Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΔΟΓΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΥΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΘΕΪΑ.

Γράφει η Βασιλεία Δερουκάκη
Απόφοιτος Α.Σ.Κ.Τ.
Υποψήφια διδάκτωρ Ποιμαντικής & Κοινωνικής Θεολογίας ΑΠΘ.

Το δόγμα του Ινδουϊσμού περί της διαδοχικής πρόσδεσης της ψυχής με πολλά διαφορετικά σώματα δεν προέρχεται από την αρχαιότερη σανσκριτική γραμματεία, τις Βέδες, αλλά από την ταντρική παράδοση, ένα μανιχαϊστικό, σαμανιστικό ινδικό δόγμα. Η ταντρική μανιχαϊστική φιλοσοφία δέχεται την ακατάσκευον ύλη την οποίαν ονομάζει "ενέργεια" ως συνάρχουσαν μετ' ενός Θεού - δημιουργού, τον οποίον όμως αυτή πατά υποκάτω των ποδών της. Η ταντρική αντίληψη, διανθισθείσα από την Ινδική μεσαιωνική φιλοσοφία της Samkhya, είναι ο φορέας του δόγματος της μετενσάρκωσης. Το εν λόγω δόγμα αντιλαμβάνεται την ανθρώπινη ψυχή ως απρόσωπη, όπως απρόσωπη αντιλαμβάνεται και την υπέρτατη αρχή, ήτοι, την ενέργεια - ύλη. Πρεσβεύει πως η ψυχή προσδέεται με διαφορετικά σώματα - προσωπικότητες, επειδή στην αμοιγή φύση της δεν ανήκει κανένα πρόσωπο. Διά τούτο, το εν λόγω δόγμα ορίζει ως σωτηριολογία της ψυχής την απελευθέρωσή της από τον κύκλο των αλλεπάλληλων μετενσαρκώσεων και προσωποποιήσεων, οι οποίες προσωποποιήσεις αποτελούν πλάνη. Και τότε τί είναι αυτό που μένει; Μία απρόσωπη ουσία, η οποία διαλύεται εντός μίας ενιαίας υπερβατικής ουσίας, η οποία επίσης δεν έχει πρόσωπο. Εντός αυτής της απρόσωπης ενιαίας ουσίας - ενέργειας η σεσωσμένη ψυχή διαλύεται, χωρίς προσωπική ταυτότητα και χωρίς αυτοσυνείδηση. Ουσιαστικά ως σωτηρία της ψυχής νοείται η μετάβασή της στην απροσωπία, άρα στην ανυπαρξία. Η κατάσταση της απώλειας του προσώπου στην Χριστιανική Θεολογία, αποτελεί την οντολογία του Άδη.
Η αναφορά της Τάντρα σε μία προκοσμική αρχή, αποίου και αζώου, δεν ανάγει εις τά υπέρλογα και υπέρνοα του Θεού, τα ακροκόρυφα της αποφατικής Θεολογίας, τον υπέρφωτον γνόφον της αγνωσίας, αλλά ανάγει εις την μόνη ουσία η οποία είναι φύσει άποιος, απρόσωπος και άρα άζωος, η οποία είναι η ακατάσκευος ύλη. Κυριολεκτικώς αυτό που σώζεται κατά την ταντρική σωτηριολογία είναι η ουσία - ύλη από την ειδοποίηση.
Κατά την ελληνορθόδοξη αντίληψη, η ύλη παρήχθη υπό του Θεού για να πραγματοποιήσει Εκείνος την δημιουργία. Απ' άρτις της παραγωγής της, η ύλη προσεδέθη με τις ιδέες, οι οποίες είναι θείες νοήσεις και ειδοποιήθηκε (εδώ αναιρείται και η θεωρία του Δαρβίνου, διότι η αρχέτυπη ιδέα δεν εξελίσσεται). Η άποιος ύλη έλαβε ποιότητες από τις νοητές ιδέες - μορφές με τις οποίες συνεφύη. Η φύσει άυλος ιδέα ανήκει στον υπερβατικό τόπο των νοητών ή λογικών, τον τόπον του Θείου Λόγου, ενώ η ύλη αποτελεί την κατώτατη υποστάθμη της δημιουργίας. Ο Γρηγόριος Νύσσης ονομάζει την ανείδεον ύλη "έσχατον αίσχος".
Και ενώ, ο όρος μορφή (rupa), από την βεδική θεολογία κατανοείται ως ποιότητα της άυλης νοητής ιδέας, όπως και από την ελληνορθόδοξη θεολογία, από την ταντρική φιλοσοφία κατανοείται ως ποιότητα της ύλης. Κατά την ταντρική αντίληψη η μορφή αναδύεται μέσα από την ύλη και είναι υλικής φύσεως. Εάν όμως, η μορφή παράγεται από την αμοιγή, ανείδεον ύλη εκ του μηδενός, τότε η αμοιγής ύλη αναβιβάζεται στο βάθρο του Θεού - Δημιουργού. Το τελευταίο, συνεπικουρείται από το γεγονός πως η μανιχαϊστική Τάντρα τοποθετεί την ανείδεον ύλη να συνάρχει μετ' ενός απρόσωπου Θεού, ενώ ορίζει την ειδοποιηθείσα ύλη ως την κατώτατη πραγματικότητα.
Βάσει αυτού, η μανιχαϊστική τάντρα προσάπτει στην ειδοποιηθείσα ύλη την πηγή του κακού. Συνεπάγεται, πως ενοχοποιεί την μορφή κι όχι την ύλη. Αυτό συμβαίνει, διότι με μαεστρια το εν λόγω δόγμα υποβαθμίζει τον Νοητό κόσμο και απαξιώνει τον Θείον Λόγο, εντός του οποίου ενυπάρχουν όλες οι αρχέτυπες ιδέες. Η φαυλοποίηση της ιδέας - μορφής, ήτοι της προσωπικής υπόστασης από την Τάντρα, εγκρύπτει την αποστροφή και άρνηση του Θείου Λόγου. Διά τούτο, θεωρεί ως εντελέχεια του κόσμου την αποφυΐα της ύλης από την ιδέα, γεγονός που σημαίνει την αποδόμηση του κόσμου. Κατ' επέκτασιν, θεωρεί ως σωτηρία της ψυχής την αποδέσμευση της ουσίας της ψυχής από το πρόσωπό της, γεγονός που σημαίνει τον ψυχικό θάνατο.
Στον αντίποδα, ο Χριστιανισμός όπως και η φιλοσοφία των αρχαιοτάτων Βεδών η οποία αντικρούει την Τάντρα εντός της ινδικής παραδόσεως, διακηρύττει την εσχατολογική ανάσταση των νεκρών. Δηλαδή, όλα τα σώματα, από καταβολής κόσμου, τα οποία βρίσκονται θαμμένα και αποσυντεθέντα εντός της γης, θα επανασυντεθούν από το δικό τους υλικό, του οποίου τα μόρια, οπουδήποτε κι αν είναι διασκορπισμένα και αλλοιωμένα θα περισυλλεγθούν από τον Θεό προκειμένου να επιστρέψουν στο αρχικό τους σώμα, και επαναπροσδεθέν το σώμα τούτο με την ψυχή στην οποίαν ανήκει αποκλειστικά, ο άνθρωπος θα αναστηθεί και θα περάσει από την δεύτερη κρίση, την έσχατη. Εάν θα καταταχθεί στους δικαίους θα εισέλθει ενσώματος εις την του Χριστού Βασιλεία, όπου σύνολη η κτίση, από καταβολής κόσμου, γήινη και ουράνια, θα συμπεριληφθεί και θα ανακαινισθεί εις αφθαρσίαν, αναβιβαζόμενη από δόξαν εις δόξαν διά Πνεύματος Αγίου, κατοπτρίζοντας την ατελεύτητη δόξαν του Χριστού.