ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΠΕΤΡΟΥ
Από δεσπόζουσα δύναμις στην ανατολική Μεσόγειο
η Ελλάς οδηγείται σε συνεχείς υποχωρήσεις
Σε κάποια όχι πολύ μακρινή εποχή η Ελλάς ήταν δεσπόζουσα δύναμις στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην θέση αυτή μας είχε φέρει ένας συνδυασμός στρατιωτικής ισχύος και ασκήσεως πολιτικής επιρροής σε χώρες που εκτείνονταν από τον Καύκασο μέχρι την Βόρειο Αφρική με ισχυρές επιρροές σε όλα τα Βαλκάνια. Είναι τραγικό να τα αναλογίζεται κάποιος αυτά σήμερα, βλέποντας πώς η διεθνής θέσις της χώρας μας υποβαθμίζεται συνεχώς. Η Τουρκία έχει δημιουργήσει γύρω μας στρατηγικό κλοιό, ενώ ακόμη και ανίσχυρα μορφώματα όπως τα Σκόπια, μας χλευάζουν αρνούμενα να εφαρμόσουν υπογεγραμμένες συμφωνίες.
Ο ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής ισχύος της χώρας μας ήταν το δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδος-Κύπρου που έδιδε θεσμική υπόσταση στην άσκηση επιρροής σε μια τεράστια έκταση της Ανατολικής Μεσογείου. Το FIR Λευκωσίας, το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία κληρονόμησε από τους Βρεταννούς καλύπτει όλο το ανατολικό τμήμα του θαλασσίου χώρου στον οποίο η Ελλάς έχει άμεσα και ζωτικά συμφέροντα. Τούτο σε συνδυασμό με τις ισορροπημένες σχέσεις με τον αραβικό κόσμο και με το κράτος του Ισραήλ μας έδιδε απόλυτη κυριαρχία στην ευρύτερη περιοχή. Αεροναυτικές ασκήσεις διεξάγονταν τακτικά στην περιοχή σε συνδυασμό με αντίστοιχες της Εθνικής Φρουράς στην Κύπρο, κατά τις οποίες οι διαταγές επιχειρήσεων κατέληγαν με την εντολή προωθήσεως των φιλίων τμημάτων «μέχρι θαλάσσης».
Την ίδια στιγμή, ο Ελληνικός Στρατός μετείχε με πλήρεις μονάδες σε ειρηνευτικές αποστολές «σταθεροποιήσεως» στην Αλβανία, στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη και στο Κοσσυφοπέδιο, ενώ αξιωματικοί μας ήσαν σε αποστολές του ΟΗΕ από τον Καύκασο και το Αφγανιστάν μέχρι την Δυτική Σαχάρα. Όλες αυτές οι αποστολές εντάσσονταν σε ένα πλαίσιο στρατιωτικής διπλωματίας, η οποία σε συνδυασμό με τις κινήσεις του υπουργείου Εξωτερικών ανεδείκνυαν την Ελλάδα στο διεθνές στερέωμα. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η πολιτική αυτή στηριζόταν σε μεγάλο βαθμό στις ισορροπίες. Σε πρώτο πλάνο η διαμόρφωση των σχέσεών μας με την Ρωσσία σε εξαιρετικό πλαίσιο, χωρίς να διαταράσσεται η θέσις μας στο ΝΑΤΟ αλλά και ως στρατιωτικού εταίρου των ΗΠΑ. Στα Βαλκάνια οι παραδοσιακές μας σχέσεις με την Σερβία δεν εμπόδιζαν την διείσδυσή μας στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη και στο Κοσσυφοπέδιο, καθώς μας θεωρούσαν όλοι αξιόπιστους μεσολαβητές στα εσωτερικά τους ζητήματα. Από παλαιά εξ άλλου οι σχέσεις μας κυρίως με την Συρία και την Λιβύη ουδόλως διεταράχθησαν από την διαρκή σύσφιξη σχέσεων με το Ισραήλ. Εφθάσαμε μάλιστα και σε συνεργασίες σε ζητήματα ήσσονος εντάσεως, όπως η έρευνα και διάσωσις και η συνεργασία υγειονομικών στρατιωτικών υπηρεσιών. Φέραμε σε πολυεθνικές ασκήσεις διασώσεως ή ανθρωπιστικών επιχειρήσεων αξιωματικούς από το Ισραήλ και αραβικές χώρες (Ιορδανία, Μαρόκο κλπ) να εργασθούν μαζί. Την ίδια στιγμή η Αίγυπτος μας έβλεπε ως χώρα που θα εστήριζε την πολιτική της να διεκδικεί τα πρωτεία στον ισλαμικό κόσμο από την Τουρκία. Έτσι φθάσαμε και στην υπογραφή μερικής οριοθετήσεως θαλασσίων ζωνών με την κυβέρνηση του Καΐρου.
