Συγκλονιστικά στοιχεία αποκαλύπτει η έρευνα της ελβετικής εφημερίδας Neue Zürcher Zeitung για την «προσέγγιση» του Αλ Σαράα από δυτικούς «κύκλους» προτού καν αυτός γίνει ο νέος «κυβερνήτης» της Συρίας.
Από τα στοιχεία που παρουσιάζει στο δημοσίευμά του ο δημοσιογράφος, Ντάνιελ Ρικενμπάχερ, καθίσταται εμφανές ότι διάφορα «κέντρα» στη Δύση έχουν αναλάβει εργολαβικά τη «μεταμόρφωση» της εικόνας του, από τζιχαντιστής που ήταν (Γκολάνι ήταν το παρατσούκλι του), σε μετανοημένο τζιχαντιστή και μετριοπαθή ισλαμιστή με … κουστούμι και γραβάτα.
Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις της εφημερίδας, τυπικώς πίσω από αυτή την «επιχείρηση μεταμόρφωσής» του είναι κάποιες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), «δεξαμενές σκέψεις» (think tank), πρώην διπλωμάτες (και Αμερικανοί) και άλλα … ευαγή ιδρύματα. Τιο λιαν αξιοπερίεργο είναι, όμως, ότι ένας από αυτούς τους «φορείς» που ανέλαβε αυτή την αποστολή, όπως επισημαίνει η Neue Zürcher Zeitung, είχε ως επικεφαλής του μέχρι το τέλος του 2024 τον σημερινό διευθυντή των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών. Οι οποίες, ως γνωστόν, όπως επανειλημμένως έχει επισημανθεί στα διεθνή ΜΜΕ, εμπλέκεται δραστήρια στις συριακές υποθέσεις, από το 2011, οπότε ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος.
Προφανώς, δεν είναι μόνο οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες που «αβαντάρουν» τον Αλ Σαράα. Ως μαριονέτα της Αγκυρας, είναι κοινή πεποίθηση ότι βρίσκεται υπό την επιρροή (sic) της τουρκικής μυστικής Υπηρεσίας, ΜΙΤ, της οποίας επικεφαλής είναι το «δεξί χέρι» του Ερντογάν, πρώην προεδρικός σύμβουλος, Ιμπραήμ Καλίν. Η Αγκυρα δεν έχει αναλάβει μόνο ως διπλωματικός και στρατιωτικός σπόνσορας του Αλ Σαράα. Πολύ πιθανώς, να διαθέτει ακόμα πιο … βαθείς δεσμούς μαζί του.
Ιδού, όμως, το αποκαλυπτικό δημοσίευμα της Neue Zürcher Zeitung: Πρόσφατο ρεπορτάζ του καταριανού τηλεοπτικού δικτύου, Al-Jazeera, προκάλεσε αίσθηση: σε δημόσια τοποθέτησή του, ο Αμερικανός διπλωμάτης και πρώην πρέσβης στη Συρία, Ρόμπερτ Σ. Φορντ, δήλωσε ότι είχε συμφωνήσει με μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση (ΜΚΟ) «να βοηθήσει αυτόν τον άνθρωπο να περάσει από τον κόσμο των τρομοκρατών στον κόσμο της κανονικής πολιτικής». Ο λόγος για τον Άχμεντ αλ-Σαράα, που κυβερνά τη Δαμασκό εδώ και έξι μήνες.
Η δήλωση του Φορντ ενισχύει τις φήμες ότι ο αλ-Σαράα προετοιμάστηκε συνειδητά από Δυτικούς διπλωμάτες ως διάδοχος του ανατραπέντος, Μπσάρ Αλ Άσαντ. Το περιβάλλον του Σαράα, βέβαια, διαψεύδει αυτές οι πληροφορίες, ενώ κάνει λόγο ακόμη και για εκστρατεία δυσφήμισης. Κι’ αυτό παρ’ ότι ο Αμερικανός διπλωμάτης μίλησε θετικά για τον νέο επικεφαλής της Συρίας. Σύμφωνα με τον Φορντ, ο Σαράα «δεν είναι ο τυπικός εκπρόσωπος της Αλ Κάιντα». Ακριβώς έτσι φέρεται να είχε πει παλαιότερα στον πρώην υπουργό Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν (επί Μπάϊντεν).
Σύμφωνα με έρευνες του Independent Arabia, η ΜΚΟ με την οποία συνεργάστηκε ο Φορντ είναι η οργάνωση Inter Mediate. Ειδικεύεται στη διαμεσολάβηση σε διεθνείς συγκρούσεις και έως τα τέλη του 2024 επικεφαλής είχε από τον σημερινό διευθυντή των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, Τζόναθαν Πάουελ. Εκτός από τη Βρετανία, καθοριστικό ρόλο στην αποκατάσταση του πρώην τρομοκράτη διαδραμάτισε και η Ελβετία.
Κοστούμι, γραβάτα και μετριοπαθείς απόψεις
Από τη στιγμή που έκανε την είσοδό του στη συριακή πρωτεύουσα, ο πρώην μαχητής της Αλ Κάιντα κάνει τα πάντα για να εμφανίζεται με δυτικό στυλ: κοστούμι, γραβάτα, διπλωματικοί τόνοι, κ.ο.κ.. Η μία επιτυχία του διαδέχεται την άλλη: ακόμα και ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Εμανουέλ Μακρόν του έσφιξαν το χέρι. Οι ΗΠΑ και ευρωπαϊκές χώρες έχουν άρει μεγάλο μέρος των κυρώσεων κατά της Συρίας (σ.σ. είχαν επιβληθεί στον Ασαντ). Λέγεται ότι ο Σαράα εξετάζει ακόμα και το ενδεχόμενο ειρηνευτικής συμφωνίας με το Ισραήλ.
Πώς έγινε ένας τρομοκράτης ηγέτης κράτους και πώς συντελέστηκε αυτή η εντυπωσιακή μεταμόρφωσή του; Δύο ειδικοί από τη γαλλόφωνη Ελβετία — οι ερευνητές Ζερόμ Ντρεβόν και Πάτρικ Χαένι — δίνουν την εξήγηση. Έχουν προσωπική γνωριμία με τον Σαράα και εξηγούν συστηματικά στον πολιτικό και ακαδημαϊκό κόσμο τον τρόπο σκέψης του Σύρου ηγέτη. Η βασική τους θέση: τα τελευταία χρόνια, ο Σαράα έχει μετατραπεί σε πραγματιστή ισλαμιστή.
Ο Άχμεντ αλ-Σαράα γεννήθηκε το 1982 στη Σαουδική Αραβία. Ο πατέρας του, ένθερμος Άραβας εθνικιστής και κοσμικός, εργαζόταν εκεί ως μηχανικός στην πετρελαϊκή βιομηχανία. Τη δεκαετία του 1990 η οικογένεια επέστρεψε στη Συρία. Ως έφηβος, ο Σαράα στράφηκε στη θρησκεία και ριζοσπαστικοποιήθηκε υπό την επίδραση της Δεύτερης Ιντιφάντα και των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου. Παραδόξως, με τη σιωπηρή στήριξη του καθεστώτος Άσαντ, το οποίο αργότερα προσπάθησε να ανατρέψει, μετέβη στο Ιράκ και εντάχθηκε στην Αλ Κάιντα. Έως το 2016 ηγούνταν του συριακού παραρτήματος της. Το 2017 ίδρυσε την ισλαμιστική οργάνωση Hayat Tahrir al-Sham (HTS). Έως το φθινόπωρο του 2024, η HTS είχε de facto κρατική παρουσία στη βορειοδυτική Συρία με δική της διοίκηση στην επαρχία Ιντλίμπ (σ.σ. τον έλεγχο της περιοχής είχαν τουρκικά στρατεύματα).
Η πρώτη επαφή με τη Δύση
Η άνοδος του Σαράα στην εξουσία της Συρίας ήταν απρόβλεπτη. Ακόμα και για τον Ρόμπερτ Σ. Φορντ, που υπηρέτησε ως πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Δαμασκό από το 2011 έως το 2014. Κατά την πρώτη τους συνάντηση, το 2023, φέρεται να του είπε: «Ούτε σε ένα εκατομμύριο χρόνια δεν θα φανταζόμουν ότι θα καθόμουν δίπλα σου». Ο Σαράα απάντησε: «Ούτε εγώ».
Αυτό αποτέλεσε την κορύφωση μιας μακράς διαδικασίας προσέγγισης μεταξύ της Δύσης και του ισλαμιστή, που ξεκίνησε το 2019. Εκείνη την περίοδο, ο Σαράα βρισκόταν σε πλήρη διεθνή απομόνωση. Το όνομά του περιλαμβανόταν στις λίστες τρομοκρατών των ΗΠΑ και πολεμούσε για την επιβίωση απέναντι σε άλλες τζιχαντιστικές οργανώσεις και στο καθεστώς Άσαντ. Οι ΗΠΑ εκείνο το διάστημα εξόντωναν ηγέτες τρομοκρατικών οργανώσεων. Ο επικεφαλής του ISIS και αυτοανακηρυχθείς χαλίφης Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι σκοτώθηκε από Αμερικανούς σε περιοχή υπό τον έλεγχο της HTS.
Διάλογος στο Ιντλίμπ
Τότε ξεκίνησαν οι πρώτες επαφές δυτικών «φορέων» με τον Σαράα. Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν δύο ΜΚΟ: το Κέντρο Ανθρωπιστικού Διαλόγου της Γενεύης (Centre for Humanitarian Dialogue) και η International Crisis Group. Οι φορείς αυτοί συγκρότησαν επιτροπές, οι οποίες επισκέπτονταν συστηματικά τη βορειοδυτική Συρία από το 2019 και μελετούσαν τη δομή της HTS. Μέλη των ομάδων ήταν και οι Πάτρικ Χαένι και Ζερόμ Ντρεβόν.
Έτσι ξεκίνησε ένας πολυετής διάλογος με τους Σύρους ισλαμιστές, στον οποίο οι παραπάνω Ελβετοί διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο. Ο Ντρεβόν, επίσης συνεργάτης του Geneva Graduate Institute, διευθύνει από το 2021 το πρόγραμμα «Τζιχάντ και σύγχρονες συγκρούσεις», ερευνώντας κατά πόσο είναι εφικτές εναλλακτικές προσεγγίσεις απέναντι στην καθαρά στρατιωτική στάση ενάντια σε ριζοσπαστικές ομάδες, όπως τοπικές εκεχειρίες και εθνικοί διάλογοι.
Αν και μετά την 11η Σεπτεμβρίου ο ισλαμισμός θεωρείται γενικά απειλή στη Δύση, τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε μια πιο σύνθετη προσέγγιση. Οι στρατηγικές αποριζοσπαστικοποίησης περιλαμβάνουν την υποστήριξη μετριοπαθών ισλαμιστών ως αντίβαρο στους τζιχαντιστές.
«Μετανοημένος» τζιχαντιστής;
Αυτές οι στρατηγικές είναι ελάχιστα γνωστές στο ευρύ κοινό, αλλά χρησιμοποιούνται. Ο Ντρεβόν σε άρθρο του βασισμένο σε επιτόπια έρευνα στην Αίγυπτο, αναφέρει ότι οι τζιχαντιστές μπορούν υπό συνθήκες να ενταχθούν στον πολιτικό διάλογο. Ωστόσο, η Crisis Group διευκρινίζει: «Η προσέγγισή μας δεν προκύπτει από εκτιμήσεις, σύμφωνα με τις οποίες οι τζιχαντιστές μετατρέπονται οπωσδήποτε σε μετριοπαθείς».
Ωστόσο, ο Άχμεντ αλ-Σαράα ταιριάζει ιδανικά στο προφίλ του «μετανοημένου τζιχαντιστή». Ήδη από το 2020, μετά από τετράωρη συζήτηση με δυτικούς συνομιλητές του, φέρεται να δήλωσε ότι υπέστη ιδεολογική μεταστροφή: «Βρέθηκα υπό την επιρροή του σαλαφιστικού-τζιχαντιστικού περιβάλλοντος, που γεννήθηκε ως αντίδραση στην αμερικανική κατοχή του Ιράκ, αλλά σήμερα η νέες πραγματικότητες είναι ο οδηγός μας».
Αυτός ο διάλογος αποτέλεσε τη βάση για επιστημονικές δημοσιεύσεις των Ελβετών ερευνητών, που υποστήριξαν την εκδοχή της μεταστροφής του. Πλέον παρουσιάζεται ως πραγματιστής ισλαμιστής ηγέτης, αν και οι ίδιοι οι ερευνητές παραδέχονται ότι εξακολουθεί να επιδιώκει διοίκηση βάσει της σαρία.
Πολιτική αποκατάσταση
Σε αυτό το σκηνικό, εκείνη την περίοδο, οι δυνάμεις του καθεστώτος Άσαντ, με την υποστήριξη Ιράν και Ρωσίας, συνέχιζαν την προέλασή τους. Ετσι, οι επαφές του Σαράα με τη Δύση ήταν ζήτημα επιβίωσης. Την άνοιξη του 2021, η Crisis Group κάλεσε τις δυτικές κυβερνήσεις να αφαιρέσουν την HTS από τις λίστες τρομοκρατικών οργανώσεων.
Λίγο αργότερα, ο Σαράα εμφανίστηκε σε συνέντευξη στο αμερικανικό δίκτυο PBS, φιλοτεχνώντας το προφίλ του μετριοπαθή ισλαμιστή. Ακούστηκαν όμως και επικρίσεις: ο Τζέιμς Τζέφρι, πρώην ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για τη Συρία, προειδοποίησε ότι «δίπλα σε αυτές τις ομάδες βρίσκονται άνθρωποι που μισούν πραγματικά όλους τους “άλλους” — χριστιανούς, σιίτες, Γεζίντι, κοσμικούς και σουνίτες που θεωρούνται αποστάτες».
Ο διάλογος με τους ισλαμιστές, ο οποίος οδήγησε στην πολιτική αποκατάσταση του Σαράα είναι δαπανηρός. Και σε μεγάλο βαθμό χρηματοδοτείται από την Ελβετία. Το Κέντρο Ανθρωπιστικού Διαλόγου λαμβάνει ετησίως 4,8 εκατ. φράγκα από τον κρατικό προϋπολογισμό. Το πρόγραμμα της Crisis Group χρηματοδοτήθηκε με σχεδόν 1,7 εκατ. φράγκα (το 30% του συνολικού προϋπολογισμού του) από το υπουργείο Εξωτερικών. Η βρετανική Inter Mediate επίσης χρηματοδοτήθηκε από την Ελβετία μεταξύ 2013 και 2021, αν και φέρεται να μην στήριξε ειδικά το … «συριακό πρότζεκτ».
Βέβαια, παρά τη χρηματοδότηση, το υπουργείο ισχυρίζεται ότι «δεν υποστήριξε την πολιτική αποκατάσταση του Άχμεντ αλ-Σαράα». Το οξύμωρο, όμως, είναι ότι ενώ χρηματοδοτεί πολιτικές δραστηριότητες εκτός της χώρας, δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες του για τα αποτελέσματά τους.
Σκοτεινή κληρονομιά
Η Συρία είναι πολυθρησκευτική και πολυεθνιική χώρα. Πολλοί φοβούνται τους τζιχαντιστές, οι οποίοι κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου διέπραξαν σφαγές σε βάρος μειονοτήτων. Το 2013, η συριακή Αλ Κάιντα επιτέθηκε στο χριστιανικό χωριό Μααλούλα. Σκότωσαν αμάχους και απήγαγαν μοναχές. Η επίθεση τότε φέρεται να οργανώθηκε υπό την ηγεσία του Σαράα.
Βέβαια, οι Ελβετοί ερευνητές Χαένι και Ντρεβόν, αντιθέτως, καλούν σε ψυχραιμία. Σε μελέτη τους, το 2023, αναφέρουν ότι η μετριοπάθεια της HTS εκδηλώνεται μέσω «της αποστασιοποίησης από την τζιχαντιστική κληρονομιά και… της προσέγγισης με τοπικές κοινότητες, περιλαμβανομένων και θρησκευτικών μειονοτήτων».
Σφαγές
Ωστόσο, λίγο μετά την άνοδό του στην εξουσία, τον Δεκέμβριο του 2024, σημειώθηκε επίθεση κατά των Αλαουιτών, της θρησκευτικής κοινότητας στην οποία ανήκει και η οικογένεια Άσαντ. Τον Μάρτιο, στο παράκτιο μέτωπο της Συρίας, ξέσπασε νέο κύμα βίας. Ένοπλοι επιδόθηκαν σε σφαγές. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, από τις 6 έως τις 9 Μαρτίου σκοτώθηκαν περίπου 1.500 άτομα. Κατά το πρακτορείο Reuters, στις επιθέσεις συμμετείχαν μονάδες που υπάγονται άμεσα στη νέα κυβέρνηση της Δαμασκού.
Ο Άχμεντ αλ-Σαράα καταδίκασε τη βία και υποσχέθηκε διερεύνηση. Δήλωσε επίσης υπέρ της ειρηνευτικής διαδικασίας με το Ισραήλ. Όμως το ερώτημα παραμένει: έχει όντως αλλάξει ο Άχμεντ αλ-Σαράα, ή όλα αυτά είναι απλώς ένας επιδέξιος επικοινωνιακός ελιγμός; https://neostrategy.gr/
**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου