ΜΟΛΔΑΒΙΚΗ ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ.....

 

Μολδαβική πολυπλοκότητα

από Georges Feltin-Tracol

Υπάρχει ένα κράτος στην Ανατολική Ευρώπη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει και όμως υπάρχει, ως αποτέλεσμα των τραγικών γελοιοτήτων της ιστορίας. Παλαιότερα αναφερόταν ως Βεσσαραβία από τον Μεσαίωνα έως το 1944, επειδή βρισκόταν στη δυτική όχθη του Δνείστερου, αυτό το έδαφος, πολυπόθητο με τη σειρά του από τη Ρωσία, την Οθωμανική Αυτοκρατορία και, αργότερα, τη Ρουμανία, ονομάζεται τώρα Μολδαβία, η οποία δεν πρέπει να συγχέεται με μια ομώνυμη ιστορική περιοχή, μία από τις μήτρες του ρουμανικού έθνους που εκτεινόταν από τα Ανατολικά Καρπάθια μέχρι τις όχθες του Prout. Με έκταση 33.700 km², αυτή η πρώην σοβιετική δημοκρατία, η φτωχότερη στην Ευρώπη, ως εκ τούτου ένα πολύ υψηλό επίπεδο μετανάστευσης, μοιράζεται 450 χιλιόμετρα συνόρων με τη Ρουμανία και κοινά σύνορα μήκους 940 χιλιομέτρων με την Ουκρανία.

Στο τέλος της μεσαιωνικής εποχής, η Βεσσαραβία έγινε υποτελής επαρχία της Υψηλής Πύλης. Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου του 1812 παραχώρησε την περιοχή μεταξύ του Προύθου και του Δνείστερου στη Ρωσική Αυτοκρατορία, η οποία ωστόσο παραχώρησε εδαφικά τμήματα υπέρ των Οθωμανών και των Ρουμάνων μετά τον Κριμαϊκό Πόλεμο στο δεύτερο μισό του^{δέκατου ένατου} αιώνα.

Η επαναστατική αναταραχή του 1917 στη Ρωσία είχε επιπτώσεις στη Βεσσαραβία. Εκτός από τη σύγκρουση μεταξύ μπολσεβίκων και αντεπαναστατών, οι Βεσσαραβιανοί χωρίστηκαν επίσης μεταξύ μερικών αυτονομιστών, υποστηρικτών της παραμονής στη Ρωσία, υποστηρικτών της ένταξης στην Ουκρανία και πρωταθλητών της ένωσης με τη Ρουμανία, επειδή οι Βεσσαραβιανοί και οι Ρουμάνοι μιλούσαν την ίδια λατινική γλώσσα, τη ρουμανική. Στις 27 Μαρτίου 1918, η Εθνοσυνέλευση της Βεσσαραβίας ανακήρυξε ανεξαρτησία. Στις 9 Απριλίου 1991, η ίδια συνέλευση ζήτησε στρατιωτική επέμβαση από το Βουκουρέστι και ενέκρινε την ένωση της Βεσσαραβίας με τη Ρουμανία. Οι νικητές Σύμμαχοι επικύρωσαν αυτό το τετελεσμένο γεγονός στις 28 Οκτωβρίου 1920, παρά τις διαμαρτυρίες της μπολσεβίκικης Ρωσίας και την άρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής να εγκρίνουν αυτή την προσάρτηση. Η ρουμανική Βεσσαραβία είναι οργανωμένη σε εννέα τμήματα. Σε απάντηση, τον Οκτώβριο του 1924, η Μόσχα ίδρυσε την Αυτόνομη Δημοκρατία της Μολδαβίας εντός της Ουκρανικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, που βρίσκεται στην ανατολική όχθη του Δνείστερου. Ως συνέπεια του γερμανοσοβιετικού συμφώνου μη επίθεσης της 23ης Αυγούστου 1939, η ΕΣΣΔ εξέδωσε τελεσίγραφο τον Ιούνιο του 1940 στο Βουκουρέστι για να απαιτήσει τη Βεσσαραβία και τη Βόρεια Βουκοβίνα. Όλη η Βεσσαραβία τέθηκε υπό σοβιετική κηδεμονία. Αλλά η Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα στις 22 Ιουνίου 1941 επέτρεψε στη Ρουμανία, σύμμαχο του Άξονα, να ανακαταλάβει τα χαμένα εδάφη και να προχωρήσει μέχρι την Οδησσό. Η γερμανική ήττα το 1945 έδωσε τη Βεσσαραβία πίσω στην ΕΣΣΔ, η οποία ίδρυσε τη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μολδαβίας. Η Μόσχα έσπευσε να εγκαταστήσει ρωσόφωνους και ουκρανικούς πληθυσμούς εκεί και επέβαλε σοσιαλιστική πολιτική. Για παράδειγμα, η μολδαβική είναι μια ρωσοποιημένη ρουμανική γλώσσα γραμμένη στο κυριλλικό αλφάβητο.

Η μολδαβική σοβιετική κοινωνία έγινε τότε σύνθετη. Η απογραφή του 2014 δείχνει 81% ρουμανόφωνους Μολδαβούς, 6,5% Ουκρανούς, 4,5% Γκαγκαούζους, 4% Ρώσους και 2% Βούλγαρους. Οι Γκαγκαούζοι είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί πιστοί στο Πατριαρχείο Μόσχας και μιλούν τουρκικά στο λατινικό αλφάβητο.

Η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Μολδαβίας στις 27 Αυγούστου 1991 αποκρυστάλλωσε τις εθνοτικές εντάσεις. Πράγματι, οι μολδαβοί ηγέτες φιλοδοξούσαν να ενταχθούν στη Ρουμανία, η οποία μόλις είχε χειραφετηθεί υπό περισσότερο από αμφίβολες συνθήκες εθνικοκομμουνιστικής κηδεμονίας. Ωστόσο, οι μη ρουμανόφωνοι απορρίπτουν αυτή την προοπτική ευνοώντας δύο εδαφικές αποσχίσεις. Ρωσόφωνοι και Ουκρανοί δημιούργησαν την Υπερδνειστερία, ένα κράτος-φάντασμα που διατήρησε τα χαρακτηριστικά του σοβιετισμού και όπου στάθμευαν 1500 Ρώσοι στρατιώτες. Οι Γκαγκαούζοι προσπάθησαν να διαχωριστούν από τη μολδαβική ομάδα, ακόμη και αν αυτό σήμαινε τη δημιουργία θυλάκων συνδεδεμένων με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Εάν η περίπτωση της Υπερδνειστερίας είναι ένα παράδειγμα παγωμένης σύγκρουσης, η κοινότητα των Γκαγκαούζων απέκτησε τελικά το καθεστώς αυτόνομης δημοκρατίας (πρωτεύουσα: Komrat) αποτελούμενη από τέσσερα μη συνεχόμενα εδάφη ομαδοποιημένα σε τρεις διοικητικές περιφέρειες.

Εκτός από αυτές τις περισσότερο ή λιγότερο λανθάνουσες εθνο-πολιτικές εντάσεις, υπάρχουν γεωπολιτικές εντάσεις μεταξύ ενός μάλλον έντονου ρωσικού τροπισμού μεταξύ των γλωσσικών μειονοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των Γκαγκαούζων, και της ισχυρής δυτικής έλξης (ψευδο-Ευρωπαϊκή Ένωση, ηγεμονία των Γιάνκηδων και μεγάλος ευρωατλαντικός χώρος) μεταξύ των ρουμανόφωνων μολδαβικών ελίτ. Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε τις βίαιες ίντριγκες μεταξύ των διαφόρων τοπικών ολιγαρχών. Μεταξύ αυτών είναι ο Vladimir Plahotniuc, που κατηγορείται για υπεξαίρεση ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων και διαφθορά ολόκληρης της πολιτικής τάξης ή του αντιπάλου του, Ilan Shor (φωτογραφία). Γεννημένος το 1987 στο Τελ Αβίβ – Γιάφα του Ισραήλ, είναι Ισραηλινός-Μολδαβός αλλά και Ρώσος τραπεζίτης που ασχολείται με την πολιτική. Χτυπημένος με προσωπικές κυρώσεις από την Ουάσιγκτον τον Οκτώβριο του 2022, στη συνέχεια από την ψευδο-Ευρωπαϊκή Ένωση το 2023, διέφυγε στη Ρωσία το 2019 από όπου ηγήθηκε του δικού του πολιτικού κινήματος, του κόμματος Shor, το οποίο έθεσε σε κατάσταση λειτουργίας για τις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές.

Αυτή η μακρά πολιτικο-ιστορική παρέκβαση ήταν απαραίτητη για την κατανόηση της τρέχουσας πολιτικής κατάστασης. Στις 20 Οκτωβρίου του περασμένου έτους η Μολδαβία διοργάνωσε διπλή εκλογική αναμέτρηση την ίδια ημέρα, δηλαδή τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών και ένα δημοψήφισμα για τη συμπερίληψη στο σύνταγμα με τη μορφή τίτλου V και άρθρου 140 του στόχου της ένταξης στη λεγόμενη Ευρωπαϊκή Ένωση εν αναμονή της ένταξης στο ΝΑΤΟ παρά την ουδετερότητα που κατοχυρώνεται στο ίδιο σύνταγμα. Παρά το ποσοστό αποχής 48,32%, το δημοψήφισμα επικυρώθηκε καθώς κινητοποίησε περισσότερο από το ένα τρίτο των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων. Το «ναι» κέρδισε με 50,39% χάρη στην ψήφο των αποδήμων. Η ελκυστικότητα της ΕΕ μειώνεται σημαντικά μεταξύ των πληθυσμών που έχουν παραμείνει συντηρητικοί.

Το δεύτερο «κρύο ντους» αφορά τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών. Δυτικοί σχολιαστές στοιχημάτιζαν και μιλούσαν για την επανεκλογή της απερχόμενης προέδρου Μάια Σάντου στον πρώτο γύρο. Πατάτρας! Ο πρώην πρωθυπουργός για λιγότερο από έξι μήνες το 2019 κέρδισε 42,45%. Κατεβαίνει στον δεύτερο γύρο χωρίς μεγάλα αποθέματα ψήφων. Ο αντίπαλός του ρωσικής καταγωγής Γκαγκαούζων και κάτοχος ρουμανικής υπηκοότητας, Alexandre Stoianoglo, υποψήφιος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Δημοκρατίας της Μολδαβίας, κέρδισε 25,98%. Θα μπορούσε να επωφεληθεί από τη μεταφορά των ψήφων των άλλων υποψηφίων, ιδίως του συντηρητικού επιχειρηματία Renato Usatîi (13,79%) και της Irina Vlah (5,38%), κυβερνήτη της Γκαγκαουζίας μεταξύ 2015 και 2023.

Οι μολδαβικές εκλογές αποτελούν αντικείμενο κυβερνητικής συνωμοσιολογικής ερμηνείας. Ο απερχόμενος πρόεδρος κατηγορεί τη Μόσχα ότι αγόρασε 150.000 μολδαβικές ψήφους. Αλλά πώς μπορούμε να εξηγήσουμε ένα τόσο υψηλό ποσοστό αποχής (48,42%); Στη Δύση, το μιντιακό σύστημα πνευματικής απασχόλησης επιμένει στον φιλορωσικό χαρακτήρα του Alexander Stoianoglo. Ο πρώην γενικός εισαγγελέας είναι τόσο θυμωμένος που καταδίκασε την εισβολή στην Ουκρανία και την προσάρτηση της Κριμαίας. Επιπλέον, η κόρη του εργάζεται ή εργαζόταν μέχρι πρόσφατα στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη Φρανκφούρτη. Οι πιο ενημερωμένοι γνωρίζουν ότι η ΕΚΤ είναι ένα άντρο πρακτόρων υπό τις διαταγές του Κρεμλίνου...

Όπως και άλλες κρατικές ομάδες στην Κεντρική, Βαλκανική και Ανατολική Ευρώπη, η Μολδαβία είναι μια πολύ περίπλοκη περίπτωση. Χωρίς στρατηγικούς φυσικούς πόρους ζωτικής σημασίας για τις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου, οι διάφορες επιρροές που παίζουν ρόλο αποδεικνύουν την υπεροχή της πολιτικής έναντι της οικονομίας.

GF-Τ

• "Vigie d'un monde en boil", n° 131, που δημοσιεύθηκε στο διαδίκτυο στις 29 Οκτωβρίου 2024 στο Radio Méridien Zéro.