Περί Ηγεσίας και Ηγετών!!

 

Θεόφιλος Παπαδόπουλος

Αποτελεί σύνηθες πλέον φαινόµενο η πραγµατοποίηση ερευνών παγκόσµιας εµβέλειας οι οποίες εκµεταλλευόµενες ακαδηµαϊκές και επιχειρηµατικές πηγές, επιχειρούν να σκιαγραφήσουν το προφίλ του ηγέτη του 21ου αιώνα καθώς και τις τάσεις, προκλήσεις, συµπεριφορές και δεξιότητες οι οποίες τον χαρακτηρίζουν και διαµορφώνουν.

Όπως προκύπτει από τη µελέτη των υπόψη πηγών, η αποτελεσµατικότητα του ηγέτη, είναι άµεσα συνυφασµένη µε τα εξής χαρίσµατα και τις καλλιεργηθείσες συµπεριφορές: α. Την αυτογνωσία και την αυτοκριτική, δηλαδή τη διάθεση και ικανότητα να εντοπίζει και αναπτύσσει τα δυνατά αλλά και να αναγνωρίζει, θεραπεύει – δίνοντάς τους δηµιουργική τροχιά – στα αδύνατα σηµεία της ηγεσίας του. β. Την ευρύτητα του χαρακτήρα, για να αναγνωρίζει µε θάρρος και αντικειµενικότητα τόσο τα δυνατά όσο και τα αδύνατα σηµεία των άλλων ανθρώπων. γ. Την οξύνοια, οξυδέρκεια και ανακλαστική ικανότητα, χάρη στις οποίες επιτυγχάνει την προσαρµογή ή τη ριζική υιοθέτηση οποιασδήποτε νεοαναδυόµενης πρόκλησης στην τρέχουσα στρατηγική. δ. Την αίσθηση της κοινωνικής αποστολής για τον ασπασµό, την εφαρµογή και προώθηση αρχών που διέπονται από δικαιοσύνη, σεβασµό και εν γένει την εξυπηρέτηση του κοινού καλού. ε. Την ευελιξία, ώστε να προσαρµόζει τη φιλοσοφία του τόσο στη γεωγραφική περιοχή όσο και στο οργανωσιακό επίπεδο, στα οποία καλείται να δράσει. Αυτό προϋποθέτει άριστη γνώση του περιβάλλοντος και του ό,τι αυτό ζητά. στ. Την παρουσία του ως πρότυπο ηθικής, ενθαρρύνοντας, πρωτίστως δια του παραδείγµατος και τους άλλους, αποτάσσοντας ταυτόχρονα κάθε ανήθικη απόφαση ή δράση, αναγνωρίζοντας και ανταµείβοντας τους άλλους όχι µόνο για την προσφορά τους, αλλά και για την ποιότητα του χαρακτήρα τους. ζ. Την κοινωνικότητα, βάσει της οποίας δηµιουργεί ανθρώπινες σχέσεις, προκειµένου να µοιραστεί και επιτύχει δεσµεύσεις, να εµπνεύσει κοινές προσπάθειες, να βελτιώσει την επικοινωνία, να διαµορφώσει εµπειρίες και κυρίως να οικοδοµήσει – γιατί όχι ισόβιους – δεσµούς εµπιστοσύνης µε συναδέλφους, συνεργάτες και ανθρώπους από τον κοινωνικό περίγυρο. η. Τον σεβασµό της «διαφορετικότητας», αξιοποιώντας µε θετικό τρόπο, εφευρετικότητα, ευθυκρισία και στοχαστική πρωτοπορία τις βασικές διαφορετικότητες: φύλο, ηλικία, απόψεις.

Ο σύγχρονος ηγέτης, παρά την πολυπλοκότητα των καθηκόντων που τον θέλουν να αναπτύσσει στρατηγικές, να συντάσσει, να εποπτεύει και συνεκτελεί σχέδια και αποφάσεις, να οργανώνει και κατευθύνει τις προσπάθειες για την επίτευξη των καθορισθέντων στόχων, οφείλει να µην εγκλωβίζεται σε νόρµες και φόρµουλες, αλλά να αντιδρά µε µοναδικό και καίριο τρόπο στις απειλές και ευκαιρίες που παρουσιάζονται.

Χαράσσοντας διαχωριστική γραµµή από τις αποδεδειγµένα εσφαλµένες τακτικές του παρελθόντος, ο ηγέτης του 21ου αιώνα προσανατολίζει και εναρµονίζει την ηγετική του φιλοσοφία στις σύγχρονες διοικητικές συµπεριφορές, οι οποίες έχουν ως εξής: α. Αναγνώριση των ορίων των γνώσεων και ικανοτήτων του, ενεργητική διεύρυνση αυτών, κατανοώντας πως η υπερβολική εµπιστοσύνη στον εαυτό του οδηγεί σε λάθη και αποµόνωση. β. Μακροπρόσθεσµη οπτική κατά τον σχεδιασµό των σχεδίων και των αποφάσεων του και άρνηση επανάπαυσης σε βραχυπρόθεσµα αποτελέσµατα και αποστειρωµένες τακτικές της φιλοσοφίας «ο σκοπός αγιάζει τα µέσα». γ. Απεγκλωβισµός από την εγωιστική χρήση της ευφυΐας, για τη διατήρηση του ατοµικού status quo, και εστίαση στην πρόκληση των νέων ευκαιριών και στην αντιµετώπιση των οφθαλµοφανών ή υποβοσκόντων κινδύνων.

Αυτά τα κατά τα άλλα ενδιαφέροντα λένε οι έρευνες. Αναµφίβολα και αδιαµφισβήτητα αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτηµα για ένα κοινωνικό σύνολο η ηγετική φυσιογνωµία η οποία το διοικεί ή φιλοδοξεί να το διοικήσει, να συγκεντρώνει τα προαναφερόµενα έµφυτα ή επίκτητα ταλέντα. Όµως, υπάρχει µία σηµαντική λεπτοµέρεια η οποία διαφεύγει της προσοχής των ερευνών και της βιβλιογραφίας, τουλάχιστον όσων από αυτές έχουν υποπέσει στην αντίληψή µου, και η οποία σχετίζεται µε την πιθανότητα µία τόσο χαρισµατική προσωπικότητα να διαφεντεύεται από τα κατώτερα ένστικτά της, δηλαδή από τα πάσης φύσης πάθη, έτσι όπως αυτά έχουν χαρτογραφηθεί και στιγµατιστεί, µε εξαιρετικό τρόπο, από τους Πατέρες της Ορθοδοξίας µας.

Η διεθνής κοινωνικοπολιτική ιστορική εµπειρία, συµπεριλαµβανοµένης φυσικά και της ντόπιας, βρίθει διδαγµάτων και παραδειγµάτων όπου χαρισµατικές προσωπικότητες παραγκωνίστηκαν και απαξιώθηκαν ή από την άλλη πλευρά προωθήθηκαν για συγκεκριµένους λόγους ως εκλεκτοί ενώ ιδιαίτερες δεξιότητες έµειναν ανεκµετάλλευτες ή απεναντίας τεχνηέντως εκθειάστηκαν, λόγω της εµπάθειας, δηλαδή των έξεών τους στον αµοραλισµό, την πορνεία, την αµετροέπεια, τον θυµό, τη µέθη, τη φιλοχρηµατία κ.α.

Ας επιχειρήσω να επεξηγήσω τις όποιες παραδοξότητες δηµιουργήθηκαν από τα προγραφόµενα. Άµεση προτεραιότητα των αµφιλεγόµενων διεθνών διευθυντηρίων τα οποία καθορίζουν, φιλτράρουν και ελέγχουν τον τρόπο άσκησης της παγκόσµιας πολιτικής είναι η δηµιουργία δικών τους περιεκτικών καταλόγων µε σκιαγραφήσεις χαρισµατικών προσωπικοτήτων οι οποίες πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις προώθησής τους σε διοικητικές ή κυβερνητικές θέσεις και στις οποίες πέραν των ικανοτήτων τους αποτυπώνονται τα µυστικά πάθη, οι νεανικές παρεκτροπές ή οι ηθικές λοξοδροµήσεις τους, µε απώτερο σκοπό τη δηµιουργία σχέσεων υποχρέωσης και ευγνωµοσύνης, από την ανοχή και απόκρυψη των λεπτών ιδιαιτεροτήτων της ζωής τους και µε αντάλλαγµα την αφιέρωση των ταλέντων τους στην εξυπηρέτηση των ιδιοτελών συµφερόντων των διευθυντηρίων τούτων.

Αν κάποια υποψηφιότητα εναντιωθεί ή για διαφόρους λόγους δεν εξυπηρετεί πλέον τα συµφέροντα των υπόψη ληστρικών λεσχών µεθοδεύεται η επιστράτευση (π.χ. µέσω της διοχέτευσης στη δηµοσιότητα) των καταγεγραµµένων εµπαθειών της προκειµένου να παρουσιαστεί ως ακατάλληλη και εντέλει να εξουδετερωθεί από τη διεκδίκηση ανάληψης πρωταγωνιστικού ρόλου ή να αποκαθηλωθεί εφόσον έχει προλάβει να ανέλθει στα ύπατα πολιτικά αξιώµατα.

Στον αντίποδα, η προώθηση στο τιµόνι οργανισµών ή κρατών προσωπικοτήτων έµπλεων παθών, τις καθιστά ευάλωτες άρα δέσµιες στις πάσης φύσεως προστακτικές και ιδιοτελείς επιδιώξεις των υποστηρικτών τους, µε τραγικό και καταστρεπτικό αντίκτυπο στην ανεξαρτησία, ακεραιότητα και αξιοπρέπεια των συνόλων που κλήθηκαν να διοικήσουν. Και για να προλάβω αυτούς που θα σπεύσουν να επισηµάνουν ότι τα ευρήµατα των ερευνών, που στην αρχή επικαλέστηκα, µιλάνε για την ανάγκη της ηθικής ακεραιότητας του ηγέτη, θα προβώ σε µια σηµαντική διευκρίνιση. Σηµασία λοιπόν δεν έχει µόνον ο τρόπος µε τον οποίο µια ηγετική προσωπικότητα πολιτεύεται, αλλά σηµασία έχει η ηθική αρχή η οποία εµπνέει τις πράξεις της, καθώς παρουσιάζεται σύνηθες το φαινόµενο εκφάνσεις του γενικού όρου ηθική όπως η πίστη, η αφοσίωση, η θυσία κ.λπ. να διοχετεύονται στην υπηρέτηση των πλέον ανήθικων κέντρων και φορέων.

Έτσι συµπεραίνουµε ότι πρώτιστο µέληµα κάθε εν ενεργεία ή εν δυνάµει ηγέτη οφείλει να είναι η καλλιέργεια της ικανότητας του να αντιµάχεται κάθε στρεβλή ροπή του εαυτού του µε γνώµονα τις πραγµατικές ηθικές αρχές που διέπουν την ανθρωπότητα και οι οποίες κατά την ταπεινή µου φρόνηση εκπορεύονται από τoν ελληνικό και ορθόδοξο τρόπο του βίου.

Εν κατακλείδι, σε επέκταση των προγραφοµένων, δεν πρέπει να µας διαφεύγει η ιερή υποχρέωση που έχουµε να µην λησµονούµε, αλλά και να εκµεταλλευόµαστε στο έπακρο το εξαιρετικό προνόµιο, το οποίο απολαµβάνουµε ως ρωµαίικες προσωπικότητες. Αυτό της διαύγειας της αριστοκρατίας του πνεύµατος της Ρωµηοσύνης (κατά τον αείµνηστο π. Ιωάννη Ρωµανίδη) και το πώς η ενάσκηση ή µη αυτού δύναται να καθορίσει το πού θα µας οδηγήσουν οι πράξεις µας, στο αυτόβουλο επέκεινα ή στο ασύντακτο τέλµα.

Έτσι θα οδηγηθούµε και στον ηγέτη που µας πρέπει, ενσυνείδητα και ελεύθερα. Κι ο ηγέτης σίγουρα θα υπάρχει αρκεί κι εµείς να είµαστε σε θέση να αντιληφθούµε τα κριτήρια εκείνα, τα ελληνορθόδοξα, τα οποία θα µας αποκαλύψουν το ποιος είναι. 

Γεώργιος Τασούδης     https://toromaiiko.com/