Το αποκαλυπτικό όραμα του Peter Thiel: Τεχνητή νοημοσύνη, τεχνοκρατία και ο αντίχριστος

 

~ Μάρκου Σίιρα

Οι απόψεις του επιχειρηματία τεχνολογίας και επενδυτή Peter Thiel αποτελούν ένα ιδιόμορφο φιλοσοφικό μωσαϊκό στο οποίο η προφητεία της Βίβλου, η διεπιστημονική μιμητική θεωρία και η μετανθρωπιστική σκέψη είναι αλληλένδετες. Οι απόψεις του, που εκφράστηκαν σε πρόσφατη συνέντευξή του στους New York Times, αποκαλύπτουν μια βαθιά καχυποψία για την κατεύθυνση του σύγχρονου κόσμου, αλλά και μια ουτοπική πίστη στη σωτήρια δύναμη της τεχνολογίας.

Τα πρώτα γραπτά του Thiel συνδυάζουν τις θεωρίες του Leo Strauss και του René Girard. Από τον Στράους, έχει υιοθετήσει μια κριτική της αντίληψης του Διαφωτισμού για την ανθρωπότητα: η σύγχρονη πολιτική έχει εγκαταλείψει τα ερωτήματα σχετικά με την καλή ζωή και τις αντιφάσεις της ανθρώπινης φύσης, γεγονός που έχει αφήσει τη δυτική τάξη ευάλωτη. Σύμφωνα με τη μιμητική θεωρία του Girard, ο Thiel τονίζει ότι ο ανταγωνισμός και η μίμηση μεταξύ των ανθρώπων οδηγούν αναπόφευκτα σε σύγκρουση.

Ο Thiel χρησιμοποιεί τους όρους αντίχριστος και Αρμαγεδδών ως μεταφορές στην ανάλυσή του για την πολιτική. Στην ερμηνεία του, ο Αντίχριστος αντιπροσωπεύει μια τεχνοκρατική παγκόσμια κυβέρνηση που διαβρώνει την κυριαρχία των εθνικών κρατών. Σε μια παρόμοια αντιπαράθεση, ο Αρμαγεδδών συμβολίζει γι 'αυτόν τον τελικό αγώνα των εθνικών κρατών ενάντια σε αυτό το παγκοσμιοποιημένο σύστημα - όχι τόσο την κυριολεκτική μάχη των έσχατων καιρών που προβλέπεται από τη Βίβλο.

Υπό το πρίσμα αυτού του θεωρητικού πλαισίου, ο Thiel βλέπει ξανά συγκεκριμένες πολιτικές εξελίξεις. Στην ανάλυσή του, οι σημερινοί θεσμοί και οι τεχνολογικές τάσεις παίρνουν μια προφητική διάσταση όταν εξετάζονται μέσα από τη δυναμική του αντίχριστου Αρμαγεδδώνα.

Απεικονίζει αυτή την εξέλιξη με παραδείγματα όπου ο φόβος της κλιματικής αλλαγής και του πυρηνικού πολέμου χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει την παγκόσμια επιτήρηση και την επέκταση της διακυβέρνησης. Εάν η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμεύσει ως το πιο ισχυρό εργαλείο του αντίχριστου - καθώς οι αλγόριθμοι συλλαμβάνουν σταδιακά την οικονομία, την κοινωνική αλληλεπίδραση, ακόμη και τον εσωτερικό κόσμο του ατόμου - τότε με την ίδια λογική, το οικολογικό κίνημα αποανάπτυξης μπορεί επίσης να μετατραπεί σε ένα αυταρχικό σχέδιο. Σε αυτό το σενάριο, οι καλές προθέσεις δεν αρκούν: ο τεχνοκρατικός μηχανισμός θα αναλάβει με κάθε μέσο, είτε πρόκειται για βελτιστοποίηση αλγορίθμων είτε για διαχείριση αποτυπώματος άνθρακα.

Η ανάλυση του Γερμανοαμερικανού Thiel για την κατάσταση στην Ευρώπη αποκαλύπτει τον σκεπτικισμό του για το μέλλον της ηπείρου. «Στο πολιτικό κενό της Ευρώπης, υπάρχουν μόνο τρεις επιλογές: μια πράσινη τεχνοκρατία, ένα ισλαμικό καθεστώς ή ένα ολοκληρωτικό κομμουνιστικό κράτος. Από αυτά, το πράσινο κίνημα είναι μακράν το ισχυρότερο», συνοψίζει. Αυτό αντικατοπτρίζεται στις ολοένα και πιο αυστηρές ρυθμιστικές εξουσίες της ΕΕ, τις οποίες ο Thiel βλέπει ως παράδειγμα «ήπιου ολοκληρωτισμού» – ένα σύστημα που δεν χρειάζεται βία επειδή οι κανόνες του υιοθετούνται εθελοντικά από τους πολίτες.

Φιλοσοφικά, ο Thiel βασίζεται στη μιμητική θεωρία του René Girard, σύμφωνα με την οποία σε μια τεχνολογικά προηγμένη κοινωνία, ο ανταγωνισμός και η βία δημιουργούν γόνιμο έδαφος για την άνοδο του Αντίχριστου. Προειδοποιεί ότι ο σύγχρονος προοδευτισμός μπορεί να οδηγήσει σε μια «μιμητική κρίση» στην οποία οι ταυτότητες θολώνουν και η κοινωνική πόλωση εντείνεται. Αυτή η άποψη αντανακλά τη βαθιά δυσπιστία του για τη δημοκρατική διαδικασία και βασίζεται στο επιχείρημα του Strauss ότι οι κοινωνίες χρειάζονται μυστικά για να λειτουργήσουν – κρυμμένες αλήθειες που είναι πολύ σοκαριστικές για δημόσια συζήτηση.

Όσον αφορά τον μετανθρωπισμό, ο Thiel αναρωτιέται αν η τεχνητή νοημοσύνη και η βιοτεχνολογία θα μπορούσαν να αποσπάσουν την «ψυχή» (την οποία περιγράφει σε συνεντεύξεις ως «τεχνολογικά μεταβιβάσιμη συνείδηση») από τους σωματικούς περιορισμούς. Εικάζει ότι η τεχνολογία θα μπορούσε να κάνει το σώμα «προαιρετικό». Σύμφωνα με τον ίδιο, ακόμη και η αλλαγή φύλου είναι μόνο ένα μικρό βήμα προς έναν ευρύτερο στόχο: μια ριζική αλλαγή στο σώμα και το μυαλό προς την τεχνολογική αθανασία.

Ανοιχτά ομοφυλόφιλος, ο Thiel συνδυάζει μοναδικά την ψευδοχριστιανική θεολογία, την ιδεολογία του φύλου και την τεχνο-ουτοπία, αντανακλώντας το ενδιαφέρον του για την υπέρβαση των ανθρώπινων ορίων. Ωστόσο, ως αντιφρονών που λέγεται ότι έχει «απόψεις της Λίθινης Εποχής», υποστήριξε τους Ρεπουμπλικάνους κατά των αμβλώσεων και την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ.

Η κατανόηση της τεχνητής νοημοσύνης από τον Thiel είναι περίπλοκη. Από την άλλη, το βλέπει ως μια πιθανή κατεχώνη - μια μυστηριώδη δύναμη βασισμένη στη βιβλική κατανόηση που εμποδίζει την άνοδο του αντίχριστου. Από την άλλη, προειδοποιεί για τη «σατανική» φύση της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς είναι ικανή να μιμείται την ανθρώπινη νοημοσύνη χωρίς ψυχή ή ηθική πυξίδα. Το κεντρικό παράδοξο των δηλώσεων του Thiel είναι ότι ενώ προειδοποιεί για τους ολοκληρωτικούς κινδύνους της τεχνοκρατίας, οι δικές του εταιρείες αναπτύσσουν τις ίδιες τις τεχνολογίες επιτήρησης και τεχνητής νοημοσύνης που ισχυρίζεται ότι φοβάται.

Αυτή η αντίφαση είναι εμφανής όταν ο ισραηλινός στρατός χρησιμοποιεί συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύχθηκαν από την εταιρεία Palantir του Thiel στον πόλεμο της Γάζας. Το πιο αμφιλεγόμενο παράδειγμα είναι το σύστημα λεβάντας, το οποίο χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη για να δημιουργήσει λίστες θανάτου ταξινομώντας τους Παλαιστίνιους ως μέλη της Χαμάς - μια πρακτική που έχει οδηγήσει σε σημαντικές απώλειες αμάχων. Ο Thiel αρνήθηκε να σχολιάσει την ηθική του συστήματος, υποστηρίζοντας ότι «πρέπει να εμπιστευτεί τις αποφάσεις του Ισραήλ». Αυτή η παθητική στάση εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ευθύνη των εταιρειών τεχνολογίας στην ανάπτυξη λύσεων τεχνητής νοημοσύνης για στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Ο Thiel αναλύει τη θέση των Ηνωμένων Πολιτειών και της Δύσης μέσω της έννοιας της «Μεγάλης Στασιμότητας». Σύμφωνα με τον ίδιο, η τεχνολογική ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί σημαντικά από τη δεκαετία του 1970 και αυτή η στασιμότητα απειλεί να καταρρεύσει τη δυτική κοινωνία. Ως λύση, προσφέρει «αποφασιστική αισιοδοξία» - πίστη σε συγκεκριμένες τεχνολογικές ανακαλύψεις, όπως τα επιτυχημένα διαστημικά ταξίδια ή η ανάπτυξη φαρμάκων για τη θεραπεία της άνοιας. Δίνει έμφαση στο τεχνολογικό θάρρος, αλλά τα μέσα που απαιτούνται παραμένουν ασαφή.

Η θεωρία της βίας του Girard παρέχει στον Thiel ένα πλαίσιο για την κατανόηση των σημερινών γεωπολιτικών συγκρούσεων. Οι πόλεμοι στην Ουκρανία και τη Γάζα μπορούν να θεωρηθούν ως αντανάκλαση των εσωτερικών εντάσεων εναντίον εξωτερικών εχθρών. Ο τεχνολογικός ανταγωνισμός μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας, από την άλλη πλευρά, αποκαλύπτει ότι και οι δύο πλευρές επαναλαμβάνουν τη στρατηγική της άλλης.

Ο Thiel – ένας τεχνο-αισιόδοξος και αποκαλυπτικός – θέτει το δίλημμα της επανάστασης της τεχνητής νοημοσύνης: η δυτική γεωοικονομική τάξη, η οποία βασίζεται σε κρυφούς μηχανισμούς και δεν μπορεί να εξηγηθεί από τις τρέχουσες αφηγήσεις, είναι, σύμφωνα με τον ίδιο, εξαιρετικά εύθραυστη. «Δεν σκεφτόμαστε τι σημαίνει τεχνητή νοημοσύνη για τη γεωπολιτική. Δεν σκεφτόμαστε τι σημαίνει αυτό για τη μακροοικονομία. Θα ήθελα να σκεφτούμε περισσότερο αυτού του είδους τις ερωτήσεις», λέει.

Η φιλοσοφική άποψη του Thiel προσφέρει έναν ιδιόμορφο φακό για την εξέταση της σημερινής εποχής των πολλαπλών κρίσεων. Το όραμά του για τον Αρμαγεδδώνα, η θεωρία του για την τεχνολογική στασιμότητα και οι μετανθρωπιστικές ουτοπίες του αποτελούν μια αμφιλεγόμενη οντότητα που εγείρει τόσο φιλοσοφικά όσο και πρακτικά ερωτήματα σχετικά με την κατεύθυνση της σύγχρονης κοινωνίας.

Είναι ακριβώς αυτό το κεντρικό χαρακτηριστικό της σκέψης του – η αδυναμία να συμφιλιώσει την τεχνολογία που αναπτύσσεται από τις δικές του εταιρείες και τις απειλές που ζωγραφίζει ο ίδιος – που αναδεικνύει μια βαθύτερη ένταση στην καρδιά του σύγχρονου τεχνο-καπιταλισμού. Όπως έχει δηλώσει ο ίδιος ο Thiel, «χωρίς AI, η τεχνολογική πρόοδος θα σταματήσει εντελώς» - αλλά είναι αυτή η εξάρτηση από την AI που τον καθιστά τόσο προφήτη του μέλλοντος όσο και την ενσάρκωση των απειλών της.  https://geopolarium.com/

 **Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων