ΝΤΟΥΓΚΙΝ..Ο Βασιλιάς και η Ψυχή - Το άρμα της ψυχής κατά τον Πλάτωνα, ως μεταφυσική εικόνα της αυτοκρατορίας και της ιερής πολιτικής

 

Ο Βασιλιάς και η Ψυχή

Το άρμα της ψυχής κατά τον Πλάτωνα, ως μεταφυσική εικόνα της αυτοκρατορίας και της ιερής πολιτικής

Αλεξάντερ Ντούγκιν

Ο Αλεξάντερ Ντούγκιν εξηγεί την πλατωνική εικόνα της ψυχής και την πολιτική της σημασία.

Ο Πλάτωνας ξεκινά από τη θεμελιώδη αρχή της άμεσης ομολογίας μεταξύ του κόσμου, της κατάστασης και της δομής της ψυχής.

Στον διάλογο ο Φαίδρος, περιγράφει αυτή την τριμερή δομή της ψυχής μέσα από τις ακόλουθες εικόνες:

- Ας συγκρίνουμε την ψυχή με τη συνδυασμένη δύναμη ενός ζευγαριού φτερωτών αλόγων και ενός ηνίοχου. Μεταξύ των θεών, τα άλογα και οι οδηγοί είναι όλοι ευγενείς και από ευγενείς κάστες, ενώ σε άλλους έχουν μικτή καταγωγή.

«Πρώτα απ' όλα, ο ηγεμόνας μας οδηγεί την ομάδα, και μεταξύ των αλόγων το ένα είναι όμορφο, ευγενές και ευγενούς φυλής, ενώ το άλλο είναι το αντίθετό του, με προγόνους διαφορετικής φύσης. Αναπόφευκτα, το έργο της διακυβέρνησης είναι δύσκολο και επίπονο.

Είναι σημαντικό εδώ ότι ο Πλάτωνας συγκρίνει τη δομή της ανθρώπινης ψυχής με εκείνη των ψυχών των θεών: διαφέρουν μεταξύ τους μόνο ως προς την ποιότητα και την ευγένεια των μερών τους.

Ο Πλάτωνας συνεχίζει την περιγραφή του:

- Στην αρχή αυτής της αφήγησης, χωρίσαμε κάθε ψυχή σε τρία μέρη: δύο μέρη τα οποία συγκρίναμε, από την άποψη της μορφής, με άλογα και το τρίτο με έναν ηνίοχο. Ας παραμείνει σε ισχύ και αυτή η διαίρεση τώρα.

- Μεταξύ των αλόγων λέμε ότι το ένα είναι καλό και το άλλο κακό. Δεν έχουμε εξηγήσει ακόμη σε τι συνίσταται η καλοσύνη του ενός ή η κακία του άλλου, και αυτό πρέπει τώρα να ειπωθεί.

- Ένας από αυτούς, λοιπόν, υιοθετεί μια ευγενέστερη στάση: ίσια και με καλές αναλογίες, με ψηλό κεφάλι, με ελαφρώς καμπυλότητα στο ύψος των ρουθουνιών, λευκό, με μαύρα μάτια, στοργική τιμή που συνδέεται με μέτρο και ευλάβεια, Ένας σύντροφος αληθινής γνώμης, που δεν χρειάζεται μαστίγιο, καθοδηγούμενος μόνο από την τάξη και τον λόγο. Ο άλλος είναι στριμμένος, βαρύς, αδέξιος, με χοντρό και κοντό λαιμό, αναποδογυρισμένα ρουθούνια, μαύρα, καθαρά μάτια, θερμόαιμος, σύντροφος της αυθάδειας και της καυχησιολογίας. δασύτριχος γύρω από τα αυτιά, κουφός και μετά βίας υποκείμενος στο μαστίγιο και τα ηνία.

Όπως επισημαίνει ο Πλάτωνας, τα δύο άλογα είναι άνισα: το ένα είναι καλύτερο, το άλλο χειρότερο. Ο ένας είναι λευκός (αλλά με μαύρο μάτι — μελανώματα), ο άλλος μαύρος (με καθαρό μάτι — γλαύκωματος). Έτσι, εγκαθιδρύεται μια ιεραρχία στην ψυχή:

- ο ηνίοχος (hēnióchos),

- Το Λευκό Άλογο (To Leukón — The Good);

- Το Μαύρο Άλογο (Στον Μελανόν — Το μη καλό, το κακό).

Στο τέταρτο βιβλίο της Πολιτείας, ο Πλάτωνας εμβαθύνει αυτό το θέμα ορίζοντας τα τρία συστατικά της ψυχής ως εξής:

- ο ηνίοχος αντιπροσωπεύει τη διάνοια (νους, λόγος).

- το λευκό άλογο ενσαρκώνει την πνευματοποιημένη αρχή (thúmos).

- Το μαύρο άλογο αντιπροσωπεύει την επιθυμία (επιθυμία).

Ο Πλάτωνας συνδέει άμεσα αυτά τα τρία στοιχεία με τις τρεις τάξεις της πόλης του:

- το πάνω μέρος της ψυχής αντιστοιχεί στους φιλόσοφους-βασιλιάδες (τους φύλακες).

- η πνευματοποιημένη αρχή αντιστοιχεί σε πολεμιστές (τους βοηθούς των φυλάκων).

- Η επιθυμία είναι η κυρίαρχη δύναμη μεταξύ των εργατών και των αγροτών (ο λαϊκός πληθυσμός).

Στον Φαίδρο, ο Πλάτωνας περιγράφει την αιτία της πτώσης της ψυχής στο σώμα ως συνέπεια της εξέγερσης του μαύρου αλόγου. Ενώ το λευκό άλογο υπακούει στη φωνή του οδηγού, το μαύρο άλογο δεν υπακούει και επιδιώκει συνεχώς να πάει σε μια κατεύθυνση αντίθετη από αυτή της διάνοιας. Η ψυχή πέφτει στο σώμα και χάνει τα φτερά της ακριβώς λόγω μιας εγγενούς φυγόκεντρης παρόρμησης στον εαυτό της, που ενσωματώνεται στο μαύρο άλογο, στην ιδιότητα της επιθυμίας. Δεν υπάρχει αυστηρή διαχωριστική γραμμή μεταξύ της επιθυμίας και του σώματος. Το ίδιο το σώμα είναι επιθυμία που έχει γίνει πέτρα.

Αλλά από μια άλλη άποψη, το μαύρο άλογο σχετίζεται με το λευκό: και τα δύο είναι άλογα, αν και διαφορετικής προέλευσης, όπως επισημαίνει ο Πλάτωνας. Οι δύο ιδιότητες - θυμός (θυμός) και θυμία (ἐπιθυμία) - προέρχονται από ένα μόνο θεμέλιο, από τη λέξη θυμός, η οποία για τους Έλληνες χρησίμευε επίσης ως συνώνυμο της ψυχής. Η ινδοευρωπαϊκή ρίζα αυτής της λέξης, dhuh₂mós, αρχικά σήμαινε «καπνός», μια έννοια που σχετίζεται με τη φωτιά και τον αέρα. Η επιθυμία, επομένως, είναι πάνω από όλα το πνεύμα. Αλλά αν η αρρενωπότητα (θυμός), η υψηλότερη πολεμική αρετή, είναι η επιθυμία στην καθαρή της μορφή, τότε η επιθυμία (επιθυμία) είναι η επιθυμία φορτισμένη, σκληρυμένη και συμπυκνωμένη. Ο καθαρός ανδρισμός οδηγεί στην καταστροφή (προς τη σωματικότητα). εξ ου και η κλήση των πολεμιστών να υπομένουν τον θάνατο. Ο φορτισμένος ανδρισμός, ή επιθυμία, οδηγεί στη δημιουργία. εξ ου και η κλίση των αγροτών και των τεχνιτών να δημιουργούν προϊόντα και πράγματα, καθώς και να κάνουν παιδιά.

Ο φιλόσοφος-βασιλιάς είναι αυτός στον οποίο ο ηνίοχος είναι πλήρως ικανός να υποτάξει τα δύο άλογα και να κατευθύνει την πορεία του άρματος προς τα πάνω, κάθετα. Προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση οικοδομείται το κράτος – κατά μήκος του άξονα μεταξύ Ουρανού και Γης, προς τον Ουρανό. Η Αυτοκρατορία είναι μια σκάλα που οδηγεί στον Παράδεισο.

Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, η πολιτική είναι μια δομή ανθρωπολογικής ανόδου, που αντιστοιχεί στην ανύψωση της ψυχής και στον εξαγνισμό των ιδιοτήτων της. Είναι ακριβώς αυτή η άμεση σύνδεση μεταξύ της ύπαρξης και της πολιτικής που κάνει την πόλη, κατά την πλατωνική κατανόηση, ιερή.    Ευρω-Συνέργειες

**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων