ΤΟΥ ΜΠΕΝΤΡΕΝΤΙΝ ΤΑ ΠΑΛΙΚΑΡΙΑ[Μέρος Γ΄]

Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα της 27ης Μαΐου 1960 στην Τουρκία,

έγινε το δημοψήφισμα της 9ης Ιουλίου 1961 για την αποδοχή ενός νέου συ-

ντάγματος που είχε ως βασικό χαρακτηριστικό ότι επέτρεπε σημαντικές πολι-

τικές ελευθερίες.48 Η τουρκική αριστερά αναπτύχθηκε τότε οργανωτικά, ενώ

την ίδια εποχή αναπτύχθηκε επίσης ο πολιτικός ριζοσπαστισμός των διανο-

ουμένων και της νεολαίας. Στο πλαίσιο αυτό, ο Μπεντρεντίν αξιοποιήθηκε

ιδιαίτερα σε ιδεολογικό επίπεδο στις δεκαετίες του πολιτικού ριζοσπαστισμού

του 1960 και του 1970, στην αριστερή ιστοριογραφία, τέχνη και λογοτεχνία.49

Για τον Μπεντρεντίν έγραψαν θεατρικά έργα ο Ορχάν Ασενά (1969)50 και πιο

πρόσφατα ο Μεχμέτ Ακάν (1983),51 ένα μυθιστόρημα ο Ερόλ Τόυ (1973)52 και

μια συλλογή ποιημάτων που κυκλοφόρησε το 1975 ο Χιλμί Γιαβούζ.53 Γενι-

κά, η τουρκική αριστερά υπεράσπισε την εξέγερση του Μπεντρεντίν ως μια

«λαϊκή εξέγερση».54 Είναι ενδιαφέρον να επισημανθεί ότι στο εσωτερικό της

τουρκικής αριστεράς, η εξέγερση του Μπεντρεντίν ερμηνεύθηκε ιδεολογικά

και στο πλαίσιο της διαμάχης για την ιστορική φάση στην οποία βρισκόταν η

χώρα. Σύμφωνα με τη μια άποψη εκείνης της εποχής, που εξέφραζε το Εργα-

τικό Κόμμα (TİP), οι συνθήκες στην Τουρκία ήταν ώριμες για σοσιαλιστική

επανάσταση με δημοκρατικά μέσα. Σύμφωνα με την άλλη άποψη, της Εθνικής

Δημοκρατικής Επανάστασης (Milli Demokratik Devrim) και στη συνέχεια

Επαναστατικής Νεολαίας (DevGenc), η Τουρκία ήταν μια ασιατική κοινωνία

με φεουδαλικά χαρακτηριστικά και αδύναμο προλεταριάτο: η επαναστατική

αλλαγή μπορούσε να προέλθει μόνο από έναν συνασπισμό διανοουμένων

και αξιωματικών.55 Μέσα σε αυτό το ιδεολογικό πλαίσιο, για παράδειγμα, ο

Ιλμπέρ Ορταϋλί, πολύ γνωστός σήμερα τούρκος ιστορικός, γράφοντας στο

περιοδικό «Ντεβρίμ» (Επανάσταση) το 1970 κριτική του θεατρικού έργου του

Ασενά, θεώρησε οπισθοδρομικό τον Μπεντρεντίν: προοδευτική, σύμφωνα με

μια επαναστατική θεώρηση της ιστορίας, θεώρησε αντίθετα την οθωμανική

τάξη που οδηγούσε στη φεουδαρχία και κατεύθυνε το μικρό τουρκικό μπεϊ-

λίκι στην αυτοκρατορία.56 Αντίθετα, ο Τσετίν Γιετκίν, το 1974, στο βιβλίο του

για τα τουρκικά λαϊκά κινήματα και επαναστάσεις με εθνικές και κοινωνικές

προεκτάσεις, θεώρησε ότι η υλιστική θεωρία του Μπεντρεντίν προπορευόταν

της εποχής του.57 Ενδιάμεση θέση σε σχέση με την αξιολόγηση του Μπεντρε-

ντίν εξέφρασε ο διάσημος σήμερα συγγραφέας Νεντίμ Γκιουρσέλ το 1978·

σύμφωνα με αυτόν, η εξέγερση του Μπεντρεντίν εξέφραζε τόσο τη νοσταλ-

γία για την επιστροφή στην πρωτόγονη κομμουνιστική κοινωνία όσο και τα

πρώτα σκιρτήματα του σοσιαλισμού. Ο ίδιος σύγκρινε τον Μπεντρεντίν με

τον Thomas Munzer του Πολέμου των Γερμανών Χωρικών, όπως είχε κάνει

παλαιότερα και ο Τζερράχογλου.

Με πιο μετριοπαθές πνεύμα, σε ένα μικρό φυλλάδιο στα γαλλικά του Ρε-

σίτ Σαφέτ Αταμπινέν που εκδόθηκε στη δεκαετία του 1960, ο Μπεντρεντίν

θεωρείται εκφραστής της «οικουμενικότητας» των Τούρκων, κοινωνικής, θρη-

σκευτικής, ιδεολογικής, με βάση το ανεκτικό, μέσω του μυστικισμού, τουρκι-

κό ισλάμ έναντι όλων των θρησκειών. Για τον Αταμπινέν, ο Μπεντρεντίν, τον

οποίο παραλληλίζει με τον Σπινόζα, είχε μελετήσει τις τρεις μεγάλες ντεϊστι-

κές θρησκείες και ήταν δημοκράτης και σοσιαλιστής μεταρρυθμιστής.59

Σε μια πρώτη προσέγγιση του Μπεντρεντίν από την ιδεολογική σκοπιά

της «σύνθεσης τουρκισμού και ισλάμ» (Turk İslam Sentezi), την οποία είχε

εκφράσει με μια μελέτη του στη δεκαετία του 1920 ο Μπεζμί Νουσρέτ Καϊ-

γκουσούζ, το κίνημα του Μπεντρεντίν θεωρούνταν ένα ισλαμικό δόγμα που

τροφοδούνταν από τον τουρκισμό.60 Από την άλλη, ο Ισμέτ Ζεκί Εγιούμπο-

γλου θεώρησε το 1987 τον Μπεντρεντίν «ανατολιστή».61

Από τη στιγμή όμως που ο Μπεντρεντίν αναδείχθηκε σε σύμβολο της

αριστεράς, η τουρκική δεξιά πήρε θέση στο ζήτημα της εξέγερσης του Μπε-

ντρεντίν με την πλευρά του κράτους.62 Ο Ιμπραήμ Χακκή Κόνιαλη, σε ένα

χτυπητό παράδειγμα, δημοσίευσε το 1950 ένα άρθρο με τίτλο «Ο σταλινι-

κός σεΐχης Μπεντρεντίν-ι Σιμαβή» στο οποίο, αφού αναφέρει ότι τα οστά

του Μπεντρεντίν βρίσκονταν στο Μουσείο του Τοπ-Καπί, του οθωμανικού

παλατιού, προτείνει να τα καταστρέψουν ρίχνοντάς τα σε αναμμένο φούρνο

ή στη θάλασσα.63 Σύμφωνα με τη δεξιά ιδεολογία, ο Μπεντρεντίν είχε στόχο

να γκρεμίσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία και να οδηγήσει τη λαϊκή πίστη

στη «στάση» (fesad).64 Η δεξιά προσέγγιση αυτής της περιόδου λειτουργεί

ουσιαστικά στο πεδίο που δημιούργησε η υιοθέτηση του Μπεντρεντίν από

την αριστερά, χωρίς να προσθέτει οτιδήποτε νέο.

Τα οστά του Μπεντρεντίν είχαν διαφορετική πάντως τύχη από αυτή που

ήθελε ο Κόνιαλη. Κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών, μετά τη συνθήκη της

Λωζάνης (1923), ορισμένοι μουσουλμάνοι των Σερρών έκαναν εκταφή των

οστών του Μπεντρεντίν και τα μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη,65 όπου

τα παρέδωσαν στη Διεύθυνση Μαυσωλείων και Μουσείων του Υπουργείου

Εθνικής Παιδείας. Τα οστά παρέμειναν σε ένα μικρό κιβώτιο μαζί με χώμα

από τις Σέρρες και μεταφέρθηκαν πρώτα στο Τζαμί Σουλτάν Αχμέτ, έπειτα

στο παλάτι του Τοπ-Καπί και στη συνέχεια στην αποθήκη του Τζαμιού του

Νεβσεχιρλί Νταμάτ Ιμπραΐμ Πασά. Με μια από τις πρώτες αποφάσεις, στις 23

Οκτωβρίου 1961, του νέου Υπουργικού Συμβουλίου του CHP του Ισμέτ Ινο-

νού, που είχε καταγάγει μια πύρρειο νίκη στις εκλογές της 15ης Οκτωβρίου,

τα οστά του Μπεντρεντίν θάφτηκαν στις 29 Νοεμβρίου στο νεκροταφείο του

τουρμπέ του σουλτάνου Μαχμούτ Βʹ στο Τσεμπέρλιτας, όπου μπορεί κανείς

να επισκεφτεί το απλό μνήμα του σήμερα, δυο βήματα επίσης από τον τάφο

του Ζιγιά Γκιοκάλπ.66 Είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό το γεγονός ότι το πρόσω-

πο που αμφισβήτησε τόσο δυναμικά την εξουσία της οθωμανικής δυναστείας

έχει σήμερα ταφεί στο πλέον κεντρικό νεκροταφείο των οθωμανών σουλτά-

νων, πάνω στη Ντιβάν Γιολού στην Κωνσταντινούπολη…

Μόνο από τη δεκαετία του 1990, με την αυτόνομη ανάπτυξη του ισλαμι-

στικού κινήματος στην Τουρκία, επιχειρήθηκε σε διάφορα δημοσιεύματα η

ανάκτηση του Μπεντρεντίν από τα χέρια των αριστερών σε ένα νέο πλαίσιο.

Είναι χαρακτηριστικός ο τίτλος του άρθρου του Μουφίντ Γιουκσέλ που δημο-

σιεύτηκε το 1994: «Μια κλεμμένη προσωπικότητα: ο σεΐχης Μπεντρεντίν».67

Από τους διανοούμενους του ισλαμιστικού κινήματος στην Τουρκία τονίζεται,

επιλεκτικά βέβαια, ότι ο Μπεντρεντίν δεν ήταν υλιστής ή επαναστάτης, αλλά

σπουδαίος νομομαθής και θεολόγος και μυστικιστής του σουνιτικού ισλάμ,

για τον οποίο οι πηγές δεν επιβεβαιώνουν ότι είχε σχέση με την εξέγερση του

Μπορκλουτζέ Μουσταφά. Στην περίπτωση των ισλαμιστών, η προσπάθεια

ανάκτησης του Μπεντρεντίν εντάσσεται στη γενικότερη προσπάθεια μιας

ισλαμικής ανάγνωσης της τουρκικής ιστορίας (και αναδιαμόρφωσης του πα-

ρόντος της Τουρκίας), με έμφαση σε μια «εξισλαμισμένη» οθωμανική ιστορία

από την οποία έχουν απαλειφθεί όσα στοιχεία δεν εντάσσονται στο ισλαμικό

πλαίσιο.

Από την άλλη πλευρά, ας σημειωθεί ότι οι Αλεβήδες διεκδικούν κι εκεί-

νοι σήμερα τον Μπεντρεντίν, χαρακτηρίζοντας τον ίδιο Αλεβή, αν και ήταν

προφανώς σουνίτης, και την εξέγερσή του αλεβιτική.68 Υποστηρίζουν, για πα-

ράδειγμα, ότι είχε εξαναγκαστεί να γράψει τα βιβλία του που έχουν σουνιτικό

περιεχόμενο.69

Τέλος, στο πιο πρόσφατο πλαίσιο της ανάπτυξης δεσμών μεταξύ των βαλ-

κανικών χωρών και της Τουρκίας πέρα από τις συγκρούσεις του παρελθόντος,

έχουν σημειωθεί πρωτοβουλίες, όπως η κυκλοφορία του ντοκιμαντέρ για τον

Μπεντρεντίν με τίτλο «Inspirations»70 (2006), σε σκηνοθεσία Nurdan Arca,

με γυρίσματα στην Τουρκία, την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Δημοκρα-

τία της Μακεδονίας, και τη συνεργασία γνωστών ιστορικών, όπως ο Cemal

Kafadar, που αποδίδουν στο σεΐχη ένα σύγχρονο μήνυμα συνύπαρξης μεταξύ

των λαών: το ντοκιμαντέρ ξεκινά με τη διαπίστωση ότι ο «Μπεντρεντίν του

Σιμαβνά υπερασπίστηκε την ισότητα μουσουλμάνων, χριστιανών, εβραίων,

όλων των ανθρώπων».

Προςμια επαναπροσέγγιση

Ως ιδεολογικό διακύβευμα, η ιστορία των εξεγέρσεων που συνδέθηκαν με τον

σεΐχη Μπεντρεντίν αποτέλεσε αντικείμενο προσεγγίσεων, οι οποίες, λόγω και

των λίγων, ανεπαρκών και αντιφατικών μεταξύ τους σχετικών πηγών, είναι

φανερό ότι τόνιζαν επιλεκτικά το ένα ή το άλλο στοιχείο. Για μια επαναπρο-

σέγγιση του Μπεντρεντίν χρειάζεται μια συνολικότερη προσέγγιση αυτής

της περιόδου της οθωμανικής ιστορίας, σε πολιτικό, οικονομικοκοινωνικό και

ιδεολογικό επίπεδο

Οι εξεγέρσεις που συνδέθηκαν με τον σεΐχη Μπεντρεντίν το 1416 αποτέ-

λεσαν ιδιαίτερο σταθμό κατά την πορεία συγκρότησης της Οθωμανικής Αυ-

τοκρατορίας τον 15ο αιώνα, αμφισβητώντας τις πολιτικές και κοινωνικές συμ-

μαχίες της δυναστείας μετά από μια περίοδο ενδοδυναστικών συγκρούσεων.

Η εξέγερση του Μπεντρεντίν, από αυτή τη σκοπιά, θα μπορούσε να θεωρηθεί

αποτέλεσμα συμμαχιών μεταξύ ενός διακεκριμένου ουλεμά, μιας μερίδας της

στρατιωτικής τάξης, και συγκεκριμένα όσων είχαν πάρει τιμάρια όταν ο Μπε-

ντρεντίν ήταν καζασκέρης πλάι στον Μουσά, καθώς και ορισμένων καπικου-

λήδων όπως ο Αζέπ Μπέης, οι οποίοι συνασπίστηκαν πολιτικά εναντίον της

δυναστείας των Οθωμανών, με την υποστήριξη των γειτονικών χριστιανών

και μουσουλμάνων ηγεμόνων. Το διακύβευμα είχε να κάνει με τη μορφή του

εγχειρήματος του υπό συγκρότηση πολιτικού σχηματισμού που ονομάστηκε

εν τέλει Οθωμανική Αυτοκρατορία.71 Ας επισημανθεί ότι το εγχείρημα των

Οθωμανών ήδη έναν αιώνα στηριζόταν επίσης σε παρόμοιες συμμαχίες, με τη

στρατιωτική τάξη, τους καπικουλήδες, αλλά και στην υποστήριξη γειτόνων

χριστιανών και μουσουλμάνων. Χρειαζόμαστε όμως μια αναλυτική προσέγγι-

ση της πολιτικής ιστορίας αυτών των χρόνων για να επιχειρηθεί να επιβεβαιωθεί

ή όχι μια τέτοια ερμηνεία.

Στην περιοχή της Σμύρνης τουλάχιστον, η εξέγερση του μαθητή του

Μπεντρεντίν,

Μπορκλουτζέ Μουσταφά, φαίνεται πως έλαβε κοινωνικό και

θρησκευτικό χαρακτήρα, αντλώντας υποστήριξη από την αγροτική τάξη ανε-

ξαρτήτως θρησκεύματος, με μεσολαβητές δερβίσηδες με τους οποίους είχε

συνδεθεί ο Μπεντρεντίν μέσω του σουφισμού, ίσως και χριστιανούς ιερείς και

μοναχούς. Σε αυτό το πεδίο, τα ερωτήματά μας είναι πολύ περισσότερα. Με

ποιο τρόπο οι αγρότες εκείνων των χρόνων στην περιοχή της Σμύρνης οργα-

νώνονταν στην οικονομική και κοινωνική τους ζωή σε σχέση με όσους εισέ-

πρατταν φόρους, την τοπική εξουσία, τη δυναστεία των Οθωμανών; Γνωρί-

ζουμε ότι οι δερβίσηδες, οι ιερείς και οι μοναχοί έπαιζαν σπουδαίο ρόλο στην

αγροτική κοινωνία, αλλά θα θέλαμε να ξέρουμε αναλυτικότερα τα δεδομένα

στην περιοχή της Σμύρνης των αρχών του 15ου αιώνα για να επιχειρήσου-

με να ανασυνθέσουμε με συνολικό τρόπο το σκηνικό της εξέγερσης. Ας επι-

σημανθεί πάντως και σε αυτή την περίπτωση ότι οι δερβίσηδες τουλάχιστον

αποτελούσαν συμμάχους της οθωμανικής δυναστείας από τα πρώτα βήματά

της τον προηγούμενο αιώνα· την ίδια στιγμή, το εγχείρημα των Οθωμανών

είχε, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, στοιχεία προστατευτισμού απέναντι στην

αγροτική τάξη. Και εδώ είναι απαραίτητη μια αναλυτική προσέγγιση της οι-

κονομικής και κοινωνικής ιστορίας αυτών των χρόνων για να επιχειρηθεί να

επιβεβαιωθεί ή να διαψευστεί μια τέτοια ερμηνεία.

Τέλος, θα πρέπει να συζητηθεί με ποιο τρόπο οι ιδεολογικές αντιλήψεις

που εκφράστηκαν στα συγγράμματα του Μπεντρεντίν μπορούν να συνδε-

θούν ή όχι τόσο με το γενικότερο πλαίσιο της ιστορίας του ισλαμικού μυ-

στικισμού όσο και με τα διακυβεύματα των εξεγέρσεων, όπως τουλάχιστον

μεταφέρθηκαν από τις πηγές της εποχής.72

Σύμφωνα με τα παραπάνω, μπορούμε, θεωρώ, να πούμε τουλάχιστον ότι

οι εξεγέρσεις που συνδέθηκαν με τον σεΐχη Μπεντρεντίν αμφισβήτησαν συ-

νολικά τις συμμαχίες της δυναστείας των Οθωμανών στο πολιτικό, στρατιω-

τικό και κοινωνικό πεδίο, οδηγώντας σε κρίση νομιμοποίησης της δυναστι-

κής εξουσίας, σε μια εποχή που η τελευταία βρισκόταν σε διαμόρφωση και

σε κρίση.73 Το γεγονός της συνολικής αμφισβήτησης της οθωμανικής δυνα-

στικής εξουσίας, σε πολιτικό, κοινωνικό και ιδεολογικό επίπεδο, είναι, νομί-

ζω, μοναδικό στην οθωμανική ιστορία. Στη συνέχεια, μετά την άλωση της

Κωνσταντινούπολης και τη συγκρότηση της αυτοκρατορίας, η εξουσία της

δυναστείας των Οθωμανών στην κεφαλή του κράτους και της θρησκείας δεν

αμφισβητούνταν, στο εσωτερικό τουλάχιστον· η περίπτωση του Σαχ Ισμαήλ

και των Σαφαβηδών, που αποτέλεσαν τη μεγαλύτερη απειλή για την Οθω-

μανική Αυτοκρατορία τον 16ο αιώνα, στηριζόμενοι στην «πέμπτη φάλαγγα»

των Κιζιλμπάσηδων στο εσωτερικό των οθωμανικών εδαφών, είναι διαφορε-

τική, καθώς τότε η έδρα της αμφισβήτησης βρισκόταν μακριά από το κέντρο

της εξουσίας.

Οι εξεγέρσεις που συνδέθηκαν με τον σεΐχη Μπεντρεντίν, αναδεικνύουν

επίσης, σύμφωνα με την προσέγγιση που υιοθετήσαμε εδώ, μια κρίση προσα-

νατολισμού για τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που αναπτύσσονταν

στο ρευστό οθωμανικό περιβάλλον των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας

στην αυγή του 15ου αιώνα. Την ίδια στιγμή, ως ιδεολογικό διακύβευμα μέ-

χρι σήμερα στη σύγχρονη Τουρκία, η ιστορία του Μπεντρεντίν, λειτουργώ-

ντας ουσιαστικά ως παλίμψηστο, με προσεγγίσεις, οι οποίες, λόγω και των

λίγων, ανεπαρκών και αντιφατικών μεταξύ τους σχετικών πηγών, είναι φα-

νερό ότι τόνιζαν επιλεκτικά το ένα ή το άλλο στοιχείο, δηλώνει, σύμφωνα με

την ερμηνεία που προτείνω εδώ, την προσπάθεια των δυνάμεων της σύγχρο-

νης Τουρκίας που αντιπάλεψαν και αντιπαλεύουν το επιβεβλημένο «από τα

πάνω» μονοπώλιο του «εθνικού ήρωα» από τον Κεμάλ Ατατούρκ, κυρίως την

αριστερά παλαιότερα ή το πολιτικό ισλάμ σήμερα, να αναδείξουν ένα αντίπα-

λο πρότυπο. Σε αυτή την προσπάθεια, ο αποϊστορικοποιημένος Μπεντρεντίν

ανανοηματοδοτείται συνεχώς, επινοείται ξανά και ξανά ως παράδοση, απο-

κτώντας την ίδια στιγμή μια νέα ιστορία, με κοινό νήμα την αναζήτηση ενός

εναλλακτικού προγονικού προτύπου, σε μια εποχή έντονης κρίσης προσανα-

τολισμού για τη σύγχρονη τουρκική κοινωνία.

ΗΛΙΑΣ ΚΟΛΟΒΟΣ

Πανεπιστήμιο Κρήτης Τμήμα Ιστορίαςκαι ΑρχαιολογίαςΙνστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών / Ι.Τ.Ε.

 

ΑΛΕΒΙΤΕΣ[Μέρος Β΄]

(Γ). ΤΑΓΜΑΤΑ ΑΙΡΕΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΑ

*Αλλαλουίτες: Συριακό, Αδωνητικό-ισλαμικό.

*Ντονμέδες: Μωαμεθανοί κρυπτοεβραίοι.

*Δρούζοι: Κράμα μονοθειστών Συρίας, Λιβάνου, Γαλιλαίας.

*Σαβαίοι : Μεσοποτάμιοι οπαδοί του Ιωάννη του Βαπτιστή.

*Γεζίτες: Χριστιανοί στη μουσουλμανική αυλή.

*Σταυριώτες: Κρυπτοχριστιανοί του Πόντου.

*Γιουρούκοι: Πρωτοελλήνως Μικράς Ασίας.

*Ασσασίνοι («χασισωμένοι» κατά τους δυτικούς) ή Ρέφκιε (σύντροφοι κατά τους ιδίους): Ακραίο σιιτικο-ισμαηλητικό, σχετιζόμενο σήμερα με την Αλ Κάιντα και τον Μπιν Λάντεν.

Παραδοσιακοί Αλεβίτες ποιητές και μουσικοί

Γιουνούς Εμρέ, Μεβλανα Ρουμί, Πίρ Σουλτάν Αμπτάλ, Αχμέτ Γιασεβί, Χαϊρέτ και Ζικρί Μπαμπά, Καϊγκουσούρ Αμνταλί, Ισμαήλ Οσμέν, Ελ Χαραμπί, Εσρεμί Ρουμί, κ.α. / Αζί Σάγκ, Μουσά Έρογλου, Έρνταλ Έρζισκαν, Μέρκαν Ντέντε, κ.ά.

ΑΛΛΗΛΟΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΟΥΝΙΤΩΝ / ΑΛΕΒΙΤΩΝ

Οι σουνίτες κατηγορούν τους Αλεβίτες ως ετερόδοξους, σχισματικούς, προδότες και ανήθικους.
Οι αλεβίτες τους ανταπαντούν με τη σειρά τους ότι είναι υποκριτές. Το Κοράνι δεν λέει πουθενά για 5 προσευχές την ημέρα, ούτε ζητά τζαμί, ούτε αναφέρει προσκύνημα στη Μέκκα. Ούτε δημιουργεί διαστάσεις στους ανθρώπους, αλλά το αντίθετο προκύπτει, και ότι οι σουνίτες το διαστρέβλωσαν με σκοπό το ατομικό τους όφελος. Ούτε απαιτείται η σαρία (υπό την έννοια της μουσουλμανικής και μόνο αδελφότητας), ούτε να υπάρχουν ουλεμάδες (νομο-διδάσκαλοι του Κορανίου), ούτε χρειάζεται μαντίλα (η οποία μάλιστα τον τελευταίο καιρό είναι και της μόδας). Ούτε απαγορεύει πουθενά το ποτό, το αντίθετο προκύπτει, καθόσον ο οίνος ο οποίος αναφέρεται σε δείπνο του Αλή (επί του οποίου ο Μωάμεθ προσήλθε ταπεινός) ευφραίνει την καρδιά.

"Εμείς είμαστε οι συντηρητές της αυθεντικής τουρκικής κουλτούρας", συμπληρώνουν. Και καθώς οι θρησκείες είναι θραύσματα μιας μοναδικής θρησκείας που έχει ως σκοπό την ενανθρώπιση, οι Έλληνες, Πέρσες, Αρμένιοι, Κούρδοι και οι λοιπές κοινότητες πρέπει να ιδωθούν κάτω από το πνεύμα της φιλοσοφίας τους. Οι Δυτικές επιδράσεις και η βαθειά Ανατολή είναι η Τουρκία, υποστηρίζουν, δημιουργώντας μια θρησκεία ενίοτε κατάλληλη για τον πληθυσμό της.

Οι ίδιοι θεωρούν τους εαυτούς τους, καθόσον πολλά υπομένουν, κάτι μεταξύ Άγιου Φραγκίσκου της Ασίζης και Μαχάτμα Γκάντι. Ο Αλή ήταν προστάτης των φτωχών, οι γιοί του Χασάν και Χουσεΐν μάρτυρες των στερημένων, ο σκοπός του κάθε καλού αλεβίτη είναι η απελευθέρωση του ανθρώπου από τις τυραννίες, απ’ όπου αυτές και αν προέρχονται. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση, εδώ, στην Τουρκία, από τους φονταμενταλιστές σουνίτες, οι οποίοι επιβάλλουν την καταπιεστική ελίτ που αλλάζει το πλαίσιο δομής αυτής της χώρας.

Σε γενικές γραμμές, η καχυποψία και η προκατάληψη χωρίζει σουνίτες / αλεβίτες, που σε ορισμένες περιοχές φτάνει στα ύψη, με τους σουνίτες να είναι έντονα επιθετικοί. Κλείνουν τους τεκέδες των αλεβιτών, παίρνουν τα χρήματα από τους τσουρμπέδες τους που τους κάνουν ατραξιόν - κόβοντάς τους παράλληλα το νερό, προσπαθώντας πότε με το καλό και πότε με τον εξαναγκασμό να τους αλλαξοπιστήσουν και να τους απορροφήσουν.

Αλλά, ας δούμε τη μεταστροφή του οθωμανικού κράτους από αλεβιτικό σε σουνιτικό, παρατηρώντας και από τις δυο πλευρές το ίδιο νόμισμα για να έχουμε μια πιο αντικειμενικά χροιά στα πράγματα.

ΑΛΕΒΙΣΜΟΣ ΕΠΙ ΣΕΛΤΖΟΥΚΩΝ

Η αρχή του «Τουρκικού» κράτους θεωρητικά ξεκινά από τους Σελτζούκους μετά την ήττα του «Βυζαντινού» αυτοκράτορα Ρωμανού του Δ στη μάχη του Μαντζικέρτ (1071). Τα εισαγωγικά στη λέξη «Βυζαντινού» τίθενται διότι ο όρος αυτός πρωτοεμφανίστηκε το 1562 από τον Γερμανό Yeronimus Walf, απαξιωτικά, για να διαχωρίσει την Αγία Ρωμαική (κι επομένως αρία-καθαρή) Γερμανική αυτοκρατορία από την Ανατολική (τη θεωρούμενη «αχταρμά» - μίγμα λαών). Πέραν του γεγονότος αυτού, το οποίο απλώς το καταγράφουμε, δεν έχουμε πρόβλημα να αποδεχτούμε και το ότι οι Σελτζούκοι μετά τη νίκη τους στο Μαντζικέρτ φέρθηκαν στον «Βυζαντινό» τραυματισμένο αυτοκράτορα άψογα, ελευθερώνοντάς τον να πάει «σπίτι του».

Η μάχη του Μαντζικέρτ δεν ήταν απλά μια νίκη κάποιας Τουρκομάνικης φυλής υπό την ηγεσία ενός λιονταριού του βουνού (Αρπ Ασλάν) έναντι των «πολιτισμένων» Δυτικών, αλλά κι ένα μάθημα πολιτισμού με ράπισμα, κι έτσι πρέπει, κάποτε, να ιδωθεί. Με τον τρόπο τους αυτό οι νικητές καθιερώθηκαν πιο αποδεκτά από τον πληθυσμό των σκληρά δοκιμαζόμενων «Ρωμιών» που είχαν γονατίσει από τους φόρους και τις ραδιουργίες των μεγαλοτσιφλικάδων στη συμπεριφορά, Βυζαντινών. Ούτως ή άλλως, παρότι οι Σελτζούκοι είχαν γίνει μουσουλμάνοι, διαπνεόντουσαν και από ανεξίθρησκες έως κρυπτο-χριστιανικές αρχές, από τις επιμειξίες που είχαν με τους ντόπιους. Οι περισσότεροι σουλτάνοι είχαν γυναίκες χριστιανές (διότι το θεωρούσαν αυτό αρχικά τιμή τους), οι οποίες με τη σειρά τους ανέτρεφαν με ανάλογες θρησκευτικές πεποιθήσεις, έστω κι εμμέσως, τα παιδιά τους.