Σήμερα η κατάστασις έχει ανατραπεί. Έχουμε αναδιπλωθεί από παντού και αντιμετωπίζουμε την επέκταση της επιρροής της Τουρκίας σε όλα τα πεδία. Στην Κύπρο, όπου τα εξοπλιστικά προγράμματα της περιόδου Γλαύκου Κληρίδη – Σωκράτη Χάσικου έφεραν μιαν ισορροπία δυνάμεων, η Τουρκία ανατρέπει εις βάρος μας τα δεδομένα. ετοιμάζoντας την επόμενη μεγάλη της κίνηση με ορίζοντα το Φθινόπωρο. Είναι προφανές ότι θα εκμεταλλευθεί την γενικότερη ευρωατλαντικη αρρυθμία, την κατακραυγή της διεθνούς κοινής γνώμης για το Ισραήλ στην Γάζα, καθώς και το τεράστιο ατόπημα των Αθηνών και της /ελληνοκυπριακής πλευράς να αναβαθμίσουν την τουρκοκυπριακή κοινότητα σε ομότιμο συνομιλητή της Κυπριακής Δημοκρατίας. Με το δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου, ήταν σημείο υπεροχής της ελληνικής διπλωματίας και τώρα έχουμε καταντήσει να την θεωρούμε «βάρος» και «άλλο κράτος».
Η Αϊγυπτος έχει απογοητευθεί από την στάση μας με σημείο καμπής τα γεγονότα της Κάσου. Από την στιγμή κατά την οποία η Ελλάς δεν ετόλμησε να υπερασπισθεί κυριαρχικά δικαιώματα κατοχυρωμένα με την συνθήκη οριοθετήσεως με την Αίγυπτο, το Κάιρο κατάλαβε ότι δεν μπορεί να υπολογίζει στην Αθήνα. Έτσι άρχισε η επαναπροσέγγισις με την Άγκυρα. Αφού η Ελλάς είχε χάσει τα Βαλκάνια με την Τουρκία να εγκαθίσταται στα Σκόπια και την Αλβανία, έχει αρχίσει και η κατά θάλασσαν υποχώρησις.
Μετά την Αίγυπτο ακολουθεί η Λιβύη. Πράγματι ενώ το 2019 είχαμε φέρει στην Αθήνα τον στρατηγό Χαφτάρ αναγορεύοντας την ανατολική Λιβύη (όπου και το κοινοβούλιο της χώρας) σε αντίβαρο προς την υπό τουρκικήν επιρροήν κυβέρνηση της Τριπόλεως, τώρα την χάνουμε και αυτήν. Για τον απλούστατο λόγο ότι επί πέντε και πλέον χρόνια ουδόλως ασχοληθήκαμε μαζί της. Χάσαμε μία φόρα την επιρροή μας στην Λιβύη, με την οποία είχαμε προνομιακές σχέσεις, όταν έπεσε το καθεστώς Καντάφι. Από τότε απλώς «ξεχάσαμε» την ύπαρξη αυτής της χώρας μέχρι που ξυπνήσαμε ανωμάλως με την υπογραφή του τουρκο-λιβυκού μνημονίου. Ξανακάναμε όμως το ίδιο λάθος όταν ανοίξαμε μεν την πόρτα προς τον Χαφτάρ και την ανατολική Λιβύη, αλλά εν συνεχεία ουδέν πράξαμε, Δώσαμε μάλιστα και την χειρίστη εντύπωση όταν η ανθρωπιστική μας αποστολή στην χώρα κατέληξε σε τραγωδία η οποία εσήμανε καταρράκωση του κύρους της Ελλάδος.
Έτσι εφθάσαμε σήμερα, το κοινοβούλιο της Λιβύης να είναι έτοιμο να επιτρέψει στην Τουρκία να πραγματοποιήσει έρευνες για ενεργειακούς πόρους στις θαλάσσιες ζώνεςτης χώρας, όπως οριοθετούνται από το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο. Η Βουλή των Αντιπροσώπων στην Βεγγάζη πρόκειται να ψηφίσει τις επόμενες εβδομάδες την συμφωνία του 2019 που καθόριζε τους όρους μιας συμφωνίας για έρευνα υδρογονανθράκων, καθώς τα περισσότερα εμπόδια έχουν αρθεί.
Το Bloomberg σημειώνει σχετικώς ότι η διχασμένη από τον πόλεμο χώρα και μέλος του OPEC έχει δύο αντίπαλες κυβερνήσεις, μία στην Βεγγάζη και μία στην δυτική πρωτεύουσα, την Τρίπολη. Η τελευταία έχει ανεπτυγμένες σχέσεις με την Τουρκία και ήδη υποστηρίζει τη συμφωνία, αλλά οι έντονες αντιδράσεις στην ανατολή - όπου ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός του στρατηγού Καλίφα Χαφτάρ έχει την κυριαρχία – εμπόδιζε μέχρι στιγμής την ψήφισή της συμφωνίας.
Η αλλαγή πλεύσεως στην ανατολική Λιβύη, σημειώνει το Bloomberg, υποδηλώνει μείωση της εντάσεως μεταξύ της Τουρκίας και του Χαφτάρ. Οι δύο πλευρές ήσαν αντίπαλοι στις πολύμηνες μάχες για την πρωτεύουσα της Λιβύης το 2019 και το 2020 καθώς η Τουρκία υποστήριξε στρατιωτικά την κυβέρνηση στην Τρίπολη, την οποία ο Χαφτάρ προσπάθησε ανεπιτυχώς να ανατρέψει. Μια ειρηνευτική προσπάθεια που υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη οδήγησε στον διορισμό του νέου πρωθυπουργού,
Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα χωρίς όμως να γεφυρωθεί το ρήγμα. Η κυβέρνησις με έδρα την Τρίπολη και η ανατολική πλευρά έχουν περιοδικές διαμάχες για τα έσοδα από τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου της Αφρικής και τον έλεγχο βασικών κρατικών θεσμών, αν και δεν έχουν υπάρξει σημαντικές συγκρούσεις εδώ και χρόνια.
Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια εργάζεται σιωπηλά για την οικοδόμηση σχέσεων με τον Χαφτάρ, αναφέρει το πρακτορείο και προσθέτει: η πρωτοβουλία έρχεται μετά την ιστορική προσέγγιση της Άγκυρας με την Αίγυπτο μετά από μια περίπου οκταετή διαμάχη που προέκυψε από τη στάση της Τουρκίας σχετικά με το πολιτικό Ισλάμ. Οι δύο χώρες συνεργάστηκαν στη Λιβύη πέρυσι για να επιλύσουν μια διαμάχη εξουσίας για την κεντρική τράπεζα που κινδύνευε να εξελιχθεί σε εμφύλιο πόλεμο.
Σε μια περαιτέρω ένδειξη βελτιώσεως των σχέσεων, μια τουρκική κορβέτα, η "TCG Kinaliada", πραγματοποιεί την πρώτη της επίσκεψη στο λιμάνι της Βεγγάζης, ενώ η Τουρκία εξετάζει το ενδεχόμενο αποστολής εκεί στρατιωτικών εκπαιδευτών και συμβούλων, σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους. Για το ζήτημα αυτό, ο υιος του Χαφτάρ, Σαντάμ συναντήθηκε με τον υπουργό Άμυνας και τον αρχηγό του στρατού της Τουρκίας στην Άγκυρα τον Απρίλιο.
Ενώ η εξερεύνησις ενεργειακών πόρων στη Μεσόγειο αποτελεί ένα σημαντικό κίνητρο, η Τουρκία επιδιώκει επίσης να διασώσει επιχειρηματικά συμβόλαια αξίας δισεκατομμυρίων δολλαρίων που κατέληξαν σε αδιέξοδο λόγω του κύκλου των συγκρούσεων στη Λιβύη από την ανατροπή του Καντάφι το 2011.
Η Τουρκία ξεκίνησε πρόσφατα απευθείας πτήσεις προς τη Βεγγάζη και ορισμένοι κορυφαίοι Τούρκοι εργολάβοι συμμετέχουν σε έργα για την ανοικοδόμηση της πόλεως και την έναρξη παραγωγικών μονάδων για βιομηχανικά υλικά. εταξύ των αρχών της Ανατολικής Λιβύης, υπάρχει συναίνεσις ότι η συμφωνία εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους και θα φέρει επενδύσεις.
Η διαμάχη για τη θαλάσσια περιοχή έχει ενταθεί τους τελευταίους μήνες, αφού η Ελλάδα ανακοίνωσε τον Μάιο διαγωνισμό εξερεύνησης για ενεργειακά οικόπεδα νότια της Κρήτης που εκτείνονται σε ύδατα που διεκδικεί η Λιβύη. Η Ευρωπαϊκή Ένωσις δήλωσε ότι η υπό συζήτηση συμφωνία Λιβύης-Τουρκίας παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών και δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ.
ΕΣΤΙΑ
**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου