Το 2025 κλείνει χωρίς γεωπολιτικές λύσεις και με την ισχύ να επιστρέφει στο προσκήνιο. Οι πόλεμοι δεν τελείωσαν, οι συμμαχίες δοκιμάζονται και ο κόσμος μπαίνει στο 2026 πιο αβέβαιος από ποτέ.
Ο κόσμος κλείνει το 2025 όχι με μία «μεγάλη αφήγηση», αλλά με μια νέα κανονικότητα: πολλαπλά μέτωπα, χαμηλή προβλεψιμότητα και λιγότερο κοινό έδαφος ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις. Αυτό που μέχρι πρότινος λεγόταν “polycrisis” έχει πλέον μετατραπεί σε δομή: κρίσεις που αλληλοτροφοδοτούνται, χωρίς κεντρικό μηχανισμό διαχείρισης.
Η πιο χρήσιμη λέξη για το 2025 είναι η «multipolarization» – όχι απλώς «πολυπολικότητα», αλλά μια πολυπολικότητα που γεννά τριβές, ανταγωνιστικά μοντέλα διακυβέρνησης και δυσκολία συντονισμού ακόμη και σε υπαρξιακές απειλές. Αυτή είναι η βασική διάγνωση του Munich Security Report 2025, που περιγράφει ένα διεθνές σύστημα με ταυτόχρονα στοιχεία μονοπολικότητας, διπολικότητας, πολυπολικότητας και «μη-πολικότητας» – μια μόνιμη ασάφεια ισχύος και ευθύνης.
1) Οι πόλεμοι δεν «έληξαν» – απλώς έγιναν πιο δύσκολοι να τελειώσουν
Στην Ευρώπη, η Ουκρανία παραμένει το κεντρικό τεστ αντοχής για τη δυτική συνοχή και για το ποιος ορίζει τους όρους ενός πιθανού τέλους. Η συζήτηση μετακινείται σταδιακά από το “how to win” στο “how to stop” — αλλά χωρίς καθαρή αρχιτεκτονική ασφάλειας. Το Reuters καταγράφει, ακόμη και σε επίπεδο ρωσικής κοινής γνώμης, προσδοκία ότι ο πόλεμος θα «κλείσει» το 2026, κάτι που ενισχύει την αίσθηση ότι το 2025 τελείωσε χωρίς λύση αλλά με προετοιμασία διαπραγμάτευσης.
Στη Μέση Ανατολή, το 2025 έφερε εκεχειρίες και επεισόδια, αλλά όχι «τελική διευθέτηση». Το συμπέρασμα που αναδεικνύουν αναλύσεις τύπου Chatham House είναι ότι η διεθνής τάξη ασφαλείας συνέχισε να ξεφτίζει, ενώ οι συγκρούσεις από την Ουκρανία έως το Σουδάν δείχνουν πιο άκαμπτες και πιο δύσκολες στη διαχείριση.
2) Η επιστροφή του “hard power” – με πιο στενά πολιτικά κίνητρα
Το 2025 έκλεισε με τις ΗΠΑ να ανακοινώνουν κινήσεις ισχύος σε περισσότερα από ένα μέτωπα: από το “over-the-horizon” counterterrorism στην Αφρική έως πίεση στη Λατινική Αμερική. Η συζήτηση δεν είναι αν η Ουάσιγκτον «επιστρέφει», αλλά με ποιο ύφος επιστρέφει: πιο συναλλακτικό, περισσότερο προσανατολισμένο σε άμεσα αποτελέσματα και συχνά με ισχυρό εσωτερικό πολιτικό ακροατήριο στο φόντο. Η αποτύπωση της χρονιάς από το Council on Foreign Relations (CFR) μιλά για «νέα μάρκα» αμερικανικού διεθνισμού υπό τον Τραμπ: ενεργός, αλλά με διαφορετικές προτεραιότητες και με μεγαλύτερη έμφαση στη δύναμη και τη διαπραγμάτευση.
Η επίδραση αυτής της μετατόπισης φαίνεται και στους συμμάχους. Η Ιαπωνία, για παράδειγμα, επιταχύνει την αμυντική της στροφή, στοχεύοντας στο 2% του ΑΕΠ, εν μέρει λόγω της κινεζικής πίεσης αλλά και λόγω αβεβαιότητας για την αξιοπιστία των αμερικανικών εγγυήσεων σε ένα πιο “America First” περιβάλλον.
3) Η Ευρώπη ανάμεσα σε στρατηγική αφύπνιση και θεσμική βραδύτητα
Για την Ευρώπη, το 2025 ήταν χρονιά όπου η “στρατηγική αυτονομία” ακούστηκε λιγότερο ως σύνθημα και περισσότερο ως λογαριασμός. Άμυνα, ενέργεια, βιομηχανική πολιτική και έλεγχος κρίσιμων αλυσίδων εφοδιασμού μετατρέπονται σε πεδία γεωπολιτικής. Το πρόβλημα είναι ότι η Ευρώπη καλείται να κινηθεί ταυτόχρονα σε τρία επίπεδα: να στηρίξει την Ουκρανία, να σταθεροποιήσει την περιφέρειά της (Μεσόγειος–Μέση Ανατολή–Σαχέλ) και να διαχειριστεί την οικονομική τριβή ΗΠΑ–Κίνας. Και τα τρία απαιτούν ταχύτητα—το πιο σπάνιο ευρωπαϊκό αγαθό.
4) 2025: λιγότερη παγκοσμιοποίηση, περισσότερη «γεωοικονομία»
Αν κάτι ενοποίησε τη χρονιά, είναι ότι η οικονομία δεν λειτουργεί πια ως ουδέτερος χώρος. Κυρώσεις, έλεγχοι εξαγωγών, αμυντικές δαπάνες, τεχνολογικοί περιορισμοί και ενεργειακές συμμαχίες δείχνουν πως το 2025 έκλεισε με περισσότερη γεωοικονομία: κράτη που χρησιμοποιούν κανόνες αγοράς ως εργαλεία ισχύος και ασφάλειας.
Τι κρατάμε: το 2025 δεν «οδήγησε» σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο με καθαρές γραμμές. Οδήγησε σε κάτι πιο απαιτητικό: ένα μόνιμα πολυκεντρικό σύστημα, όπου οι κρίσεις είναι ταυτόχρονες, οι συμμαχίες πιο ρευστές και η ισχύς πιο κατακερματισμένη.
—–https://economico.gr/
**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου