Το “ξύλο” της Εδέμ που έγινε “μήλο”
“ Και ενετειλατο Κυριος ο Θεος τω Αδαμ λεγων. Απο παντος ξυλου του εν τω παραδεισω βρωσει φαγη, απο δε του ξυλου του γινωσκειν καλον και πονηρον, ου φαγεσθε απ’ αυτου, η δ’ αν ημερα φαγητε απ’ αυτου, θανατω αποθανεισθε” (Γεν. β’ 16 – 17).
Λίγο παρακάτω, η ιστορία κορυφώνεται: ” Ο δε οφις ειπεν τη γυναικι. Τι οτι ειπεν ο Θεος ου μη φαγητε απο παντος ξυλου του παραδεισου; Και ειπεν η γυνη τω οφει, απο ξυλου του παραδεισου φαγουμεθα, απο δε του καρπου του ξυλου, ο εστιν εν μεσω του παραδεισου, ειπεν ο Θεος ου φαγεσθε απ’ αυτου, ου δε μη αψησθε αυτου ινα μη αποθανειτε. Και ειπεν ο οφις τη γυναικι: ου θανατω αποθανεισθε, ηδει γαρ ο Θεος οτι η αν ημερα φαγητε απ’ αυτου, διανοιχθησονται υμων οι οφθαλμοι και εσεσθε ως θεοι, γινωσκοντες καλον και πονηρον“. (Γεν. γ’ 1 – 5)
Η ιστορία είναι γνωστή σε όλους. Η Εύα απλώνει το χέρι, τρώει τον καρπό, προσφέρει και στον Αδάμ και τότε “διανοίχθησαν οι οφθαλμοι των δυο και εγνωσαν οτι γυμνοι ησαν και ερραψαν φυλλα συκης και εποιησαν αυτοις περιζωματα” (Γεν. γ’ 7) Έπειτα, αφού εξακριβώθηκε τι είχε συμβεί, ο Θεός τους έζωσε με δερμάτινους χιτώνες, τους έδιωξε από τον Παράδεισο και όρισε τα Χερουβείμ με τις περιστρεφόμενες πύρινες ρομφαίες να φυλάνε το δέντρο.
Τα μήλα των Εσπερίδων
Στον ενδέκατο άθλο του ο Ηρακλής υποχρεώθηκε να φέρει στον Ευρυσθέα τα χρυσά μήλα από τη χώρα των Υπερβορείων. Τα μήλα αυτά είχαν δοθεί από τη Γαία ως δώρο στους γάμους του Δία και της Ήρας και πλέον φυλάσσονταν στον κήπο των Εσπερίδων από τον Δράκοντα Λάδωνα, που είχε εκατό κεφάλια. Ο Ηρακλής ξεκίνησε για την αποστολή αλλά μη γνωρίζοντας που βρίσκεται ο κήπος αυτός γύρισε όλο τον κόσμο και έκανε μερικούς υποάθλους, όπως το να σκοτώσει τον Ανταίο και το Βουσίρι και να απελευθερώσει τον Προμηθέα απλό τα δεσμά του. Τελικά, κατά προτροπή των Νυμφών, αναζήτησε το Νηρέα και όταν αποφάσισε να ακολουθήσει τη συμβουλή του, έφτασε τελικά στην Υπερβορεία και βρήκε τον Άτλαντα να κρατάει στους ώμους του τον Κόσμο. Ακολουθώντας τη συμβουλή του Νηρέα, κατά μία εκδοχή, κράτησε για λίγο εκείνος το βάρος του κόσμου και ο Άτλαντας του έφερε τα μήλα αλλά δεν δέχτηκε να συνεχίσει την τιμωρία που του είχε επιβληθεί. Τότε ο Ηρακλής τον ξεγέλασε, πήρε τα μήλα και τα πήγε στον Ευρυσθέα, ο οποίος του τα έδωσε ως δώρο κι εκείνος με τη σειρά του τα πρόσφερε στην Αθηνά που τόσο τον είχε βοηθήσει. Η θεά τα δέχτηκε και τα επέστρεψε πίσω στις Εσπερίδες. Φυσικά υπάρχουν διάφορες παραλλαγές αλλά ο κορμός της ιστορίας είναι αυτός που αναφέρθηκε σε γενικές γραμμές.
Γενικές – εισαγωγικές παρατηρήσεις
Πριν περάσουμε σε μια πιο αναλυτική διείσδυση στα μυστικά των μύθων, υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά που θα επισημάνουμε εξ αρχής.
Όπως παρατηρήσατε, στο κείμενο της Γένεσης δεν αναφέρεται ο καρπός “μήλο” αλλά μιλάει γενικά για “ξύλο”. Στην πραγματικότητα ο συσχετισμός του μήλου με τον απαγορευμένο καρπό έγινε μάλλον από τους καλλιτέχνες ζωγράφους της Αναγέννησης, οι οποίοι πιθανώς να είχαν υπόψη τους τον ενδέκατο άθλο του Ηρακλή αλλά σίγουρα κινούνταν υπό την επίδραση κάποιων ας τους πούμε αρχετυπικών εννοιών, οι οποίες ήταν αυτές που καθοδήγησαν τη διάνοια, τη φαντασία τους και εν τέλει το ίδιο το πινέλο τους ώστε να συσχετίσουν το ξύλο με το μήλο.
Δεύτερον, στην περίπτωση του χριστιανικού μύθου το δέντρο βρισκόταν εκεί που κατοικούσαν οι πρωτόπλαστοι, στο μέσο του Παραδείσου, στην περίπτωση του αρχαιοελληνικού ο ήρωας χρειάστηκε να ψάξει πολύ για να βρει τον τόπο όπου φύτρωναν τα μήλα, την Υπερβορεία, δηλαδή.
Τρίτον και στις δύο περιπτώσεις υπήρξε ένας όφις ή ένας δράκοντας κοντά στους καρπούς, ως φύλακάς τους στη δεύτερη περίπτωση. Αλλά και στο χριστιανικό μύθο ο Αδάμ έχει οριστεί ως φύλακας και συντηρητής του Κήπου της Εδέμ, “εργάζεσθαι αυτόν και φυλάσσειν” (Γεν. β’, 15)
Τέταρτον και στις δύο ιστορίες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, οι καρποί παρέμειναν εκεί όπου βρίσκονταν. Στο χριστιανικό μύθο έμειναν στον Παράδεισο με φύλακες τα Χερουβείμ και στον αρχαιοελληνικό επιστράφηκαν στην Υπερβορεία από τη Θεά Αθηνά.
Πέμπτον και στις δύο ιστορίες οι καρποί είναι θεϊκής προέλευσης. Στη Γένεση δημιουργήθηκαν από το Θεό και βρίσκονταν στο μέσο του Κήπου που εκείνος έφτιαξε, στην ελληνική ιστορία δόθηκαν από τη Θεά Γαία ως δώρο σε γάμους Θεών.
Έκτον οι τόποι όπου φυλάσσονταν οι καρποί ήταν τόποι όπου ναι μεν ζούσαν άνθρωποι αλλά παράλληλα ζούσαν και Θεοί. Στην πρώτη ιστορία αναφερόμαστε στο Θεό Ιεβέ και στη δεύτερη στο Θεό Απόλλωνα.
Αυτά τα στοιχεία είναι αρκετά προς το παρόν για να αποτελέσουν οδηγούς της σκέψης μας αλλά και για να καταδείξουν στον κάθε αναγνώστη πως οι ιστορίες αυτές έχουν αρκετά κοινά σημεία και θέλουν να μας μεταφέρουν το ίδιο πράγμα, το οποίο και θα προσπαθήσουμε να δείξουμε, αφού πρώτα ασχοληθούμε με λίγη γεωγραφία.
Ο Κήπος της Εδέμ
” Και εφύτευσεν ο Θεός παραδεισον εν Εδεμ κατα Ανατολας και εθετο εκει τον ανθρωπον, ον επλασε (…) ποταμος δε εκπορευεται εξ Εδεμ ποτιζειν τον παραδεισον. Εκειθεν αφοριζεται εις τεσσερις αρχας. Ονομα τω ενι Φισων, ουτως ο κυκλων πασαν την γην Ευιλατ, εκει ου εστιν το χρυσιον. Το δε χρυσιον της γης εκεινης καλον και εκει εστιν ο ανθραξ και ο λιθος ο πρασινος. Και ονομα τω ποταμω τω δευτερω Γεων, ουτος ο κυκλων πασαν την γην αιθιοπιας. Και ο ποταμος ο τριτος Τιγρης, ουτος ο προπορευομενος κατεναντι Ασσυριων. ο δε ποταμος ο τεταρτος Ευφρατης”
Πολλές απόπειρες έγιναν να τοποθετηθεί ο Κήπος της Εδέμ σε ένα γνωστό γεωγραφικό τόπο μιας και οι δύο από τους ποταμούς, ο Τίγρης και ο Ευφράτης, είναι υπαρκτοί στη γη του σημερινού Ιράκ. Το πρόβλημα είναι οι άλλοι δύο όμως, ο Φισών και ο Γεών. Ο πρώτος αναφέρεται ότι βρίσκεται στη γη Ευιλάτ και ο δεύτερος στην Αιθιοπία, η οποία έτσι κι αλλιώς απέχει κατά χιλιάδες χιλιόμετρα από το Ιράκ. Άλλωστε, το κείμενο αναφέρεται σε έναν κεντρικό ποταμό, ο οποίος διακλαδίζεται στους τέσσερις προαναφερόμενους κλάδους. Ένας τέτοιος ποταμός στη σημερινή εποχή και στη συγκεκριμένη γεωγραφία, δεν υπάρχει και οι περισσότεροι θεωρούν πως η Γένεση “τοποθετεί” τον κήπο της Εδέμ κάπου στην ευρύτερη Μεσοποταμία. Άλλωστε η λέξη “Εδέμ” προέρχεται από τη σουμεριακή “edin” που σημαίνει πεδιάδα. Είναι όμως πράγματι έτσι;
Υπερβορεία
Η υπερβορεία είναι μια μυθική χώρα για την οποία μας πληροφορούν πολλοί αρχαίοι συγγραφείς, ανάμεσά τους οι: Ηρόδοτος, Πίνδαρος, Στράβωνας, Απολλόδωρος, Πυθέας, Στέφανος Βυζάντιος, Καλλίμαχος και άλλοι. Η χώρα αυτή θεωρούνταν ότι υπήρχε κάπου πιο πέρα από το βασίλειο του θεού Βορέα, το οποίο τοποθετούνταν στα βόρεια της Θράκης και της Σκυθίας, χωρίς όμως να είναι απόλυτα ξεκάθαρο εάν με την ονομασία αυτή εννοούνταν όλοι οι λαοί που ή κατοικούσαν βορειότερα της σημερινής Ελλάδας ή κάποιος συγκεκριμένος από αυτούς.
Ανεξάρτητα με την γεωγραφική της τοποθέτηση, η χώρα εκείνη φημιζόταν για τη μακαριότητα την οποία απολάμβαναν οι κάτοικοί της. Ζούσαν εκατοντάδες χρόνια μέσα σε μια διαρκή ημέρα, χωρίς προβλήματα και ασθένειες να τους ταλαιπωρούν, ενώ οι κλιματικές της συνθήκες, παρά το βορινό της εντόπισής της, ήταν ιδανικές. Η υπερβορεία ήταν ο τόπος στον οποίο, κατά μια παράδοση, κατέφυγε η Λητώ για να γεννήσει τα παιδιά της μακριά από την οργή της καταδίωξης της Ήρας και ήταν ανάμεσα στους Υπερβόρειους που γεννήθηκε η Άρτεμη και ο Απόλλωνας, ο οποίος έξι μήνες το χρόνο ζούσε στη Δήλο και τους υπόλοιπους έξι πήγαινε στους Υπερβόρειους, όπου κατοικούσε και ο μυστηριωδης Άβαρης, εκείνος που δεν έχει βάρος, ένας περιπλανητής ιερέας και θεραπευτής.
Το Αιτιατό Σώμα
Πριν προχωρήσουμε σε σκέψεις πάνω στους δυο αυτούς μύθους, θα είναι χρήσιμο να δώσουμε μερικές σπερματικές γνώσεις για το αιτιατό σώμα, με τη μορφή ενδεικτικών αποσπασμάτων από αναγνωρισμένα έργα.
” Το αιτιατό σώμα είναι μια συλλογή μόνιμων ατόμων, τριών συνολικά, που εμπερικλείονται σε ένα περικάλυμμα νοητικής ουσίας. (…) Συνεπώς, το έργο της Προσωπικότητας – γιατί πρέπει να τα θεωρούμε όλα από αυτή την οπτική γωνία μέχρι να γίνει κτήμα μας η εγωική όραση – είναι πρώτα να εξωραϊσει, να δομήσει και να διευρύνει το Αιτιατό Σώμα (…) Η περιφέρεια του αιτιώδους σώματος ποικίλει ανάλογα τον τύπο και την ακτίνα. (Επιστολές επί του αποκρυφιστικού διαλογισμού, Θιβετανός)
Σε ένα άλλο έργο αναφέρεται ότι το αιτιατό σώμα είναι “το όχημα της εκδήλωσης ενός
Ηλιακού Αγγέλου (…) ο οποίος αντανακλά σε μια πολύ μικρή κλίμακα το έργο του Λόγου στο δικό του πεδίο” (Πραγματεία επί του Κοσμικού Πυρός).
” Η ένωση του Βούδδι με το ανώτερο Μάνας αποκαλείται Αιτιατό Σώμα (η ενοποιημένη 5η και 6η αρχή) και είναι η Συνείδηση που ενώνει με οτιδήποτε κατοικεί στη Γη” (Κλειδί της Θεοσοφίας)
Κλείνουμε εδώ την αναφορά στο Αιτιατό Σώμα αναφέροντας ότι το σώμα αυτό διατηρείται για πάρα πολλά χρόνια μετά τον νοούμενο από τους ανθρώπους θάνατο, με άλλα λόγια διατηρείται σε πολλές ενσαρκώσεις και διαλύεται μετά την 4η Μύηση, ενώ τα ζώα στερούνται Αιτιώδους σώματος.
Σύμβολα στις δύο ιστορίες
Τα σύμβολα περικλείουν μέσα τους αυτό που ευρέως λέγεται “αρχετυπικές αλήθειες”. Με άλλα λόγια ένα σύμβολο “συμπυκνώνει” μέσα του γνώσεις κι αντιστοιχίες. Δεν είναι νεκρά, άψυχα σχέδια πάνω σε ένα χαρτί ή στην πέτρα αλλά (ας μου επιτραπεί ο υπερβολικός ίσως όρος) ζώσες αλήθειες. Προσοχή: το σύμβολο εκφράζει, κωδικοποιεί κάποια “αλήθεια” αλλά δεν πρέπει να αποτελεί λατρευτικό αντικείμενο, στο οποίο αποδίδουμε θείες ιδιότητες και τιμές. Λατρεία ανήκει μόνο στο Θεό. Παραδειγματικά αναφέρω το Σταυρό, σύμβολο παγκόσμιο που δεν ανήκει μόνο στο χριστιανισμό. Ο σταυρός της θυσίας, πάνω στον οποίο σταυρώθηκε ο Ιησούς, δεν αποτελεί το λατρευτικό αλλά το συμβολικό αντικείμενο, διαμέσου του οποίου εφελκύεται η Θυσία – Αγάπη. Στην πραγματικότητα, αντικείμενο λατρείας δεν είναι ούτε καν η προσωπικότητα Ιησούς, στην οποία φυσικά αποδίδουμε τιμή και σεβασμό.
Τα σύμβολα κάποιες φορές εξελίσσονται, με την έννοια πως, ανάλογα την εποχή και τις επικρατούσες αντιλήψεις, ο συμβολισμός μπορεί να αλλάξει. Για παράδειγμα, το σύμβολο του πεντάκτινου αστέρα (πεντάλφα), χάρη στην επίδραση της χριστιανικής σκέψης, μετατράπηκε από “θετικό” σύμβολο σε “αρνητικό” και συνδέθηκε με τον Σατανά και τη λατρεία του.
Στις ιστορίες αυτές που εξετάζουμε, υπάρχουν αρκετοί συμβολισμοί που θα μας βοηθήσουν στην περαιτέρω κατανόηση. Σύμφωνα με τα όσα αναφέραμε προηγουμένως, δεν θα πρέπει να προξενήσει εντύπωση στον αναγνώστη η πιθανότητα του ο ίδιος να γνωρίζει κάποιον άλλο συμβολισμό. Άλλωστε δεν είναι στον συμβολισμό που θα σταθούμε αλλά στο συνολικό μήνυμα της κάθε ιστορίας.
Ο κήπος της Εδέμ και των Εσπερίδων
Ο κήπος γενικά θεωρήθηκε ως σύμβολο της ψυχής, της συνειδητότητας και της κατάστασης εκείνης που ονομάζεται “ένωση με το Θεό”. Στον κήπο αυτό, όλα είναι “τέλεια”, όλα λειτουργούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, οι καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές και όλοι είναι ευτυχισμένοι, αθάνατοι και δεν υπάρχουν πόλεμοι, αρρώστιες και θλίψη. Εκεί οι άνθρωποι ζουν με το Θεό και τον κοιτάζουν κατάματα. Είναι, σε μεγάλο βαθμό, η κατάσταση εκείνη κατά την οποία έχει επέλθει ευθυγράμμιση μεταξύ του κατώτερου και ανώτερου Εαυτού, όπου η Προσωπικότητα έχει απορροφηθεί από την Ατομικότητα.
Στη Γένεση ο κήπος αυτός είναι δημιούργημα του Θεού. Πρόκειται για κατάσταση συνείδησης και όχι για υλικό κήπο με συγκεκριμένη γεωγραφική τοποθέτηση. Μάταια ψάχνουν οι ερευνητές του κόσμου την εντόπισή του πάνω στον πλανήτη και στο υλικό πεδίο κατ’ επέκταση. Το βασίλειο αυτό υπάρχει στο πεδίο μας αλλά ως αντανάκλαση. Ο κήπος είναι το αιτιώδες σώμα του ανθρώπου, το ενορατικό πεδίο της συγχώνευσης του Βούδδι με το Ανώτερο Μάνας, ο 4ος κοσμικός αιθέρας, ο οποίος ίσως να συμβολίζεται στους τέσσερις ποταμούς. Η Εκδήλωση στους ανθρώπους γίνεται αντιληπτή μέσα από τη δυαδικότητα, τα ζεύγη των αντιθέτων με άλλα λόγια. Ο Θεός έπλασε τον Αδάμ και από αυτόν έπλασε την Εύα. Τα ζεύγη των αντιθέτων, το αρσενικό και το θηλυκό, στέκονται μπροστά μας και μπροστά στο Δέντρο της Γνώσης του Καλού και του Κακού, μαζί με τον Όφι. Στην αρχαία ελληνική ιστορία, στον κήπο εκείνο βρίσκεται ο Δράκοντας Λάδων με τα 100 κεφάλια και οι δυο τους, όφις και δράκων, κατά κάποιο τρόπο είναι φύλακες των Δέντρων που βγάζουν τα μήλα. Συλλογιστείτε πάνω σε αυτό που λέει ο Θιβετανός στην Alice Bailey: ” Ο τεθείς στόχος ενώπιον της ανθρωπότητας είναι να αποβούν Διδάσκαλοι της Σοφίας ή συνειδητές μονάδες στο σώμα του Δράκοντα της Σοφίας ή της Αγάπης. Ο άνθρωπος το επιτυγχάνει όταν μπορεί να λειτουργεί συνειδητά στο βουδδικό φορέα ή όταν το αστρικό μόνιμο άτομο αντικαθίσταται από το βουδδικό μόνιμο άτομο” (Πραγματεία επί του Κοσμικού Πυρός)
Η ιδανική αυτή κατάσταση αντικατοπτρίζεται στο μύθο της Εδέμ, του κήπου των Εσπερίδων και σε όλα τα αντίστοιχα του Παράδεισου σε όλους τους λαούς, σε όλες τις μυθολογίες.
Μάταια, λοιπόν, ψάχνουν τον κήπο της Εδέμ σε μια συγκεκριμένη χώρα ή περιοχή, όπως μάτια δαπανήθηκε και τόση φαιά ουσία για να αποδείξει ότι ο Αδάμ και η Εύα δεν ήταν οι πρώτοι άνθρωποι επί της γης. Προφανώς ο αναγνώστης θα έχει ήδη αντιληφθεί πως αναφέρονται στα ζεύγη των αντιθέτων, στο αρχετυπικό θηλυκό κι αρσενικό και όχι σε δυο συγκεκριμένες προσωπικότητες.
Καθώς η ψυχή κατευθύνεται προς το πυκνό υλικό πεδίο, καθώς ένας υλικός φορέας δομείται για να τη φιλοξενήσει, η αναπαραγωγή γίνεται μέσω του αμφιγονικού τρόπου, της ένωσης του θηλυκού με το αρσενικό στοιχείο – κύτταρο. Ο πατέρας, το αρσενικό, θεωρείται αποκρυφιστικά ο δότης της ζωής και η μητέρα, το θηλυκό, ο δότης του θανάτου, γιατί περιορίζει τη Ζωή μέσα στη Μορφή και ό,τι έχει Μορφή θα βιώσει το θάνατο, ο οποίος δεν είναι αυτό που οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν. Έτσι είναι η Εύα (που ο Αδάμ ονόμασε Ζωή) και όχι ο Αδάμ που “δαγκώνει το μήλο”, “εξαπατάται” από τον Όφι και φέρνει το Θάνατο στην ανθρωπότητα, κατά τη χριστιανική θεώρηση. Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, ότι η εσωτερική ερμηνεία του μύθου δεν είναι η έκφραση μιας μισογυνικής σκέψης που αποδίδει στη γυναίκα το Κακό. Άλλωστε, όπως ο ίδιος ο Θεός φροντίζει να ξεκαθαρίσει, θα είναι από αυτήν που ένας μεγάλος Άβαταρ θα γεννηθεί στο μακρινό μέλλον και θα δώσει στη ανθρωπότητα το δρόμο για την επιστροφή στην πριν από την Πτώση κατάσταση.
