Η στρατηγική τραγωδία της ευρωπαϊκής παγκοσμιοποίησης

 

Μικαέλα Κωνσταντίνη*

Ο υβριδικός πόλεμος που προώθησε η ευρωπαϊκή παγκοσμιοποίηση ως πυλώνα της εξουσίας της καταρρέει μέσα από το ίδιο το σχέδιο και το μοντέλο.

Η ευρωπαϊκή παγκοσμιοποίηση αντιμετωπίζει μια στρατηγική παρακμή και μια παρακμή επιβίωσης, που αποδεικνύεται από την απώλεια του υβριδικού πολέμου στα δύο πιο κρίσιμα μέτωπά της: την αντιπαράθεση κατά της Ρωσίας από τη μία πλευρά και τη διαμάχη κατά του Ντόναλντ Τραμπ από την άλλη. Στην PIA Global επισημαίνουμε ότι ο πόλεμος δι' αντιπροσώπων στην Ουκρανία είναι η ραχοκοκαλιά του ευρωπαϊκού παγκοσμιοποιημένου σχεδίου, η μηχανή που συντηρεί ένα μοντέλο που χαρακτηρίζεται από μιλιταρισμό και οξυμένη πολεμοκαπηλεία.

Αυτή η αναγκαστική υποστήριξη για τη διαιώνιση του πολέμου έχει οδηγήσει σε εμβάθυνση της κρίσης του ίδιου του παγκοσμιοποιημένου σχεδίου: μια κρίση που παρασύρει τα ευρωπαϊκά κράτη στο εσωτερικό τους, διαβρώνει την περιφερειακή ενότητα, διαβρώνει τη νομιμότητα των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και εκτοπίζει την Ευρώπη ως σχετικό παράγοντα στη νέα παγκόσμια σκακιέρα. Με άλλα λόγια: η ευρωπαϊκή παγκοσμιοποίηση χάνει τον υβριδικό πόλεμο που η ίδια ξεκίνησε και στοιχημάτισε να ηγηθεί.

Η Ουκρανία, η υποστήριξη δι' αντιπροσώπων και η αποκαλυπτόμενη ήττα

Η διατήρηση ενεργών εντάσεων στην Ουκρανία ήταν, ακόμη και πριν από την Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση (SMO), απόλυτη προτεραιότητα. Οι ευρωπαϊκές πολεμοκάπηλες ελίτ μποϊκοτάρουν συστηματικά κάθε προσπάθεια συμφωνίας ή διαπραγμάτευσης: από τη μη συμμόρφωση με τις Συμφωνίες του Μινσκ μέχρι την παρεμπόδιση των διαλόγων στους οποίους δεν συμμετείχε καν, λόγω της φήμης της ότι εμποδίζει την πρόοδο ή επιβάλλει μη ρεαλιστικούς όρους.

Το πιο πρόσφατο επεισόδιο εξέθεσε έντονα την απελπισία αυτού του ευρωπαϊκού μπλοκ: την αντίδραση στη συμφωνία των 28 σημείων που προώθησε (διάβαζε επιβλήθηκε) ο Ντόναλντ Τραμπ. Η ευρωπαϊκή παγκοσμιοποίηση απάντησε με άμεση απόρριψη, χωρίς συζήτηση, χωρίς αξιολόγηση του τρέχοντος στρατιωτικού σεναρίου και χωρίς να λάβει υπόψη την εσωτερική πολιτική κατάρρευση που διέρχεται η Ουκρανία, ιδιαίτερα τον κύριο σημείο αναφοράς και τον πρωταγωνιστή της: τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τον στενό του κύκλο.

Τόσο η πρόταση των 29 σημείων του Τραμπ όσο και η απόρριψη της παγκοσμιοποίησης δεν είναι τυχαίες. Έρχεται ταυτόχρονα με το μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς της χώρας, το οποίο αφήνει τον Ζελένσκι εντελώς ευάλωτο και καταρρέει τρεις βασικούς πυλώνες του ευρωπαϊκού λόγου:

1. την εικαζόμενη δημοκρατική αξιοπιστία της ουκρανικής κυβέρνησης,
2. διαφάνεια στη χρήση της οικονομικής βοήθειας,
3. το αφήγημα ότι η Ουκρανία είναι έτοιμη να ενταχθεί στην ΕΕ.

Σε αυτό προστίθεται ένα κρίσιμο γεγονός: Η Energoatom είναι ενσωματωμένη στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Η διαφθορά τους έχει άμεσο αντίκτυπο στην ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ.

Ταυτόχρονα, η Ρωσία διατηρεί το πλεονέκτημα στο πεδίο της μάχης, μειώνοντας τον διαπραγματευτικό χώρο του Κιέβου και της Ευρώπης. Αντιμέτωπη με αυτό το σενάριο, η απάντηση της παγκοσμιοποίησης ήταν αυτόματη και προβλέψιμη: περισσότερη στρατιωτικοποίηση, περισσότερη κλιμάκωση και περισσότερο χρέος.

Η ευρωπαϊκή αντίδραση στη συμφωνία που επέβαλε ο Τραμπ μπορεί να διαταχθεί σε διάφορους άξονες:

1. Εσωτερική στρατιωτικοποίηση και επαναδραστηριοποίηση της πολεμικής οικονομίας

Η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία ανοίγουν εκ νέου τη συζήτηση για τη στρατιωτική θητεία.

Η Γερμανία και η Γαλλία, με το επιχείρημα της «στρατηγικής αυτονομίας», επιδιώκουν να επανενεργοποιήσουν τις στρατιωτικές τους βιομηχανίες και να επιβιώσουν από την οικονομική κρίση, για την οποία πρέπει να διατηρήσουν το κλίμα απειλής και μόνιμου εχθρού. Η Γερμανία συζητά ένα φιλόδοξο σχέδιο για την ενίσχυση του στρατού και, τις τελευταίες εβδομάδες, ζήτησε εθελοντική στρατιωτική θητεία, ενώ η Γαλλία εξετάζει 10 μήνες υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας.

Η Ιταλία συζητά επίσης το ενδεχόμενο να συμπεριλάβει κάποια μορφή στρατιωτικής θητείας, με τον υπουργό Crosetto να παραδέχεται την ανάγκη προβληματισμού σχετικά με τον αριθμό των ενόπλων δυνάμεων και μια αναπτυσσόμενη «εφεδρεία» σε περίπτωση κρίσης.

Εν τω μεταξύ, η πίεση για αύξηση των στρατιωτικών δαπανών εντάθηκε: το ΝΑΤΟ απαιτεί τουλάχιστον 2%, ενώ ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε ήδη απαιτεί ανοιχτά το 5% του ΑΕΠ για την άμυνα, σε ένα πλαίσιο όπου οι ευρωπαϊκές οικονομίες βρίσκονται σε ύφεση ή στασιμότητα.

Ταυτόχρονα, αυξάνονται οι κατηγορίες για ψευδείς σημαίες και μυστικές επιχειρήσεις στις χώρες της Βαλτικής και την Πολωνία, ειδικά στα σύνορα με τη Λευκορωσία, που χρησιμοποιούνται ως εργαλείο πίεσης για να δικαιολογήσουν μεγαλύτερη στρατιωτική παρουσία και νέες δυνατότητες ταχείας αντίδρασης. Η ρωσική SVR κατηγόρησε επίσης τη Γαλλία ότι έστειλε στρατιωτικό προσωπικό στην Ουκρανία.

2. Στρατιωτικές υποδομές και επιχειρήσεις

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε μέτρα για τη μετάβαση προς ένα «στρατιωτικό Σένγκεν» που μειώνει τους χρόνους άδειας και διευκολύνει τη μετακίνηση στρατευμάτων και στρατιωτικών υποδομών εντός της Ευρώπης. Ένα άμεσο νεύμα στο βιομηχανικό-στρατιωτικό λόμπι.

Στις 19 Νοεμβρίου, σε δελτίο Τύπου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε μια νέα δέσμη μέτρων για τη μετάβαση προς την οικοδόμηση ενός «στρατιωτικού Σένγκεν», που συνδέεται με τον μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας. Ο πρώτος στόχος είναι να μειωθούν οι προθεσμίες για τις άδειες και να απλουστευθούν οι διαδικασίες διέλευσης των συνόρων από στρατιώτες της ΕΕ.

Οι Βρυξέλλες ενέκριναν το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας (EDIP), το οποίο προικίστηκε με 1.500 εκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2025-2027. Το σχέδιο επιδιώκει να εδραιώσει ένα στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα της ΕΕ, με 300 εκατομμύρια να κατευθύνονται απευθείας στην Ουκρανία και τη δυνατότητα ανακατεύθυνσης αχρησιμοποίητων κεφαλαίων σε άλλα στρατιωτικά έργα. Στρατηγικός στόχος είναι η δημιουργία μιας ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανικής βάσης ικανής να διατηρήσει μακροπρόθεσμα μια «πολεμική οικονομία».

Επιπλέον, η κατασκευή νέων αρχιτεκτονικών ασφαλείας στοχεύει στη μόνιμη ενίσχυση της ανατολικής πλευράς:

• την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την άμυνα των δρόνων,
• το έργο «Επιτήρηση της Ανατολικής Πτέρυγας» / Eastern Sentinel,
• η ασπίδα Anti-Drone,
• και το Σχέδιο Δράσης για την Ευρωπαϊκή Διαστημική Ασπίδα, το οποίο στρατιωτικοποιεί τη διαστημική κυριαρχία ως άμεση επέκταση του ΝΑΤΟ.

3. Συνασπισμός των προθύμων

Ο «Συνασπισμός των Προθύμων» αντέδρασε στο σχέδιο του Τραμπ με έντονη απόρριψη, θεωρώντας το ως αναγκαστική συνθηκολόγηση. Αντίθετα, προωθούν τη συνέχεια της στρατιωτικής υποστήριξης και τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής αποτρεπτικής δύναμης, επιβεβαιώνοντας τη στρατιωτική υποστήριξη και την ανάγκη για εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία.

Μετά την τηλεδιάσκεψη του Συνασπισμού, ο Μακρόν επιβεβαίωσε ότι η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, τα δύο κύρια μέλη, θα δημιουργήσουν μια ομάδα εργασίας για τον συντονισμό των εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία, με τη συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών, και ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα εργαστούν για την παροχή συνεχούς οικονομικής στήριξης.

Από την άλλη, τα σημεία συμφωνίας που απορρίφθηκαν από την ΕΕ και τον Ζελένσκι συνοψίζονται σε μια πρόταση 24 σημείων που απαιτεί αδύνατους όρους:

• σύνορα πριν από το 2014,
• ένταξη στο ΝΑΤΟ,
• ευρωπαϊκά στρατεύματα στο ουκρανικό έδαφος,
• κατάπαυση του πυρός χωρίς εδαφική ανταλλαγή.

Από τη μία πλευρά, ο συνασπισμός των προθύμων προωθεί τη συνέχεια της στρατιωτικής υποστήριξης και τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής αποτρεπτικής δύναμης για την αντιμετώπιση της παράδοσης που υπονοείται στην πρόταση Τραμπ, ενώ η ΕΕ προτείνει ένα αντισχέδιο που έχει σχεδιαστεί για να μην πετύχει.

4. Στρατιωτικές ασκήσεις μεγάλης κλίμακας

Το περασμένο έτος κυριαρχήθηκε από τους μεγαλύτερους ελιγμούς του ΝΑΤΟ από τον Ψυχρό Πόλεμο, οι οποίοι ήταν το επίκεντρο της εντατικοποίησης της παγκοσμιοποιημένης πολεμοκαπηλείας. Ξεχωρίζουν οι στρατιωτικές ασκήσεις:

• Ακλόνητος αμυντικός 2024
• Defender Europe 25 (Ταχεία και άμεση αντίδραση)
• Quadriga 2025
• Ακλόνητο βελάκι 2025
• Ασπίδα της Θάλασσας 25
• Αεράκι 2024.

Η Steadfast Defender 2024 ήταν η μεγαλύτερη άσκηση του ΝΑΤΟ από το 1988 (περισσότεροι από 90.000 στρατιώτες), κάνοντας πρόβες για την ανάπτυξη τεράστιων ενισχύσεων από τη Βόρεια Αμερική στην ανατολική πλευρά (χώρες της Βαλτικής, Πολωνία, Ρουμανία) για την αντιμετώπιση μιας προσομοίωσης ρωσικής εισβολής. Defender Europe 25 και οι φάσεις Swift Response 25 (SR25) και Immediate Response 25 (IR25), επικεντρώθηκαν στην ταχεία ανάπτυξη και τη διαλειτουργικότητα στην ανατολική πλευρά. Ελιγμοί στη Μαύρη Θάλασσα (Sea Shield 25 και Breeze 2024), ναυτικές ασκήσεις, με επικεφαλής τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, που καταδεικνύουν τη μετατροπή αυτών των χωρών σε αιχμή του δόρατος του ΝΑΤΟ σε μια κρίσιμη περιοχή.

Όλες αυτές οι ασκήσεις δεν είναι μόνο ρουτίνας, αλλά είναι μια άμεση απάντηση κατά της Ρωσίας, με επίκεντρο την Ανατολική Ευρώπη. Σχεδόν όλα λαμβάνουν χώρα σε χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία ή τη Λευκορωσία, τις χώρες της Βαλτικής, την Πολωνία, τη Ρουμανία ή στα νέα σκανδιναβικά μέλη, τη Φινλανδία και τη Σουηδία. Επιπλέον, τα σενάρια έχουν σχεδιαστεί ρητά για να προβάρουν την άμυνα ενάντια σε έναν «κοντινό αντίπαλο», δηλαδή τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης στρατευμάτων, της υλικοτεχνικής μετακίνησης βαρέως εξοπλισμού και της αντίδρασης σε πολλαπλούς τομείς (ξηρά, θάλασσα, αέρας, κυβερνοχώρος).

Θα πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι παράλληλα με αυτές τις ασκήσεις που προσομοιώνουν έναν πόλεμο κατά της Ρωσίας, το ΝΑΤΟ χτίζει στη Ρουμανία (Κωνστάντζα) τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση στην Ευρώπη, με χωρητικότητα 10.000 στρατιωτών, ένα σαφές σημάδι της μακροπρόθεσμης δέσμευσης για τη στρατιωτικοποίηση της ανατολικής πλευράς που βλέπει στη Μαύρη Θάλασσα.

5. Κλιμάκωση της στρατιωτικής ρητορικής και δόγματος

Η κλιμάκωση του λόγου αποκρυσταλλώθηκε με τις δηλώσεις του επικεφαλής της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ, ναυάρχου Giuseppe Cavo Dragone, ο οποίος δήλωσε στους Financial Times ότι το ΝΑΤΟ αξιολογεί προληπτικές ενέργειες κατά της Ρωσίας με το επιχείρημα της «άμυνας έναντι υβριδικών επιθέσεων».

Σύμφωνα με τον Ιταλό ναύαρχο, το «προληπτικό χτύπημα» μπορεί να θεωρηθεί «αμυντική ενέργεια». «Ωστόσο, αυτό υπερβαίνει τον συνηθισμένο τρόπο σκέψης και δράσης μας», παρατήρησε. «Ίσως θα έπρεπε να ενεργήσουμε πιο επιθετικά από τον αντίπαλό μας. Οι ερωτήσεις αναφέρονται στο νομικό πλαίσιο, στη δικαιοδοσία: ποιος θα το κάνει;» πρόσθεσε.

Η νέα Αμυντική Ετοιμότητα 2030 της Ευρωπαϊκής Ένωσης λειτουργεί ως το δομικό κομμάτι που επιτρέπει την υλοποίηση αυτής της δογματικής κλιμάκωσης. Ενώ το ΝΑΤΟ κινείται προς μια ανοιχτά επιθετική ρητορική, οι Βρυξέλλες αναπτύσσουν ένα σχέδιο για την αναδιοργάνωση της ευρωπαϊκής οικονομίας με όρους μόνιμης πολεμικής προετοιμασίας. Το έγγραφο προτείνει τη διασφάλιση των στρατιωτικών αλυσίδων εφοδιασμού, την ενίσχυση της κινητικότητας των στρατευμάτων εντός της ευρωπαϊκής επικράτειας, την εδραίωση στρατηγικών αποθεμάτων και την επέκταση της βιομηχανικής ικανότητας για τη διατήρηση παρατεταμένων συγκρούσεων. Στην πράξη, το Readiness 2030 μετατρέπει το αφήγημα της στρατηγικής αυτονομίας σε ένα πλαίσιο μιας συγκεκαλυμμένης πολεμικής οικονομίας, όπου η ΕΕ αναλαμβάνει το ρόλο της υλικοτεχνικής, βιομηχανικής και οικονομικής υποστήριξης για το στρατιωτικό δόγμα που ορίζει το ΝΑΤΟ.

6. Χρηματοδότηση υπό πίεση και «παράνομη» χρήση δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων

Τις ίδιες ημέρες που ανακοινώθηκε η υπόθεση διαφθοράς στην Ουκρανία, η φον ντερ Λάιεν έστειλε επείγουσα επιστολή στα κράτη μέλη ζητώντας μια λύση για τη χρηματοδότηση των 135.000 εκατομμυρίων ευρώ που χρειάζεται η Ουκρανία μεταξύ 2025 και 2027. Προτείνει τρεις επιλογές:

1. διμερείς συνεισφορές,
2. Ευρωπαϊκό κοινό χρέος,
3. δάνεια που εξασφαλίζονται με δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.

Στις 3 Δεκεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε στα κράτη μέλη το σχέδιο Αμυντικής Ετοιμότητας 2030, το οποίο επιδιώκει να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για την Ουκρανία για την περίοδο 2026-2027 και να αναδιατάξει τις βιομηχανικές και στρατιωτικές προτεραιότητες του μπλοκ. Το προσχέδιο ενεργοποιεί εκ νέου την επιλογή κατάσχεσης παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ή χρήσης των οικονομικών τους κερδών για τη δημιουργία δανειακού ταμείου για το Κίεβο. Αν και αυτός ο μηχανισμός θα μπορούσε να εγκριθεί με ειδική πλειοψηφία, αντιμετωπίζει εσωτερικές αντιρρήσεις: το Βέλγιο έχει σταματήσει βασικές συζητήσεις και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προειδοποίησε ότι η πράξη θα μπορούσε να παραβιάσει την απαγόρευση της νομισματικής χρηματοδότησης, θέτοντας σε κίνδυνο την εντολή του και τη νομική σταθερότητα του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Η ΕΚΤ δήλωσε ότι «η πρόταση της EC παραβιάζει την εντολή της», αναφέρουν οι FT επικαλούμενοι τους συνομιλητές τους. Δήλωσαν ότι η πρόταση της EC «ισοδυναμεί με την παροχή άμεσης χρηματοδότησης στις κυβερνήσεις, καθώς η κεντρική τράπεζα θα κάλυπτε τις οικονομικές υποχρεώσεις των κρατών μελών». Αυτή η πρακτική, γνωστή ως «νομισματική χρηματοδότηση», απαγορεύεται από τις συνθήκες της ΕΕ καθώς οδηγεί σε υψηλό πληθωρισμό και απώλεια εμπιστοσύνης στην κεντρική τράπεζα, σημειώνει το δημοσίευμα.

7. Συνέχιση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας

Παρόλο που η ζημιά στην Ευρώπη ήταν μεγαλύτερη από ό,τι στη Μόσχα, η ΕΕ εντείνει τις ενεργειακές κυρώσεις.

Καθώς η ευρωπαϊκή παγκοσμιοποίηση αντιδρά με περισσότερη πολεμοκαπηλεία, ο Πούτιν προειδοποιεί ότι αν η Ευρώπη θέλει να ξεκινήσει πόλεμο, η Ρωσία είναι έτοιμη, αλλά ότι δεν θα ήταν ένας «χειρουργικός» πόλεμος όπως ο ουκρανικός. Σε αυτό, ούτε η φον ντερ Λάιεν ούτε ο Ρούτε ο Ρούτε αντέδρασαν με μια σταθερή στάση που να απαντά άμεσα στην απειλή. Ο Ρούτε περιορίστηκε σε ειρωνικά σχόλια και ζήτησε αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ, ενώ η φον ντερ Λάιεν επέμεινε στην ανάγκη για ευρωπαϊκή ετοιμότητα και αποτροπή.

