Ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με τον τρόπο που λαμβάνονταν οι αποφάσεις στις συμμορίες αυτές αναφέρει ο Κτενιάδης:
Άρθρον πρώτο του ληστρικού πολιτεύματος ήτο η εν γενική συνέλευση λήψης διαφόρων αποφάσεων Δεν πρέπει δε να θεωρηθεί ως υπερβολική η έκφρασις αυτή δεδομένου ότι οι πλοτσι συμμορία! της εποχής εκείνης είχαν δύναμιν ολόκληρου λόχου Εις το πολίτευμα τούτο διαχυτος απαντόται ο κοινοβουλευτικός χαρακτήρ καθόσον ουδεμία απόφαοις ήτο έγκυρος, εάν δεν έφερε την σφραγίδα της πλειοψηφίας. Από της στιγμής εκείνης, εξουσίαν. καθόσον αυτός πλέον ανελάμβανε την εκτέλεσιν των εγκριθέντων μέτρων αλλά και την εν περιπτώσει αποτυχίας, απορρέουσαν ευθύνη.
.Αι μερίδαι του φαγητού ήσαν αϊ αυτοί δια όλους. Και αυτός ακόμη ο αρχιληστης δεν εδίκαιουτο μεγαλύτερος ποσότητος. Ας σημειωθεί και το περίεργον ότι ένας ληστής δεν εδικαιαύτο να μοιραστεί το συσσίτιο του μετ όλλου συντρόφου·*. Ο καπετάνιος της συμμορίας, ο αρχιληστής. έπρεπε να χαρακτηρίζεται από ένα πλήθος ικανοτήτων, προκειμένου να εξασφαλίσει την εμπισιοσύνη και τον σεβασμό των συντρόφων του, την επιβίωση της συντροφιάς, την συνεργασία των χωρικών ή τον φόβο του κάθε υποψήφιου ρουφιάνου, καθώς και την αδιάκοπη δημιουργία σχεδίων προκείμενου να αποφευχθεί μία άσχημη συνάντηση με αποσπάσματα της χωροφυλακής ή μονάδες του στρατού. Ο Ννταβέλης. ένας από τους γνωοτότερους λήσταρχους, περιγράφεται ως καστανός, σκουρόχρωμος, με ύψος μέτριο προς το ψηλό αλλά με λεβέντικο παράστημα, με φωτεινό πρόσωπο, εύστροφος και ευχάριστος Ενας άλλος πάλι σπουδαίος ληστής, ο Βασίλης Καλαμπαλίκης. παρουσιάζεται από σύγχρονους του συγγραφείς, όπως άλλωστε προαναφέρθηκε, ως ευφυέστατος, κρυψίνους, ατρόμητος, στρατηγικός και λιγόλογος
Στους κόλπους των ληστρικών συμμοριών δεν γίνονταν σε γενικές γραμμές αποδεκτοί βιαστές και αν "Οποιες φορές συνέβαινε αυτό. 6
δεν αντιμετωπίζονταν και με ιδιαίτερη εκτίμηση. Επίσης δεν γίνονταν αποδεκτές ούτε οι γυναίκες, αφού όπως χαρακτηριστικά λεγόταν γυναίκα στην χωσιά της συντροφιάς είναι μαγάρα Ωστόσο τα ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν αναφέρουν ορισμένο ονόματα γυναικών που συμμετείχαν σε ληστρικές συμμορίες, όπως η Μαρία Πενταγιωτισσα (πραγματικό όνομα Δασκαλοπούλου), η Αγγελω του Παπά. η Ευαγγελία Σειζοπούλου κ α Ορισμένες από αυτές ακολουθούσαν τις συντ ροφιές των ληστών επειδή σχετίζονταν με τον καπετάνιο, ενώ κάποιες αποτελούσαν και μάχιμα μέλη τους
Συνηθισμένη πρακτική στο ληστρικό κύκλωμα ήταν να μην γίνεται κάποιος δεκτός σε μια συμμορία, αν πρώτα δεν έχει διαπράξει κάποιο αδίκημα, αν δεν έχει καταστεί δηλαδή -εν εγκλήματι αδελφός- Ζήτημα αρχής για τις συμμορίες επίσης ήταν η παραδειγματική τιμωρία των προδοτών. Οι τιμωρίες κυμαίνονταν από ακρωτηριασμούς, ζεμαπσμα με καυτό λίπος (το λάδι σπάνιζε στα βουνά), σπάσιμο με πέτρες των αρθρώσεων μέχρι βέβαια και τον θάνατο.
Ο οπλισμός των ληστών περιλάμβανε κουμπούρι, χαρμπί (είδος μαχαιριού), γιαταγάνι (αν και προτιμούσαν όταν το εύρισκαν- σπαθί του ιππικού) και ντουφέκι Ενδειξη οτάτους για τους ληστές ήταν τα όπλα τους να είναι -ασημοκαπνισμένα» Το 1878. ο λήσταρχος Σπανός είχε απαίτησει από κστσάμπαση της Καστοριάς να του στείλει -εκτός των άλλων- και ικανας οκαδας αργύρου καθαρού προς επαργύρωσιν των οπλών των περί αυτόν ανδρών-. Απαραίτητες προμήθειες στο ταγαρι τους ήταν σόλες και τσαγκαρόαουβλα καθώς τα τσαρούχια φθείρονταν από την συνεχή πορεία στα βουνά. Ως στερεά τ
τροφή είχε παντοτε μαζί του ο κάθε ληστής, ποσότητα καλομποκάλευρου και αλάτι με τα οποίο ζύμωναν «σι έψηναν στην θράκα Ενα επίπεδο ψωμι»« Συνήθως βέβαια προμηθεύονταν κρέατα και τυριά από τούς τσομπάνηδες. Το ψημένο σφαχτό μοιραζόταν με κλήρο και σε ίσα μερίδια στα μέλη της συμμορίας. Μια ενδεικτική περιγραφή του ληστή, κάνει ένας διώκτης ίου. ο ταγματάρχης της χωροφυλακής Πλέσσος:
-Εκαστος ληστής είναι εξασκημένος εις απασας τας κακουχίας του βίου. Τα ψύχη. οι ζεστοί, η πείνα, οι πόνοι, τα βάρη δεν έχουν ουδεμία επφροήν επ' αυτών. Ια σκότη της νύχτας εις καμμίαν περίσταση δεν εμποδίζουν αυτούς ως και οι κακοκαιρία. Η απομόνωοις αυτών προερχόμενη εκ συμπλοκών ή άλλων περιστατικών δεν πρόξενε/ των απομεμονωμένων καμμίαν δυσκολίαν.
Έκαστος ληστής »α« μονός μένων οΐΛονομο άλας εος ανανκας αυτού, δεν τον απελπίζει καμμία δύσκολη και γνωρίζει «ντ τρόπω να οποφεύγτι τας ενέδρας. Ο ικανότερος των ληστών δεν είναι συνήθως ο γενναιότερος, αλλά ο επιτηδΊχότερος. ο νοημονίοτε-ρος και ο αντέχων εις τος κακουχίας. Ο έχων ακριβή του τόπου γνώσιν *ο< σχέσεις, και τούτος λάμβανε} συνήθως την διοίκηση.»
Περπατούσαν πάντα ξέδρομα και όχι δημοσιά. Ούτε οε ξέφωτα αλλά πάντα σε καλυμμένα μέρη που να εξασφαλίζουν ορατότητα και κάλυψη στους ίδιους. Ο Ζαχαρίας, ο Νικοισάρος και άλλοι μεγάλοι κλέφτες, είχαν τέτοια ταχύτητα στις μετακινήσεις τους και με τέτοιο κάλυψη, ώστε όλες οι απόπειρες εναντίον τους είχαν αποτύχει. Πίστευαν ση δεν τους φτάνει το βόλι και γι αυτό μόνο από σύντροφο μπορούσαν να σκοτωθούν (όπως έγινε και γτ' αυτούς κοί γκι πολλούς άλλους καπετάνιους). Ια παλικάρια τα καλά σύντροφοι τα σκα τώνουν'.
Η μακριά φουστανέλα που σκέπαζε το ρασοβρήκι (κοντοβράκι από γιδόμαλλο που φορούσαν κάτω από τη φουστανέλα) χειμώνα καλοκαίρι, σε συνδυασμό με το σελσχι και το γελέκο πανω σπό το υφαντό πουκάμισο, έδινε χάρη και επιβολή στο περπάτημα ή στο χορό Με το ανέμισμα της έκανε τον άνδρα να φαίνεται αϊτός. Γι αυτό στα δημοτικά τραγούδια ο λεβέντης παρομοιάζεται με αϊτό. Ιη φουστανέλα ιην είχαν πάντα λερή δηλαδή καλά αλειμμένη με ξύγκι για πολλούς λόγους:
1) να μην την περνά το κρυο ή η βροχή. Ζ) για να μην ανεβαίνουν σ αυτήν οι ψείρες. 3) για να μη δίνει εύκολα στόχο με το χρώμα που έπαιρνε.Για να σβήνουν τα ίχνη των ποδιών τους. τον λεγόμενο τορό, οι ληστές, ενώ βάδιζαν, έσερναν ξωπίσω τους πυκνά κλαδιά από δέντρα ή θάμνους και έτσι εξαφανίζονταν τα ενοχοποιητικά στοιχεία. Για να αποφεύγουν ης κυκλωπκές κινήσεις των αποσπασμάτων της χωρο¬φυλακής και του στρατού, διένυαν καθημερινά τεράστιες αποστάσεις.
Συχνά οι ληστρικές συμμορίες μεταμφιέζονταν σε χωροφυλακές ή στρατιώτες προκειμένου να πετύχουν έναν άμεσο αιφνιδιασμό. Για παράδειγμα, στις 18 Μαρτίου του 1851, οι λήσταρχοι Καλαμάτας και βλάχος, ντυμένοι με στρατιωτικές στολές στον Αγιο Μερκούριο Αττικής συνέλαβαν δυο χωροφύλακες και αφού τους βασάνισαν τους σκό¬τωσαν.
«...και Θα κατεβούνε στ/ς πόλεις »
Η 21 Σεπτεμβρίου 1925. θα μπορούσε να οριστεί αν όχι ως το ου¬σιαστικό τέλος της κοινωνικής ληστείας στην Ελλάδα έτσι όπως ως τώρα την ορίσαμε, σίγουρα πάντως ως το σαφές σημάδι του επερ¬χόμενου τέλους της. Στα κάγκελα του σιδηροδρομικού σταθμού Κατε¬ρίνης βρίσκονται καρφωμένα τα κομμένα κεφάλια των Γιαγκούλα, Μπαμπάνη και Τσαμήτα. Πρόκειται ίσως για τους τελευταίους μεγά¬λους λήσταρχους που αγαπήθηκαν από τους ορεσίβιους χωρικούς, ως δικοί τους άνθρωποι και ως ντεσπεράντος ενάντια σε μια καταπιε¬στική κεντρική εξουσία. Ως εκπρόσωπος αυτής ακριβώς της εξουσίας θα φτάσει στον σταθμό της Κατερίνης ο τότε δικτάτορας Πάγκαλος για να επιθεωρήσει τα κομμένα κεφάλια και να λάβει μέρος στους θρ<-αμβευηκοϋς εορτασμούς.
Η 21ι Σεπτεμβρίου θα μπορούσε να θεωρηθεί ορόσημο όχι μόνο για τα κομμένα κεφάλια στον σιδηροδρομικό σταθμό αλλά περισ¬σότερο για τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί στην ελληνική κοινωνία μετά τους βαλκανικούς πολέμους και ακόμα περισσότερο μετά την μικρασιατική εκστρατεία. Π.χ. μετά την ευρεία ανταλλαγή πληθυσμών αλλά και την συχνά βίαιη εκστρατεία
πολιτισμικού εξελληνισμού μειονοτικών ομάδων, μπορούμε για πρώιη φορά να δούμε μια σχετική εθνική ομοιογένεια στο κομμάτι αυτό της βαλκανικής που ορίστηκε ως ελληνικό κράτος. Ακόμα, η στερέωση των θεσμών του συγκεντρω¬τικού κράτους, ο εξορθολογισμός του κατασταλτικού μηχανισμού, η συγκέντρωση μεγάλων πλυθησμιακών ομάδων στα αστικά κέντρα και μια σειρά από οικονομικές και κοινωνικές αναπροσαρμογές που συ¬ντελούνται, επιφέρουν αυτά που ο Φουκώ ορίζει ως «ρήξη στο συνεχές τιον Λαϊκών παρανομιών στην συνενοχή ανάμεσα στον ληστή και σε ευρύτερα λαϊκά στρώματα στο πλαίσιο μιας ενιαίας στην ουσία της αντίληψης δικαίου. Αναφέρομαι δηλαδή στην κοινωνική νομιμοποίηση του ληστή. Πράγματα που ουσιαστικά εκλείπουν στο σύγχρονο ελλη¬νικό κράτος του μεσοπολέμου/Ετσι. στα βουνά παραμένουν μικρές ομάδες δύο, τριών ή τεσσάρων καταδιωκομένων φυγόδικων χωρίς ό¬μως τις δομές και το κύκλωμα που προηγουμένως περιγράψαμε ως χαρακτηριστικά και συστατικά της κοινωνικής ληστείας. Ο ίδιος ο Για-γκούλας εξάλλου είχε προφητέψει: -Οι κλέφτες θα ξοφλήσουν στα βουνό και Θα κατεβούνε στις πόλεις*.
Γιατί αγαπήθηκε ο Γιαγκούλας (και ο κάθε Γιαγκούλας); Ας δούμε την επιστολή του προς αξιωματικό του στρατού που βασάνιζε χωρικούς για να τον καιαδώσουν:
Τι πιέζετε τους εργατικούς ανθρώπους και τους κτηνοτρό¬φους, αφού βρε γαλονάδες, γαμώ τα αστέρια οας και όλη την οικογένεια σας. αφού σας στέλλω είδηση όπου περνώ (...) και δεν έρχεστε να πολεμήσομε. Τι φταίγει ο κόσμος ο εργατικός και τους κακοπιέζεις; (...)
Λοιπόν, τώρα δεν ήθελα να σε σκοτώσω ούτε εσένα ούτε τους τους άλλους κωρωνάδες Από σήμερα και εντεύθεν να ξεύρης εαν κακοποίησης τους ανθρώπους Θα σε κάνωμε στρατοκαρτερια και θα σε πελεκήσωμε με τα σπάθια μας. Τα άντερα σον θα σου τα κάνωμε κοκορέτσι ΚΑΙ θα σου το δώσουμε να τα φας Και αυτή την στιγμή σε καλουμί να έλθης να πολεμήσωμε εδώ πάνω εις τονΠαοφήτηνΗλίαν...• Ο Γιαγκούλας θα συληφθει πρώτη φορά γιο ζωοκλοπή αλλά θα αποδράσει κατά την μεταγωγή του από τηνΚοζάνη στα Τρίκαλα, θα συλληφθει λίγο αργότερα και θα καταδικασθει τον Νοέμβρη του 1920,σε 18 χρονιά, θα γλυτώσει την θανατική ποινή καθώς ο εισαγγελέας θα δηλώσει -Κριμα μια τέτοια ωραία κεφαλή να τρυπηθεί από τις σφαιρες ο Γιαγκούλας φημιζόταν για την ομορφιά του). Μετ άγο¬νος για το Γεντί Κουλί θα πήδηξει με τις χειροπέδες στα απαδράσει. Στην επόμενη πενταετία θα έχει διαπράξει 54 ανθρωποκτονίες.Στα περισσοτερα από τα θύματά του αφηνε πάνω το λεγόμενο «ψυχοχάρτι» που εξηγουσε τους λόγους της εκτέλεσης και ηταν υπογεγραμμένο και σφραγισμένο.Η σφραγίδα του Γιαγκουλα απεικόνιζε ένα σπαθί κι ένα πιστόλι
Η συμμορια του Γιαγκούλα θα γινει ακομα πιο επίφοβη,όταν σ αυτήν προσχώρησε ο δεκαοχτάχρονος Περικλής Παπαγεωργίου,το πρωτοπαλίκαρο του διάσημου λησιαρχου Θωμα Γκαντάρα που σκοτώθηκε τον Αύγουστο του '23 Ο Γκανταρας ειχε σκοτωσει πάνω από 10 χωροφύλακες ενώ παρόμοιο αντιμπατσικο μισος ετρεφε κι ο Παπαγεωργίου Σύμφωνα με την μαρτυρια του Αποστολου Μερτζου σε μια ενέδρα που έστησε δεν αρκέστηκε που σκότωσε τους χωροφύλακες αλλά - κατέβηκε ο ίδιος εκεί και τους έκαμε κομματάκια όλους. Αλλού ποδάρια, αλλού χέρια, αλλού κεφάλια, αλλού ξέρω νω τι. Χίλια δυο πράγματα-
Ως πεδίο δράσης των συμμοριών της εποχής αναφέρεται το τρίγωνο Κοζάνη-Κατερίνη-Λάρισα.
•
Ο Γκιαγκουλας με τον Παπαγεωργίου θα εκτελέσουν τον πληροφορι¬οδότη της χωροφυλακής Οδυσσέα Νικολαίδη και θο αφαιρέσουν από τον εμπορο πατερα του 23 τενεκεδάκια με λίρες.Μεγάλο πρόβλημα για τους ληστες προεκυψε όταν ο Πάγκαλος,όταν με μια πολύ εξυπνη κίνηση τους ωθησε σε αλληλοεξοντωση.Εξέδωσε νόμο βάση του οποιου οποιος ληστής σκότωνε έναν σύντροφό του,όχι μονον αμνηστευόταν αλλά και εισέπραττε τα μεγάλα ποσά των επικυρήξεων.Δεν ηταν λίγοι λοιπόν αυτοί που δελεάστηκαν.Ακομα χειρότερα επικράτησε μεταξύ των ληστων μια καχυποψια.Ο Γιαγκούλας αποφασίζει να πάρει δραστικά μέτρα ώστε να αντιστρεψει το κλίμα.Στίς 21 Φλεβάρη μπαινειμε τους συντρόφους τους στο χωριό Τσαπουρνιά
¬της Ελασσόνας και μπροστά σε όλους τους κατοίκους εκτελεί τον πρόεδρο ως συνεργάτη της χωροφυλακής- Τα αποσπάσματα βγαίνουν στο κυνήγι του και αφού δεν τον βρίσκουν οι χωροφύλακες, πάει ο ίδιος την επό¬μενη κιόλας μέρα να τους βρει στο χωριό Γκλύκοβο όπου έχουν στρα¬τοπεδεύσει. Κατευθύνεται στο σπίτι όπου έχουν καταλύσει οι αξιω¬ματικοί και αφού αφήνει απ έξω τους συντρόφους του. εισβάλλει μόνος του μέσα. θα αρκεστεί να εκτελέσει μόνο τον επικεφαλής.
«-Ποιος είναι ο Αποστόλου;
-Εγώ είμαι είπε ο δυστυχής
•Εσένα ζητούσα επανέλαβε ο λήσταρχος και επυροβόλησε για να ρίξει άπνουν τον ατυχή αξιωματικόν. Οι δυο συνάδελφοι του φονευθέντος έκρυψαν τότε τα πρόσωπο των με τσς χείρας των αναμένοντες την σειράν των.•» Δεν θα σταματήσει όμως. Μια βδομάδα αργότερα (21 Φλεβάρη) στέλνει ο ίδιος ένα χωρικό δήθεν να μαρτυρήσει ότι κρύβεται στο χωριό ΔρυάνισταΤα αποσπάσματα σπεύδουν. Και πάλι ο Γιαγκούλας θα α¬ρκεστεί να εκτελέσει μόνο τον επικεφαλής ανθυπομοίραρχο Γρηγο-ράτο.
Η πρόκληση κορυφώνεται με την επιστολή που αποστέλλουν προς τον ταγματάρχη Γαβριηλάκη, αστυνομικό διευθυντή Κατερίνης:
-Χθες έλαβε τόλμην ο κύριος ανθυπομοίραρχος Ν. Γρηγο-ρότος να έλθη να ξοντώση τον Γιογκούλον και την παρέαν του (...) Δεν άκογεν τι θα πει Γιογκούλας κοι γω δεν μπορώ να κατα¬λάβω τι κουτός άνθρωπος ήταν ο μακαρίτης. Λοιπόν κ. αστυνόμε της Αικατερίνης πες οε παρακαλώ θερμώς εις τους βγένοντες αποσπαοματαρεους της καταδιώξεος των ληοστών, γαλόνια ο Γιαγκούλας ευκόλως δεν τους δίδη. 'Οταν αυτοί Θέλουν να κολ¬ληθούν πλάκα τα γαλόνια από ειμένα. τους απολύω εγώ σφαίρες πλάκα αντί γαλόνια.
Αυτά έχω μόνο να οας γράψω κ. αστενόμε να σκοτώνω ανθρώ¬πους δεν επιθυμώ ποτές αλλά την στιγμήν όπου θέλουν οι κύριοι γαλονάδες να με σκοτώσουν να πάρουν γαλόνια από ειμένα τους δίνω κι εγώ σφαίρες αντί γαλόνια/...)».
ρέμα το ρέμα ρεματιά, στης Ελασσόνας τα χωριά μιο βοσκοπούλα έπλενε, Φώτη Γιαγκούλα έκραζε.
■Γεια και χαρά σου λυγερή. -Καλώς το Φώτη το ληστή, -
μην εχν' στρατιώτες στο χωριό, μην ειν" και το ευζωνικό;
-Μήτε στρατιώτες στο χωριό, μήτε και το ευζωνικό.
μόν' ένας βλάκας μοίραρχος κι ένας ανθυπομοίραρχος,
λένε θα σε σκοτώσουνε και θα σε βαλαντώαουνε.
•Αν έρθω βράδυ στο χωριό, θα τους σκοτώσω και τους δυο.
Συχνά οι ληστρικές συμμορίες μεταμφιέζονταν σε χωροφυλακές ή στρατιώτες προκειμένου να πετύχουν έναν άμεσο αιφνιδιασμό. Για παράδειγμα, στις 18 Μαρτίου του 1851, οι λήσταρχοι Καλαμάτας και βλάχος, ντυμένοι με στρατιωτικές στολές στον Αγιο Μερκούριο Αττικής συνέλαβαν δυο χωροφύλακες και αφού τους βασάνισαν τους σκό¬τωσαν.
«...και Θα κατεβούνε στ/ς πόλεις »
Η 21 Σεπτεμβρίου 1925. θα μπορούσε να οριστεί αν όχι ως το ου¬σιαστικό τέλος της κοινωνικής ληστείας στην Ελλάδα έτσι όπως ως τώρα την ορίσαμε, σίγουρα πάντως ως το σαφές σημάδι του επερ¬χόμενου τέλους της. Στα κάγκελα του σιδηροδρομικού σταθμού Κατε¬ρίνης βρίσκονται καρφωμένα τα κομμένα κεφάλια των Γιαγκούλα, Μπαμπάνη και Τσαμήτα. Πρόκειται ίσως για τους τελευταίους μεγά¬λους λήσταρχους που αγαπήθηκαν από τους ορεσίβιους χωρικούς, ως δικοί τους άνθρωποι και ως ντεσπεράντος ενάντια σε μια καταπιε¬στική κεντρική εξουσία. Ως εκπρόσωπος αυτής ακριβώς της εξουσίας θα φτάσει στον σταθμό της Κατερίνης ο τότε δικτάτορας Πάγκαλος για να επιθεωρήσει τα κομμένα κεφάλια και να λάβει μέρος στους θρ<-αμβευηκοϋς εορτασμούς.
Η 21ι Σεπτεμβρίου θα μπορούσε να θεωρηθεί ορόσημο όχι μόνο για τα κομμένα κεφάλια στον σιδηροδρομικό σταθμό αλλά περισ¬σότερο για τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί στην ελληνική κοινωνία μετά τους βαλκανικούς πολέμους και ακόμα περισσότερο μετά την μικρασιατική εκστρατεία. Π.χ. μετά την ευρεία ανταλλαγή πληθυσμών αλλά και την συχνά βίαιη εκστρατεία
πολιτισμικού εξελληνισμού μειονοτικών ομάδων, μπορούμε για πρώιη φορά να δούμε μια σχετική εθνική ομοιογένεια στο κομμάτι αυτό της βαλκανικής που ορίστηκε ως ελληνικό κράτος. Ακόμα, η στερέωση των θεσμών του συγκεντρω¬τικού κράτους, ο εξορθολογισμός του κατασταλτικού μηχανισμού, η συγκέντρωση μεγάλων πλυθησμιακών ομάδων στα αστικά κέντρα και μια σειρά από οικονομικές και κοινωνικές αναπροσαρμογές που συ¬ντελούνται, επιφέρουν αυτά που ο Φουκώ ορίζει ως «ρήξη στο συνεχές τιον Λαϊκών παρανομιών στην συνενοχή ανάμεσα στον ληστή και σε ευρύτερα λαϊκά στρώματα στο πλαίσιο μιας ενιαίας στην ουσία της αντίληψης δικαίου. Αναφέρομαι δηλαδή στην κοινωνική νομιμοποίηση του ληστή. Πράγματα που ουσιαστικά εκλείπουν στο σύγχρονο ελλη¬νικό κράτος του μεσοπολέμου/Ετσι. στα βουνά παραμένουν μικρές ομάδες δύο, τριών ή τεσσάρων καταδιωκομένων φυγόδικων χωρίς ό¬μως τις δομές και το κύκλωμα που προηγουμένως περιγράψαμε ως χαρακτηριστικά και συστατικά της κοινωνικής ληστείας. Ο ίδιος ο Για-γκούλας εξάλλου είχε προφητέψει: -Οι κλέφτες θα ξοφλήσουν στα βουνό και Θα κατεβούνε στις πόλεις*.Γιατί αγαπήθηκε ο Γιαγκούλας (και ο κάθε Γιαγκούλας); Ας δούμε την επιστολή του προς αξιωματικό του στρατού που βασάνιζε χωρικούς για να τον καιαδώσουν:
Τι πιέζετε τους εργατικούς ανθρώπους και τους κτηνοτρό¬φους, αφού βρε γαλονάδες, γαμώ τα αστέρια οας και όλη την οικογένεια σας. αφού σας στέλλω είδηση όπου περνώ (...) και δεν έρχεστε να πολεμήσομε. Τι φταίγει ο κόσμος ο εργατικός και τους κακοπιέζεις; (...)
Λοιπόν, τώρα δεν ήθελα να σε σκοτώσω ούτε εσένα ούτε τους τους άλλους κωρωνάδες Από σήμερα και εντεύθεν να ξεύρης εαν κακοποίησης τους ανθρώπους Θα σε κάνωμε στρατοκαρτερια και θα σε πελεκήσωμε με τα σπάθια μας. Τα άντερα σον θα σου τα κάνωμε κοκορέτσι ΚΑΙ θα σου το δώσουμε να τα φας Και αυτή την στιγμή σε καλουμί να έλθης να πολεμήσωμε εδώ πάνω εις τονΠαοφήτηνΗλίαν...• Ο Γιαγκούλας θα συληφθει πρώτη φορά γιο ζωοκλοπή αλλά θα αποδράσει κατά την μεταγωγή του από τηνΚοζάνη στα Τρίκαλα, θα συλληφθει λίγο αργότερα και θα καταδικασθει τον Νοέμβρη του 1920,σε 18 χρονιά, θα γλυτώσει την θανατική ποινή καθώς ο εισαγγελέας θα δηλώσει -Κριμα μια τέτοια ωραία κεφαλή να τρυπηθεί από τις σφαιρες ο Γιαγκούλας φημιζόταν για την ομορφιά του). Μετ άγο¬νος για το Γεντί Κουλί θα πήδηξει με τις χειροπέδες στα απαδράσει. Στην επόμενη πενταετία θα έχει διαπράξει 54 ανθρωποκτονίες.Στα περισσοτερα από τα θύματά του αφηνε πάνω το λεγόμενο «ψυχοχάρτι» που εξηγουσε τους λόγους της εκτέλεσης και ηταν υπογεγραμμένο και σφραγισμένο.Η σφραγίδα του Γιαγκουλα απεικόνιζε ένα σπαθί κι ένα πιστόλι
Η συμμορια του Γιαγκούλα θα γινει ακομα πιο επίφοβη,όταν σ αυτήν προσχώρησε ο δεκαοχτάχρονος Περικλής Παπαγεωργίου,το πρωτοπαλίκαρο του διάσημου λησιαρχου Θωμα Γκαντάρα που σκοτώθηκε τον Αύγουστο του '23 Ο Γκανταρας ειχε σκοτωσει πάνω από 10 χωροφύλακες ενώ παρόμοιο αντιμπατσικο μισος ετρεφε κι ο Παπαγεωργίου Σύμφωνα με την μαρτυρια του Αποστολου Μερτζου σε μια ενέδρα που έστησε δεν αρκέστηκε που σκότωσε τους χωροφύλακες αλλά - κατέβηκε ο ίδιος εκεί και τους έκαμε κομματάκια όλους. Αλλού ποδάρια, αλλού χέρια, αλλού κεφάλια, αλλού ξέρω νω τι. Χίλια δυο πράγματα-
Ως πεδίο δράσης των συμμοριών της εποχής αναφέρεται το τρίγωνο Κοζάνη-Κατερίνη-Λάρισα.
•
Ο Γκιαγκουλας με τον Παπαγεωργίου θα εκτελέσουν τον πληροφορι¬οδότη της χωροφυλακής Οδυσσέα Νικολαίδη και θο αφαιρέσουν από τον εμπορο πατερα του 23 τενεκεδάκια με λίρες.Μεγάλο πρόβλημα για τους ληστες προεκυψε όταν ο Πάγκαλος,όταν με μια πολύ εξυπνη κίνηση τους ωθησε σε αλληλοεξοντωση.Εξέδωσε νόμο βάση του οποιου οποιος ληστής σκότωνε έναν σύντροφό του,όχι μονον αμνηστευόταν αλλά και εισέπραττε τα μεγάλα ποσά των επικυρήξεων.Δεν ηταν λίγοι λοιπόν αυτοί που δελεάστηκαν.Ακομα χειρότερα επικράτησε μεταξύ των ληστων μια καχυποψια.Ο Γιαγκούλας αποφασίζει να πάρει δραστικά μέτρα ώστε να αντιστρεψει το κλίμα.Στίς 21 Φλεβάρη μπαινειμε τους συντρόφους τους στο χωριό Τσαπουρνιά
¬της Ελασσόνας και μπροστά σε όλους τους κατοίκους εκτελεί τον πρόεδρο ως συνεργάτη της χωροφυλακής- Τα αποσπάσματα βγαίνουν στο κυνήγι του και αφού δεν τον βρίσκουν οι χωροφύλακες, πάει ο ίδιος την επό¬μενη κιόλας μέρα να τους βρει στο χωριό Γκλύκοβο όπου έχουν στρα¬τοπεδεύσει. Κατευθύνεται στο σπίτι όπου έχουν καταλύσει οι αξιω¬ματικοί και αφού αφήνει απ έξω τους συντρόφους του. εισβάλλει μόνος του μέσα. θα αρκεστεί να εκτελέσει μόνο τον επικεφαλής.
«-Ποιος είναι ο Αποστόλου;
-Εγώ είμαι είπε ο δυστυχής
•Εσένα ζητούσα επανέλαβε ο λήσταρχος και επυροβόλησε για να ρίξει άπνουν τον ατυχή αξιωματικόν. Οι δυο συνάδελφοι του φονευθέντος έκρυψαν τότε τα πρόσωπο των με τσς χείρας των αναμένοντες την σειράν των.•» Δεν θα σταματήσει όμως. Μια βδομάδα αργότερα (21 Φλεβάρη) στέλνει ο ίδιος ένα χωρικό δήθεν να μαρτυρήσει ότι κρύβεται στο χωριό ΔρυάνισταΤα αποσπάσματα σπεύδουν. Και πάλι ο Γιαγκούλας θα α¬ρκεστεί να εκτελέσει μόνο τον επικεφαλής ανθυπομοίραρχο Γρηγο-ράτο.
Η πρόκληση κορυφώνεται με την επιστολή που αποστέλλουν προς τον ταγματάρχη Γαβριηλάκη, αστυνομικό διευθυντή Κατερίνης:
-Χθες έλαβε τόλμην ο κύριος ανθυπομοίραρχος Ν. Γρηγο-ρότος να έλθη να ξοντώση τον Γιογκούλον και την παρέαν του (...) Δεν άκογεν τι θα πει Γιογκούλας κοι γω δεν μπορώ να κατα¬λάβω τι κουτός άνθρωπος ήταν ο μακαρίτης. Λοιπόν κ. αστυνόμε της Αικατερίνης πες οε παρακαλώ θερμώς εις τους βγένοντες αποσπαοματαρεους της καταδιώξεος των ληοστών, γαλόνια ο Γιαγκούλας ευκόλως δεν τους δίδη. 'Οταν αυτοί Θέλουν να κολ¬ληθούν πλάκα τα γαλόνια από ειμένα. τους απολύω εγώ σφαίρες πλάκα αντί γαλόνια.
Αυτά έχω μόνο να οας γράψω κ. αστενόμε να σκοτώνω ανθρώ¬πους δεν επιθυμώ ποτές αλλά την στιγμήν όπου θέλουν οι κύριοι γαλονάδες να με σκοτώσουν να πάρουν γαλόνια από ειμένα τους δίνω κι εγώ σφαίρες αντί γαλόνια/...)».
ρέμα το ρέμα ρεματιά, στης Ελασσόνας τα χωριά μιο βοσκοπούλα έπλενε, Φώτη Γιαγκούλα έκραζε.
■Γεια και χαρά σου λυγερή. -Καλώς το Φώτη το ληστή, -
μην εχν' στρατιώτες στο χωριό, μην ειν" και το ευζωνικό;
-Μήτε στρατιώτες στο χωριό, μήτε και το ευζωνικό.
μόν' ένας βλάκας μοίραρχος κι ένας ανθυπομοίραρχος,
λένε θα σε σκοτώσουνε και θα σε βαλαντώαουνε.
•Αν έρθω βράδυ στο χωριό, θα τους σκοτώσω και τους δυο.
Μετά οπό αυτές τις ενέργειες η συμμορία θα αποφασίσει να αποσυρθεί για λίγους μήνες. Ο Παπαγεωργίου θα περάοει για λίγο στην Αλβανία αλλά ΰταν θα επιστρέψει θα σκοτωθεί μετά από προδοσία. Και ο Γιαγκούλας θα πέσει σε ενέδρα χωροφυλάκων στην οποία θα σκοτωθεί ο σύντροφος του Σκοτίδας Μετά από αυτές τις απώλειες, ο ΠαγκΟύλος θα επιδιώξει επαφή με την άλλη πλέον αξιόπιστη συμμορία της εποχής, αυτή του λήσταρχου Πόντου Μπαμπάνη που επίσης είχε να επίδειξε* πλούσια όραση, κυρίως στην περιοχή του Ολύμπου. Η συνάντηση θα γίνει τον Αύγουστο του '25 και πρώτη ενέργεια της συμμορίας θα είναι η απαγωγή των δυο αγοριών της πλούσιας οικογένειας Ράπτη που παραθέριζαν στον Ολυμπο.
Η συμμορία μαζί με τους ομήρους θα καταφύγει σε μια δυσπρόσιτη σπηλιά στην θέση Κόκκαλα και θα ζητήσει τρία εκατομμύρια Το καταφύγιο όμως θα προδοθεί από τον κτηνοτρόφο Γρηγόρη Γκόρτσο και αμέσως θα σχηματιστεί ένα επίλεκτο σώμα από εικοοιεφτά έμπειρους χωροφύλακες. Ολόκληρη την νύχτα της εικοστής Σεπτέμβρη θα αναρριχηθούν στον Ολυμπο και το ξημέρωμα Θα περικυκλώσουν την σπηλιά, θα ανοίξουν πυρ στις εννιά το πρωί όταν η συμμορία θα βγει από την σπηλιά για να φάει Η μάχη θα διαρκέσει για πολλές ώρες. Στις δύο το μεσημέρι ο Γιαγκούλας θα δεχτεί μια σφαίρα στην καρδιά Μια ώρα αργότερα θα χτυπηθεί στο κεφάλι ο Πάνιος Μπαμπάνης. Τελευταίος, στις πέντε το απόγευμα θα απόμεινα ο αδελφός του Λεωνίδας Μπαμπάνης, όπου όταν ιηα δει ότι τα πάντα έχουν τελειώσει, κατά τον νόμο των ληστών θα ειαελέοα τον ένα όμηρο ενώ στην προσπάθεια του να εκτελέσει τον δεύτερο θα συλληφθεί. Σιοεροδέσμιος θα δει τους χωροφύλακες να κόβουν το κεφάλι του αδελφού του και των συντρόφων του για να εισπράξουν ιην επικήρυξη
Με ένα σάλτο θα κυλήσει σιο βάθος της χαράδρας και θα αποδράσει αφήνονιας άναυδους τους διώκτες του. Τρία χρόνια αργότερα στις 15-2-'2Β. μαζί με τους συντρόφους του λήσταρχους Φορφόλια και Τυροδήμο στων οποίων την συμμορία είχε προσχωρήσει δεν θα διστάσει να στήσει μάχη μέσα στην πόλη της Κατερίνης για να εκτελέσει τον Γρηγόρη Γκόρτσο που είχε προδώσει το κρησφύγετο ιους.
Θα έχουν συμπληρωθεί εκατό χρόνια μιας ανταρσίας που ξεκινά με την ίδια την Ιδρυση του ελληνικού κράτους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου