ΒΑΛΚΑΝΙΑ!!!!!!!

Ενδεικτικά αποσπάσματα από τα κείμενα που γράφονταν τη δεκαετία του 1990:[Από την cosmoidioglossia.]

 

..............Οτι ό πρώτος παγκόσμιος πόλεμος προήλθε λόγω τών Βαλκανίων, είναι γενικά γνωστό. Αλλά καί ό φορέας του δευτέρου τά Βαλκάνια ήσαν. Οι καταστάσεις τής άνατολικής Ευρώπης, άναγκαστικά διωγκωμένες μέσα στήν δυτική ιστοριογραφία του β' παγκοσμίου πολέμου, αποδίδουν τήν φαινομενολογία τών πραγμάτων (π.χ. έγγυήσεις Αγγλίας, Γαλλίας στήν Πολωνία ή προσβολή τής έδαφικής άκεραιότητας του Βελγίου), άλλά όχι τήν ουσία τους. Η «νέα τάξη» του Χίτλερ προέβλεπε ώς Ρωσία μιά ευθεία (!) γραμμή Πετρουπολη-Κίεβο-Τιφλίδα. Τά δυτικά αυτής της γραμμής έπρεπε νά υπαχθούν στήν «νέα Τάξη». Αυτά είναι ακριβώς τα Βαλκάνια με τις προσβασεις τους στην Μαύρη Θάλασσα. Ο χώρος αυτος αποτελούσε την αναγκαστική συμπλήρωση τής κεντρικής Ευρώπης, επί της οποίας θα εστηρίζετο η αυτοκρατορία του Χίτλερ, ως βασικής δυνάμεως της «νέα τάξης» των ευρωπαϊκων πραγμάτων...

 Τα Βαλκάνια κατά τούτο εξαιρούνται του χαρακτηρισμού της... «υποσημειώσεως», ότι ενώ τα ίδια έχουν γεωφυσική αυτάρκεια, αποτελούν την αναγκαία προϋπόθεση λειτουργίας και ολοκληρώσεως άλλων χωρών. Κατά τούς νεώτερους αίώνες, «μεγάλες δυνάμεις» είναι μόνο όσες έχούν νά κάνουν μέ τά Βαλκάνια, ένώ ό κριμαϊκός πόλεμος (ό όποίος κακώς δέν συνυπολογίζεται μέ τούς παγκόσμίους πολέμούς, διότι τέτοιος ήταν μεταξύ του τότε τεχνολογικά ανεπτυγμένού κόσμου) δέν έθεσε μόνό τίς προϋποθέσεις τής σύγχρονης βιομηχανικής άναπτύξεως τής Ευρώπης, άλλά έδημιούργησε πολιτικά τήν τρέχουσα έννοια τής δυτικής Ευρώπης. Μέ τόν πόλεμο αυτόν χειραφετείται πολιτικά ό χωρος τής κεντρικής Ευρώπης, η όποία προηγουμένως, λόγω τής φυσικής εξαρτήσεώς της άπό τά Βαλκάνια, τελούσε υπό τήν πολιτική χειραγωγία τής Ρωσίας (βλ. καί F. Νaumann, Mitteleuropa, Berlin 1915, σελ. 50).

 .......Το πρόβλημα των Βαλκανίων και της Μεσογείου γενικότερα αποτελεί αποκλειστική βάση -έστω και επικαλυπτόμενη από άλλες «οπτικές της ιστοριογραφίας»- της ευρωπαϊκής ιστορίας από του Συνεδρίου της Βιέννης μέχρι σήμερα. Για πρώτη όμως φορά αντιμετωπίζεται ως ιστορικό πρόβλημα και όχι ως πρόβλημα «προσαρτήσεων» και λογαριασμών κατά την γνωστή νοοτροπία κατά των πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Το 1915 ο F. Naumann θα βγάλει το βιβλίο του Mitteleuropa, όπου επιχειρεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα ως ιστορικό δεδομένο...

 Μετά την καταστροφή του πρώτου πολέμου είδαν πολλές θεωρίες το φως περί «Πανευρώπης», όπως π.χ. του Γκουτενχοφεν-Καλλέργη (Coudenhove-Kalergi), του Μπριάν (Aristide Briand) κ.α. Δυστυχώς, οι θεωρίες αυτές έχουν (και τούτο συνειδητώς, πράγμα που σημαίνει ότι είναι θεωρίες περί «Πανευρώπης» αλλά καμμιάς Ευρώπης...) ένα εγγενές μειονέκτημα, που τους προσδίδει ως ιδεολογικό φόντο τις θεωρίες του Γκομπινώ: ότι συγχέουν την «οικονομία της Ευρώπης» με την «οικονομία του Abendlandes». Και η μεν «οικονομία του Abendlandes» είναι μια οικονομία αυτοτελής, διότι αυτοτελές είναι και το «Abendland» ως ιδεολόγημα, δεν είναι όμως έτσι και με την «οικονομία της Ευρώπης». Αυτή είναι εξηρτημένη από ευρωπαϊκές περιοχές που δεν υπάγονται στο «Abendland».

 Περί αυτών όμως ουδέν προβλέπουν οι περί «Πανευρώπης» θεωρίες, είναι -θα μπορούσαμε να πούμε- θεωρίες περί Ευρωπ. Ένωσης... Δεν είναι βέβαια τυχαίο ότι αυτές οι περί «Πανευρώπης» θεωρίες αναπτύσσονται την εποχή της Συνθήκης του Λοκάρνο, δηλαδή επί πολιτικής Στρέσεμαν και Μπριάν, που αποτελεί κατ' ουσίαν και την βάση της σημερινής Ευρωπ. Ένωσης. Το παράδοξο είναι μόνο ότι η Ευρωπ. Ένωση δεν μπόρεσε στο διάστημα ενός σχεδόν αιώνος να βελτιώσει αυτές τις θεωρίες περί «Πανευρώπης» και να τους δώσει ένα έγκυρο πολιτικό περιεχόμενο και μιαν ιστορική προοπτική...

 Δεν είναι συνεπώς τυχαίο ότι η «Ευρώπη» μεταπολεμικά εδημιούργησε μεν την οικονομική «Πανευρώπη», καμμία όμως θεωρία περί Ευρώπης δεν μπόρεσε να δημιουργήσει. Κι αυτό καλύτερα από κάθε τι άλλο φάνηκε με την τρέχουσα κρίση των Βαλκανίων. Η «Ευρώπη» σπεύδει σ' αυτή την «θύρα της Ευρώπης», αλλά δυστυχώς δεν έχει τίποτε να προτείνει (πως ακριβώς σκέπτεται ο «λιμπεραλισμός», γι' αυτούς του χώρους, θα το δούμε πιο κάτω). Η μόνη προσφορά της συνίσταται στον υπερβάλλοντα «ανθρωπισμό», δια του οποίου αναπαράγει στα μέσα μαζικής ενημέρωσης τα δεδομένα της «εσωτερικής ιδεολογίας». Είναι όμως αυτό πολιτική;...

 Όταν ο Λιθουανός, ο Ούγγρος ή ο Βούλγαρος λένε «Ευρώπαική Ένωση» και «δημοκρατία» εννοούν λεφτά, ενώ όταν λένε «ΝΑΤΟ» εννοούν ότι θέλουν να λυθούν τα εθνικά προβλήματα του παρελθόντος που τους βαρύνουν. Εννοούν την Συνθήκη του Τριανόν και του Νεϊγύ. Και των πολλών άλλων ανάλογων που υπάρχουν στην... «θύρα της Ευρώπης». Όταν ο Ούγγρος λέει «Ευρωπ. Ένωση» και «ΝΑΤΟ», δεν εννοεί ότι του λείπουν δημοδιδάσκαλοι που διδάσκουν την δημοκρατία' εννοεί ότι θέλει αλλαγή των συνθηκών εκείνων που τον μετέβαλαν από ένα προεξέχοντα λαό της κεντρικής Ευρώπης, σε μια μειονότητα γύφτων. Και όταν λέει τα ίδια πράγματα ο Αλβανός, εννοεί ότι θέλει μια λύση εκείνων των προβλημάτων που μετέβαλαν την χώρα του -μια από τις πλουσιότερες και στρατηγικότερες χώρες της Μεσογείου, που αποτέλεσε τον φορέα ενός από τα πιο ανεπτυγμένα και πλούσια τμήματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως τις αρχές του 19ου αιώνα- σε μια επικράτεια από παρίες.

 Έχει όμως η «Ευρώπη» καμία λύση γι' αυτά τα προβλήματα;. Τους «διανοούμενους της Ευρώπης» είδαμε ότι δεν τους απασχολούν τέτοια προβλήματα, ενώ με την κρίση της Βοσνίας είδαμε ότι η «ευρωπαϊκή πολιτική» εξαντλείται απλώς στο «Prestige» των «μεγάλων δυνάμεων» του παρελθόντος. Ακόμη... Αλλά λύσεις δεν είδαμε, ακριβώς διότι μέσα στα πλαίσια της παραδεδομένης πολιτικής δεν υπάρχουν λύσεις γι' αυτά τα προβλήματα. Τι λύση μπορεί να είναι τα «καντόνια»; Η Βοσνία είναι φυλετικά σερβική (και οι μωαμεθανοί, Σέρβοι φυλετικά είναι) με μεγάλους θύλακες μωαμεθανών στο κέντρο και ορισμένους Κροατών νοτιοδυτικά. Πως θα δεχθεί τα καντόνια ο Σέρβος; Να γίνει πάλι η Βοσνία δύο κράτη; Ο χωρισμός θα περάσει αναγκαστικά μέσα από τους μωαμεθανούς, οπότε δεν μπορούν να το δεχθούν αυτοί...

 Είναι άκρως ενδεικτικό της χαώδους ασυμφωνίας των καταστάσεων με την πραγματικότητα, ότι από την αρχή της βαλκανικής κρίσης πλημμύρισε η αγορά με «μελέτες» για τον «σερβικό μεγαλοιδεατισμό» αλλά μόνο γι' αυτόν... Πότε όμως και πως ο οποιοσδήποτε βαλκανικός λαός απέκτησε στην ιστορία του «μεγαλοιδεατικές» ιδέες; Βρίσκονται τεκμήρια τέτοιων «ιδεών» στα ιστορικά ντοκουμέντα των λαών αυτών κατά τον 17ον, 16ον, 15ον κλπ. αιώνα; Τέτοια ντοκουμέντα δεν υπάρχουν, διότι απλώς δεν μπορούσαν να υπάρξουν μέσα στην ιδεολογία που ζούσαν οι λαοί αυτοί. Οι «ιδέες» αυτές αρχίζουν από τον 19ο αιώνα και μετά, δηλαδή μετά την εισδοχή του δυτικοευρωπαϊκού «ισοζυγίου» στα Βαλκάνια. Είναι οι «ιδέες»-εργαλεία με τις οποίες εισχωρεί η δυτική Ευρώπη στα Βαλκάνια, το έργο της «ιστοριογραφίας» δηλαδή, και οι οποίες επικολλώνται στους αντίστοιχους λαούς κατά τις ανάλογες διαμορφώσεις της πολιτικής. Οι Σέρβοι λ.χ γίνονται «μεγαλοιδεάτες» από την στιγμή που η δυτικοευρωπαϊκή πολιτική τους αποκλείει από την θάλασσα. Κάτι το οποίο αγνοούσαν ως πρόβλημα από καταβολής τους επί της βαλκανικής χερσονήσου και που αποτελεί και το ουσιαστικό πρόβλημα τους σήμερα. Ένα πρόβλημα, όμως, που είναι περισσότερο σήμερα ευρωπαϊκό παρά σερβικό...

 Μπορούν άραγε τα βαλκανικά προβλήματα να λυθούν μερικώς με «τοπικιστικής» φύσεως μέτρα; Τα βαλκανικά προβλήματα -όπως κι αυτά της Μεσογείου γενικότερα, αλλά ιδίως τα βαλκανικά-, παρά τις ενδεχομένως εκτιμήσεις των «ειδικών των συγκρούσεων», δεν είναι προβλήματα στρατηγικών ισορροπιών (όπως αυτά του Βιετνάμ και της Κορέας λ.χ.) αλλά προβλήματα παγκόσμια. Και είναι παγκόσμια, διότι από αυτά εξαρτάται ολόκληρη η ύπαρξη της ευρωπαϊκής ηπείρου. Ιδίως σήμερα... Σήμερα στην Μεσόγειο συνυπάρχει η πολιτική δύο μεγάλων δυνάμεων, οι οποίες ακριβώς καλούνται εδώ να λύσουν τα κυριολεκτικώς ανθρωποκτονικής φύσεως προβλήματα που εδημιούργησε η ανεπάρκεια της ευρωπαϊκής πολιτικής του παρελθόντος...

 Εύκολα προκύπτει από την ως τώρα «βαλκανική» πολιτική της Ευρώπης, ότι δεν πρόκειται για κάτι νέο αλλά απλώς για την κλασσική πολιτική των «μεγάλων δυνάμεων». Σε κάθε «κίνηση» της Αγγλίας έπεται μια της Γαλλίας και αντιστρόφως. Το αξιοσημείωτο, όμως, που ταυτόχρονα δείχνει ότι η σημερινή «Ευρώπη» δεν αποτελεί όργανο ενιαίας βουλήσεως προς διαμόρφωση πολιτικής, είναι κάτι άλλο: παρατηρούμε βάσει των κοινοτικών μηχανισμών να έχουν λόγο στα βαλκανικά προβλήματα οι Δανοί, οι Βέλγοι, και οι Ολλανδοί, δεν είδαμε όμως ως τώρα να έχουν λόγο οι Ιταλοί, για τους οποίους τα Βαλκάνια αποτελούν γεωφυσικώς και ιστορικώς τον «ζωτικό» τους χώρο. Οι διαφορές συνεπώς μεταξύ ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου συνεχίζουν να υφίστανται σαν ιστορικές σημασίες. Η «Ευρώπη» της Montanunion μπορεί να σημαίνει μια οικονομική κοινοπραξία αλλά καμμιά ιστορική σύνθεση...

 Επεκράτησε η άποψη ότι στο σύστημα των πολιτικών σχέσεων της μεταπολεμικής «Δύσης» ο ρόλος της Αγγλίας ως «συνδέσμου» μεταξύ Αμερικής και ηπειρωτικής Ευρώπης υπήρξε μια κατάσταση ανάγκης. Πρόκειται για μια καλώς θεμελιωμένη άποψη στην μεταπολεμική «κοινή γνώμη»...

 Σημασία έχει ότι αυτός ο χαρακτήρας της δυτικής πολιτικής που εκδηλώθηκε και στην βαλκανική κρίση -χαρακτήρας ΝΑΤΟ, βέβαια, αλλά εν προκειμένω χωρίς «εχθρό»-, προσέδωσε μάκρος σ' αυτήν αλλά όχι λύση. Είναι φανερό ότι εκ των πραγμάτων θα βρίσκονταν συντομότερα συνθήκες ειρήνευσης, έστω και προσωρινής, παρά με τα ατέρμονα και ανεφάρμοστα «σχέδια διαμεσολαβήσεων». Και λέμε «προσωρινής», αφ' ενός μεν διότι τα βαλκανικά προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν τοπικώς και μερικώς, αφ' ετέρου δε γιατί δεν υπάρχει συγκεκριμένη αντίληψη περί των σχέσεων δυτικής Ευρώπης και Μεσογείου. Η αοριστολογία περί «γραμμής ασφαλείας», περί «μαλακού υπογαστρίου» κλπ. δείχνει ακριβώς ότι μια συγκεκριμένη αντίληψη δεν πρέπει ίσως και εγνωσμένως να υπάρχει. Ούτε και τυχαίο μπορεί να θεωρηθεί ότι στο Συνέδριο του Ελσίνκι το 1975 τα θέματα της Μεσογείου συζητήθηκαν ως συμπληρωματική υποσημείωση του «πακέτου ΙΙ» περί οικολογίας και... αισθητικής. Από όσο μπορεί κανείς να αντιληφθεί κάτι σαφές περί των καταστάσεων της σημερινής Ευρώπης, προβλέπεται μια κάποια ανάπτυξη σε μια ζώνη 300 περίπου χιλιομέτρων προς την ανατολική Ευρώπη, δηλ. περίπου στα όρια της παλαιάς Αυστροουγγρικής Μοναρχίας που συμπίπτουν κατά προσέγγιση με εκείνα της καθολικής Ευρώπης, αλλά κατά «λιμπεραλιστικούς» τρόπους ως προς τα λοιπά, ανάλογους εκείνων του «Korea-Boom», ασκούμενους απλώς την φορά αυτή στους χώρους των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου.

 Ότι οι «συλλήψεις» αυτές, οι οποίες στρέφονται σαφώς εις βάρος της Ουκρανίας και της Ρωσίας και στερούνται πάσης ιστορικής προοπτικής (καθ' ότι συλλήψεις εργαστηρίου) οδηγούν κατ' ευθείαν στον τρίτον παγκόσμιο πόλεμο, αφού προηγουμένως επιφέρουν και την πλήρη οικονομική κατάρρευση της δυτικής Ευρώπης (αρκεί απλώς να δει κανείς στον χάρτη την γραμμή «Bagdad-Bahn», που είναι της αυτής σημασίας με το Σουέζ για την Ευρώπη), είναι πλέον προφανές. Οι «ειδικοί» οφείλουν να τις διαγνώσουν... Τα πράγματα των Βαλκανίων είναι οργανικής και όχι «προγραμματικής» υφής για τις καταστάσεις ολόκληρης της ευρωπαϊκής ηπείρου. Και έτσι θα συνεχίσουν να είναι. «Αρχή σοφίας φόβος Κυρίου» και αρχή πολιτικής φόβος γραφείου... Πολιτική για τα βαλκανικά -και τα μεσογειακά πράγματα γενικότερα- κατά τους δύο τελευταίους αιώνες δεν υπήρξε. Υπήρξαν μόνο λογαριασμοί.

 Γεράσιμος Κακλαμάνης - To «Ανατολικό Ζήτημα» Σήμερα (1998, Εκδ. Εικοστού Πρώτου)
Προτείνω, όσες και όσοι ενδιαφέρονται, να διαβάσουν πρώτα το κείμενο με τίτλο Η σημασία των Βαλκανίων και έπειτα το κείμενο Μεσευρώπη (Mitteleuropa), Πανευρώπη και τρέχουσα κρίση.http://cosmoidioglossia.blogspot.gr/2017/04/blog-post_29.html