Η πιθανή συμφωνία για τον «τερματισμό» του πολέμου στην Ουκρανία που προώθησε και επέβαλε ο Ντόναλντ Τραμπ είναι η πιο πειστική απόδειξη της αποτυχίας της πολεμοκάπηλης παγκοσμιοποίησης που κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική τα τελευταία χρόνια. Εάν ο πόλεμος τελειώσει με αμερικανικό σχέδιο, ειδικά στα χέρια του Τραμπ χωρίς καμία διαβούλευση με τους Ευρωπαίους, η στρατηγική ισορροπία είναι αδιαμφισβήτητη: το ΝΑΤΟ ηττάται στον δικό του πόλεμο δι' αντιπροσώπων και η Ευρωπαϊκή Ένωση εμφανίζεται ως μια δομή ανίκανη να αντέξει τις συνέπειες των δικών της αποφάσεων.

Το σιωπηρό ερώτημα μπροστά σε ένα σενάριο πιθανού τερματισμού του ουκρανικού πολέμου στα χέρια του Τραμπ είναι: θα μπορούσε αυτή η συμφωνία να σημαίνει την αρχή της διάλυσης της ΕΕ και του ΝΑΤΟ;

Κρίση του ευρωπαϊκού φιλελεύθερου παγκοσμιοποιητικού μοντέλου

Η πολιτική-θεσμική αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Ένωσης διέρχεται βαθιά κρίση. Τα σκάνδαλα διαφθοράς, η απώλεια κοινωνικής νομιμότητας και η αδυναμία οικοδόμησης εσωτερικής συναίνεσης έχουν διαβρώσει την εξουσία των Βρυξελλών. Ταυτόχρονα, η άρχουσα ελίτ, δηλαδή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και οι κύριες δυνάμεις, η Γαλλία και η Γερμανία, καθώς και το Ηνωμένο Βασίλειο, έχει γίνει μια από τις πιο ενεργές φωνές υπέρ της στρατιωτικοποίησης, ποντάροντας σε όλο και πιο συγκεντρωτικές και λιγότερο δημοκρατικές αποφάσεις. Το καθεστώς κυρώσεων κατά της Ρωσίας κατέληξε να εκθέσει τις δικές του αντιφάσεις: αντί να αποδυναμώσει αποφασιστικά τη Μόσχα, επέβαλε πολύ μεγαλύτερο και βαθύτερο οικονομικό και στρατηγικό κόστος στα ευρωπαϊκά κράτη.

Οι εσωτερικές διαμάχες άνοιξαν χώρο για δυνάμεις της αντιπολίτευσης διαφορετικών ειδών. Σε διάφορες εθνικές εκλογές, τα κόμματα που απορρίπτουν την πολεμοκάπηλη ατζέντα και την αυτόματη ευθυγράμμιση με την Ουάσιγκτον έχουν κερδίσει έδαφος. Συνήθως ομαδοποιούνται κάτω από ετικέτες «κυριαρχίας» ή «εθνικισμού», με προγράμματα που ταλαντεύονται μεταξύ έντονα ξενοφοβικών οραμάτων και λόγων που επικαλούνται έναν γεωπολιτικό πραγματισμό προσανατολισμένο στον πολυπολικό κόσμο. Αυτό το ετερογενές τόξο έχει επίσης λάβει ρητή υποστήριξη από τους τομείς του Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες, γεγονός που δείχνει ότι οι ΗΠΑ αναπτύσσουν τον υπερμάταιο πόλεμό τους σε πολλά μέτωπα: όπως τόνισε ο τότε υποψήφιος αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, JD Vance, «ο εχθρός δεν είναι η Ρωσία. η απειλή είναι εντός της Ευρώπης».

Η επιταχυνόμενη διακοπή των ενεργειακών, οικονομικών, πολιτικών και όλων των τομέων δεσμών με τη Μόσχα εδραίωσε τη διαρθρωτική εξάρτηση της Ευρώπης από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Με την κυβέρνηση Μπάιντεν αυτό συγκαλύφθηκε κάτω από τη ρητορική του «κοινού μετώπου». Με τον Τραμπ είναι ρητό και συναλλακτικό: η Ευρώπη «πρέπει να πληρώσει» για την ασφάλειά της. Το αποτέλεσμα ήταν μια διαδικασία στρατηγικής υποταγής: μαζικές αγορές ακριβότερης και ρυπογόνου ενέργειας και αυξημένες αγορές αμερικανικών εξοπλισμών, δασμολογικές συμφωνίες που διαπραγματεύτηκαν υπό δυσμενείς συνθήκες και οπισθοδρόμηση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής αυτονομίας.

Οι δύο δυνάμεις που ενσάρκωσαν ιστορικά το παγκοσμιοποιητικό-φιλελεύθερο σχέδιο, η Γερμανία και η Γαλλία, βρίσκονται σε πλήρη παρακμή. Στη Γερμανία, οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας, το σαμποτάζ του Nord Stream και οι επιθετικές βιομηχανικές πολιτικές των ΗΠΑ (IRA, Chips Act) κατέστρεψαν τα θεμέλια του εξαγωγικού της μοντέλου που βασίζεται στη φθηνή ενέργεια και την ανταγωνιστική παραγωγή. Η χώρα αντιμετωπίζει αποβιομηχάνιση, ύφεση, πολιτικό ρήγμα, την άνοδο του AfD και μια ατζέντα «πολεμικής οικονομίας» που περιλαμβάνει νομικές μεταρρυθμίσεις, αυξημένες αμυντικές δαπάνες και τώρα ακόμη και την κλήση για εθελοντική στρατιωτική θητεία. Όλα αυτά ασκούν ακραία πίεση στον ήδη αποδυναμωμένο κυβερνητικό συνασπισμό.

Στη Γαλλία, η κρίση υπέβοσκε εδώ και πολύ καιρό. Ο αποκλεισμός του Παρισιού από το σύμφωνο AUKUS ήταν ένα άμεσο πλήγμα για την προβολή του στον Ινδο-Ειρηνικό και τη στρατιωτική βιομηχανία του. Ο Μακρόν, ο οποίος είχε διαγνώσει τον «εγκεφαλικό θάνατο του ΝΑΤΟ», κατέληξε να αποσυρθεί σε μια πολεμοκάπηλη γραμμή που εξαρτάται από την Ουάσιγκτον. Στη διάβρωση του στρατηγικού του περιθωρίου προστέθηκε η κατάρρευση της γαλλικής επιρροής στην Αφρική, όπου οι διαδικασίες κυριαρχίας του Σαχέλ έδιωξαν το Παρίσι και επαναδιαπραγματεύτηκαν, με κυρίαρχους και αντιαποικιακούς όρους, τους όρους πρόσβασης σε βασικούς πόρους όπως το ουράνιο και ο χρυσός, ενώ αναπτύχθηκαν πολιτικές για τη διάλυση της νομισματικής και χρηματοπιστωτικής εξάρτησης που εξαρτάται από τη Γαλλία. Ταυτόχρονα, η εσωτερική πολιτική κλιμακώθηκε: μαζικές διαμαρτυρίες, κοινοβουλευτικές απορρίψεις, πέντε πεσμένες κυβερνήσεις και το κάλεσμα για πρόωρες εκλογές αντικατοπτρίζουν την αποσύνθεση του μπλοκ του Μακρόν.

Σε αυτό το σενάριο, η ευρωπαϊκή παγκοσμιοποιητική ελίτ επιμένει να απεικονίζει τη Ρωσία ως τον απόλυτο εχθρό. Αλλά η στρατηγική δυναμική δείχνει κάτι πιο περίπλοκο: η Ευρώπη είναι παγιδευμένη σε μια διπλή πίεση, εξωτερική από την Ουάσιγκτον και εσωτερική λόγω της επιδείνωσης του πολιτικού της συστήματος, η οποία επιταχύνει τη χρεοκοπία του δικού της μοντέλου και σχεδίου. Αντιμέτωποι με την απώλεια περιθωρίου, η απάντηση ήταν να εμβαθύνουν το μονοπάτι που τους οδήγησε σε αυτό το σημείο: περισσότερες κυρώσεις, περισσότερο χρέος, περισσότερη στρατιωτικοποίηση, περισσότερη αντιρωσική ρητορική και ρωσοφοβικές πολιτικές, περισσότερος αυταρχικός συγκεντρωτισμός, περισσότερη απομόνωση και περισσότερες αποφάσεις που κινούνται στην άκρη (ή εκτός) του ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου. Η κρίση της ευρωπαϊκής παγκοσμιοποίησης δεν είναι μόνο οικονομική ή θεσμική: είναι, πάνω απ' όλα, η κρίση ενός σχεδίου που δεν είναι πλέον σε θέση να διατηρήσει τη θέση του στη νέα διεθνή τάξη. https://geoestrategia.eu/

**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων