ΓΚΕΜΙΤΖΗΔΕΣ,ΟΙ ΒΑΡΚΑΡΗΔΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ...

ΟΙ ΒΑΡΚΑΡΗΔΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (Γκεμιτζήδες )

Οι Γκεμιτζήδες της Θεσσαλονίκης (солунските гемиџии)  που σε ελεύθερη μετάφραση έγιναν γνωστοί σαν βαρκάρηδες και σε πιο ελεύθερη μετάφραση "μπουρλοτιέρηδες" ήταν μια ολιγομελής οργάνωση που ιδρύθηκε το 1897 από απόφοιτους του Εξαρχικού (Βουλγαρικού) Γυμνασίου Αρρένων της Θεσσαλονίκης, ήταν «μαθητευόμενοι επαναστάτες», μηδενιστές που όπως οι ίδιοι διακήρυτταν: « … εγκατέλειψαν τα όρια της έννομης τάξης και σάλπαραν με μια βάρκα στις ελεύθερες και άγριες θάλασσες της παρανομίας…». Στην πραγματικότητα λειτουργούσαν ως φράξια στα πλαίσια του VMRO ( Βερχοφιστές).

 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η  ΦΥΡΟΜ, τους Γκεμιτζήδες της Θεσσαλονίκης, τους τιμά σαν ήρωες με αγάλματα.

 Οι ενέργειες αυτής της ολιγομελούς ομάδας ήταν μια ανθελληνική προβοκάτσια στα πλαίσια του ελληνο-βουλγαρικού ανταγωνισμού για τη διεκδίκηση της Μακεδονίας από την υπό διάλυση οθωμανική αυτοκρατορία. Οι βούλγαροι «πόνταραν» στο (σλαβο-) μακεδονικό «άλογο» το οποίο εύκολα θα μπορούσαν στη συνέχεια να δαμάσουν.  Ήταν δε προπομπός μέσα στα πλαίσια της προετοιμασίας για την εξέγερση του Ίλιντεν. 

Προσπάθησαν να εμφανιστούν σαν μηδενιστές με το σύνθημα «ούτε θεός- ούτε αφέντης» αλλά στην πραγματικότητα λειτουργούσαν ως φράξια στα πλαίσια του VMRO ( Βερχοφιστές).

Η δράση τους μέχρι την κρίσιμη στιγμή δείχνει μια εξάρτηση από την Βουλγαρία, συγκεκριμένα :

Αρχικός σκοπός της ομάδας ήταν η δολοφονία του σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη. Για την προετοιμασία αυτού του χτυπήματος, μέλος της ομάδας πήγε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί, με τη μεσολάβηση του γραμματέα της Βουλγαρικής Εξαρχίας Dimitar Lyapov, ήρθε σε επαφή με Αρμένιους επαναστάτες.

Σε αυτές τις επαφές έγινε φανερό πως ήταν αδύνατη η υλοποίηση του φιλόδοξου σχεδίου. Έτσι, αποφάσισαν την από κοινού ανατίναξη των κτιρίων της Οθωμανικής Τράπεζας στην Πόλη και τη Θεσσαλονίκη.

Όμως το Σεπτέμβριο του 1900, η οθωμανική αστυνομία συνέλαβε αρκετά μέλη της ομάδας, τα οποία φυλακίστηκαν.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η δίκη των βομβιστών.
Το 1901, απελάθηκαν στη Βουλγαρία, κατόπιν πιέσεων της βουλγαρικής κυβέρνησης. Την ίδια χρονιά, μέλος των Γκεμιτζήδων, μαζί με τα υπόλοιπα μέλη βουλγαροαρμενικής ομάδας, σκοτώθηκε σε αψιμαχία με Τούρκους, κοντά στην Αδριανούπολη.

Το 1902, οι Γεμιτζήδες ήταν έτοιμοι και πάλι για δράση, αυτή τη φορά με σχέδιο βομβιστικών επιθέσεων στην Αδριανούπολη, Βελεσά (Βέλες) και άλλες πόλεις. Και αυτή τη φορά, όμως τα σχέδιά τους ματαιώθηκαν, όταν οι Οθωμανοί κατέσχεσαν το δυναμίτη που προοριζόταν για την επιχείρηση, στο Δεδέ Αγάτς ( Αλεξανδρούπολη).

Η οθωμανική επιχείρηση είχε υλοποιηθεί σε συνεργασία με τον αρχηγό της βουλγαρικής Ανώτατης Μακεδονικής Επιτροπής (ΒΜΑRC -Bulgarian Macedonian-Adrianople Revolutionary Committees), Μπόρις Σαράφωφ.

Έτσι οι Γεμιτζήδες περιόρισαν τους στόχους τους στη Θεσσαλονίκη, όπου και μετέβησαν αργότερα συνεχίζοντας τον σχεδιασμό των επιθέσεων.

Στις 17 Απριλίου του 1903 (π. ημερ.) στη Θεσσαλονίκη ξέσπασαν ταραχές με μία σειρά βομβιστικών επιθέσεων κατά τουρκικών και όχι μόνο στόχων.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Μερικοί από τους "βαρκάρηδες της Θεσσαλονίκης".

 
ΑΝΑΤΙΝΑΞΗ ΓΟΥΑΝΤΑΛΚΙΒΙΡ

Στον λιμένα της Θεσσαλονίκης ανατινάζεται το γαλλικό επιβατηγό πλοίο «Γουανταλκιβίρ» (Guadalquidir), της Γαλλικής εταιρίας Messageries Maritimes,  λίγο πριν τον απόπλου του για Κωνσταντινούπολη (11:20 πμ) , όπου εκτελούσε τη συγκοινωνιακή αυτή γραμμή. Οι Θεσσαλονικείς στην αρχή νομίζουν ότι «Καζανλάρ πατλαντί» δηλαδή «σκάσανε τα καζάνια».

Ο Shatev, ένας εκ της ομάδας, αφηγήται:

«Νωρίς το πρωί, μόνο με μία βαλίτσα, βγήκα από το σπίτι και πήρα μια άμαξα για το λιμάνι. Στη βαλίτσα είχα μερικά πουκάμισα, εσώρουχα, κάλτσες και δύο μικρούς τόμους των Αθλίων του Βίκτωρος Ουγκό. Ο δυναμίτης γύρω στα 10 με 12 κιλά, κομμένος σε μικρές τετράγωνες πλάκες τυλιγμένες σε χασέ, ήταν κρυμμένος στις δύο εσωτερικές πλευρές της βαλίτσας».

Η αντίδραση του πλοιάρχου είναι να ρίξει το πλοίο σε μία ξέρα ώστε να αποφευχθεί η βύθιση του (από εκεί θα το ρυμουλκήσει το Ολλανδικού ατμόπλοιου Penelope, ώστε να μη πέσει στον Λευκό Πύργο) και με την βοήθεια του πληρώματος καταφέρνει να κατεβάσει τις σωστικές λέμβους ενώ η πυρκαγιά εξαπλώνεται με δαιμονισμένη ταχύτητα, σε βοήθεια έσπευσε εκτός του Penelope και το σκάφος ΣΟΥΕΖ το οποίο προσπάθησε να σβήσει την φωτιά. Υπήρξαν πολλοί τραυματισμοί από το πλήρωμα και το φορτίο αξίας ενός εκατομμυρίου γαλλικών φράγκων  καταστράφηκε ολοσχερώς.

Ο Γάλλος πρόξενος Steeg γράψει στην αναφορά του την 7η Μαΐου

«Όλη η δουλειά έμοιαζε να έχει στηθεί από άπειρα χέρια».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Σκίτσο της εποχής από την ανατίναξη του Guadalquidir.

 ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΕ ΤΡΑΙΝΟ

Γίνηκε την ίδια ημέρα  βομβιστική επίθεση σε τραίνο που μετέφερε 300 επιβάτες από την Αδριανούπολη στην Θεσσαλονίκη. Το τραίνο βρισκόταν στη στροφή ανάμεσα από τον κεντρικό σταθμό έξω από την πόλη, εκρήγνυνται τρία κιλά μελανίτη, που είχαν τοποθετήσει στις γραμμές. Η αμαξοστοιχία έπαθε μικρές ζημιές.

ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΦΩΤΑΕΡΙΟΥ

Την επομένη ημέρα υπήρξε βομβιστική επίθεση δέχθηκε το εργοστάσιο φωταερίου της Θεσσαλονίκης με συνέπεια να βυθιστεί η πόλη στο σκοτάδι. Αλλά χωρίς να υποστεί μεγάλες ζημιές.

ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ

Έγιναν εκρήξεις βομβών σε διάφορα μέρη της πόλης της Θεσσαλονίκης, σε δρόμους, σε πλατείες και καταστήματα, μεταξύ των οποίων στο ελληνικό καφενείο Αλάμπρα, σ΄ ένα επίσης ελληνικό ζυθοποιείο και διάφορα άλλα σημεία. Πλήγησαν το Grand Hotel , το al Xambra και το  Boshnakov-Ann.

 

 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η σύραγγα που οδηγούσε στην οθωμανική τράπεζα.

 ΑΝΑΤΙΝΑΞΗ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΑΙ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΛΕΣΧΗΣ

Το σοβαρότερο χτύπημα των Γκεμιτζήδων ήταν η ανατίναξη της οθωμανικής τράπεζας και της παραπλήσιας γερμανικής λέσχης που υπέστησαν ολοκληρωτική καταστροφή από δυναμίτες που είχαν τοποθετηθεί σε υπόγεια σήραγγα που από μακρού ετοιμάζονταν για το σκοπό αυτό.

Η ανατίναξη του μεγάρου της Οθωμανικής Τράπεζας επετεύχθηκε με την κατασκευή υπόνομου που άρχιζε από ένα μπακάλικο ενοικιασμένο από βούλγαρο και έφθανε κάτω από το μέγαρο, τα δε χώματα αποσύρονταν από μυημένους πελάτες βούλγαρους ως ψώνια μέσα σε χαρτοσακούλες.

Η Οθωμανική Τράπεζα βρισκόταν σε κτίριο στην οδό Φράγκων (σήμερα στεγάζεται το Κρατικό Ωδείο), μετά την έκρηξη η πρόσοψή της δεν θύμιζε τίποτα από το μεγαλοπρεπές κτίριο. 

Τα τραπεζιτικά αποθέματα σε τουρκικές λίρες έμειναν ακεραία και μεταφέρθηκαν σε τουρκικό θωρηκτό, ενώ οι συναλλαγές για πολλές  μέρες γινόντουσαν στο δρόμο.

Η γερμανική λέσχη κατέρρευσε και ζημιές έπαθε το γειτονικό ξενοδοχείο «Κολόμπο». 
 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ότι απέμεινε από την οθωμανική τράπεζα.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ

 Αμέσως μετά την δεύτερη ημέρα των επεισοδίων κηρύχθηκε στη πόλη της Θεσσαλονίκης και στην ευρύτερη περιοχή στρατιωτικός νόμος.

Των βομβιστικών  επεισοδίων ακολούθησαν μάχες σώμα με σώμα στην βουλγαρική συνοικία της πόλης, μεταξύ Βουλγάρων εξτρεμιστών και Οθωμανών στρατιωτών κατά τις οποίες υπήρξαν δεκάδες θύματα μεταξύ των οποίων και Έλληνες.

Συνελήφθησαν εκατοντάδες Βούλγαροι που οδηγήθηκαν  στις φυλακές, από τις ανακρίσεις που έγιναν διαπιστώθηκε ότι δράστες αυτών των εξτρεμιστικών επιθέσεων ήταν μια δεκαμελής, κατ΄ άλλους δωδεκαμελής, αναρχική ομάδα με το όνομα «βαρκάρηδες» ή «πλήρωμα», τουρκικά "gemidzhii", εξελληνισμένα «γεμιτζήδες», (γεμί = σκάφος).

Οι ανακοινώσεις σχετικά με τον αριθμό των θυμάτων και των συλλήψεων τις μέρες των γεγονότων υπήρξαν μέσο έκφρασης πολιτικών σκοπιμοτήτων και διεκδικήσεων. Οι οθωμανικές αρχές ανέφεραν 15 νεκρούς, οι ελληνικές 300 και οι βουλγαρικές 1.000. Δεν έλειψαν επίσης και οι μυθιστορηματικές περιγραφές ομαδικών τάφων σε στρατιωτικά νεκροταφεία. Με την ίδια λογική ο αριθμός των συλλήψεων κυμάνθηκε στον Τύπο από 100 έως 2.500.Πρόκειται ασφαλώς για τη μοναδική περίπτωση οργανωμένης και εκτεταμένης τρομοκρατικής ενέργειας στη νεότερη ιστορία της πόλης της Θεσσαλονίκης. Ο αντίκτυπος των βουλγαρικών βομβών διαμόρφωσε την κοινή γνώμη στην Ευρώπη αλλά και τις βαλκανικές χώρες, υπήρξαν πλήθος ανταποκρίσεων με πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Σκίτσο από τις συμπλοκές στην πόλη της Θεσσαλονίκης.

 ΠΟΙΟΙ ΗΤΑΝ ΚΑΙ ΠΟΙΑ Η ΤΥΧΗ ΤΟΥΣ

Την δεκαμελή ομάδα των «γεμιτζήδων» αποτελούσαν οι:

Βλαδίμηρ Πίνγκωφ (Vladimir Pingov) (1885, Βελεσσά - 1903). Σκοτώθηκε την πρώτη ημέρα των επεισοδίων.
Γεώργη Μπογδάνωφ (1882, Βελεσσά - ). Συνελήφθη, φέρεται να πέθανε εξόριστος.

Δήμηταρ Μέτσεφ (1870, Βελεσσά - 1903). Σκοτώθηκε στα επεισόδια.
Ήλια Τράτσκωφ (1885, Βελεσσά - 1903). Σκοτώθηκε στη διάρκεια των επεισοδίων.
Κωσταντίν Κύρκωφ, (Kirkov) (1881, Βελεσσά - 1903). Συνομήλικος με τον Τζόρνταν Ποπτζόρνταν, σκοτώθηκε λίγες μέρες μετά τα επεισόδια.
Μάρκο Μποσνάκωφ (Mark Boshnakov) (1878, Αχρίδα - 1915). Θεωρούνταν αξιωματικός (σύνδεσμος) του βουλγαρικού στρατού. Συνελήφθη το 1908 και εξορίστηκε στη Βουλγαρία. Πέθανε το 1915.
Μίλαν (Arsov) Άρσωφ, (1886, Οράοβετς Βελεσσών - ). Ο νεότερος της ομάδας, συνελήφθη, φέρεται να πέθανε εξόριστος.
Παύελ Σάτεφ (Pavel Satev) (1882, Κράτοβο -1951). Διέφυγε τη σύλληψη, φέρεται ο εμπρηστής του πλοίου. Το 1910 φέρεται να επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη και να εργάστηκε ως καθηγητής. Στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε συνεργάτης του Τίτο. Δολοφονήθηκε το 1951 στη Γιουγκοσλαβία.
Ιορδάν (Pop Jordan) Ποπιορδάν, (1881, Βελεσσά - 1903). Ο ιθύνων νους της οργάνωσης, σκοτώθηκε στα επεισόδια.
Τσβέτκο (Cvetko) Τράϊκωφ (1878 Ρέσνα - 1903). Σκοτώθηκε στα επεισόδια.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ τόμος 14 εκδόσεις ΔΟΜΗ

Οι βαρκάρηδες της Θεσσαλονίκης του Γιάννη Μέγα Εκδοτικός Οργανισμός Π. Κυριακίδη
http://pluton22.blogspot.gr/2014/10/blog-post_27.html