ΑΛΕΒΙΣΜΟΣ ΕΠΙ ΟΘΩΜΑΝΩΝ

Όταν η φυλή του Οσμάν μάζεψε κάτω από την αιγίδα της τα μουσουλμανικά οτζάκια, διαπνεόταν κι αυτή από κρυπτο-χριστιανικές αρχές.

Ο Μωάμεθ ο Φατίχ (πορθητής), για να πάμε κατευθείαν στον πιο σημαντικό για εμάς «Τούρκο» σουλτάνο, ήταν παιδί μιας ταπεινής χριστιανής και του Οθωμανού σουλτάνου Μουράτ του Β’. Όταν η μητέρα του Μωάμεθ πέθανε σε νεαρή ηλικία, την ανατροφή του μικρού την ανέλαβε η νέα γυναίκα του πατέρα του, η Μάρα, επίσης χριστιανή, κόρη του ηγεμόνος της Σερβίας Γεωργίου Μπράνκοβιτς. Ο Μωάμεθ, ο οποίος ως το τέλος της ζωής του έτρεφε μεγάλη αγάπη για τη θετή μητέρα του, μεγάλωσε περισσότερο με χριστιανικές αρχές παρά με μουσουλμανικές του πατέρα του, και δεν θα ήταν υπερβολή να τον χαρακτηρίσουμε κρυπτο-χριστιανό αλεβίτη.

Κατά την πολιορκία της Κων/λης, στους ιστορικούς αναλυτές κυριαρχεί ένα ερώτημα σχετικό με το ποιοι ήταν οι «έξω» και ποιοι οι «μέσα», τι εθνότητα είχαν και σε ποια θρησκεία πίστευαν. Όλοι οι μοναχοί και ο ανθενωτικός κλήρος του Βυζαντίου είχαν ταχθεί με τους πιο «βολικούς» Οθωμανούς παρά με τους Λατίνους, μέχρι και ο πρωθυπουργός του Βυζαντίου, ο Νοταράς, προτιμούσε φανερά να δει την πόλη με σαρίκι τουρκικό παρά με τιάρα παπική. Το Βυζάντιο (Κωνσταντινούπολη) ήταν ένα σταυροδρόμι λαών. Τα τείχη την εποχή της πτώσης της τα υπεράσπιζε ένας αυτοκράτορας με εκτενή γονίδια καταγωγής, και πολεμιστές με ανάλογα επίσης, ως και Τούρκους υπερασπιστές είχε μέσα της η πόλη, ενώ στους έξω κυριαρχούσε ένα μεγάλο πλήθος αλεβιτών και χριστιανών.

Όπως αποκάλυψαν πρόσφατα οι ίδιοι οι Τούρκοι, όταν ο τάφος του Μωάμεθ του Πορθητή βρέθηκε τυχαία επί Αμπτούλ Χαμίτ του Δ’ να επικοινωνεί με το ναό των αγίων Αποστόλων που ανήκε στο πατριαρχείο και ανοίχτηκε, ξανακλείστηκε διότι μέσα του βρέθηκαν χριστιανικά σύμβολα, ίσως και σταυρός. Το γεγονός αυτό αν κοινοποιείτο θα άλλαζε τα πλαίσια του προσδιορισμού της τότε λεγόμενης μουσουλμανικής - Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Είναι επίσης γνωστό πως πνευματικός του Μωάμεθ ήταν ο πατριάρχης Γεννάδιος, κατά τα λεγόμενά του Έλληνας - μη Έλληνας, αλλά Χριστιανός.

Σε μιαν ανάλυση του χριστιανισμού προκύπτουν πολλά Ανατολικής προέλευσης στοιχεία. Πέραν αυτών, η Οθωμανική αυτοκρατορία (όπως και η Βυζαντινή την εποχή της ακμής της) κατ’ όνομα ήταν μουσουλμανική, εμφανίζοντας και μη μουσουλμανικές επιδράσεις, όπως την ύπαρξη μοναχών και μοναστηριών, τα οποία ο Μωάμεθ (παρότι τα σεβόταν) δεν τα υιοθετούσε. Άρα, μιλάμε για μια ψευδομεταμόρφωση ιδεών με επίκεντρο τη «μεταφυσική» Καππαδοκία, η οποία όπως οι έρημοι της Συρίας και Αραβίας συναποτελούσε πόλο μοναχισμού μιας συγκλητικής σε πλαίσια μονοθεϊστικής θρησκείας.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΑΛΕΒΙΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ ΣΤΟ ΚΟΣΜΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια σημαντική αλλαγή του αλεβιτικού δόγματος του Οθωμανικού κράτους άρχισε να συμβαίνει επί της ακμής των αλεβιτών την εποχή του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β΄ (γιου του Μωάμεθ του πορθητή) ο οποίος εκθρονίστηκε από το γιό του Σελήμ και κατόπιν δηλητηριάστηκε στο δρόμο προς την εξορία.

Ο Βαγιαζήτ Β’, είχε ασπαστεί τον αλεβισμό επί του μπεκτασή ηγέτη τους Μπαλήμ, του επονομαζόμενου «σουλτάνου του εσωτερικού κόσμου», σε επίσημη τελετή που είχε γίνει στα ανάκτορα του Τοπ Καπί. Εκεί, ο γέρο Βαγιαζίτ δέθηκε με την παραδοσιακή τριχιά των προβάτων των αλεβιτών «ιερέων», σύρθηκε ως αμνός και ταπεινώθηκε. Οι ουλεμάδες κι ένα μέρος της αυλής δεν το είδαν με καλό μάτι αυτό, τη διείσδυση και πρωτοκαθεδρία των αλεβιτών μοναχών στο κοσμικό κράτος, και προσέγγισαν καθώς φαίνεται το γιό του Βαγιαζίτ, τον Σελήμ, τον επονομασθέντα Γιαβούζ, που σημαίνει δυνατός και απαίσιος (εξαρτάται από ποια μεριά τον βλέπεις).

Την ίδια εποχή η γειτονική Περσία είχε ασπαστεί και αυτή τον αλεβιτισμό από τον σουφίζοντα ασκητή Ισμαήλ, ο οποίος εδραίωσε τη δυναστεία των Σαφαβιδών, που θα μπορούσε να λεχθεί ιερατοκοσμική δυναστεία. Το γεγονός αυτό του θεοκρατικού προσανατολισμού της Περσίας εύρισκε θετική ανταπόκριση στη καρδιά της Μικρασίας, στην Καππαδοκία, όπου βρισκόταν ο σκληρός πυρήνας των αλεβιτών ασκητών, οι οποίοι προσχώρησαν στο συγγενή τους σαχ - σουλτάν πάτρωνα Ισμαήλ. Το θέμα της αλεβιτικής γιγάντωσης έπαιρνε ανησυχητικές διαστάσεις καθώς επεκτεινόταν και προς την Καραμανία (την αρχαία Λυκία), και όταν ο Σελήμ ανέλαβε, άρχισε τη δράση.

1. Πρώτη σφαγή Αλεβιτών επί Σελήμ

Ο Σελήμ, με τις πρώτες φράσεις του «δυο σούφι χωρούν στο ίδιο χαλί, όχι όμως δυο σουλτάνοι», ξεκαθαρίζει αμέσως την κατάσταση. Κάνει καταγραφές των αλεβιτών που είχαν προσχωρήσει στον Ισμαηλιτισμό και σκοτώνει κάπου 40.000 μπαμπάδες τους για ν’ αντιμετωπίσει το πρόβλημα εν τη γενέσει του. Κατόπιν, στρέφεται κατά του κιζήλμπαση Ισμαήλ και στη μάχη που γίνεται στο Τσαλντιράν το 1524 τον νικά με τη χρήση πυροβόλων όπλων που μόνο αυτός κατείχε.

Μετά επεκτείνεται προς τη Συρία, Άγιους τόπους, Αραβία, Αίγυπτο, μέχρι και την Αλγερία, όπου αναγορεύεται στη Μέκκα και Μεδίνα προστάτης του σουνισμού. Επιστρέφοντας στην Κων/λη συνεχίζει τις διώξεις αλεβιτών, κλείνει τεκέδες και άγνωστο ακόμα πόσους πήρε ο χάρος ή ο Κεράτιος κόλπος σε τσουβάλια.

Κάτι που μας ενδιαφέρει, εδώ, είναι πως ένα μέρος των Καραμανών που είχαν προσχωρήσει στην πίστη του Αλή αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους καταλήγοντας φυγάδες στη Μακεδονία όπου παίρνουν το επωνύμιο «Καραμανλήδες».

2. Δεύτερη σφαγή Αλεβιτών επί Μαχμούτ Β’

Παρά την εξόντωση των 40.000 αλεβιτών μπαμπάδων από τον Σελήμ και του διωγμού που επακολούθησε, οι αλεβίτες σύντομα ανέκαμψαν, και επί του γιου του Σελήμ αναρριχώνται ξανά στην εξουσία τείνοντας να δημιουργήσουν ένα κράτος μέσα στο οθωμανικό κράτος με προπύργια και στην περιφέρεια αυτού, απειλώντας το σουλτάνο, ο οποίος από στρατιωτικής πλευράς βρισκόταν έρμαιος στα χέρια των μπεκτασήδων γενιτσάρων.

Την κατάσταση αυτή αποφάσισε να τη διορθώσει το 1828 ο σουλτάνος Μαχμούτ ο Β, ο επονομαζόμενος αναμορφωτής. Αφού δημιούργησε νέο σώμα τακτικού στρατού, συγκέντρωσε τους Γενίτσαρους στον ιππόδρομο της Κων/λης και τους εξόντωσε δια πυροβόλων όπλων, όλους. Κατά τον τρόπο αυτό, ο στρατιωτικός βραχίονας των αλεβιτών, οι γενίτσαροι, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια είχαν εκτραπεί του ρόλου τους και προσδιόριζαν σουλτάνους, έχοντας επιπρόσθετα γίνει μάστιγα και για το λαό, έπαυσαν να υπάρχουν δια παντός.

Πολλοί αλεβίτες αναγκάζονται τότε να εγκαταλείψουν την Κων/λη, ηγέτες τους θανατώνονται, οι τεκέδες τους γκρεμίζονται ή κλείνουν και ο αλεβιτισμός δέχεται το δεύτερο μεγάλο πλήγμα.

Επαναπροσδιορισμός των Αλεβιτών επί Κεμάλ

Παρά τις διώξεις του, ο αλεβιτισμός συνέχισε να υπάρχει. Το 1923 υποστηρίζουν τον Κεμάλ, ο οποίος ήταν σε ορισμένες θέσεις αλεβίτης, ο οποίος τους υπόσχεται ανασύσταση του κράτους, δημοκρατία και λαϊκή κυριαρχία. Παραταύτα, μόλις οι πρώτοι αλεβίτες αρχίζουν να επανεμφανίζονται στις μεγάλες πόλεις, οι Κεμάλ και Ινονού με το νόμο της 30ης Ιουνίου του 1925 αποφασίζουν το κλείσιμο των τεκέδων και τσουρμπέδων τους, εντάσσοντάς τους ή ως απλούς πολίτες στο Τουρκικό πλέον κράτος ή σε περίπτωση μη συμμόρφωσής τους στο περιθώριο, ως πολίτες β’ κατηγορίας.

Ένταση Αλεβιτών και Τουρκικού κράτους

Από 1950 αρχίζει έντονη ένταση των αλεβιτών με το Τουρκικό κράτος. Πολιτικά, εντάσσονται στην αριστερά υποστηρίζοντας τον ουμανισμό και την επέκταση της δημοκρατίας αλλά και πολλοί τάσσονται ενεργά στον μαρξισμό, δίνοντας μιαν ανάλογη χροιά στο πολιτικό τους πρόσωπο.

Το 1978 στην πόλη Κανχαμανράς γίνεται σφαγή 300 αλεβιτών από Τούρκους εθνικιστές, τους «γκρίζους λύκους». Είναι η εποχή της αρχής ενός νέου απαρχάιντ, στη διαδρομή του οποίου οι αλεβίτες μετρούν κατά τα λεγόμενά τους ως σήμερα 8.000 νεκρούς.

Το 1980 ο Εβρέν τους θέτει ξανά στο περιθώριο απαγορεύοντας τις συναθροίσεις τους.

Το 1985 ο Οζαλ (Κούρδος κρυπτο-αλεβίτης) προσπαθεί να τους εντάξει στη νεα ισλαμική του σύνθεση. Μορφωμένοι αλεβίτες αναδύονται ως η φιλελεύθερη πνευματική ελίτ της χώρας.

Από το 1989 ο φιλικά προσκείμενός τους αριστερός τύπος, αρχίζει να τους χαρακτηρίζει ως διαφορετική θρησκεία.

Το 1993 επί Τσιλέρ, «γκρίζοι λύκοι» βάζουν φωτιά στο ξενοδοχείο Medimak στη Σεβάστεια που είχαν συγκεντρωθεί σε γιορτή τους και καίνε 35 άτομα.

Το 1995 οι μη συμορφούμενοι αλεβίτες μετρούν 15 θύματα. Στις δημοτικές εκλογές της Κων/λης εκτελούνται επιθέσεις εναντίων τους όπου καταστρέφονται τόποι συγκέντρωσης και καφενεία τους. Πλήθη Αλεβητών διαδηλώνουν στους δρόμους προσπαθώντας να φτιάξουν νέο κόμμα, πράγμα που πολλοί φοβούνται ότι αυτό θα οδηγήσει σε εμφύλιο πόλεμο.

Το 1997 οι Ντεμιρέλ και Γιλμάζ, προσπαθώντας να τους ηρεμήσουν, μετέχουν σε γιορτές της μνήμης του ιδρυτή τους, Χατζή Μπεκτάς Βελή.

Τάση ανεξαρτοποίησης

Το 2003 με αφορμή τις νέες ταυτότητες της Τουρκίας όπου αναγράφεται το θρήσκευμα αλλά όχι το δόγμα (π.χ. Μουσουλμάνος και όχι σουνίτης ή σιίτης) διαδηλώνουν ζητώντας να αναγνωριστούν ως ανεξάρτητη θρησκεία.

Το 2004 ο μετριοπαθής Ερντογάν, τον οποίο είχαν υποστηρίξει για να εκλεγεί, προσπαθώντας να κρατήσει ισορροπίες, δηλώνει ότι ο αλεβισμός δεν είναι ανεξάρτητη θρησκεία αλλά η ουσία της Τουρκίας. Ομοσπονδίες αλεβιτών τον κατηγορούν για έλλειψη σεβασμού και τον καλούν να τα συζητήσουν.

Τον ίδιο χρόνο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. κάνει πρώτη φορά λόγο για καταπίεση αλεβιτών, βρισκόμενη σε σύγχυση αν πρόκειται για αίρεση ή για ανεξάρτητη θρησκεία.

Τον Ιανουάριο του 2008, πλήθος αλεβιτών πραγματοποιεί πορεία στην Άγκυρα με αιτήματα τον απεγκλωβισμό τους από το υποχρεωτικό μάθημα των θρησκευτικών, την αποκατάσταση του ξενοδοχείου Medimak ως σύμβολο - μουσείο, τη διάλυση του σημαντικού Υπουργείου Θρησκευτικών Υποθέσεων της χώρας και την ισότιμη αντιμετώπισή τους από το κράτος.

Το 2009, η έκθεση του State Department για τα ανθρώπινα δικαιώματα αναφερόμενη στη Ελλάδα, κάνει μνεία για 3000 αλεβήτες Πομάκους της Δ. Θράκης ως καταπιεζόμενη θρησκευτική κοινότητα από τους σουνίτες μουσουλμάνους, εννοώντας εμμέσως πλην σαφώς την διείσδυση της τουρκικής πολιτικής στην Ελλάδα.

Στις αρχές του 2010, πρόεδρος συνδέσμου αλεβιτών τιθέμενος αλληλέγγυος με τον πατριάρχη Βαρθολομαίο που είχε πει ότι βρίσκεται στην Τουρκία σαν εσταυρωμένος, δηλώνει ότι και οι αλεβίτες βρίσκονται στη μέγγενη (σφιγκτήρα) του Τουρκικού κράτους. Οι σχέσεις πατριαρχείου – αλεβιτών υπήρξαν από παλιά αλληλέγγυες.

Τον ίδιο χρόνο, το Ευρωπαϊκό δικαστήριο για τα ανθρώπινα δικαιώματα δικαιώνει την προσφυγή ενός Τούρκου υπήκοου - αλεβίτη στο θρήσκευμα που είχε ζητήσει να αναγράφεται στην ταυτότητα η πραγματική του θρησκεία.

Προς το τέλος του χρόνου, ομάδες αλεβιτών κάνοντας καθιστή διαμαρτυρία στην Άγκυρα για την εφαρμογή των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, προπηλακίζονται και δέχονται επιθέσεις από φοιτητές.

Τον Δεκέμβρη ο Ερντογάν, για να κρατήσει πάλι τις ισορροπίες και εν όψει νέων εκλογών, αποδέχεται να μισθοδοτούνται από το κράτος σε ορισμένες όμως περιοχές οι αλεβήτες μπαμπάδες, όπου οι σύλλογοί τους το αρνούνται. Προκύπτει, όμως, κατά τον Ερντογάν, ότι δεν είναι ενωμένοι.

Η σημερινή κατάσταση αλεβιτών-Τουρκίας παραμένει έκρυθμη, ως μια βόμβα που ή θα εκραγεί ή θα αποσυντεθεί στο Τουρκικό κράτος.

ΑΛΕΒΙΤΕΣ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ

Η συμπεριφορά των αλεβιτών έναντι της Ελλάδας υπήρξε τρισυπόστατη: 1) Φιλλεληνική, 2) Ανθελληνική και 3) Επαμφοτερίζουσα έως ουδέτερη. Ως παραδείγματα μπορούν να αναφερθούν:

Αλή Πασάς. Υπήρξε σημαντικός αλεβίτης καθόσον αλεβιτοποίησε το 1/4 σχεδόν της Αλβανίας (φυλή των Τόσκηδων). Η συμπεριφορά του υπήρξε φιλελληνική, τα Γιάννενα της εποχής του υπήρξαν φυτώριο αγωνιστών της επανάστασης του 1821. Ήταν, όμως, φιλέλληνας ή νοιαζόταν για τον εαυτό του, ονειρευόμενος το ανεξάρτητο κράτος της Ηπείρου; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει για τα εσώψυχα της αλεπού του Τεπελενίου.

Ένας άλλος μπεκτασής, γιος χριστιανού ιερέα, ο Χουρσίτ Πασάς, ο οποίος ήταν πρωθυπουργός του Δοβλετίου (Βεζύρης) και κατέπνιγε επαναστάσεις στα Βαλκάνια και στην Ελλάδα, έστειλε το κεφάλι του ομόδοξου Αλή Πασά σε αλεβιτικό σάκο στο σουλτάνο.

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, μια από τις πιο μεγάλες και αγνές μορφές της Ελληνικής επανάστασης είχε εισαχθεί στο μπεκτασισμό. Κατηγορήθηκε ως τουρκόφιλος, αντίχριστος και προδότης, φυλακίστηκε και δολοφονήθηκε. Παραταύτα, προέκυψε πως ήταν θύμα σκευωρίας, αλεβίτης μεν, αλλά ως το μεδούλι Έλληνας.

Στρατηγός Βαρνακιώτης: Ίσως η πιο άγνωστη και ηγετική μορφή της έναρξης της επανάστασης του ’21, μια σκισμένη σελίδα στην πρόσφατη ιστορία μας. Πρώτος πήρε τουρκική πόλη και πρώτος εγκατέλειψε. Τον κέρδισε ως φαίνεται ο αλεβιτισμός περισσότερο από την Ελλάδα ή η σύνεση από τις δολοπλοκίες. Το θέμα είναι ότι τα παράτησε, κάνοντας τον Κάλβο έξαλλο να γράψει την επονείδιστη ωδή.

Αλεβίτες: πρόκειται για διαφορετική θρησκεία ή για το βαθύ κράτος της Τουρκίας με προβιά ερίου;

Εδώ είναι δύσκολο ν’ απαντήσει κάποιος. Ως εκ τούτου η θέση του όντως αξιόλογου γεωστρατηγιστή Δημ. Κιτσίκη που πιστεύει ότι ο αλεβιτισμός είναι πολύ θετικός για την Ελλάδα, ίσως είναι επικίνδυνα ακραία. Αλεβίτες επί Κεμάλ συνέπραξαν με Κούρδους στη καταστροφή της Σμύρνης και οι γενίτσαροι βρίσκονται ακόμα νωποί στη μνήμη μας και Εϊβαλλάχ φωνάζουν. Προσωπικά, ίσως είναι πιο φρόνιμο και σίγουρο για την Ελλάδα το δόγμα του Κολοκοτρώνη: Η Ελλάδα με την Ελλάδα και μόνο από την Ελλάδα.

Ποια πρέπει να είναι η συμπεριφορά μας ως Έλληνες απέναντι στους Αλεβίτες;

Σαφώς και πρέπει να υποστηριχτούν οι άνθρωποι αυτοί τη στιγμή που διώκονται και βρίσκονται καταπιεσμένοι. Η ορθόδοξη πολιτική πρέπει να στηρίζεται στην ορθόδοξη συμπεριφορά και όχι στην ορθοδοξία της θρησκείας, διότι προκύπτει ανορθόδοξο ιστορικά που θα καταλήξει μπούμερανγκ. Το biofeedback (βιοεπανατροφοδότηση - το «βιολογικό δούναι και λαβείν») είναι βασική αρχή της φύσης. Επομένως, ασχέτως της πίστης και της καταγωγής, εφόσον διώκονται, είναι επακόλουθο για την Ελληνική μας ανθρωπιά και σκέψη, οι άνθρωποι αυτοί να υποστηριχθούνε.

Πομάκοι αλεβίτες: ένα όνειδος συμπεριφοράς του Ελληνικού κράτους

Οι Πομάκοι της Θράκης είναι ένα παράδειγμα ακραίας καταπίεσης αλεβιτών από μουσουλμάνους που αυτοπροσδιορίζονται «Τούρκοι» μέσα στην Ελλάδα. Πέραν του ότι οι Πομάκοι είναι ιθαγενείς, πρόκειται για τη φυλή των αρχαίων Αγριάνων, Ινδοευρωπαϊκής καταγωγής - παρά τις όποιες ασάφειες δημιουργεί ο χαρακτηρισμός αυτός - η παρουσία τους αναδύεται έντονη την εποχή του Μ. Αλεξάνδρου. Απετέλεσαν τους καταδρομείς του, έκοβαν με τα τσεκούρια τους ως πιο κοντοί και σβέλτοι τους τένοντες από τους ελέφαντες στην εκστρατεία του στη Ινδία, σκαρφάλωναν στα βράχια του φρουρίου του πατέρα της Ρωξάνης. Ο τραγικός Κλείτος, φυσιογνωμικά ένας εξ’ αυτών, έσωσε τον Μακεδόνα αρχηγό του. Άσχετα λοιπόν ποιοι είναι Έλληνες, μέσα κι έξω από την Ελλάδα, το απαρχάιντ των ανθρώπων αυτών, ειδικά εντός της χώρας μας από κάποιους που δεν θέλουν να λέγονται Έλληνες, πρέπει από αυτούς που θέλουν να λέγονται Έλληνες, άμεσα να σταματήσει.

ΑΛΕΒΙΤΕΣ, ΒΟΜΒΑ ΣΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Το θέμα των αλεβιτών μπορεί να παρομοιαστεί σαν μια βόμβα που μπορεί να εκραγεί στη γειτονική Τουρκία με ακαθόριστες συνέπειες για αυτή τη χώρα και τις πέριξ ευρισκόμενες. Η βόμβα αυτή έχει ήδη ενεργοποιηθεί από την πρόσφατη ανάδυση του Τουρκο-ισλαμικού φονταμενταλισμού και ίσως να επιταχυνθεί στην πυροδότισή της από εξωγενείς παράγοντες που μπορεί να δράσουν καταλυτικά σε μια πιθανή ακραία εθνικιστική τάση της Τουρκίας, ειδικότερα όσον αφορά τη συμπεριφορά της στα πετρέλαια του Αιγαίου. Αν η ζορμπαλίστηκη (ζόρικη) στάση της Τουρκίας συμβεί και η αλεβιτική βόμβα, σκάσει, τα σκάγια θα μας πάρουν όλους. Πιθανό σενάριο είναι η κατάτμηση της Τουρκίας, η Ευρωπαϊκή να ρικνωθεί στη Θράκη για να έμπει και στην ΕΕ. Αλλά όμως, ποια Θράκη;

Πετρέλαιο, καταλύτης της ανάφλεξης

Από μια ματιά στις πετρελαιοφόρες περιοχές διαπιστώνεται ότι δεν υπάρχει πετρελαιαγωγός χωρίς κρατίδιο, πηγή άντλησης άνευ τόπου μπανανίας. Και οι εξαιρέσεις ακόμα του Ιράν και της Βενεζουέλας (Τσάβες) είναι στο στόχαστρο της διαχειρίστριας των ενεργειακών αποθεμάτων, Αμερικής.

Από τη σύσταση της ΑΟΖ, η οποία αντικαθιστά την υφαλοκρηπίδα, η Τουρκία μη μπορώντας να υπερπηδήσει το φραγμό της Ελληνικής ΑΟΖ των Δωδεκανήσων, δεν προκύπτει να έχει περισσότερες διεκδικήσεις στο κεντρικό Αιγαίο από οποιαδήποτε άλλη τρίτη χώρα. Η Ελλάδα κατέχει σίγουρα μια θέση στο συμβολαιογραφείο, αλλά θα είναι με τρύπια παντελόνια. Για την Τουρκία όμως δεν προκύπτει θέση, γιατί σε δυο συνοικοπεδούχους ο τρίτος ελάχιστα χωρεί. Και η Αμερική δεν φαίνεται ότι έχει διάθεση να είναι τρίτη και ελάχιστη, συνεπικουρούσας της Αγγλίας και μέσω της ΕΕ και της Γερμανίας, η οποία προχωρά μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και τη εισδοχή της Κύπρου στην ΕΕ, προς το Αιγαίο. Αμερική και Ευρώπη δεν προκύπτει να έχουν τη διάθεση να μοιραστούν με την ισλαμική Τουρκία το φιλέτο των πετρελαίων του Αιγαίου, πέραν από την Ελλάδα η οποία προκύπτει κραυγαλέα οικοπεδούχος, η οποία έχει ήδη καταστεί άπορη και πένης και θα ξεπουλήσει.

Προσχεδιασμός, προοπτικές και συνέπειες

Εάν η αλεβιτική βόμβα σκάσει και τεμαχιστεί η Τουρκία, η θέση της Ελλάδος θα είναι οπωσδήποτε με τραύματα, καθόσον έχει ήδη δρομολογηθεί, μετά την οικονομική της καταβαράθρωση, η πόλις κράτος μέσω του «Καλλικράτη». Ό,τι είναι ο «Καλλικράτης» για την Ελλάδα, είναι, τηρουμένων των αναλογιών, οι εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες του μωσαϊκού της Τουρκίας, και ο αλεβιτικός παράγων αντιπροσωπεύει την κύρια θρησκευτική μειονότητα, όπως Κούρδοι και Αρμένιοι την πρώτη και δεύτερη εθνική. Θα υπάρξουν κρατίδια και εμιρατοποίηση στο Αιγαίο; Κανείς δεν ξέρει, είναι πιθανό, η εξωτερική πολιτική όσον αφορά τον ωφελιμιστικό σχεδιασμό σοβαρών κρατών, χάνεται σε βάθος χρόνου. Το σίγουρο πάντως είναι ότι τα παιδιά μας θα ζήσουν σε ένα διαφορετικό γεωπολιτικό περιβάλλον.

Το δόγμα του Χάντιγκτον, το οποίο ακολουθεί η ορθολογιστική Αμερική, έχει με χρώμα κοντά στο σλαβο-ορθόδοξο τόξο την Τουρκία. Παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις που πιθανό να έχουν υπάρξει από το βασικό γεωστρατηγικό προσχεδίασμα της αμερικάνικης νυφίτσας, το πλαίσιο παραμένει σταθερό και η αποσταθεροποίηση των πέριξ του Αιγαίου και της Μεσογείου περιοχών, έχει ήδη αρχίσει.

EΠIΛΟΓΟΣ

Στο σκάκι της ζωής κυριαρχούν ο πρακτικός ωφελισμός που λέγεται Αριστοτέλης και είναι ο βασιλιάς, και ο ιδεαλιστικός προσδιορισμός που λέγεται Πλάτων και είναι η βασίλισσα. Υπάρχουν και τα μικρά πιόνια σε σφικτές γραμμές, σαν τους Σπαρτιάτες. Τιμή και δόξα αξίζει σε όσους κρατάνε Θερμοπύλες, και δυο φορές τους πρέπει όταν ξέρουν πως οι Μήδοι έχουνε διαβεί.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΓΛΥΚΟΦΡΥΔΗΣ
www.oodegr.com