Το μήλο, το χρυσό μήλο και τα χρυσά μήλα
Είπαμε ότι το “ξύλο” της Εδέμ επικράτησε να θεωρείται ως “μήλο”. Μιλήσαμε για τα χρυσά μήλα ως θεϊκό δώρο στους γάμους του Δία και της Ήρας. Υπάρχει όμως ένα ακόμη χρυσό μήλο, εκείνο που κάποτε δόθηκε ” τη καλλίστη”. Όταν στους γάμους του Πηλέα και της Θέτιδας δεν φρόντισαν να καλέσουν τη θεά Έριδα, εκείνη έριξε ένα χρυσό μήλο με την επιγραφή “τη καλλίστη”. Τρεις θεές το διεκδίκησαν και ορίστηκε ο Πάρης ως κριτής. Η Ήρα του υποσχέθηκε σωματική δύναμη, η Αθηνά πνευματική δύναμη και η Αφροδίτη του υποσχέθηκε την Ελένη, την ομορφότερη γυναίκα του κόσμου. Ο Πάρης έκανε τη γνωστή επιλογή της Ελένης και ο Τρωικός Πόλεμος ανθρώπων και θεών συνέβη. Τι σχέση μπορεί να έχει το μήλον της Έριδας με τις ιστορίες που εξετάζουμε; Ας περάσουμε λοιπόν να δούμε μερικά πράγματα για το μήλο.
Φαίνεται από τις τρεις ιστορίες ότι το μήλο είναι ένας καρπός που δημιουργεί προβλήματα, όχι απαραίτητα γιατί είναι “κακός” per se αλλά επειδή η χρήση του με μη σόφρωνα τρόπο μπορεί να έχει δυσάρεστα επακόλουθα. Οι πρωτόπλαστοι αγνοούν την οδηγία του Θεού και εκδιώχνονται από τον Παράδεισο, ο Πάρης δίνει το μήλο στην Αφροδίτη και επέρχεται πόλεμος, ενώ στο μύθο του Ηρακλή ο καρπός δίνεται στην Αθηνά, η οποία επιλέγει να τον επιστρέψει εκεί που ανήκει, δηλαδή μακριά από τον Ευρυσθέα αλλά και μακριά από τον Ηρακλή, αναγνωρίζοντας ίσως κάποιον κίνδυνο εάν αυτό παραμείνει στους ανθρώπους. Η Ήρα είναι η πυκνή υλική φύση και η δύναμή της, η Αφροδίτη είναι η αστρική φύση των επιθυμιών και της θυμαπάτης με τη δική της δύναμη και η Αθηνά, η θεά της σοφίας, είναι η νοητική φύση με τις δικές της δυνάμεις και προβλήματα. Το χρυσό μήλο είναι ο τελειωθείς Εαυτός και ο Πάρης είναι ο κοινός άνθρωπος που καλείται να επιλέξει ανάμεσα στις φύσεις αυτές. Επιλέγει την απατηλή αστρική γοητεία, την εφήμερη ομορφιά αλλά δεν είναι αυτό το σημαντικό του λάθος. Σε όποια Θεά και αν έδινε το χρυσό μήλο, τα επακόλουθα θα ήταν δυσάρεστα, με διαφορετικό κάθε φορά τρόπο. Η ανάπτυξη του κατώτερου εαυτού δεν είναι δυνατό να γίνει στοχεύοντας μόνο στη “βελτίωση” μιας από τις τρεις εκφράσεις του αλλά και στις τρεις μαζί, αποκτώντας τον έλεγχο στις δυνάμεις καθενός από τα τρία επίπεδα και εξυψώνοντας το καθένα ατομικά αλλά και συλλογικά, ευθυγραμμίζοντάς τα με τον Ανώτερο Εαυτό. Ο Πάρης δεν είναι το διαχρονικό σύμβολο του μοιχού αλλά του ανθώπου που δίνει μεγαλύτερη σημασία σε έναν από τους τρεις κατώτερους φορείς, στην προκειμένη περίπτωση στον αστρικό. Είναι ο καθένας από εμάς που θεωρεί πως μόνο η σωματική ανάπτυξη ή μόνο η αστρική κυριαρχία ή μόνο η νοητική αύξηση θα μας καταστήσουν “ανώτερους” ανθρώπους. Και όσο θα βάζουμε τον καθένα από αυτούς τους φορείς να βρίσκεται σε διαμάχη μόνο με έναν από τους υπόλοιπους και το θεωρούμε αυτό αρκετό, τότε θα κάνουμε κι εμείς την επιλογή του Πάρη.
Το μήλο από παλιά θεωρήθηκε ως σύμβολο του σεξ, του αστρικού πεδίου και της θυμικής αυταπάτης που το συνοδεύει. Είναι η επιθυμία εκ μέρους της Εύας να γίνει “ως θεός, του γινώσκειν καλό και κακό” που την ωθεί να απλώσει το χέρι και να πάρει το μήλο. Είναι ο κατώτερος εαυτός της που μιλάει, που την παραδίδει στις επιθυμίες του. Το λάθος της δεν είναι τόσο το ότι επιθύμησε να γίνει “ως Θεός” αλλά το ότι εσκεμμένα αγνόησε μια σαφή οδηγία. Καμία πράξη δεν μπορεί να θεωρηθεί ως “αμαρτία” εάν δεν υπάρχει πρότερη γνώση, όπως και τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί ως παράνομο εάν δεν προσδιορίστηκε νωρίτερα ως τέτοιο. Η Εύα και ο Αδάμ γνώριζαν την απαγόρευση του Θεού και εσκεμμένα την παραβίασαν, χωρίς μάλιστα την κρίσιμη στιγμή να αναλάβουν την ευθύνη της επιλογής τους. Η αλληλουχία των γεγονότων δεν είναι τυχαία: το αιτιατό σώμα δομεί μια μορφή στην οποία θα ενοικήσει η ψυχή στο υλικό επίπεδο. Η ψυχή αυτή θέλει στο νοητικό πεδίο να γνωρίσει το καλό και το κακό (δυαδικότητα συνοδεύει την εκδήλωση, Αδάμ- Εύα, καλό – κακό), στο αστρικό εκφράζει την επιθυμία αυτή και τελικά ντύνεται με “δερματίνους χιτώνας”, αποκτά δηλαδή πυκνό υλικό σώμα και η προειδοποίηση του Θεού πιάνει τόπο: πεθαίνει, διότι η μορφή που τη ντύνει είναι προορισμένη να πεθάνει. Η Μορφή, όχι η αθάνατη ψυχή.
Θεωρώ ότι η χριστιανική φιλολογία έχει δώσει πολύ διαφορετική σημασία στην ιστορία, τονίζοντας το στοιχείο της αμαρτίας και τη “βαριά” κληρονομιά του προπατορικού αμαρτήματος. Στην πραγματικότητα πρόκειται για την εξιστόρηση της καθόδου της ψυχής, διαμέσου των φορέων της, στο πυκνό υλικό πεδίο και αυτό όχι λόγω της αμαρτίας των πρωτόπλαστων αλλά εξαιτίας της βούλησης του Απόλυτου, του Ενός Θεού. Η αρχαία εβραϊκή γραμματεία το γνώριζε αυτό, όταν μιλούσε για ένα θησαυροφυλάκιο όπου βρίσκονται ψυχές έτοιμες για ενσάρκωση και όταν έρχεται η στιγμή για καθεμία από αυτές, εκείνη δεν θέλει, διότι περνάει καλά εκεί που είναι.
Το κείμενο της Γένεσης, όμως, μιλάει για “ξύλο” και όχι για μήλο. Δεν έχει πολύ σημασία, καθώς το ξύλο θεωρήθηκε από παλιά ότι εκφράζει την προσωπική ανάπτυξη, τη ζωτική ενέργεια και την εξέλιξη της ζωής, ενώ το μήλο, σε έναν άλλο συμβολισμό (εκείνον του χρυσού μήλου), εκφράζει τη γνώση, η οποία “φυλάσσεται” από το ερπετό και όσο ο άνθρωπος βρίσκεται σε υλική ενσάρκωση μπορεί να είναι μεγάλη αλλά όχι ολοκληρωμένη. Απαιτείται αγώνας αιματηρός για αυτό.
Ο όφις και ο δράκων
Υπάρχει ένας σχηματισμός στο λαιμό των ανδρών, μια προεξοχή οστέινη, που ονομάζεται “μήλο του Αδάμ” και σε άλλους φαίνεται περισσότερο και σε άλλους λιγότερο. Σύμφωνα με μια χαριτωμένη παράδοση, η προεξοχή αυτή δεν είναι παρά το μήλο της Εδέμ που του κάθισε στο λαιμό.
Εκεί στο λαιμό, όμως, βρίσκεται το αντίστοιχο αιθερικό κέντρο, το Βισούντι, το οποίο σχετίζεται τόσο με την 3η Μύηση όσο και με την Κουνταλίνι. Η τελευταία, για την οποία έχουμε μιλήσει σε άλλα άρθρα, είναι το ερπετό της βάσης της σπονδυλικής στήλης, το πύρινο ερπετό, ο όφις της φωτιάς. Το ερπετό που είναι φύλακας του Δέντρου της Γνώσης, ο Δράκοντας που φυλάει τα χρυσά μήλα και που χρειάζεται να “αποκοιμηθεί” από την Αθηνά, με άλλα λόγια να ελεγχθεί και να διοχετευθεί στα σωστά κανάλια με σωστό τρόπο, ακριβώς όπως ήρεμη και ρυθμική είναι η αναπνοή στον ύπνο, για να μπορέσει ο ήρωας να πάρει τους καρπούς των μήλων.
Όταν ο δράκοντας κοιμηθεί, όταν η τρομερή δύναμη της Κουνταλίνι ελεγχθεί, τότε ο ζηλωτής θα αντιμετωπίσει κάτι ακόμη. Θα νιώσει ότι κατακτώντας τη Γνώση (όπως τη νομίζει), ολοκληρώνοντας έναν ακόμη άθλο, θα πιστέψει ότι είναι ικανός να σηκώσει πάνω στους ώμους του το βάρος του κόσμου. Δεν είναι όμως έτοιμος ακόμη, δεν είναι απαραίτητα αυτός ο δρόμος του, καθώς υπάρχουν πολλοί άλλοι δρόμοι υπηρεσίας. Πρέπει να δώσει τον κόσμο πίσω στον Άτλαντα και να γυρίσει πίσω, να φέρει σε πέρας εκείνο το δρόμο που του ορίστηκε, που μετά από αυτόν ανοίγονται άλλοι δρόμοι υπηρεσίας. Και όταν ο άθλος αυτός ολοκληρωθεί, όταν τα μήλα δοθούν στους ανθρώπους, πρέπει να γυρίσουν ξανά πίσω στον τόπο τους γιατί ένα τέτοιο δώρο δεν χαρίζεται και δεν δίνεται απλόχερα σε όποιον διατηρεί μια παθητική στάση αναμονής. “Δια της βίας” κατακτιέται ο Παράδεισος και αν κάποιοι πριν από εμάς άνοιξαν κι έδειξαν το δρόμο, είναι στη δική μας βούληση να περπατήσουμε αυτό το μονοπάτι για να κρατηθεί ανοιχτό και να μην το καλύψουν τα αγριόχορτα.
Ασχοληθήκαμε εκτενώς με το χριστιανικό μύθο και κάναμε μερικές επισημάνσεις και σχόλια πάνω στα συστατικά του στοιχεία, μαζί με μερικές αντιστοιχίες με το μύθο του Ηρακλή και με το χρυσό μήλο της Έριδας. Τόσο στη Γένεση όσο και στην ιστορία του Πάρη το μήλο είναι ένα και μοναδικό – σύμβολο χωριστικότητας. Στον ενδέκατο άθλο του Ηρακλή δεν είναι ένα μήλο αλλά περισσότερα – σύμβολο της Σύνθεσης και της ενότητας προς την οποία κατευθύνεται εκείνος που αποφάσισε να βαδίσει την Ατραπό της δοκιμασίας.
Αν η ιστορία των πρωτόπλαστων είναι η διήγηση της καθόδου του Πνεύματος στην Ύλη, η ιστορία του Ηρακλή είναι η δραματική περιγραφή της προσπάθειας της Ύλης να ανέλθει στο Πνεύμα από το οποίο προήλθε. Ας ασχοληθούμε λοιπόν σήμερα με τον Ηρακλή. Κύρια πηγή ενημέρωσής μας θα είναι ο Θιβετανός και η Alice Bailey.
Ηρακλής, το σύμβολο του Ζηλωτή
Ο Ηρακλής “εκπροσωπεί τον ενσαρκωμένο αλλά μη τελειοποιημένο που παίρνει οριστικά στα χέρια του την κατώτερη φύση και την υποβάλλει πρόθυμα σε πειθαρχία που θα προκαλέσει τελικά την ανάδυση της θειότητας. Από ένα σφάλον αλλά ειλικρινές ανθρώπινο ον που γνωρίζει με νοημοσύνη την εργασία που πρέπει να γίνει, διαμορφώνεται ένας παγκόσμιος σωτήρας”.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο ήρωας υποβάλλεται σε μερικές συμβολικές δοκιμασίες, η ενδέκατη από τις οποίες είναι τα χρυσά μήλα των εσπερίδων. Πριν από αυτό όμως ας σκεφτούμε λίγο το ίδιο του το όνομα. “Ηρακλής” σημαίνει “Ήρας κλέος”, δηλαδή “δόξα της Ήρας”. Στη μυθολογία είναι η Ήρα που επιβουλεύεται τον Ηρακλή, στέλνει τα δυο φίδια που εκείνος μωρό στην κούνια πνίγει, κάνει ότι περνάει από τα χέρια της για να τον σκοτώσει αλλά τελικά δέχεται την απόφαση ο Ήρωας να ανέλθει στον Όλυμπο, ανάμεσα στους Θεούς και να λογαριάζεται ως ημίθεος.
Η Ήρα συμβολικά λογίζεται ως το πυκνό υλικό πεδίο και ως η μορφική όψη των πραγμάτων, την οποία πρέπει να ξεπεράσει ο ήρωας για να λογιστεί ως ημίθεος. Πρέπει να τιθασεύσει τον κατώτερο εαυτό του, να τον πειθαρχήσει και να τον ξεπεράσει, ευθυγραμμίζοντάς τον με τον Εγώ και να επιστρέψει στην κατοικία του πατέρα του Δία, με τη συνδρομή, πολύτιμη συχνά, της θεάς της σοφίας Αθηνάς.
Οι άθλοι του Ηρακλή σχετίζονται με το Ζωδιακό και όπως μας λέει η Bailey, “σε κάθε ζώδιο εκφράζει τα χαρακτηριστικά του και σε κάθε ζώδιο αποκτά και μια νέα γνώση του εαυτού του και δια της γνώσης αυτής καταδεικνύει τη δύναμη του ζωδίου κι αποκτά τα δώρα που δίνει το ζώδιο (…) καταδεικνύει το γεγονός ότι τα ζώδια επηρρεάζουν αλλά δεν ελέγχουν”. Πράγματι, είναι διαπιστωμένο ότι όσο ο άνθρωπος προχωρά στην ατραπό κι εξελίσσεται, τόσο “καταρρέει” ο αστρολογικός του χάρτης κι απελευθερώνεται από τις αστρικές επιδράσεις μετά την 4η μύηση.
Για αυτό το λόγο ο Ηρακλής, άσχετα με την όποια του ιστορικότητα ως προσώπου, αποτελεί αυτό που οι προχωρημένοι χριστιανοί αποκαλούν “τύπο χριστού” και “πρότυπο χριστιανού” αν και δυστυχώς σπανίζουν αυτές οι πραγματικά συνθετικές απόψεις κυρίως στην πατρίδα μας. Για όποιον όμως πραγματικά επιθυμεί την κατάργηση της χωριστικότητας, ο Ηρακλής αποτελεί το παγκόσμιο πρότυπο του ζηλωτή που επιχειρεί το μακρύ του προσκύνημα.
Ο άθλος των χρυσών μήλων
Ο άθλος αυτος συμβαίνει στο ζώδιο των Διδύμων και αφορά στο έργο που γίνεται στο φυσικό πεδίο. ” Ο οραματιστής πρέπει να γίνει άνθρωπος της δράσης, η επιθυμία πρέπει να προωθηθεί στον κόσμο της εκπλήρωσης κι εδώ βρίσκεται η δοκιμασία των Διδύμων. Το φυσικό πεδίο είναι ο τόπος όπου αποκτάται η εμπειρία κι όπου τα αίτια που εγκαινιάσθηκαν στον κόσμο της νοητικής προσπάθειας πρέπει να εκδηλωθούν και να επιτύχουν αντικειμενικότητα”.
Ο Ηρακλής μαθαίνει πως πρέπει να φέρει τα χρυσά μήλα της σοφίας, ότι βρίσκονται κάπου απροσδιόριστα και ότι τα φυλάει ένας δράκος. Ο ήρωας χρειάστηκε να ψάξει παντού, χωρίς αποτέλεσμα, μέχρι που βρήκε το Νηρέα, τον αρχαίο της θάλασσας, ο οποίος υπαινίχθηκε που βρίσκονταν τα μάλη. Συνεχίζοντας την αναζήτησή του ο Ηρακλής σκότωσε το γίγαντα Ανταίο, το βασιλιά της Αιγύπτου Βουσίρι και ελευθέρωσε τον Προμηθέα από τα δεσμά του. Ο Ανταίος αντλούσε δύναμη από τη μητέρα του τη Γη κι έτσι ο ήρωας τον σήκωσε ψηλά στον αέρα και τον νίκησε. Συμβολικά ο αέρας, το στοιχείο των Διδύμων, απεικονίζει το βουδδικό πεδίο και η πάλη αυτή εκφράζει την πάλη του ανθρώπου ζηλωτή να ξεφύγει από τα περιοριστικά δεσμά της υλικής φύσης και να ανέλθει στο πεδίο της σύνθεσης, ξεπερνώντας και αφήνοντας πίσω του την απατηλή γοητεία του αστρικού πεδίου και της θυμικής αυταπάτης που το συνοδεύει.
Ξεπερνάει το εμπόδιο του Βουσίρι, που είναι η ψευδοπνευματική γοητεία και καταλήγει στον Προμηθέα, το σύμβολο του ενσαρκωμένου Θεού, του οποίου το συκώτι κατατρώγεται από τους γύπες. Το ήπαρ είναι το σύμβολο της επιθυμητικής φύσης και ο ίδιος ο ενσαρκωμένος Θεός απελευθερώνεται από τα δεσμά του από έναν εν δυνάμει Θεό. Ο Προμηθέας προλέγει πως θα είναι ένας από τη γενιά του Ηρακλή που θα γκρεμίσει το Δία από το θρόνο του για να γίνει Θεός ο ίδιος.
Τα χρυσά μήλα έρχονται στην κυριότητα του Ηρακλή, ο οποίος τα επιστρέφει στον Ευρυσθέα κι εκείνος στην Αθηνά, που τα μεταφέρει πίσω στις Εσπερίδες. Οποιοσδήποτε τα επιθυμεί θα πρέπει μόνος του να τα κατακτήσει υπηρετώντας, όπως ο Ηρακλής, την ανθρωπότητα και όχι μέσα από μια παθητική στάση. Kαι όταν κι εκείνος με τη σειρά του τα κατακτήσει θα τα επιστρέψει στον τόπο τους γιατί η αναζήτησή τους δεν είναι αυτοσκοπός, αφού άλλοι δρόμοι υπηρεσίας ανοίγονται μπροστά του μετά την ανάληψή του στους ουρανούς, οπότε και θα συμφιλιωθεί με την Ήρα, θα κατανοήσει ότι μπορεί να λέμε πως το σώμα και η μορφική όψη της Ζωής κατ’ επέκταση είναι φυλακές της ψυχής, ωστόσο είναι μέρος κι αυτές του Θεϊκού Σχεδίου. Τις πειθαρχούμε, τις εκπαιδεύουμε αλλά δεν τις περιφρονούμε, γιατί ένα μεγάλο μέρος του έργου μας πρέπει να επιτελεστεί στο υλικό πεδίο. Από την άλλη, φυσικά, δεν επιτρέπουμε την καθήλωση σε αυτό.
Επίλογος
Η ιστορία των άθλων του Ηρακλή μας περιγράφει τον γεμάτο αγώνα δρόμο των ζηλωτών του πνεύματος. Έναν αγώνα που περιλαμβάνει όλες τις πιθανές εκδοχές του έργου στα τρία κατώτερα πεδία: τη σωματική ταλαιπωρία, τις αστρικές θυμαπάτες και τις νοητικές πλάνες. Τα μικρά βήματα εμπρός, τα μικρά βήματα προς τα πίσω, τις απογοητεύσεις, τα λάθη και τις επιτυχίες που δεν πρέπει να γίνουν αιτία για να αποσπαστεί ο ζηλωτής από το έργο του.
Η ιστορία των Πρωτόπλαστων περιγράφει τη δραματική κάθοδο του πνεύματος στον κόσμο της ύλης και της μορφής, την αγωνία της ψυχής που “φυλακίζεται” σε ένα σώμα, όπως τόσο εύστοχα και παραστατικά έχει περιγράψει το Ζοχάρ, όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενο άρθρο. Ο Θεός στο χριστιανικό μύθο, παρά την “πτώση”, υπόσχεται πως από τη γενιά των πρωτόπλαστων θα έρθει κάποιος που θα δείξει το δρόμο της επιστροφής. δεν θα είναι ένας ζηλωτής, όπως ο Ηρακλής αλλά θα είναι εκείνος που θα εξελιχθεί σε κάτι περισσότερο από ζηλωτή, θα γίνει Διδάσκαλος και Βοδδισάτβα.
Οι ιστορίες αυτές, όμως, δεν γράφτηκαν για να μας διηγηθούν τη ζωή δύο προσωπικοτήτων. Γράφτηκαν για να μας δείξουν ότι εμείς είμαστε οι προσωπικότητες αυτές αλλά και κάτι περισσότερο από προσωπικότητες, σύμβολα παγκόσμια μιας υπαρκτής κατάστασης, ανταποκριτικές μονάδες σε ένα πανάρχαιο κάλεσμα.
Από : fireoffohat-wordpress
“ Και ενετειλατο Κυριος ο Θεος τω Αδαμ λεγων. Απο παντος ξυλου του εν τω παραδεισω βρωσει φαγη, απο δε του ξυλου του γινωσκειν καλον και πονηρον, ου φαγεσθε απ’ αυτου, η δ’ αν ημερα φαγητε απ’ αυτου, θανατω αποθανεισθε” (Γεν. β’ 16 – 17).
Λίγο παρακάτω, η ιστορία κορυφώνεται: ” Ο δε οφις ειπεν τη γυναικι. Τι οτι ειπεν ο Θεος ου μη φαγητε απο παντος ξυλου του παραδεισου; Και ειπεν η γυνη τω οφει, απο ξυλου του παραδεισου φαγουμεθα, απο δε του καρπου του ξυλου, ο εστιν εν μεσω του παραδεισου, ειπεν ο Θεος ου φαγεσθε απ’ αυτου, ου δε μη αψησθε αυτου ινα μη αποθανειτε. Και ειπεν ο οφις τη γυναικι: ου θανατω αποθανεισθε, ηδει γαρ ο Θεος οτι η αν ημερα φαγητε απ’ αυτου, διανοιχθησονται υμων οι οφθαλμοι και εσεσθε ως θεοι, γινωσκοντες καλον και πονηρον“. (Γεν. γ’ 1 – 5)
Η ιστορία είναι γνωστή σε όλους. Η Εύα απλώνει το χέρι, τρώει τον καρπό, προσφέρει και στον Αδάμ και τότε “διανοίχθησαν οι οφθαλμοι των δυο και εγνωσαν οτι γυμνοι ησαν και ερραψαν φυλλα συκης και εποιησαν αυτοις περιζωματα” (Γεν. γ’ 7) Έπειτα, αφού εξακριβώθηκε τι είχε συμβεί, ο Θεός τους έζωσε με δερμάτινους χιτώνες, τους έδιωξε από τον Παράδεισο και όρισε τα Χερουβείμ με τις περιστρεφόμενες πύρινες ρομφαίες να φυλάνε το δέντρο.
Τα μήλα των Εσπερίδων
Στον ενδέκατο άθλο του ο Ηρακλής υποχρεώθηκε να φέρει στον Ευρυσθέα τα χρυσά μήλα από τη χώρα των Υπερβορείων. Τα μήλα αυτά είχαν δοθεί από τη Γαία ως δώρο στους γάμους του Δία και της Ήρας και πλέον φυλάσσονταν στον κήπο των Εσπερίδων από τον Δράκοντα Λάδωνα, που είχε εκατό κεφάλια. Ο Ηρακλής ξεκίνησε για την αποστολή αλλά μη γνωρίζοντας που βρίσκεται ο κήπος αυτός γύρισε όλο τον κόσμο και έκανε μερικούς υποάθλους, όπως το να σκοτώσει τον Ανταίο και το Βουσίρι και να απελευθερώσει τον Προμηθέα απλό τα δεσμά του. Τελικά, κατά προτροπή των Νυμφών, αναζήτησε το Νηρέα και όταν αποφάσισε να ακολουθήσει τη συμβουλή του, έφτασε τελικά στην Υπερβορεία και βρήκε τον Άτλαντα να κρατάει στους ώμους του τον Κόσμο. Ακολουθώντας τη συμβουλή του Νηρέα, κατά μία εκδοχή, κράτησε για λίγο εκείνος το βάρος του κόσμου και ο Άτλαντας του έφερε τα μήλα αλλά δεν δέχτηκε να συνεχίσει την τιμωρία που του είχε επιβληθεί. Τότε ο Ηρακλής τον ξεγέλασε, πήρε τα μήλα και τα πήγε στον Ευρυσθέα, ο οποίος του τα έδωσε ως δώρο κι εκείνος με τη σειρά του τα πρόσφερε στην Αθηνά που τόσο τον είχε βοηθήσει. Η θεά τα δέχτηκε και τα επέστρεψε πίσω στις Εσπερίδες. Φυσικά υπάρχουν διάφορες παραλλαγές αλλά ο κορμός της ιστορίας είναι αυτός που αναφέρθηκε σε γενικές γραμμές.
Γενικές – εισαγωγικές παρατηρήσεις
Πριν περάσουμε σε μια πιο αναλυτική διείσδυση στα μυστικά των μύθων, υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά που θα επισημάνουμε εξ αρχής.
Όπως παρατηρήσατε, στο κείμενο της Γένεσης δεν αναφέρεται ο καρπός “μήλο” αλλά μιλάει γενικά για “ξύλο”. Στην πραγματικότητα ο συσχετισμός του μήλου με τον απαγορευμένο καρπό έγινε μάλλον από τους καλλιτέχνες ζωγράφους της Αναγέννησης, οι οποίοι πιθανώς να είχαν υπόψη τους τον ενδέκατο άθλο του Ηρακλή αλλά σίγουρα κινούνταν υπό την επίδραση κάποιων ας τους πούμε αρχετυπικών εννοιών, οι οποίες ήταν αυτές που καθοδήγησαν τη διάνοια, τη φαντασία τους και εν τέλει το ίδιο το πινέλο τους ώστε να συσχετίσουν το ξύλο με το μήλο.
Δεύτερον, στην περίπτωση του χριστιανικού μύθου το δέντρο βρισκόταν εκεί που κατοικούσαν οι πρωτόπλαστοι, στο μέσο του Παραδείσου, στην περίπτωση του αρχαιοελληνικού ο ήρωας χρειάστηκε να ψάξει πολύ για να βρει τον τόπο όπου φύτρωναν τα μήλα, την Υπερβορεία, δηλαδή.
Τρίτον και στις δύο περιπτώσεις υπήρξε ένας όφις ή ένας δράκοντας κοντά στους καρπούς, ως φύλακάς τους στη δεύτερη περίπτωση. Αλλά και στο χριστιανικό μύθο ο Αδάμ έχει οριστεί ως φύλακας και συντηρητής του Κήπου της Εδέμ, “εργάζεσθαι αυτόν και φυλάσσειν” (Γεν. β’, 15)
Τέταρτον και στις δύο ιστορίες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, οι καρποί παρέμειναν εκεί όπου βρίσκονταν. Στο χριστιανικό μύθο έμειναν στον Παράδεισο με φύλακες τα Χερουβείμ και στον αρχαιοελληνικό επιστράφηκαν στην Υπερβορεία από τη Θεά Αθηνά.
Πέμπτον και στις δύο ιστορίες οι καρποί είναι θεϊκής προέλευσης. Στη Γένεση δημιουργήθηκαν από το Θεό και βρίσκονταν στο μέσο του Κήπου που εκείνος έφτιαξε, στην ελληνική ιστορία δόθηκαν από τη Θεά Γαία ως δώρο σε γάμους Θεών.
Έκτον οι τόποι όπου φυλάσσονταν οι καρποί ήταν τόποι όπου ναι μεν ζούσαν άνθρωποι αλλά παράλληλα ζούσαν και Θεοί. Στην πρώτη ιστορία αναφερόμαστε στο Θεό Ιεβέ και στη δεύτερη στο Θεό Απόλλωνα.
Αυτά τα στοιχεία είναι αρκετά προς το παρόν για να αποτελέσουν οδηγούς της σκέψης μας αλλά και για να καταδείξουν στον κάθε αναγνώστη πως οι ιστορίες αυτές έχουν αρκετά κοινά σημεία και θέλουν να μας μεταφέρουν το ίδιο πράγμα, το οποίο και θα προσπαθήσουμε να δείξουμε, αφού πρώτα ασχοληθούμε με λίγη γεωγραφία.
Ο Κήπος της Εδέμ
” Και εφύτευσεν ο Θεός παραδεισον εν Εδεμ κατα Ανατολας και εθετο εκει τον ανθρωπον, ον επλασε (…) ποταμος δε εκπορευεται εξ Εδεμ ποτιζειν τον παραδεισον. Εκειθεν αφοριζεται εις τεσσερις αρχας. Ονομα τω ενι Φισων, ουτως ο κυκλων πασαν την γην Ευιλατ, εκει ου εστιν το χρυσιον. Το δε χρυσιον της γης εκεινης καλον και εκει εστιν ο ανθραξ και ο λιθος ο πρασινος. Και ονομα τω ποταμω τω δευτερω Γεων, ουτος ο κυκλων πασαν την γην αιθιοπιας. Και ο ποταμος ο τριτος Τιγρης, ουτος ο προπορευομενος κατεναντι Ασσυριων. ο δε ποταμος ο τεταρτος Ευφρατης”
Πολλές απόπειρες έγιναν να τοποθετηθεί ο Κήπος της Εδέμ σε ένα γνωστό γεωγραφικό τόπο μιας και οι δύο από τους ποταμούς, ο Τίγρης και ο Ευφράτης, είναι υπαρκτοί στη γη του σημερινού Ιράκ. Το πρόβλημα είναι οι άλλοι δύο όμως, ο Φισών και ο Γεών. Ο πρώτος αναφέρεται ότι βρίσκεται στη γη Ευιλάτ και ο δεύτερος στην Αιθιοπία, η οποία έτσι κι αλλιώς απέχει κατά χιλιάδες χιλιόμετρα από το Ιράκ. Άλλωστε, το κείμενο αναφέρεται σε έναν κεντρικό ποταμό, ο οποίος διακλαδίζεται στους τέσσερις προαναφερόμενους κλάδους. Ένας τέτοιος ποταμός στη σημερινή εποχή και στη συγκεκριμένη γεωγραφία, δεν υπάρχει και οι περισσότεροι θεωρούν πως η Γένεση “τοποθετεί” τον κήπο της Εδέμ κάπου στην ευρύτερη Μεσοποταμία. Άλλωστε η λέξη “Εδέμ” προέρχεται από τη σουμεριακή “edin” που σημαίνει πεδιάδα. Είναι όμως πράγματι έτσι;
Υπερβορεία
Η υπερβορεία είναι μια μυθική χώρα για την οποία μας πληροφορούν πολλοί αρχαίοι συγγραφείς, ανάμεσά τους οι: Ηρόδοτος, Πίνδαρος, Στράβωνας, Απολλόδωρος, Πυθέας, Στέφανος Βυζάντιος, Καλλίμαχος και άλλοι. Η χώρα αυτή θεωρούνταν ότι υπήρχε κάπου πιο πέρα από το βασίλειο του θεού Βορέα, το οποίο τοποθετούνταν στα βόρεια της Θράκης και της Σκυθίας, χωρίς όμως να είναι απόλυτα ξεκάθαρο εάν με την ονομασία αυτή εννοούνταν όλοι οι λαοί που ή κατοικούσαν βορειότερα της σημερινής Ελλάδας ή κάποιος συγκεκριμένος από αυτούς.
Ανεξάρτητα με την γεωγραφική της τοποθέτηση, η χώρα εκείνη φημιζόταν για τη μακαριότητα την οποία απολάμβαναν οι κάτοικοί της. Ζούσαν εκατοντάδες χρόνια μέσα σε μια διαρκή ημέρα, χωρίς προβλήματα και ασθένειες να τους ταλαιπωρούν, ενώ οι κλιματικές της συνθήκες, παρά το βορινό της εντόπισής της, ήταν ιδανικές. Η υπερβορεία ήταν ο τόπος στον οποίο, κατά μια παράδοση, κατέφυγε η Λητώ για να γεννήσει τα παιδιά της μακριά από την οργή της καταδίωξης της Ήρας και ήταν ανάμεσα στους Υπερβόρειους που γεννήθηκε η Άρτεμη και ο Απόλλωνας, ο οποίος έξι μήνες το χρόνο ζούσε στη Δήλο και τους υπόλοιπους έξι πήγαινε στους Υπερβόρειους, όπου κατοικούσε και ο μυστηριωδης Άβαρης, εκείνος που δεν έχει βάρος, ένας περιπλανητής ιερέας και θεραπευτής.
Το Αιτιατό Σώμα
Πριν προχωρήσουμε σε σκέψεις πάνω στους δυο αυτούς μύθους, θα είναι χρήσιμο να δώσουμε μερικές σπερματικές γνώσεις για το αιτιατό σώμα, με τη μορφή ενδεικτικών αποσπασμάτων από αναγνωρισμένα έργα.
” Το αιτιατό σώμα είναι μια συλλογή μόνιμων ατόμων, τριών συνολικά, που εμπερικλείονται σε ένα περικάλυμμα νοητικής ουσίας. (…) Συνεπώς, το έργο της Προσωπικότητας – γιατί πρέπει να τα θεωρούμε όλα από αυτή την οπτική γωνία μέχρι να γίνει κτήμα μας η εγωική όραση – είναι πρώτα να εξωραϊσει, να δομήσει και να διευρύνει το Αιτιατό Σώμα (…) Η περιφέρεια του αιτιώδους σώματος ποικίλει ανάλογα τον τύπο και την ακτίνα. (Επιστολές επί του αποκρυφιστικού διαλογισμού, Θιβετανός)
Σε ένα άλλο έργο αναφέρεται ότι το αιτιατό σώμα είναι “το όχημα της εκδήλωσης ενός
Ηλιακού Αγγέλου (…) ο οποίος αντανακλά σε μια πολύ μικρή κλίμακα το έργο του Λόγου στο δικό του πεδίο” (Πραγματεία επί του Κοσμικού Πυρός).
” Η ένωση του Βούδδι με το ανώτερο Μάνας αποκαλείται Αιτιατό Σώμα (η ενοποιημένη 5η και 6η αρχή) και είναι η Συνείδηση που ενώνει με οτιδήποτε κατοικεί στη Γη” (Κλειδί της Θεοσοφίας)
Κλείνουμε εδώ την αναφορά στο Αιτιατό Σώμα αναφέροντας ότι το σώμα αυτό διατηρείται για πάρα πολλά χρόνια μετά τον νοούμενο από τους ανθρώπους θάνατο, με άλλα λόγια διατηρείται σε πολλές ενσαρκώσεις και διαλύεται μετά την 4η Μύηση, ενώ τα ζώα στερούνται Αιτιώδους σώματος.
Σύμβολα στις δύο ιστορίες
Τα σύμβολα περικλείουν μέσα τους αυτό που ευρέως λέγεται “αρχετυπικές αλήθειες”. Με άλλα λόγια ένα σύμβολο “συμπυκνώνει” μέσα του γνώσεις κι αντιστοιχίες. Δεν είναι νεκρά, άψυχα σχέδια πάνω σε ένα χαρτί ή στην πέτρα αλλά (ας μου επιτραπεί ο υπερβολικός ίσως όρος) ζώσες αλήθειες. Προσοχή: το σύμβολο εκφράζει, κωδικοποιεί κάποια “αλήθεια” αλλά δεν πρέπει να αποτελεί λατρευτικό αντικείμενο, στο οποίο αποδίδουμε θείες ιδιότητες και τιμές. Λατρεία ανήκει μόνο στο Θεό. Παραδειγματικά αναφέρω το Σταυρό, σύμβολο παγκόσμιο που δεν ανήκει μόνο στο χριστιανισμό. Ο σταυρός της θυσίας, πάνω στον οποίο σταυρώθηκε ο Ιησούς, δεν αποτελεί το λατρευτικό αλλά το συμβολικό αντικείμενο, διαμέσου του οποίου εφελκύεται η Θυσία – Αγάπη. Στην πραγματικότητα, αντικείμενο λατρείας δεν είναι ούτε καν η προσωπικότητα Ιησούς, στην οποία φυσικά αποδίδουμε τιμή και σεβασμό.
Τα σύμβολα κάποιες φορές εξελίσσονται, με την έννοια πως, ανάλογα την εποχή και τις επικρατούσες αντιλήψεις, ο συμβολισμός μπορεί να αλλάξει. Για παράδειγμα, το σύμβολο του πεντάκτινου αστέρα (πεντάλφα), χάρη στην επίδραση της χριστιανικής σκέψης, μετατράπηκε από “θετικό” σύμβολο σε “αρνητικό” και συνδέθηκε με τον Σατανά και τη λατρεία του.
Στις ιστορίες αυτές που εξετάζουμε, υπάρχουν αρκετοί συμβολισμοί που θα μας βοηθήσουν στην περαιτέρω κατανόηση. Σύμφωνα με τα όσα αναφέραμε προηγουμένως, δεν θα πρέπει να προξενήσει εντύπωση στον αναγνώστη η πιθανότητα του ο ίδιος να γνωρίζει κάποιον άλλο συμβολισμό. Άλλωστε δεν είναι στον συμβολισμό που θα σταθούμε αλλά στο συνολικό μήνυμα της κάθε ιστορίας.
Ο κήπος της Εδέμ και των Εσπερίδων
Ο κήπος γενικά θεωρήθηκε ως σύμβολο της ψυχής, της συνειδητότητας και της κατάστασης εκείνης που ονομάζεται “ένωση με το Θεό”. Στον κήπο αυτό, όλα είναι “τέλεια”, όλα λειτουργούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, οι καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές και όλοι είναι ευτυχισμένοι, αθάνατοι και δεν υπάρχουν πόλεμοι, αρρώστιες και θλίψη. Εκεί οι άνθρωποι ζουν με το Θεό και τον κοιτάζουν κατάματα. Είναι, σε μεγάλο βαθμό, η κατάσταση εκείνη κατά την οποία έχει επέλθει ευθυγράμμιση μεταξύ του κατώτερου και ανώτερου Εαυτού, όπου η Προσωπικότητα έχει απορροφηθεί από την Ατομικότητα.
Στη Γένεση ο κήπος αυτός είναι δημιούργημα του Θεού. Πρόκειται για κατάσταση συνείδησης και όχι για υλικό κήπο με συγκεκριμένη γεωγραφική τοποθέτηση. Μάταια ψάχνουν οι ερευνητές του κόσμου την εντόπισή του πάνω στον πλανήτη και στο υλικό πεδίο κατ’ επέκταση. Το βασίλειο αυτό υπάρχει στο πεδίο μας αλλά ως αντανάκλαση. Ο κήπος είναι το αιτιώδες σώμα του ανθρώπου, το ενορατικό πεδίο της συγχώνευσης του Βούδδι με το Ανώτερο Μάνας, ο 4ος κοσμικός αιθέρας, ο οποίος ίσως να συμβολίζεται στους τέσσερις ποταμούς. Η Εκδήλωση στους ανθρώπους γίνεται αντιληπτή μέσα από τη δυαδικότητα, τα ζεύγη των αντιθέτων με άλλα λόγια. Ο Θεός έπλασε τον Αδάμ και από αυτόν έπλασε την Εύα. Τα ζεύγη των αντιθέτων, το αρσενικό και το θηλυκό, στέκονται μπροστά μας και μπροστά στο Δέντρο της Γνώσης του Καλού και του Κακού, μαζί με τον Όφι. Στην αρχαία ελληνική ιστορία, στον κήπο εκείνο βρίσκεται ο Δράκοντας Λάδων με τα 100 κεφάλια και οι δυο τους, όφις και δράκων, κατά κάποιο τρόπο είναι φύλακες των Δέντρων που βγάζουν τα μήλα. Συλλογιστείτε πάνω σε αυτό που λέει ο Θιβετανός στην Alice Bailey: ” Ο τεθείς στόχος ενώπιον της ανθρωπότητας είναι να αποβούν Διδάσκαλοι της Σοφίας ή συνειδητές μονάδες στο σώμα του Δράκοντα της Σοφίας ή της Αγάπης. Ο άνθρωπος το επιτυγχάνει όταν μπορεί να λειτουργεί συνειδητά στο βουδδικό φορέα ή όταν το αστρικό μόνιμο άτομο αντικαθίσταται από το βουδδικό μόνιμο άτομο” (Πραγματεία επί του Κοσμικού Πυρός)
Η ιδανική αυτή κατάσταση αντικατοπτρίζεται στο μύθο της Εδέμ, του κήπου των Εσπερίδων και σε όλα τα αντίστοιχα του Παράδεισου σε όλους τους λαούς, σε όλες τις μυθολογίες.
Μάταια, λοιπόν, ψάχνουν τον κήπο της Εδέμ σε μια συγκεκριμένη χώρα ή περιοχή, όπως μάτια δαπανήθηκε και τόση φαιά ουσία για να αποδείξει ότι ο Αδάμ και η Εύα δεν ήταν οι πρώτοι άνθρωποι επί της γης. Προφανώς ο αναγνώστης θα έχει ήδη αντιληφθεί πως αναφέρονται στα ζεύγη των αντιθέτων, στο αρχετυπικό θηλυκό κι αρσενικό και όχι σε δυο συγκεκριμένες προσωπικότητες.
Καθώς η ψυχή κατευθύνεται προς το πυκνό υλικό πεδίο, καθώς ένας υλικός φορέας δομείται για να τη φιλοξενήσει, η αναπαραγωγή γίνεται μέσω του αμφιγονικού τρόπου, της ένωσης του θηλυκού με το αρσενικό στοιχείο – κύτταρο. Ο πατέρας, το αρσενικό, θεωρείται αποκρυφιστικά ο δότης της ζωής και η μητέρα, το θηλυκό, ο δότης του θανάτου, γιατί περιορίζει τη Ζωή μέσα στη Μορφή και ό,τι έχει Μορφή θα βιώσει το θάνατο, ο οποίος δεν είναι αυτό που οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν. Έτσι είναι η Εύα (που ο Αδάμ ονόμασε Ζωή) και όχι ο Αδάμ που “δαγκώνει το μήλο”, “εξαπατάται” από τον Όφι και φέρνει το Θάνατο στην ανθρωπότητα, κατά τη χριστιανική θεώρηση. Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, ότι η εσωτερική ερμηνεία του μύθου δεν είναι η έκφραση μιας μισογυνικής σκέψης που αποδίδει στη γυναίκα το Κακό. Άλλωστε, όπως ο ίδιος ο Θεός φροντίζει να ξεκαθαρίσει, θα είναι από αυτήν που ένας μεγάλος Άβαταρ θα γεννηθεί στο μακρινό μέλλον και θα δώσει στη ανθρωπότητα το δρόμο για την επιστροφή στην πριν από την Πτώση κατάσταση.
Το μήλο, το χρυσό μήλο και τα χρυσά μήλα
Είπαμε ότι το “ξύλο” της Εδέμ επικράτησε να θεωρείται ως “μήλο”. Μιλήσαμε για τα χρυσά μήλα ως θεϊκό δώρο στους γάμους του Δία και της Ήρας. Υπάρχει όμως ένα ακόμη χρυσό μήλο, εκείνο που κάποτε δόθηκε ” τη καλλίστη”. Όταν στους γάμους του Πηλέα και της Θέτιδας δεν φρόντισαν να καλέσουν τη θεά Έριδα, εκείνη έριξε ένα χρυσό μήλο με την επιγραφή “τη καλλίστη”. Τρεις θεές το διεκδίκησαν και ορίστηκε ο Πάρης ως κριτής. Η Ήρα του υποσχέθηκε σωματική δύναμη, η Αθηνά πνευματική δύναμη και η Αφροδίτη του υποσχέθηκε την Ελένη, την ομορφότερη γυναίκα του κόσμου. Ο Πάρης έκανε τη γνωστή επιλογή της Ελένης και ο Τρωικός Πόλεμος ανθρώπων και θεών συνέβη. Τι σχέση μπορεί να έχει το μήλον της Έριδας με τις ιστορίες που εξετάζουμε; Ας περάσουμε λοιπόν να δούμε μερικά πράγματα για το μήλο.
Φαίνεται από τις τρεις ιστορίες ότι το μήλο είναι ένας καρπός που δημιουργεί προβλήματα, όχι απαραίτητα γιατί είναι “κακός” per se αλλά επειδή η χρήση του με μη σόφρωνα τρόπο μπορεί να έχει δυσάρεστα επακόλουθα. Οι πρωτόπλαστοι αγνοούν την οδηγία του Θεού και εκδιώχνονται από τον Παράδεισο, ο Πάρης δίνει το μήλο στην Αφροδίτη και επέρχεται πόλεμος, ενώ στο μύθο του Ηρακλή ο καρπός δίνεται στην Αθηνά, η οποία επιλέγει να τον επιστρέψει εκεί που ανήκει, δηλαδή μακριά από τον Ευρυσθέα αλλά και μακριά από τον Ηρακλή, αναγνωρίζοντας ίσως κάποιον κίνδυνο εάν αυτό παραμείνει στους ανθρώπους. Η Ήρα είναι η πυκνή υλική φύση και η δύναμή της, η Αφροδίτη είναι η αστρική φύση των επιθυμιών και της θυμαπάτης με τη δική της δύναμη και η Αθηνά, η θεά της σοφίας, είναι η νοητική φύση με τις δικές της δυνάμεις και προβλήματα. Το χρυσό μήλο είναι ο τελειωθείς Εαυτός και ο Πάρης είναι ο κοινός άνθρωπος που καλείται να επιλέξει ανάμεσα στις φύσεις αυτές. Επιλέγει την απατηλή αστρική γοητεία, την εφήμερη ομορφιά αλλά δεν είναι αυτό το σημαντικό του λάθος. Σε όποια Θεά και αν έδινε το χρυσό μήλο, τα επακόλουθα θα ήταν δυσάρεστα, με διαφορετικό κάθε φορά τρόπο. Η ανάπτυξη του κατώτερου εαυτού δεν είναι δυνατό να γίνει στοχεύοντας μόνο στη “βελτίωση” μιας από τις τρεις εκφράσεις του αλλά και στις τρεις μαζί, αποκτώντας τον έλεγχο στις δυνάμεις καθενός από τα τρία επίπεδα και εξυψώνοντας το καθένα ατομικά αλλά και συλλογικά, ευθυγραμμίζοντάς τα με τον Ανώτερο Εαυτό. Ο Πάρης δεν είναι το διαχρονικό σύμβολο του μοιχού αλλά του ανθώπου που δίνει μεγαλύτερη σημασία σε έναν από τους τρεις κατώτερους φορείς, στην προκειμένη περίπτωση στον αστρικό. Είναι ο καθένας από εμάς που θεωρεί πως μόνο η σωματική ανάπτυξη ή μόνο η αστρική κυριαρχία ή μόνο η νοητική αύξηση θα μας καταστήσουν “ανώτερους” ανθρώπους. Και όσο θα βάζουμε τον καθένα από αυτούς τους φορείς να βρίσκεται σε διαμάχη μόνο με έναν από τους υπόλοιπους και το θεωρούμε αυτό αρκετό, τότε θα κάνουμε κι εμείς την επιλογή του Πάρη.
Το μήλο από παλιά θεωρήθηκε ως σύμβολο του σεξ, του αστρικού πεδίου και της θυμικής αυταπάτης που το συνοδεύει. Είναι η επιθυμία εκ μέρους της Εύας να γίνει “ως θεός, του γινώσκειν καλό και κακό” που την ωθεί να απλώσει το χέρι και να πάρει το μήλο. Είναι ο κατώτερος εαυτός της που μιλάει, που την παραδίδει στις επιθυμίες του. Το λάθος της δεν είναι τόσο το ότι επιθύμησε να γίνει “ως Θεός” αλλά το ότι εσκεμμένα αγνόησε μια σαφή οδηγία. Καμία πράξη δεν μπορεί να θεωρηθεί ως “αμαρτία” εάν δεν υπάρχει πρότερη γνώση, όπως και τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί ως παράνομο εάν δεν προσδιορίστηκε νωρίτερα ως τέτοιο. Η Εύα και ο Αδάμ γνώριζαν την απαγόρευση του Θεού και εσκεμμένα την παραβίασαν, χωρίς μάλιστα την κρίσιμη στιγμή να αναλάβουν την ευθύνη της επιλογής τους. Η αλληλουχία των γεγονότων δεν είναι τυχαία: το αιτιατό σώμα δομεί μια μορφή στην οποία θα ενοικήσει η ψυχή στο υλικό επίπεδο. Η ψυχή αυτή θέλει στο νοητικό πεδίο να γνωρίσει το καλό και το κακό (δυαδικότητα συνοδεύει την εκδήλωση, Αδάμ- Εύα, καλό – κακό), στο αστρικό εκφράζει την επιθυμία αυτή και τελικά ντύνεται με “δερματίνους χιτώνας”, αποκτά δηλαδή πυκνό υλικό σώμα και η προειδοποίηση του Θεού πιάνει τόπο: πεθαίνει, διότι η μορφή που τη ντύνει είναι προορισμένη να πεθάνει. Η Μορφή, όχι η αθάνατη ψυχή.
Θεωρώ ότι η χριστιανική φιλολογία έχει δώσει πολύ διαφορετική σημασία στην ιστορία, τονίζοντας το στοιχείο της αμαρτίας και τη “βαριά” κληρονομιά του προπατορικού αμαρτήματος. Στην πραγματικότητα πρόκειται για την εξιστόρηση της καθόδου της ψυχής, διαμέσου των φορέων της, στο πυκνό υλικό πεδίο και αυτό όχι λόγω της αμαρτίας των πρωτόπλαστων αλλά εξαιτίας της βούλησης του Απόλυτου, του Ενός Θεού. Η αρχαία εβραϊκή γραμματεία το γνώριζε αυτό, όταν μιλούσε για ένα θησαυροφυλάκιο όπου βρίσκονται ψυχές έτοιμες για ενσάρκωση και όταν έρχεται η στιγμή για καθεμία από αυτές, εκείνη δεν θέλει, διότι περνάει καλά εκεί που είναι.
Το κείμενο της Γένεσης, όμως, μιλάει για “ξύλο” και όχι για μήλο. Δεν έχει πολύ σημασία, καθώς το ξύλο θεωρήθηκε από παλιά ότι εκφράζει την προσωπική ανάπτυξη, τη ζωτική ενέργεια και την εξέλιξη της ζωής, ενώ το μήλο, σε έναν άλλο συμβολισμό (εκείνον του χρυσού μήλου), εκφράζει τη γνώση, η οποία “φυλάσσεται” από το ερπετό και όσο ο άνθρωπος βρίσκεται σε υλική ενσάρκωση μπορεί να είναι μεγάλη αλλά όχι ολοκληρωμένη. Απαιτείται αγώνας αιματηρός για αυτό.
Ο όφις και ο δράκων
Υπάρχει ένας σχηματισμός στο λαιμό των ανδρών, μια προεξοχή οστέινη, που ονομάζεται “μήλο του Αδάμ” και σε άλλους φαίνεται περισσότερο και σε άλλους λιγότερο. Σύμφωνα με μια χαριτωμένη παράδοση, η προεξοχή αυτή δεν είναι παρά το μήλο της Εδέμ που του κάθισε στο λαιμό.
Εκεί στο λαιμό, όμως, βρίσκεται το αντίστοιχο αιθερικό κέντρο, το Βισούντι, το οποίο σχετίζεται τόσο με την 3η Μύηση όσο και με την Κουνταλίνι. Η τελευταία, για την οποία έχουμε μιλήσει σε άλλα άρθρα, είναι το ερπετό της βάσης της σπονδυλικής στήλης, το πύρινο ερπετό, ο όφις της φωτιάς. Το ερπετό που είναι φύλακας του Δέντρου της Γνώσης, ο Δράκοντας που φυλάει τα χρυσά μήλα και που χρειάζεται να “αποκοιμηθεί” από την Αθηνά, με άλλα λόγια να ελεγχθεί και να διοχετευθεί στα σωστά κανάλια με σωστό τρόπο, ακριβώς όπως ήρεμη και ρυθμική είναι η αναπνοή στον ύπνο, για να μπορέσει ο ήρωας να πάρει τους καρπούς των μήλων.
Όταν ο δράκοντας κοιμηθεί, όταν η τρομερή δύναμη της Κουνταλίνι ελεγχθεί, τότε ο ζηλωτής θα αντιμετωπίσει κάτι ακόμη. Θα νιώσει ότι κατακτώντας τη Γνώση (όπως τη νομίζει), ολοκληρώνοντας έναν ακόμη άθλο, θα πιστέψει ότι είναι ικανός να σηκώσει πάνω στους ώμους του το βάρος του κόσμου. Δεν είναι όμως έτοιμος ακόμη, δεν είναι απαραίτητα αυτός ο δρόμος του, καθώς υπάρχουν πολλοί άλλοι δρόμοι υπηρεσίας. Πρέπει να δώσει τον κόσμο πίσω στον Άτλαντα και να γυρίσει πίσω, να φέρει σε πέρας εκείνο το δρόμο που του ορίστηκε, που μετά από αυτόν ανοίγονται άλλοι δρόμοι υπηρεσίας. Και όταν ο άθλος αυτός ολοκληρωθεί, όταν τα μήλα δοθούν στους ανθρώπους, πρέπει να γυρίσουν ξανά πίσω στον τόπο τους γιατί ένα τέτοιο δώρο δεν χαρίζεται και δεν δίνεται απλόχερα σε όποιον διατηρεί μια παθητική στάση αναμονής. “Δια της βίας” κατακτιέται ο Παράδεισος και αν κάποιοι πριν από εμάς άνοιξαν κι έδειξαν το δρόμο, είναι στη δική μας βούληση να περπατήσουμε αυτό το μονοπάτι για να κρατηθεί ανοιχτό και να μην το καλύψουν τα αγριόχορτα.
Ασχοληθήκαμε εκτενώς με το χριστιανικό μύθο και κάναμε μερικές επισημάνσεις και σχόλια πάνω στα συστατικά του στοιχεία, μαζί με μερικές αντιστοιχίες με το μύθο του Ηρακλή και με το χρυσό μήλο της Έριδας. Τόσο στη Γένεση όσο και στην ιστορία του Πάρη το μήλο είναι ένα και μοναδικό – σύμβολο χωριστικότητας. Στον ενδέκατο άθλο του Ηρακλή δεν είναι ένα μήλο αλλά περισσότερα – σύμβολο της Σύνθεσης και της ενότητας προς την οποία κατευθύνεται εκείνος που αποφάσισε να βαδίσει την Ατραπό της δοκιμασίας.
Αν η ιστορία των πρωτόπλαστων είναι η διήγηση της καθόδου του Πνεύματος στην Ύλη, η ιστορία του Ηρακλή είναι η δραματική περιγραφή της προσπάθειας της Ύλης να ανέλθει στο Πνεύμα από το οποίο προήλθε. Ας ασχοληθούμε λοιπόν σήμερα με τον Ηρακλή. Κύρια πηγή ενημέρωσής μας θα είναι ο Θιβετανός και η Alice Bailey.
Ηρακλής, το σύμβολο του Ζηλωτή
Ο Ηρακλής “εκπροσωπεί τον ενσαρκωμένο αλλά μη τελειοποιημένο που παίρνει οριστικά στα χέρια του την κατώτερη φύση και την υποβάλλει πρόθυμα σε πειθαρχία που θα προκαλέσει τελικά την ανάδυση της θειότητας. Από ένα σφάλον αλλά ειλικρινές ανθρώπινο ον που γνωρίζει με νοημοσύνη την εργασία που πρέπει να γίνει, διαμορφώνεται ένας παγκόσμιος σωτήρας”.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο ήρωας υποβάλλεται σε μερικές συμβολικές δοκιμασίες, η ενδέκατη από τις οποίες είναι τα χρυσά μήλα των εσπερίδων. Πριν από αυτό όμως ας σκεφτούμε λίγο το ίδιο του το όνομα. “Ηρακλής” σημαίνει “Ήρας κλέος”, δηλαδή “δόξα της Ήρας”. Στη μυθολογία είναι η Ήρα που επιβουλεύεται τον Ηρακλή, στέλνει τα δυο φίδια που εκείνος μωρό στην κούνια πνίγει, κάνει ότι περνάει από τα χέρια της για να τον σκοτώσει αλλά τελικά δέχεται την απόφαση ο Ήρωας να ανέλθει στον Όλυμπο, ανάμεσα στους Θεούς και να λογαριάζεται ως ημίθεος.
Η Ήρα συμβολικά λογίζεται ως το πυκνό υλικό πεδίο και ως η μορφική όψη των πραγμάτων, την οποία πρέπει να ξεπεράσει ο ήρωας για να λογιστεί ως ημίθεος. Πρέπει να τιθασεύσει τον κατώτερο εαυτό του, να τον πειθαρχήσει και να τον ξεπεράσει, ευθυγραμμίζοντάς τον με τον Εγώ και να επιστρέψει στην κατοικία του πατέρα του Δία, με τη συνδρομή, πολύτιμη συχνά, της θεάς της σοφίας Αθηνάς.
Οι άθλοι του Ηρακλή σχετίζονται με το Ζωδιακό και όπως μας λέει η Bailey, “σε κάθε ζώδιο εκφράζει τα χαρακτηριστικά του και σε κάθε ζώδιο αποκτά και μια νέα γνώση του εαυτού του και δια της γνώσης αυτής καταδεικνύει τη δύναμη του ζωδίου κι αποκτά τα δώρα που δίνει το ζώδιο (…) καταδεικνύει το γεγονός ότι τα ζώδια επηρρεάζουν αλλά δεν ελέγχουν”. Πράγματι, είναι διαπιστωμένο ότι όσο ο άνθρωπος προχωρά στην ατραπό κι εξελίσσεται, τόσο “καταρρέει” ο αστρολογικός του χάρτης κι απελευθερώνεται από τις αστρικές επιδράσεις μετά την 4η μύηση.
Για αυτό το λόγο ο Ηρακλής, άσχετα με την όποια του ιστορικότητα ως προσώπου, αποτελεί αυτό που οι προχωρημένοι χριστιανοί αποκαλούν “τύπο χριστού” και “πρότυπο χριστιανού” αν και δυστυχώς σπανίζουν αυτές οι πραγματικά συνθετικές απόψεις κυρίως στην πατρίδα μας. Για όποιον όμως πραγματικά επιθυμεί την κατάργηση της χωριστικότητας, ο Ηρακλής αποτελεί το παγκόσμιο πρότυπο του ζηλωτή που επιχειρεί το μακρύ του προσκύνημα.
Ο άθλος των χρυσών μήλων
Ο άθλος αυτος συμβαίνει στο ζώδιο των Διδύμων και αφορά στο έργο που γίνεται στο φυσικό πεδίο. ” Ο οραματιστής πρέπει να γίνει άνθρωπος της δράσης, η επιθυμία πρέπει να προωθηθεί στον κόσμο της εκπλήρωσης κι εδώ βρίσκεται η δοκιμασία των Διδύμων. Το φυσικό πεδίο είναι ο τόπος όπου αποκτάται η εμπειρία κι όπου τα αίτια που εγκαινιάσθηκαν στον κόσμο της νοητικής προσπάθειας πρέπει να εκδηλωθούν και να επιτύχουν αντικειμενικότητα”.
Ο Ηρακλής μαθαίνει πως πρέπει να φέρει τα χρυσά μήλα της σοφίας, ότι βρίσκονται κάπου απροσδιόριστα και ότι τα φυλάει ένας δράκος. Ο ήρωας χρειάστηκε να ψάξει παντού, χωρίς αποτέλεσμα, μέχρι που βρήκε το Νηρέα, τον αρχαίο της θάλασσας, ο οποίος υπαινίχθηκε που βρίσκονταν τα μάλη. Συνεχίζοντας την αναζήτησή του ο Ηρακλής σκότωσε το γίγαντα Ανταίο, το βασιλιά της Αιγύπτου Βουσίρι και ελευθέρωσε τον Προμηθέα από τα δεσμά του. Ο Ανταίος αντλούσε δύναμη από τη μητέρα του τη Γη κι έτσι ο ήρωας τον σήκωσε ψηλά στον αέρα και τον νίκησε. Συμβολικά ο αέρας, το στοιχείο των Διδύμων, απεικονίζει το βουδδικό πεδίο και η πάλη αυτή εκφράζει την πάλη του ανθρώπου ζηλωτή να ξεφύγει από τα περιοριστικά δεσμά της υλικής φύσης και να ανέλθει στο πεδίο της σύνθεσης, ξεπερνώντας και αφήνοντας πίσω του την απατηλή γοητεία του αστρικού πεδίου και της θυμικής αυταπάτης που το συνοδεύει.
Ξεπερνάει το εμπόδιο του Βουσίρι, που είναι η ψευδοπνευματική γοητεία και καταλήγει στον Προμηθέα, το σύμβολο του ενσαρκωμένου Θεού, του οποίου το συκώτι κατατρώγεται από τους γύπες. Το ήπαρ είναι το σύμβολο της επιθυμητικής φύσης και ο ίδιος ο ενσαρκωμένος Θεός απελευθερώνεται από τα δεσμά του από έναν εν δυνάμει Θεό. Ο Προμηθέας προλέγει πως θα είναι ένας από τη γενιά του Ηρακλή που θα γκρεμίσει το Δία από το θρόνο του για να γίνει Θεός ο ίδιος.
Τα χρυσά μήλα έρχονται στην κυριότητα του Ηρακλή, ο οποίος τα επιστρέφει στον Ευρυσθέα κι εκείνος στην Αθηνά, που τα μεταφέρει πίσω στις Εσπερίδες. Οποιοσδήποτε τα επιθυμεί θα πρέπει μόνος του να τα κατακτήσει υπηρετώντας, όπως ο Ηρακλής, την ανθρωπότητα και όχι μέσα από μια παθητική στάση. Kαι όταν κι εκείνος με τη σειρά του τα κατακτήσει θα τα επιστρέψει στον τόπο τους γιατί η αναζήτησή τους δεν είναι αυτοσκοπός, αφού άλλοι δρόμοι υπηρεσίας ανοίγονται μπροστά του μετά την ανάληψή του στους ουρανούς, οπότε και θα συμφιλιωθεί με την Ήρα, θα κατανοήσει ότι μπορεί να λέμε πως το σώμα και η μορφική όψη της Ζωής κατ’ επέκταση είναι φυλακές της ψυχής, ωστόσο είναι μέρος κι αυτές του Θεϊκού Σχεδίου. Τις πειθαρχούμε, τις εκπαιδεύουμε αλλά δεν τις περιφρονούμε, γιατί ένα μεγάλο μέρος του έργου μας πρέπει να επιτελεστεί στο υλικό πεδίο. Από την άλλη, φυσικά, δεν επιτρέπουμε την καθήλωση σε αυτό.
Επίλογος
Η ιστορία των άθλων του Ηρακλή μας περιγράφει τον γεμάτο αγώνα δρόμο των ζηλωτών του πνεύματος. Έναν αγώνα που περιλαμβάνει όλες τις πιθανές εκδοχές του έργου στα τρία κατώτερα πεδία: τη σωματική ταλαιπωρία, τις αστρικές θυμαπάτες και τις νοητικές πλάνες. Τα μικρά βήματα εμπρός, τα μικρά βήματα προς τα πίσω, τις απογοητεύσεις, τα λάθη και τις επιτυχίες που δεν πρέπει να γίνουν αιτία για να αποσπαστεί ο ζηλωτής από το έργο του.
Η ιστορία των Πρωτόπλαστων περιγράφει τη δραματική κάθοδο του πνεύματος στον κόσμο της ύλης και της μορφής, την αγωνία της ψυχής που “φυλακίζεται” σε ένα σώμα, όπως τόσο εύστοχα και παραστατικά έχει περιγράψει το Ζοχάρ, όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενο άρθρο. Ο Θεός στο χριστιανικό μύθο, παρά την “πτώση”, υπόσχεται πως από τη γενιά των πρωτόπλαστων θα έρθει κάποιος που θα δείξει το δρόμο της επιστροφής. δεν θα είναι ένας ζηλωτής, όπως ο Ηρακλής αλλά θα είναι εκείνος που θα εξελιχθεί σε κάτι περισσότερο από ζηλωτή, θα γίνει Διδάσκαλος και Βοδδισάτβα.
Οι ιστορίες αυτές, όμως, δεν γράφτηκαν για να μας διηγηθούν τη ζωή δύο προσωπικοτήτων. Γράφτηκαν για να μας δείξουν ότι εμείς είμαστε οι προσωπικότητες αυτές αλλά και κάτι περισσότερο από προσωπικότητες, σύμβολα παγκόσμια μιας υπαρκτής κατάστασης, ανταποκριτικές μονάδες σε ένα πανάρχαιο κάλεσμα.
Από : fireoffohat-wordpress
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου