δημοσιογράφος έλεγε, ότι πρόκειται για ένδειξη που ενισχύει τα όσα αναφέρει η Παλαιά Διαθήκη για τον κατακλυσμό του Νώε. Ο Ωκεανολόγος κ. Ρόμπερτ Μπάλαρντ, που ανακάλυψε μεταξύ άλλων το ναυάγιο του Τιτανικού, εντόπισε στον βυθό της Μαύρης Θάλασσας αρχαία ακτογραμμή σε βάθος 150 μέτρων και εξηγεί: «Πριν από 12.000 χρόνια, οι παγετώνες άρχισαν να υποχωρούν και να λιώνουν σταδιακά. Κατόπιν, πριν από 7.600 χρόνια, τα νερά της Μεσογείου υψώθηκαν, διέσπασαν ένα φυσικό φράγμα στον Βόσπορο και εισέβαλαν στην Μαύρη Θάλασσα, η οποία ήταν λίμνη. Προκλήθηκαν καταστροφικές πλημμύρες και πολλοί άνθρωποι βρέθηκαν ξαφνικά 130 μέτρα κάτω από την επιφάνεια». Ένα άλλο μέλος της ομάδας των εξερευνητών, ο κ. Ντέιβιντ Μίντελ, επίσης δήλωσε: «Δεν γνωρίζω αν αυτός ο κατακλυσμός ήταν ή όχι του Νώε, αλλά πιστεύω ακράδαντα ότι υπήρξε κατακλυσμός».
Στο βιβλίο του κ. Παν. Μαρίνη «Ο Προκατακλυσμιαίος Πολιτισμός», δίδονται όλες οι αποδείξεις για τον Μεγάλο Κατακλυσμό του 9.500 π.Χ., την τρομερή εκείνη καταστροφή που σάρωσε όλη την Γη με γιγαντιαία κύματα, που δικαιολογείται μόνον από πτώση μεγάλου ουρανίου σώματος (στον Ειρηνικό κατά τα φαινόμενα Ωκεανό). Άλλαξε τότε θέση ο άξων της Γης και υπήρξαν ανυψώσεις και καταβυθίσεις μεγάλων τμημάτων ξηράς. Ο Οικουμενικός Ελληνικός Πολιτισμός της Χρυσής εκείνης Εποχής ανεσχέθη και η ανθρωπότης επέστρεψε εξ αρχής στην Λίθινη Εποχή.
Τα Αρχαία μας Κείμενα όμως αναφέρουν και αυτόν αλλά και επόμενους κατακλυσμούς και καταστροφές, που δεν γνωρίζει δυστυχώς ο πολύς κόσμος – ούτε καν εμείς οι Έλληνες δεν διδασκόμεθα στα σχολεία μας – πλην όλοι μαθαίνουμε αυτόν του Νώε στο Αραράτ.
Μας διασώζει λοιπόν ο Πλάτων: «πολλών ουν γεγονότων και μεγάλων κατακλυσμών εν τοις ενακισχιλίοις έτεσι» (Κριτίας 111 α), και μας φανερώνει τον καταποντισμό της Ατλαντίδος (και όχι μόνο) που έγινε ξαφνικά μέσα σε μια μέρα: «σεισμών εξαισίων και κατακλυσμών γενομένων, μιας ημέρας και νυκτός χαλεπής επελθούσης, το τε παρ’ υμίν μάχιμον (ο δικός μας στρατός) παν αθρόον έδυ κατά γης (καταποντίστηκε), η τε Ατλαντίς νήσος ωσαύτως κατά θαλάττης δύσα ηφανίσθη (και η Ατλαντίς βυθίστηκε στην θάλασσα)» (Τίμαιος 25 δ).
Τότε στην Θεσσαλία (= θέσις αλός, δηλαδή θαλάσσης, που λόγω της γεωλογικής αναστατώσεως – άνοιγμα του στενού των Τεμπών – χύθηκε στην θάλασσα), βασίλευε ο Δευκαλίων (= δεύω + αλς, βρέχει θάλασσα), ο οποίος «τεκτηνάμενος λάρνακα, και τα επιτήδεια ενθέμενος, εις ταύτην μετά Πύρρας εισέβη….Τότε δε και τα κατά Θεσσαλίαν όρη διέστη….Δευκαλίων δε εν τη λάρνακι δια της θαλάσσης φερόμενος ημέρας εννέα και νύκτας ίσας, τω Παρνασώ προσίσχει» (Απολλόδωρος, Α VII 2). Δηλαδή ο Δευκαλίων έφτιαξε Κιβωτό, έβαλε μέσα προμήθειες και μαζί με την Πύρρα την γυναίκα του, μετά από εννέα μερόνυχτα πλεύσεως προσάραξε στον Παρνασό (= παρά νήσον).
Ο υψηλός Πολιτισμός εκείνης της εποχής και η συνακόλουθη ανάπτυξη της Αστρονομίας, επέτρεψε στους ανθρώπους να γνωρίζουν δεκάδες χρόνια πριν από την καταστροφή, τι περίπου θα συνέβαινε. Περίμεναν δηλαδή την ενδεχόμενη πτώση στην Γη κάποιου ουρανίου σώματος που από καιρό παρακολουθούσαν. Έτσι προετοίμασαν μια πιθανή διάσωσή τους (όπως ο Δευκαλίων) αλλά και επεχείρησαν την καταγραφή των Γνώσεών τους επί γιγαντιαίου οικοδομήματος, που έμελλε πράγματι να διασωθεί: Η μεγάλη Πυραμίδα (το συγκρότημα των τριών και η Σφίγγα) στην Αίγυπτο, είναι έργο ενός βασιλέως της προκατακλυσμιαίας δυναστείας των Ελλήνων «θεών» και «ημιθέων» (τους αναφέρει ο Μανέθων στα Αιγυπτιακά).
Στην διδακτορική του διατριβή, ο Έλλην αστρονόμος Κων/νος Χασάπης (βλέπε «τα Ορφικά» του Ιωάννη Πασσά), αποκαλύπτει για πρώτη φορά παγκοσμίως τις αστρονομικές γνώσεις των Ορφικών περί: σφαιρικής Γης και άξονος περιστροφής της, Ηλιοκεντρικού συστήματος, ακριβούς μετρήσεως της διαρκείας των τεσσάρων Εποχών και του Έτους, της διακρίσεως Αστέρων και Πλανητών, του Ζωδιακού κ.α.π.
Τα διασωθέντα Ορφικά κείμενα, γνήσια δημιουργήματα του Ελληνικού Πνεύματος, αναφέρουν πολλά ουράνια φαινόμενα, τα οποία επιτρέπουν την εφαρμογή της αστρονομικής μεθόδου χρονολογήσεως (που αγνοούν οι φιλόλογοι και οι αρχαιολόγοι). Η εξίσωση π.χ. που προκύπτει από τα αστρονομικά δεδομένα του στίχου 21 του Ύμνου του Απόλλωνος, όπου γίνεται λόγος για ισότητα των εποχών Χειμώνος και Θέρους, «μίξας χειμώνος θέρεός τ’ ίσον αμφοτέροισιν», δίδει δύο λύσεις: το 1366 π.Χ. και το 11.835 π.Χ.
Το 1965 που εκπονήθηκε αυτή η εργασία, ήτο σχεδόν αδύνατον να δεχθεί κάποιος την δευτέρα χρονολογία. Σήμερα όμως με τις νέες γνώσεις που έχουμε, συμβιβάζεται ως χρονολόγησης των αστρονομικών παρατηρήσεων και εξακριβώσεων των Ορφικών να τεθεί το 11.800 π.Χ.!
Καταλήγει στο τέλος της μελέτης του ο Κ. Χασάπης, λέγων ότι: «απεβλέψαμε να δείξωμε τον αληθή πνευματικό πολιτισμό των μακρυνών Ελλήνων προγόνων μας και να αποκαταστήσωμε τούτους εις την πατρίδα τους την Ελλάδα, από την οποίαν επ’ αρκετόν τους εξετόπισαν οι δήθεν «Προέλληνες» του παρελθόντος που εφευρέθησαν από τους ξένους συγγραφείς»!
Ο Ηρόδοτος επίσης αναφέρει, ότι 11.340 χρόνια πριν απ’ αυτόν κυβερνούσαν την Αίγυπτο οι «θεοί» : «Αιγύπτιοί τε και ιρέες έλεγον, αποδεικνύντες από του πρώτου βασιλέως τον τελευταίο βασιλεύσαντα…. Ούτω εν μυρίοισί τε έτεσι και χιλίοισι και τριηκοσίοισί τε και τεσσαράκοντα έλεγον θεόν ανθρωποειδέα ουδένα γενέσθαι» (Β΄,142), δηλαδή από τότε κανένας θεός δεν πήρε ανθρώπινη μορφή.
Τα Ονόματα της Ελληνικής Γλώσσης διασώζουν πληροφορίες του Πολιτισμού μας πριν και μετά από τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνος. Από μονοσύλλαβες και δισύλλαβες πρωτολέξεις και με την βοήθεια των Συλλαβικών (προαλφαβητικών) Γραφών μας και της Ετυμολογίας, προβαίνουμε στην εξής μελέτη:
ΔΑ είναι η αρχαιότερη Ελληνική λέξη για την Γη. Είναι η Μεγάλη Θεά που λατρεύεται απ’ όλους. Αργότερα προσωποποιείται και λαμβάνει πολλές μορφές. Με το Δ (δέλτα) δηλώνει την θεία αυτής ιδιότητα, την κίνηση (θέω=τρέχω, κινούμαι ταχέως, εξ ού θεός). Με το Γ (γάμμα) εκφράζει απλώς το φυσικό μέγεθος ΓΑ (Γη).
Ο ΔΕΥΣ (γενική του Διός, από το δεύω = βρέχω) γεννημένος στην Κρήτη, έδωσε όνομα στον Θεό όλων των Ευρωπαίων. DEUS λέγουν τον Θεό οι Γερμανοί, DEU οι Γάλλοι, DIOS οι Ισπανοί, DIO οι Ιταλοί. Με την ανάπτυξη της Ελληνικής Θεολογίας (Ορφεύς) το όνομα του Θεού έγινε ΖΕΥΣ (γενική του Ζηνός) και δηλώνει την Ζωή. Η Ορφική Θεολογία, τα Ελευσίνια Μυστήρια, η Πλατωνική Φιλοσοφία και η Ορθοδοξία (πέραν από δογματισμούς) οδεύουν πάνω στην Ελληνική γραμμή περί Θεού (Εγώ ειμί η Ζωή).
Τα ψιλά, μέσα και δασέα σύμφωνα, στο Συλλαβικό σύστημα Γραφής, για μεν τα ουρανικά (κ,γ,χ) και τα χειλικά (π,β,φ) δηλώνονται με το ίδιο γράμμα, για δε τα οδοντικά (τ,δ,θ) οι συλλαβές που αρχίζουν από Δ έχουν ιδιαίτερο σύμβολο, ίσως διότι συμμετέχουν στην αναγραφή των θείων όντων (Δα, Δε-ύς, Δι-ός).
Η συλλαβή ΔΑ συμβολίζεται με το γράμμα  εστραμμένο κατά 90° δεξιόστροφα. Ενώ η συλλαβή ΓΑ συμβολίζεται με το γράμμα  που δείχνει την Γήινη σφαίρα με άξονα και ισημερινό, το οποίον αργότερα στο Αλφαβητικό σύστημα Γραφής ονομάσθηκε Θέ-τα (θήτα) εκ του θέ-ειν. Σημειωτέον ότι το Η (ήτα) τέθηκε εκ των υστέρων ως φωνήεν (στα περισσότερα Αλφάβητα – π.χ. Αττικόν – συμβόλιζε το δασύ πνεύμα - hέτα), για να εκφράσει το μακρόν Α και το μακρόν Ε, ενώ στο Ιωνικόν Αλφάβητο εξ αρχής υπήρχε το Η ως φωνήεν καθώς και το Ω ως μακρόν Ο.
Όταν η ΔΑ διακρίνεται σε γένη, προκύπτει η Δα-jα>Γα-jα>Γαία και Αία, που ως θηλυκά ονόματα της Γης τα τελευταία είναι γνωστά από τα Ομηρικά έπη και τους Ορφικούς Ύμνους. Ως αρσενικό όνομα προκύπτει ο Δα-ο>Δάων>Δών, που είναι δεύτερο συνθετικό της λέξεως Ποσειδών<Ποσειδάων<Πο-σε-δα-ο με συλλαβική γραφή. Είναι ο θεός αρχικώς του ποσίμου ύδατος, των πηγών της Γης και αργότερα των θαλασσών. Αναγράφεται και ως Ποτιδάων ή Ποτιδάν.
Το πρώτο συνθετικό του Ποσειδώνος, η ρίζα Ποτι- Ποσε- , από τα πόσις, ποτόν, ποταμός, υπάρχει στην λέξη Πότνια<Πο-τι-νι-jα με συλλαβική γραφή, ως επίθετο θηλυκής θεότητας. Περαιτέρω έχουμε παραγόμενο τον Πότιν (ως κύριον και σύζυγο), τον Δεσπότη και την Δέσποινα (ως τίτλο τιμής για αγίους ανθρώπους). Όπως η Παναγία προσφωνείται Δέσποινα, υπάρχει η Α-θα-να Πο-τι-νι-jα = Αθάνα Πότνια = Αθηνά Δέσποινα, από το απώτατο παρελθόν.
Η Δάειρα, είναι η πρώτη Ελευσίνια γυναίκα, κόρη του Τιτάνος Ωκεανού και σύζυγος του Ερμού, η μητέρα του Ελευσίνος. «Ελευσίνα δε ήρωα, αφ’ ού την πόλιν ονομάζουσιν, οι μεν Ερμού παίδα είναι και Δαείρας Ωκεανού θυγατρός λέγουσι…» (Παυσανίου Αττικά 38,7). Το όνομά της ετυμολογείται από την ίδια την λέξη για την Γη. Είναι όμως συγκλονιστικό ότι Δά-ειρα = Δα + ερα, όπου Δα είναι το όνομα της Γης ως θεάς και έρα το «σώμα» της. Το πανάρχαιο αυτό Όνομα-αριστούργημα της Ελληνικής Γλώσσης - ΔΑΕΙΡΑ - υπάρχει αναγεγραμμένο με συλλαβική-γραμμική γραφή επί του ετεροστόμου Αμφορέως της Ελευσίνος. Ο εν λόγω αμφορεύς ανατίθεται στην Δα, την θεά Γη, γιατί η επιγραφή στην πρώτη σειρά αναφέρει: ΔΑ ΤΙΘΩ. Την Δάειρα ελάτρευσαν οι Ελευσίνιοι, ως αγία πρόγονό τους, μητέρα του οικιστού της πόλεως, του ήρωος Ελευσίνος. Στο πρόσωπό της βέβαια λάτρευαν την ίδια την Μεγάλη Μητέρα. Το διαλαλούν στην επιγραφή του αμφορέως, που θαμμένος επέζησε μετά την εγκαθίδρυση της νέας Ολυμπιακής λατρείας (της Δήμητρας του Κελεού που ήλθε από τον Όλυμπο), η οποία αντικατέστησε την παλαιά της Δαείρας!
Άλλοι μάλιστα λέγουν ότι ο Ελευσίς είναι υιός του Ωγύγου, που έκτισε την πόλη μετά τον Κατακλυσμό του Ωγύγου, «…τοις δ’ έστι πεποιημένα Ώγυγον είναι πατέρα Ελευσίνι» (Παυσανίου Αττικά 38,7). Φαίνεται ότι λόγω της απώτατης αρχαιότητος των εποχών αυτών συγχέονται, από τους μεταγενεστέρους Κλασικούς συγγραφείς που καταγράφουν τις Παραδόσεις μας, η Ελευσίς της Αττικής και η Ελευσίς της Βοιωτίας. Γράφει ο Αθανάσιος Σταγειρίτης, διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Βιέννης στα χρόνια του Ελληνικού Διαφωτισμού (το 1818, λίγο πριν την Εθνεγερσία) στο έργον του Ωγυγία ή Αρχαιολογία : «Ο Ώγυγος και Ωγύγης λεγόμενος, νομίζεται ο πρώτος αυτόχθων βασιλεύς της Αττικής και αρχαιότατος αυτής οικιστής. Οι μεν ουν Αττικοί έλεγον αυτόν Υιόν της Γης, οίον αυτόχθονα εξ αγνώστων γονέων. Άλλοι δε του Ποσειδώνος…. Εβασίλευε δε άμα εν τη Αττική και εν τη Βοιωτία, και απ’ αυτού ωνομάσθησαν αι Ωγύγιαι πύλαι των Θηβών…. Βασιλεύοντος τοίνυν του Ωγύγου, συνέβη ο πρώτος κατακλυσμός εις την Ελλάδα, του Ωγύγου καλούμενος και έπνιξε την Αττικήν. Οι δε εγκάτοικοι άλλοι μεν επνίγησαν, άλλοι δε έφυγον….
Είχε δε γυναίκα ο Ώγυγος την Θήβην, θυγατέρα του Διός, και εγέννησεν εξ αυτής τον Ελευσίνα και τας Πραξιδίκας ως είρηται…. Ο μεν ουν Ελευσίν έκτισε την Ελευσίνα και έμεινεν εκεί μετά τον κατακλυσμόν. Άλλοι δε λέγουσι τούτον υιόν του Ερμού και της Δαείρας του Ωκεανού. Ήτον όμως και άλλη κωμόπολις, Ελευσίνα, και άλλη Αθήναι καλουμένη εν τη Βοιωτία πλησίον της Κωπαΐδος λίμνης, τας οποίας έπνιξε η λίμνη αύτη επί Κέκροπος πλημμυρίσασα. Τινές δε είπον τον Τριπτόλεμον υιόν του Ελευσίνος» (Ωγυγία, Δ΄τόμος, σελ.221).
Το βέβαιον είναι ότι η Δάειρα ελατρεύετο στην Ελευσίνα πριν από την Δήμητρα. Η εποχή της Δαείρας ανάγεται στον Δευκαλίωνα. Τότε έζησε ο Κέκροψ και ο Κραναός στην Αττική. Την απώτατη εκείνη περίοδο λατρευτικοί τόποι ήσαν τα σπήλαια. Το πρώτο αξιοθέατο που αντικρίζει ο επισκέπτης του Ιερού της Ελευσίνας, είναι το σπήλαιον που βρίσκεται στους πρόποδες του βραχώδους λόφου, στα βορειοανατολικά, και το παρατηρούμε από την Ιερά Οδό. Ο λόφος όλος απεκλήθη αργότερα «Αγέλαστος Πέτρα», δια την θλίψη της καθημένης επ’ αυτού θεάς Δήμητρας.
Το Σπήλαιον της Ελευσίνας αποτελούσε τον τόπο λατρείας της Δαείρας. Εκεί δίπλα βρέθηκε ο αναθηματικός Αμφορεύς, που φέρει την επιγραφή με το όνομά της (με αξιοπρόσεκτη Γραφή – καλλιτεχνική σχεδόν κρυπτογραφική), σε βάθος τριών μέτρων, στο δάπεδο οικήματος με προσανατολισμό Ανατολικό-Δυτικό. Τούτο δεικνύει ότι ίσως επρόκειτο για Ναό της Δαείρας, που προσπαθούσε να επιβιώσει παραλλήλως προς την νέα λατρεία που ανέτελλε. Ο Αμφορεύς εκτίθεται στο οικείο Αρχαιολογικό Μουσείο, χωρίς να γνωρίζουν επισήμως την σημασία του!
Η έλευση της Δήμητρας στην Ελευσίνα, στην πόλη που έμελλε να στηρίξει το Κλασικό Ελληνικό Πνευματικό οικοδόμημα, δημιουργεί στους ερευνητές της απαρχής των Ελευσίνιων Μυστηρίων πλείστα ερωτηματικά: Γιατί ήρθε στην Ελευσίνα η Δήμητρα κατά την αναζήτηση της κόρης της Περσεφόνης, μετά από εννέα ημέρες περιπλανήσεων (υπόμνησις των εννέα ημερών του Δευκαλίωνος), όπως μας λέγει ο Ομηρικός ύμνος εις Δήμητρα, και δεν πήγε σε μιαν άλλη πόλη; Γιατί υπήρξε τότε η ανάγκη διδασκαλίας της Γεωργικής τέχνης, δια του Τριπτολέμου; Πότε συνέβησαν αυτά τα γεγονότα και τι συμβολίζουν τα ονόματα που πρωταγωνιστούν;
Μετά τον Μεγάλο Κατακλυσμό (του 9.500 π.Χ.) η Ανθρωπότης επιστρέφει στην εποχή του Λίθου. Στο σπήλαιον Φράγχθι της Αργολίδος, σε στρώμα της ογδόης χιλιετίας π.Χ., βρέθηκαν εργαλεία από οψιανό, πέτρωμα που μοναδικά υπάρχει στην νήσο Μήλο, καθώς και χονδρά κόκκαλα πελαγίσιων ψαριών, που πιστοποιούν Ναυσιπλοΐα στο Αιγαίο. Ο πολιτισμός αναπτύσσεται σιγά-σιγά και πάλι. Στην Νέα Νικομήδεια της Μακεδονίας έχουμε οικισμό της εβδόμης π.Χ. χιλιετίας με αγροτική καλλιέργεια σιτηρών. Στο Δισπηλιό Καστοριάς σε λιμναίο οικισμό της έκτης π.Χ. χιλιετίας ανεκαλύφθησαν μουσικά οστέινα όργανα και πινακίδα ξύλινη (από βάρκα απολιθωμένη) με Γραμμική Γραφή! Ο πολιτισμός του Σέσκλου και του Διμηνίου Θεσσαλίας της πέμπτης π.Χ. χιλιετίας έχει όλα τα χαρακτηριστικά ανεπτυγμένης κεραμικής τέχνης με γραμμικές Ελληνικές παραστάσεις.
Κάθε τόσο καινούργια στοιχεία έρχονται στο φως για ν’ αποδείξουν και αρχαιολογικώς την συνέχεια της Ελληνικής παρουσίας στον ίδιο χώρο (στα νησιά και στην ηπειρωτική χώρα), καθώς και το υψηλό πνευματικό και τεχνολογικό επίπεδο εκείνου του Πολιτισμού, με κατεργασία χρυσού και χαλκού, που εξαπλώθηκε σε Ευρώπη και Ασία. Μεταλλευτικοί κάμινοι στην Αρκαδία της τρίτης π.Χ. χιλιετίας αποδεικνύουν την προηγουμένη μακρά παράδοση γνώσεων.
Η Ελληνική συνεισφορά όμως στον Παγκόσμιο Πολιτισμό, αρχίζει να καταγράφεται πάλι, κατά την Τετάρτη χιλιετία π.Χ., οπότε ο Έπαφος εξ Άργους κτίζει την Μέμφιδα: «Έπαφος δε βασιλεύων Αιγυπτίοις γαμεί Μέμφιν την Νείλου θυγατέραν και από ταύτης κτίζει πόλιν Μέμφιν, και τεκνοί θυγατέρα Λιβύην. Λιβύης δε και Ποσειδώνος γίγνονται παίδες δίδυμοι Αγήνωρ και Βήλος. Αγήνωρ μεν εις Φοινίκην εβασίλευσε κα’κεί μεγάλης ρίζης εγένετο Γενάρχης» (Απολλόδωρος Β, Ι 4). Του Αγήνορος και της Τηλεφάσσης παιδιά είναι ο Φοίνιξ, η Ευρώπη και ο Κάδμος που φέρει τα Ελληνοφοινικικά Γράμματα πάλι πίσω στην Ελλάδα μετά τον Κατακλυσμό του Δαρδάνου.
Κατά την Τετάρτη π.Χ. χιλιετία λοιπόν, τοποθετούμε την γνωστή μας Ηρωική Εποχή, που εξυμνούν όλοι οι Κλασικοί Έλληνες. Περί το 3400 π.Χ. διακόπτει την εξέλιξη του τόπου ο Κατακλυσμός του Δαρδάνου. Ο Πολιτισμός μας μεταφέρθηκε όμως ήδη στην Αίγυπτο, Φοινίκη, Μεσοποταμία, με την χαρακτηριστική διασπορά των Ελλήνων, και επιστρέφει πάλι, για να υπάρξει νέα πτώση μετά τον (εμφύλιο) Τρωικό Πόλεμο, όταν εχάθησαν τα καλύτερα παλικάρια της Φυλής.
Την Αίγυπτο μετά τον Κατακλυσμό αυτόν, εκυβέρνησαν 30 δυναστείες, με πρώτο αναφερόμενο (από τον Μανέθωνα) πάλι Έλληνα, τον Μήνη (έναν Μίνωα), πρώτο βασιλέα της Θινιτικής δυναστείας (3200 π.Χ.). Οι σπουδαιότερες πόλεις της Αιγύπτου έφεραν Ελληνικά ονόματα: Διόσπολις, Θήβαι, Ηρακλεόπολις, κ.τ.λ. Εκείνη λοιπόν την Εποχή, για να επανέλθουμε στον Ελληνικό Πολιτισμό λίγο πριν τον Κατακλυσμό του Δαρδάνου, ο Ακτίς ο Ηλιάδης από την Ρόδο «εις Αίγυπτον απάρας έκτισε την Ηλιούπολιν ονομαζομένην από του πατρός. Οι δ’ Αιγύπτιοι έμαθον παρ’ αυτού τα περί την Αστρολογίαν (Αστρονομίαν) θεωρήματα. Ύστερον δε παρά τοις Έλλησι γενομένου Κατακλυσμού, και δια την επομβρίαν των πλείστων ανθρώπων απολομένων, ομοίως τούτοις και τα δια των Γραμμάτων υπομνήματα συνέβη φθαρήναι…. Ομοίως δε και Αθηναίοι κτίσαντες εν Αιγύπτω την πόλιν την ονομαζομένην Σάιν (γενική της Σάιδος), της ομοίας έτυχον αγνοίας δια τον Κατακλυσμόν» (Διόδ. Σικελ. Ε,57,3–5).
Δηλαδή δεν έμειναν Γραπτά στοιχεία στους Έλληνες που να θυμίζουν ότι αυτές οι γνώσεις και αυτές οι πόλεις της Αιγύπτου ήσαν Ελληνικές, διότι έτυχον αγνοίας εξ αιτίας του Κατακλυσμού. Οι συνεχείς καταστροφές στο Ελλαδικό έδαφος επιτείνουν την σύγχυση των μετέπειτα Κλασικών ιστορικών συγγραφέων, που επιχειρούν να θέσουν μία σειρά στα γεγονότα. Ο γνωστός Τρωικός Πόλεμος, που όπως δεικνύει ο κ. Κουτρουβέλης στο βιβλίο του «Η αναχρονολόγηση της Προϊστορίας», συνέβη το 3100 π.Χ., έχει μετατεθεί στο 1200 π.Χ., διότι η τελευταία ισχυροτάτη καταστροφή εκ της εκρήξεως του Ηφαιστείου της Θήρας (το 1600 π.Χ.) επέφερε άγνοια πολλών αιώνων και ταύτιση όλων των προηγουμένων Καταστροφών με αυτήν (χωρίς να αναφέρεται από κανέναν συγγραφέα η έκρηξη του Ηφαιστείου!).
Είναι σημαντικό να διακρίνουμε την Εποχή προ του Μεγάλου Κατακλυσμού (καταποντισμός της Ατλαντίδος, Δευκαλίων και Κιβωτός), από την Εποχή του Κελεού όταν επαναπολίζεται η Ελλάς μετά από έναν ισχυρό αλλά περιωρισμένο κυρίως στα Ευρωπαϊκά εδάφη (Εύξεινο Πόντο και Μεσόγειο) κατακλυσμό, της Τετάρτης π.Χ. χιλιετίας. Ο Κελεός που βασιλεύει στην Ελευσίνα, υφίσταται τα αποτελέσματα του Κατακλυσμού (προ) του Δαρδάνου. Έχει χάσει τα γόνιμα εδάφη (και τους γεωργούς). Οπότε μετά την νέα ισορροπία «κελεύει» τον υιόν του Τριπτόλεμο (= τρεις αρώσεις, εκ του πολέω-πτολέω=καλλιεργώ), να διδάξη εις άπαντας την Γεωργική Τέχνη για να επιβιώσουν. Συγχρόνως ιδρύει τα Ελευσίνια Μυστήρια με κεντρικά πρόσωπα την Δήμητρα και την Κόρη της, που συμβολίζουν την Ζωή και τον Θάνατο (Φερσεφόνη= φέρει φόνο), καθώς και την ελπίδα-παρηγορία της Επαναγεννήσεως (της Φύσεως και του Ανθρώπου).
Στην Ελευσίνα υπήρχε ήδη ιδιαίτερη λατρεία της Γής Μητέρας στο πρόσωπο της Δάειρας. Σ’ αυτήν στηρίχθηκε η αλλαγή του λατρευομένου προσώπου σε Δήμητρα. Τότε έζησε και ο (τελευταίος) Διόνυσος, ο γιός της Σεμέλης, της κόρης του Κάδμου και της Αρμονίας, όταν βασίλευε στην Αθήνα ο Πανδίων Α΄. Η λατρεία του ήλθε συγχρόνως σχεδόν με την λατρεία της Δήμητρας στην Αττική, όταν στην Ελευσίνα βασίλευε ο Κελεός και ο Τριπτόλεμος (Απολλόδωρος Γ,XIV,7).
Ο Δάρδανος κατάγεται από την νήσο Σαμοθράκη, η οποία υπέστη πρώτη την καταστροφή εκ της υπερεκχειλίσεως των υδάτων του Ευξείνου Πόντου. «Οι δε Σαμόθρακες ιστορούσι, προ των παρά τοις άλλοις γενομένων κατακλυσμών, έτερον εκεί μέγαν γενέσθαι, το μεν πρώτον του περί τας Κυανέας στόματος ραγέντος (άνοιξε ο Βόσπορος = Βούς + πόρος, πέρασμα) μετά δε ταύτα του Ελλησπόντου. Το γαρ εν τω Πόντω πέλαγος….μέχρι τοσούτου πεπληρώσθαι διά των εισρεόντων ποταμών….και της επιπέδου γης εν τη Σαμοθράκη θάλατταν εποίησε» (Διόδωρος Σικελιώτης Ε,47,4). Οι παραθαλάσσιες πόλεις βυθίστηκαν τότε στην θάλασσα. Πολλά στοιχεία για όλους τους κατακλυσμούς παραθέτει ο κ. Διαμαντής Κούτουλας στο βιβλίο του «Οι χαμένες γνώσεις των Αρχαίων Ελλήνων».
Μετά από την καταστροφή γεννήθηκε ο Δάρδανος, ο οποίος αργότερα διεπεραιώθη στην απέναντι Μικρασιατική ακτή, έκτισε δε πόλη, η οποία ωνομάσθη Τροία από τον εγγονό του, τον Τρώα. «….εκ Διός και μιάς των Ατλαντίδων Ηλέκτρας γενέσθαι Δάρδανόν τε και Ιασίωνα και Αρμονίαν. Ών τον μεν Δάρδανον πρώτον εις την Ασίαν επί σχεδίας διαπεραιωθέντα, το μεν πρώτον κτίσαι Δάρδανον πόλιν και το βασίλειον το περί την ύστερον κληθείσαν Τροίαν συστήσασθαι» (Διόδ. Σικελ. Ε,48,5).
Ο Σλήμαν με τα Ομηρικά έπη υπό μάλης, προ 120 ετών, ανέσκαψε τον χώρο που υπέθετε ότι υπήρχε η Τροία και βρήκε πράγματι εννέα πόλεις, την μια κάτω από την άλλη. Τότε απέδωσαν τον γνωστό Τρωικό Πόλεμο στο 1200 π.Χ. περίπου, ώστε να αντιστοιχεί στην 7η προς τα πάνω πόλη, ενώ η πρώτη πόλις (κάτω–κάτω) αντιστοιχούσε στο 2800 π.Χ., όπως συμβατικώς χρονολόγησαν. Όμως ο Όμηρος περιγράφει άλλη τοπογραφία, αυτήν του μέρους όπου προσκύνησε ο Αλέξανδρος στον τάφο του Αχιλλέως, και όχι του σημερινού Χισσαρλίκ που ανέσκαψε ο Σλήμαν. Η πρώτη εκείνη πόλη που ίδρυσε ο Δάρδανος κατεστράφη το 3100 π.Χ. από τον Πόλεμο που περιγράφει ο Όμηρος, και όσοι επέζησαν έκτισαν σε άλλη παραπλήσια τοποθεσία την νέα Τροία του Σλήμαν.
Ο Δάρδανος είχε αδελφό τον Ιασίωνα, τον οποίον η «Δήμητρα ερασθείσα, τον καρπόν του σίτου δωρήσασθαι», όταν παρευρέθη όπως όλοι οι θεοί του Ολύμπου στους γάμους της αδελφής του, της Αρμονίας με τον Κάδμο. Ο Κάδμος έφθασε τότε στην Σαμοθράκη, όταν έψαχνε την Ευρώπη, την αδελφή του. «….Κάδμον τον Αγήνορος κατά ζήτησιν της Ευρώπης αφικέσθαι προς αυτούς, γήμαι την αδελφήν του Ιασίωνος (και του Δαρδάνου) Αρμονίαν» (Διόδ. Σικελ. Ε,48,5).
Ο Ιασίων ανέλαβε να (ανα)συστήση «την των Μυστηρίων τελετήν», που είναι τα αρχαιότατα Καβείρια της Σαμοθράκης. Παρόμοια είναι την ίδια εποχή η ενέργεια του Κελεού στην Ελευσίνα, όπου με την Έλευσιν της Δήμητρος ιδρύονται τα Ελευσίνια Μυστήρια.
Η παρουσία της Δήμητρας στην Σαμοθράκη, στον Γάμο της Αρμονίας (αποκαταστάσεως της φυσικής Ζωής), μετά την αναζήτηση της Ευρώπης (Ελλάδος) από τον Κάδμο, που χάθηκε εξ αιτίας του Διός (Κατακλυσμού), καθώς και ο ερχομός της Δήμητρας (Μητέρας Γης) στην Ελευσίνα, μετά την αναζήτηση της Κόρης της Περσεφόνης (έδαφος), που την απήγαγε (εις βάθος) ο Πλούτων με την συναίνεση του Διός (Κατακλυσμού), δεν αφήνουν αμφιβολία για τον αποσυμβολισμό τους.
Ο Κάδμος μυήθηκε στα Μυστήρια, «μετά δε ταύτα, τον μεν Κάδμον κτίσαι τας Θήβας τας εν τη Βοιωτία, τον δ’ Ιασίωνα γήμαντα Κυβέλην (εξ ού και τα Μυστήρια της Κυβέλης – Μεγάλης Μητέρας – στην Φρυγία)….τα της Μητρός των θεών ιερά….συναπάραι εις Φρυγίαν (Διόδ. Σικελ. Ε,49,1).
Αξίζει τώρα, στην απαρχή της ιδρύσεως των Ελληνικών Μυστηρίων, μετά τον Κατακλυσμό του Δαρδάνου, να δώσουμε μια εικόνα τους : «Τα μεν κατά μέρος της τελετής εν απορρήτοις τηρούμενα, μόνοις παραδίδοται τοις μυηθείσι. Διαβεβόηται δ’ η τούτων των θεών επιφάνεια και παράδοξος εν τοις κινδύνοις βοήθεια, τοις επικαλεσαμένοις των μυηθέντων». Δηλαδή μόνο στους μυημένους εξηγούνται οι απόρρητοι συμβολισμοί των τελετών των Μυστηρίων, και οι θεοί αυτοί φανερώνονται και προσφέρουν απρόσμενη βοήθεια σε όσους εκ των μυημένων επικαλούνται την βοήθειά των. «Γίνεσθαι δε φασί και ευσεβεστέρους και δικαιοτέρους και κατά πάν βελτίονας εαυτών τους των Μυστηρίων κοινωνήσαντας».
Δεν υπάρχει καλύτερη απάντηση απ’ αυτήν, για όσους παρεξηγούν ή επικρίνουν τα Ελληνικά Μυστήρια και τους κοινωνήσαντας αυτά. Διότι «και των αρχαίων Ηρώων τε και Ημιθέων τους επιφανεστάτους πεφιλοτιμήσθαι μεταλαβείν της τελετής (ιδού και η Κοινωνία και η Μετάληψη, όπως μέχρι σήμερα ονομάζουμε). Ιάσονα και Διοσκούρους έτι δε και Ηρακλέα και Ορφέα μυηθέντας, επιτυχείν εν απάσαις ταις στρατείαις δια την των θεών επιφάνειαν» (Διόδ. Σικελ. Ε,49,6). Όλοι αυτοί οι Ήρωες εκοινώνησαν τα Άγια Μυστήρια, έγιναν ευσεβέστεροι, δικαιότεροι, καλύτεροι γενικώς στον χαρακτήρα τους, και επέτυχαν με την βοήθεια των θεών σε όλα τα επιχειρήματά τους.

Ο Ορφεύς, ο Θεολόγος των Ελλήνων, διδάσκων τα Μυστήρια έως την Αίγυπτο («ηδ’ όσον εν Αιγύπτω ιερόν λόγον εξελόχευσα» όπως λέγει ο ίδιος στα Αργοναυτικά του), «κατά τας τελετάς παρέδωκε (Διόνυσον) διασπώμενον υπό των Τιτάνων» (Διόδωρος Σικελιώτης Ε,75,4). Δηλαδή κατά την τέλεση των Μυστηρίων ο Ορφεύς εδίδαξε συμβολικώς εκ Παραδόσεως να τεμαχίζεται το σώμα του Διονύσου (Υιού του Διός) και να διανέμεται (παραβάλατε το «λάβετε φάγετε τούτο εστί το Σώμα μου» του Μυστικού Δείπνου και του Μυστηρίου της Θείας Κοινωνίας).
Ας κατανοήσουμε λοιπόν όλοι οι Έλληνες, κληρικοί και λαϊκοί, ότι η ΘΡΗΣΚΕΙΑ μας είναι μία. Παραμένει ίδια ανά τους αιώνες. Οι μορφές της λατρείας αλλάζουν, αναλόγως με τις πολιτικοκοινωνικές συνθήκες που επικρατούν, αλλά ο λαός μας το ίδιο αισθάνεται όταν λατρεύει την Μεγάλη Μητέρα, είτε Δα την λέγει, είτε Δάειρα, είτε Δήμητρα, είτε Παναγία Δέσποινα. Όπως δε η λατρεία της Δήμητρας ήρθε σε σύγκρουση με την προηγουμένη λατρεία της Δάειρας, έτσι και η λατρεία του Ιησού ήρθε σε σύγκρουση με την λατρεία του Διονύσου, ενώ πρόκειται για όμοια θρησκευτικά περιεχόμενα. Η ουσία δεν αλλάζει. Ο Πατήρ ημών παραμένει ένας, με τις ιδιότητές Του ίδιες και απαράλλαχτες πριν από χιλιετίες. Είναι ο ΖΕΥΣ! Και «Ζεύς εστίν ο τα πάντα διοικών Λόγος». Ώστε «Διός εκ πάντα τέτυκται» και «Ενός Λόγου του ταύτα κοσμούντος και μιάς Προνοίης επιτροπευσούσης». Αυτός είναι ο Τριαδικός Θεός των Ελλήνων, ο Ζεύς ο αίτιος του Ζην, και όχι ο Ιαχβέ της Εβραϊκής Βίβλου (Παλαιάς Διαθήκης).
Προκειμένου να νιώσετε την παρώθηση για να προσεγγίσετε την διαχρονική Θρησκεία μας καθώς και το βάθος της συνεπαγόμενης Ιστορίας μας, «αυτομυηθήτε» στην Ελευσίνα. Τότε αυτή αποκαλύπτεται και ελευθερώνει, γιατί «ελεύθω» αυτό σημαίνει. Εκ του μέλλοντος «ελεύσομαι» παράγεται η Έλευσις. Δεν υπάρχει καλύτερη σύσταση για την γνωριμία σας με την Ελευσίνα από αυτήν του Αριστείδου: «Είναι τις των Ελλήνων, ή τις των βαρβάρων, τοσούτον αμαθής και τοσούτον ασεβής, ώστε να μη νομίζη την Ελευσίνα Ναόν της Οικουμένης;» (Ωγυγία, Γ΄359). Απλώς ελάτε στο Σπήλαιον της Δαείρας και καθίστε στα λαξευμένα έδρανα του Τελεστηρίου των Ελευσινίων Μυστηρίων…..Ο Ιεροφάντης θα φανεί!…
Ο ετερόστομος Αμφορεύς της Ελευσίνος με την Συλλαβική Γραφή
Βρέθηκε στο δάπεδο οικήματος με προσανατολισμό Ανατολικό-Δυτικό μπροστά από το Σπήλαιον σε βάθος τριών μέτρων. Πρόκειται ίσως για Ναό της Δαείρας αφού ο Αμφορεύς αφιερώνεται προς χάριν της. daeira-kem.blogspot.com