ισραηλινό σύστημα αεράμυνας Iron Dome πυροβολεί(AP Photo/Leo Correa)
Ένας νέος πόλεμος στη Μέση Ανατολή ενδέχεται να αποδειχθεί ακόμη πιο επικίνδυνος για την παγκόσμια ειρήνη απ’ ό,τι η σύρραξη στην Ανατολική Ευρώπη.
Βάζοντας έναν πόλεμο σε τροχιά είναι εύκολο. Το να σιγήσουν και πάλι τα όπλα είναι απείρως δυσκολότερο. Αυτή η νηφάλια διαπίστωση διαπερνά ως κόκκινη κλωστή τις σημερινές εστίες συγκρούσεων ανά τον κόσμο. Στη Γάζα, την Ουκρανία, το Σουδάν – και πλέον στον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν – η διπλωματία αποδεικνύεται ανίκανη να θέσει τέρμα στις ανοιχτές εχθροπραξίες με ειρηνικά μέσα.Πάνω απ’ όλα αυτά δεσπόζει ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, με μια αστείρευτη υπερεκτίμηση της ίδιας του της ισχύος. Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε δηλώσει περιβόητα ότι θα μπορούσε να τερματίσει τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας μέσα σε μία μόλις ημέρα. Μέχρι στιγμής, ελάχιστα στοιχεία συνηγορούν υπέρ κάποιας προόδου. Παρά τα ανοίγματα του Αμερικανού προς τον επιτιθέμενο, οι επιθέσεις του Πούτιν έχουν γίνει μόνο πιο άγριες. Και τώρα έρχεται να προστεθεί και ο νέος πόλεμος στη Μέση Ανατολή – ένας πόλεμος που, όπως προειδοποιούν ειδικοί, ενδέχεται να αποδειχθεί ακόμη πιο επικίνδυνος για την παγκόσμια ειρήνη απ’ ό,τι η σύρραξη στην Ανατολική Ευρώπη.
Η διαχείριση της κρίσης από τον Τραμπ στην αντιπαράθεση Ισραήλ–Ιράν είναι αλλοπρόσαλλη και απρόβλεπτη. Ένα μέρος αυτού μπορεί να αποδοθεί στην προσωπικότητά του: ένας άνθρωπος που έχει περιστοιχιστεί από έναν κύκλο αυλοκολάκων. Ωστόσο, η απουσία συνεκτικής στρατηγικής ενδέχεται να αντανακλά και βαθύτερες δομικές δυναμικές – συγκεκριμένα, την κατακερματισμένη αρχιτεκτονική εξουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών. Από τη μία πλευρά, ο Τραμπ επιδιώκει να προβάλει ισχύ στο εξωτερικό, απειλώντας με συντριπτικά αντίποινα όποιον αγνοήσει τις εντολές του. Από την άλλη, περιορίζεται από μια πολιτική βάση που περιλαμβάνει ριζοσπάστες απομονωτιστές, οι οποίοι δεν θα του συγχωρούσαν ποτέ την αποστολή αμερικανικών στρατευμάτων σε μακρινούς πολέμους.Οι ηγέτες των κορυφαίων βιομηχανικών κρατών της Δύσης κατέληξαν σε έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή κατά τη σύνοδό τους στον Καναδά. Οι G7 επανεπιβεβαίωσαν το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα και εξέφρασαν εκ νέου τη δέσμευσή τους για την ασφάλεια του εβραϊκού κράτους. Το βασικό τους μήνυμα: το Ιράν δεν πρέπει, σε καμία περίπτωση, να αποκτήσει πυρηνικό όπλο. Το πώς συμβαδίζει αυτός ο πάγιος στόχος με τις –οικείες πλέον– εκκλήσεις για αποκλιμάκωση παραμένει ζητούμενο.
Η κλιμάκωση των επιθετικών ενεργειών του Ισραήλ κατά του Ιράν στερείται σαφώς διατυπωμένου στόχου. Ακόμη και στελέχη της ισραηλινής κυβέρνησης έχουν αναγνωρίσει ότι το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης δεν μπορεί να εξαρθρωθεί αποκλειστικά με στρατιωτικά μέσα. Εν τω μεταξύ, οι φωνές που ζητούν τον βομβαρδισμό του ιρανικού καθεστώτος μέχρι την κατάρρευσή του κερδίζουν έδαφος. Ωστόσο, η εμπειρία του Ισραήλ στη Γάζα υπενθυμίζει με δραματικό τρόπο πόσο δύσκολο είναι να επιλυθεί μια σύρραξη αποκλειστικά μέσω της απόλυτης στρατιωτικής ισχύος.Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το Ισραήλ προτίθεται να περιορίσει τις στρατιωτικές του επιχειρήσεις σε κανένα από τα μέτωπα. Όσο συνεχίζεται αδιάλειπτα η ροή βαρέος οπλισμού από τη Δύση – και ιδίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες – η πολεμική μηχανή θα συνεχίσει να κινείται. Την ίδια στιγμή, η διπλωματία παρουσιάζει έντονη κινητικότητα. Το Βερολίνο, το Λονδίνο και το Παρίσι – άλλοτε κεντρικοί παίκτες στις διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν – έχουν παραγκωνιστεί. Η επιρροή της Ευρώπης ακόμη και στην ίδια της τη γειτονιά παραμένει περιορισμένη. Αυτό οφείλεται εν μέρει σε εσωτερικές διαιρέσεις, αλλά κυρίως στη διευρυνόμενη απόσταση από την Ουάσιγκτον. Δεν γίνεται πλέον λόγος για ενιαίο δυτικό μέτωπο ούτε για έναν συντονισμένο καταμερισμό ρόλων μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης. Το βλέπουμε αυτό στην Ουκρανία, όπου ο Τραμπ εμφανίστηκε κατά καιρούς να συντάσσεται με τον Ρώσο επιτιθέμενο. Ούτε όμως στη Μέση Ανατολή υπάρχουν ενδείξεις ύπαρξης μιας διατλαντικής συμμαχίας.
Πολλά έχουν ειπωθεί τις τελευταίες ημέρες για τεκτονικές μετατοπίσεις. Ο τρέχων πόλεμος συγκρίνεται με τον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967 ή με τον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ του 1973 – συγκρούσεις που αναδιαμόρφωσαν τον πολιτικό χάρτη της περιοχής. Αν και μεγάλα τμήματα του αραβικού κόσμου έχουν καταδικάσει την επίθεση του Ισραήλ κατά του Ιράν, οι μοναρχίες του Κόλπου αποφεύγουν να ταχθούν ανοιχτά υπέρ του πολιορκούμενου καθεστώτος των μουλάδων. Ένα αποδυναμωμένο Ιράν εξυπηρετεί και τα δικά τους συμφέροντα – ιδίως της Σαουδικής Αραβίας, η οποία, υπό ορισμένα σενάρια, θα μπορούσε να αναδειχθεί σε περιφερειακή υπερδύναμη από κοινού με το Ισραήλ. Το ενδεχόμενο μιας κοινής σαουδαραβοϊσραηλινής κυριαρχίας στην περιοχή προκαλεί ενθουσιασμό στον Τραμπ – αλλά και σε πολλούς στο Ισραήλ.
Μια τέτοια περιφερειακή αναδιάταξη θα είχε σαφώς προσδιορισμένους χαμένους. Πρώτο και κύριο το Ιράν, το οποίο θα περιέλθει σε κατάσταση πολιτικής και στρατιωτικής παρακμής. Ζημιωμένη, όμως, θα ήταν και η Τουρκία του Ερντογάν. Τα τελευταία χρόνια, η Άγκυρα επιδιώκει μεθοδικά να επεκτείνει την επιρροή της στον αραβικό – και ευρύτερα στον μουσουλμανικό – κόσμο. Η Συρία αποτελεί το πιο πρόσφατο παράδειγμα αυτής της φιλόδοξης και, σε αρκετές πτυχές, επιτυχημένης στρατηγικής. Ο Ερντογάν έχει επενδύσει σταθερά και συστηματικά στο «παλαιστινιακό χαρτί», ένα ζήτημα με ισχυρή δυναμική κινητοποίησης για την αραβική κοινή γνώμη. Με αυτόν τον τρόπο έχει ευθυγραμμιστεί με ορκισμένους εχθρούς του Ισραήλ – στοιχείο που συνιστά βασικό παράγοντα στη σημερινή ρήξη μεταξύ Ερντογάν και Νετανιάχου.Η ανακοίνωση της G7 περιλάμβανε μια σύντομη αναφορά στην ανάγκη για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα – μια έμμεση παραδοχή ότι δεν μπορεί να υπάρξει διαρκής ειρήνη στη Μέση Ανατολή χωρίς μια βιώσιμη προοπτική για τους Παλαιστίνιους. Το άλυτο παλαιστινιακό ζήτημα υπήρξε – και παραμένει – η βασική αιτία της στρατηγικής αστάθειας στην περιοχή. Χωρίς μια αμοιβαία αποδεκτή λύση στο πρόβλημα αυτό, δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Και η έκβαση του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Ιράν δεν πρόκειται να αλλάξει αυτή την πραγματικότητα. https://www.news247.gr/
Ο Δρ. Ρόναλντ Μαινάρντους είναι πολιτικός αναλυτής και σχολιαστής και Κύριος Ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ.
**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου