Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΡΙΓΚ ΒΕΔΑ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΔΕΚΑ ΠΑΡΘΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΥΜΦΙΟΥ.
Γράφει η Βασιλεία Δερουκάκη
Απόφοιτος Α.Σ.Κ.Τ.
Υποψήφια διδάκτωρ Ποιμαντικής & Κοινωνικής Θεολογίας ΑΠΘ.
H συλλογή ύμνων Rig Veda Samhita, η οποία σώζεται ως η αρχαιότερη σανσκριτική γραμματεία (3η - 2η χιλιετ. π.Χ.), αποτελεί ένα θεολογικό - προφητικό έπος, της προϊστορικής ηλιακής θρησκείας, διαρθρωμένο από λειτουργικούς ύμνους - ραψωδίες, οι οποίοι στο σύνολό τους περιγράφουν την ιστορία της σωτηρίας του κόσμου από καταβολής κόσμου μέχρι τα Έσχατα. Οι αναφορές των ύμνων συναντώνται με την Καινή Διαθήκη, την Παλαιά Διαθήκη, αλλά και την κρυπτογραφική Ελληνική Μυθολογία. Παρουσιάζω έναν ύμνο της συλλογής, μεταφρασμένον από εμένα κατ’ ευθείαν από το αρχαίο Σανσκριτικό κείμενο.
ΡΙΓΚ ΒΕΔΑ. Βιβλίο 9. Ύμνος 1.
1. Τὸ ηδύτατο, τὸ πανευφρόσυνο,
ώ σὺ διΰλιζε, τὸ soma, το πλουσιόροο,
το υπέρ του Άνδρα επιδέξια εκχυμωθέν.
2. Του δαιμονοκτόνου, του πανανθρώπινου,
εκείνου του εν στάβλω, του πληγωθέντος με μεταλλική
λόγχη, του εις τον κόσμον ερχομένου.
3. Του σκοτολύτη ημών, του προς την κτίση γεναιόδωρου,
του προσφέροντος απεριόριστες νίκες
κατά του βδελυρού, ως δώρο στον πιστό του.
4. Υπέρ του αρχαίου, του έχοντος ιερότατη καταγωγή,
του ώντος η χαρά των ουρανών, του κομιστή πνοής έσωθι, του κοσμικού σπερματοφορέα,
εκείνου του ορμητικότατου και σαρώου.
5. Διΰλιζε σύ, υπέρ του εσχάτου,
εκείνου του αληθούς σκοπού, καθημερινώς,
τούτη τη λαμπρή στάλα, ώ συ ο όντως τους ουρανούς πληρών.
6. Το εξαγνίζον, αυτό το καλλίροο,
το soma, του Ήλιου την θυγατέρα,
διά της ημέρας της αιωνίου αδιάκοπα.
7. Ώ εκείνο το φρόνιμο εκκλησίασμα προς όπου,
υφαρπάζονται παρθένες νύμφες δέκα,
στον οίκον τον ύψιστον, τον επουράνιον!
8. Ναι, για κείνον σπεύδουν οι παρθένες
να σαλπίσουν με σάλπιγγες δύο,
τρισσώς, για τον ανίκητον, τον γλυκύτατον.
9. Με τον αφοβόπνοον και άφνειον
θα σμίξουν οι δαμάλεις, με τον Κούρον,
τον Soma, τον ποθεινόν Άνδρα, τον οξύνουν.
10. Με αυτόν τον Άνδρα, τον ενθουσιατικόν,
τον επί του βλαβερού εχθρού θριαμβευτή,
τον Ήλιον, τον γεναιόδωρον αγνόν χορηγόν.
Μετάφραση εκ της Σανσκριτικής: Bασιλεία Δερουκάκη.
Στρ. 1α. To βεδικό τελετουργικό ποτό soma
Περί της σύστασης και της θεολογικής έννοιας αυτού του ποτού έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες. Εμείς θα διατυπώσουμε την δική μας, εκκινούμενοι από την ετυμολογική ανάλυση της λέξης: Στην Σανσκριτική ένα από τα ονόματα του οίνου είναι, somarasa1. Kοινώς σημαίνει “χυμός του φυτού soma”, και κυριολεκτικώς σημαίνει “αιματώδης ρούς”. Ο αρχαιότερος τύπος της λέξης soma είναι, sauma. Εξ' αυτού παράγεται το αντίστοιχο επίθετο saumya, που σημαίνει, αφ’ ενός “ο έχων τις ιδιότητες του soma”, αφ’ ετέρου σημαίνει «αίμα», σε ένα στάδιο πριν αυτό γίνει ερυθρό. Η ελληνική λέξη, αίμα, ένεκεν της δασείας, μαρτυρεί έναν παλαιότερο ελληνικό τύπο, το «σαίμα» ή «χαίμα». Εξ αυτού και η αρχαία Γερμανική λέξη seim για το αίμα, αλλά και το τελετουργικό ποτό της περσικής Avesta «haoma». Εκ της ελληνικής λέξεως «σαίμα» παράγονται οι λέξεις, σώμα και χώμα.
Στους ύμνους της RV, το soma παρουσιάζεται ως πoτό αλκοολούχο, ερυθρό και γλυκό, ενώ το φρούτο που εκθλίβεται για να παραχθεί είναι άλλοτε κόκκινο κι άλλοτε κίτρινο, όπως τα σταφύλια. Από αυτά τα στοιχεία συμπεραίνουμε, πως το βεδικό soma ήταν οίνος και αντιπροσώπευε το αίμα του μελλοντικώς θυσιαζόμενου Θεού, γεγονός που εκπληρώθηκε στο πρόσωπο του Χριστού. Στα αρχαία Ελληνικά μυστήρια ο οίνος αντιπροσώπευε το αίμα του θυσιασθέντα Διονύσου, προτύπωση επίσης της θυσίας του Χριστού. Η τελετουργική πόση του soma συνέβαλε στην μυστική ένωση του πιστού με τον Θεό.
Στην Ελλάδα, στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, σώζεται το πανάρχαιο ποτό «σούμα», το οποίο παρασκευάζεται είτε από σταφύλια, είτε από σύκα, είτε και από τα δύο. Το σταφύλι και το σύκο είναι τα δύο ιερά φρούτα του Διονύσου και τα δύο αγαθά φυτά σύμφωνα με τον Χριστό, τα οποία εξυμνούνται σε πολλά σημεία της Καινής Διαθήκης, αλλά και της Παλαιάς.
Στρ. 1β: Η Βεδική υπέρτατη θεία Τριάδα.
Ο ποιητής αρχίζει απευθυνόμενος στον παρασκευαστή του Βεδικού τελετουργικού ποτού soma.
Προκειμένου να προσδιορίσουμε την ταυτότητα του παρασκευαστή θα ανατρέξουμε στα βεδικά κείμενα. Στην Rig Veda και κυρίως σε όλο το βιβλίο 9, ως παρασκευαστής του soma παρουσιάζεται η θεότης Trita. Αυτό το όνομα κυριολεκτικά σημαίνει «τρίτος». Ο Trita είναι το τρίτο πρόσωπο του τριαδικού υπέρτατου Θεού στις Βέδες. Τα τρία πρόσωπα της βεδικής τριάδας είναι ο Ekata, ο Dvita και ο Trita. Και οι τρεις οικούν στο απώτατο όριο του ουρανού1. Στην Rig Veda, o Τrita φέρει τα εξής χαρακτηριστικά: Παρασκευάζει το τελετουργικό ποτό και καθαίρει τα ύδατα. Θεραπεύει από τις ασθένειες. Λύει τους ανθρώπους από τα κρίματά τους, αφού του τα εναποθέσουν (Αtharva Veda). Παρουσιάζεται να πνέει στους ουρανούς. Είναι εν γένει θεότητα αέρινη, και έχει δράση ζωογόνο. Ο οίκος του είναι μυστικός και απόμακρος. Είναι εκείνος επί του οποίου όλη η σοφία είναι συγκεντρωμένη και θεωρείται χορηγός έμπνευσης. Επί τούτου, θεωρείται ο συγγραφέας της RV ή μάλλον, ο εμπνεύσας την συγγραφή της2.
Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά παραπέμπουν σε μία προτύπωση του Αγίου Πνεύματος, ενόσω σύνολο το τελετουργικό του soma παραπέμπει σε προτύπωση και προαναγγελία του σωτηριώδους μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Αυτό το συμπέρασμα συνεπικουρείται και από την αναφορά στον ύμνο RV 5,54 πως o Trita μεταφέρει την θεία ακτίνα εντός του τελετουργικού ποτού. Πράγματι, στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, η μετουσίωση του άρτου και του οίνου σε σώμα και αίμα Χριστού ενεργείται από το Άγιο Πνεύμα. Το άγιο Πνεύμα κατά τον Ορθόδοξο Χριστι-ανισμό είναι επίσης ο κομιστής της Θείας Χάριτος. Υπάρχει μία άλλη αναφορά περί του Trita, ο οποίος, ως ένας από τους τρείς υπέρτατους θεούς, ερίφθη υπό των άλλων δύο σε ένα σκοτεινό πηγάδι ύδατος (RV 9 , 105 , 17 & RV 10 , 8 , 7). Τούτο θυμίζει την πρωτολογική αναφορά της Παλαιάς διαθήκης στην Γένεσι β2: «καὶ σκότος ἐπάνω τῆς ἀβύσσου, καὶ πνεῦμα Θεοῦ ἐπεφέρετο ἐπάνω τοῦ ὕδατος». Η λέξη άβυσσος φέρει την έννοια του αχανούς άφωτου ύδατος.
Ένα άλλο προσδιοριστικό χαρακτηριστικό του παρασκευαστή του soma μας παρέχει η στροφή 5, με την έκφραση: «ώ συ ο όντως τους ουρανούς πληρών». Αυτό το στοιχείο συνεπισχύει την θέση, πως ο παρασκευαστής του soma, ο Trita, αποτελεί προαναφορά και προτύπωση του Αγίου Πνεύματος: «o πανταχού παρών και τα πάντα πληρών» .
Τα άλλα δύο πρόσωπα της βεδικής θείας Τριάδας σημαίνουν: Εkata = ταυτότης, ενότης, ενάς, ταυτόν. Dvita = διττότης, διττός, δεύτερος, όνομα του συγγραφέα της RV. Ο Ekata που σημαίνει την πατρική αρχή, ονομάζεται και Ekam = Έν, αλλά και αγέννητος (aja) και αυθύπαρκτος (svayambhu). Το θεωνύμιο Ekata υπάρχει και στην αρχαία Ελληνική ως «Εκαταίος», προσωνύμιο του Απόλλωνα, το οποίο σημαίνει «εξ ενός σημείου βολή»3.
Ο Dvitta είναι το δεύτερο πρόσωπο, το οποίο ενίοτε καλείται και «θείος υιός», «θείος νυμφίος» «εωθινόν φως» ή «αγνίζον φως» (Agni)4. Το όνομα Dvitta, εκτός από «δεύτερος» σημαίνει και «διττός» εννοιολογώντας την διπλή φύσι του, η οποία προαναγγέλεται και εξυμνείται από την RV. Παρουσιάζεται επίσης και ως ο συγγραφέας της RV, ή μάλλον, ο υπαγορεύσας αυτήν (η σύνθεσή της προσδιορίζεται γύρω στην 3η χιλιετηρία π.Χ.).
Στρ. 2-4. Ο Θεάνδρας.
O ύμνος εκθειάζει τον θεό Indra, o οποίος εξουσιάζει το ψυχικό πεδίο και είναι συνδεδεμένος με την ανθρώπινη φύση. Δίδει μάχες εναντίον των δυνάμεων του σκότους, εκ τω οποίων πάντα βγαίνει θριαμβευτής5. Αυτές οι μάχες, συνιστούν τον εσωτερικό αγώνα του αγωνιζομένου πνευματικά ανθρώπου εναντίον των παθών και των πειρασμών, οι οποίες καταλήγουν νικητήριες με την συνδρομή του Θεού. Γι αυτό και καλείται «ορμητικός» και «σαρώος» καθώς το θείο χαρίτειο φως του σαρώνει στο ταχύτατο πέρασμά του κάθε ρύπο έσωθεν του ανθρώπου. Σύμφωνα με τον Waddell, το όνομα Indra στην πρωτοσπερματική του έννοια σημαίνει «άνδρας», λέξη ομόριζη του Indra6. Η αρετή που προσφέρει ο Indra είναι η Inraya ή Inriya, που σημαίνει «ανδρεία». Μία παραλλαγή του ονόματος Indra είναι Aindra. Η σύζυγός του καλείται Aindri, δηλαδή «ανδρίς» (γυνή). Ο Waddell θεωρεί ως επιβίωση του ονόματος Indra το όνομα Ανδρέας. Η ελληνική λέξη «άνδρας» στην πρωτογενή έννοιά της σημαίνει «αρχέτυπος άνθρωπος». Εξ ού και η σύνθεση της λέξης άνθρωπος: άνδρ + ωπός (όψη). Δηλαδή, ο έχων την όψη του αρχετύπου ανθρώπου, ο οποίος αρχέτυπος άνθρωπος είναι ο σαρκωθείς Θεός, κατ’ εικόνα του οποίου πλάσθηκε ο άνθρωπος. Σύμφωνα με τον Χριστιανισμό, το αρχέτυπο του ανθρώπου είναι ο πλήρης δόξης Χριστός της Βασιλείας, κατά το οποίο πραγματοποιείται το καθ’ ομοίωσιν του ανθρώπου. Τούτο το αρχέτυπο εκκινείται από τα έσχατα. Το «κατ’ εικόνα Θεού» δηλώνει πως ο άνθρωπος πλάσθηκε ως όν λογικό, ενώ με το «καθ’ ομοίωσιν» δηλώνεται ο προορισμός του να γίνει ον θεούμενον. Συμπεραίνουμε, πως το σανσκριτικό όνομα Indra σημειώνει την ενανθρώπιση του Θεού.
Επί τούτου, παρατηρούμε, πως μεταξύ των χαρακτηριστικών που αποδίδονται στον θεό Indra είναι τα εξής: τοποθετείται σε στάβλο (yoni), χαρακτηρίζεται πληγωθείς με μεταλλική λόγχη (ayohatam druna), αναμένεται να έλθει εις τον κόσμο (sadhastham a asadat). Αυτά είναι τρία χαρακτηριστικά του Ιησού Χριστού. Το όνομα Indra, επομένως, είναι προφητικό και προτυπωτικό της μελλοντικής σάρκωσης του νοητού Ηλίου.
Στρ. 7-9. Οι δέκα Παρθένες και ο Νυμφίος.
Η αναφορά αυτών των στροφών έχει το ίδιο θέμα με την παραβολή του Χριστού «των Δέκα Παρθένων». Έτσι έχουμε ακόμα μία βεδική προτύπωση του Ευαγγελίου. Η παραβολή όμως του Χριστού φέρει μία διδακτική παραλλαγή. Η παραβολή είναι η εξής :
«Τότε ὁμοιωθήσεται ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν δέκα παρθένοις, αἵτινες λαβοῦσαι τὰς λαμπάδας ἑαυτῶν ἐξῆλθον εἰς ἀπάντησιν τοῦ νυμφίου. 2 πέντε δὲ ἦσαν ἐξ αὐτῶν φρόνιμοι καὶ αἱ πέντε μωραὶ. 3 αἵτινες μωραὶ λαβοῦσαι τὰς λαμπάδας ἑαυτῶν οὐκ ἔλαβον μεθ’ ἑαυτῶν ἔλαιον· 4 αἱ δὲ φρόνιμοι ἔλαβον ἔλαιον ἐν τοῖς ἀγγείοις αὐτῶν μετὰ τῶν λαμπάδων αὐτῶν. 5 χρονίζοντος δὲ τοῦ νυμφίου ἐνύσταξαν πᾶσαι καὶ ἐκάθευδον. 6 μέσης δὲ νυκτὸς κραυγὴ γέγονεν· ἰδοὺ ὁ νυμφίος ἔρχεται, ἐξέρχεσθε εἰς ἀπάντησιν αὐτοῦ. 7 τότε ἠγέρθησαν πᾶσαι αἱ παρθένοι ἐκεῖναι καὶ ἐκόσμησαν τὰς λαμπάδας αὐτῶν. 8 αἱ δὲ μωραὶ ταῖς φρονίμοις εἶπον· δότε ἡμῖν ἐκ τοῦ ἐλαίου ὑμῶν, ὅτι αἱ λαμπάδες ἡμῶν σβέννυνται. 9 ἀπεκρίθησαν δὲ αἱ φρόνιμοι λέγουσαι· μήποτε οὐκ ἀρκέσῃ ἡμῖν καὶ ὑμῖν· πορεύεσθε δὲ μᾶλλον πρὸς τοὺς πωλοῦντας καὶ ἀγοράσατε ἑαυταῖς. 10 ἀπερχομένων δὲ αὐτῶν ἀγοράσαι ἦλθεν ὁ νυμφίος, καὶ αἱ ἕτοιμοι εἰσῆλθον μετ’ αὐτοῦ εἰς τοὺς γάμους, καὶ ἐκλείσθη ἡ θύρα. 11 ὕστερον δὲ ἔρχονται καὶ αἱ λοιπαὶ παρθένοι λέγουσαι· κύριε κύριε, ἄνοιξον ἡμῖν. 12 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐκ οἶδα ὑμᾶς. 13 γρηγορεῖτε οὖν, ὅτι οὐκ οἴδατε τὴν ἡμέραν οὐδὲ τὴν ὥραν ἐν ᾗ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται» (Ματθ. 25, 1-13).
Οι δέκα παρθένες εκπροσωπούν τον λαό του Θεού. Οι φρόνιμες παρθένες είναι εκείνοι οι πιστοί, οι οποίοι παραμένουν πνευματικά επάγρυπνοι, φροντίζοντας ώστε η ψυχή τους να είναι ανά πάσα στιγμή κεκαθαρμένη και κεκοσμημένη για την υποδοχή του νυμφίου Ιησού Χριστού, ο οποίος θα έλθει αίφνης. Το έλαιο των λαμπάδων συμβολίζει το χρίσμα υπό του Αγίου Πνεύματος. Το Άγιο Πνεύμα επισκέπτεται την καθαρή ψυχή. Το φως των λαμπάδων είναι η θεία χάρις η οποία πέμπεται από το Άγιο Πνεύμα στην εξαγνισμένη διά της μετανοίας και ευπρεπισμένη διά των αρετών ψυχή.
Οι μωρές Παρθένες συμβολίζουν τους Χριστιανούς που ζουν με αμέλεια, αδιαφορώντας να προετοιμάζουν την ψυχή τους για την υποδοχή του νυμφίου. Διότι όπως είπε ο Χριστός: «Γρηγορεῖτε οὖν, ὅτι οὐκ οἴδατε τὴν ἡμέραν οὐδέ τὴν ὥραν ἐν ἧ ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται» (Ματθ.κε΄13 ).
Η παραβολή αυτή αφ’ ενός προειδοποιεί πως η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου θα γίνει ξαφνικά και απρόσμενα. Γι' αυτό οι πιστοί πρέπει να είναι διαρκώς έτοιμοι για την υποδοχή Του, διαφορετικά θα μείνουν έξω από τη Βασιλεία Του. Κατ’ επέκτασιν, προειδοποιεί πως και η ώρα του θανάτου ενός ανθρώπου είναι άγνωστη και απρόβλεπτη, γι’ αυτό εκείνος θα πρέπει να βρίσκεται συνεχώς σε πνευματική ετοιμασία, ώστε, όταν έλθει εκείνη η ώρα, η ψυχή του να υφαρπαγεί από τον Θείο Νυμφίο και όχι από τις δυνάμεις του σκότους.
Στρ. 6. Αυτή η στροφή αποκαλεί το soma «θυγατέρα του ήλιου». Στην Σανσκριτική, το soma αποτελεί και όνομα της σελήνης και δη της Πανσελήνου. Η Πανσέληνος συμβολίζει τον φωτισμένο νου. Στην Ελληνική μυθολογία η Πανσέληνος θεωρείται θυγατέρα του Ήλιου και της Νέαιρας (Νέας Σελήνης). Διά της τελετουργικής πόσης του soma, o βεδικός άνθρωπος πίστευε πως ενώνεται με τον θείο νυμφίο και εισδέχεται το θείο φως.
Στρ. 7-9β. Η σημασία του αριθμού 10 των παρθένων.
Ο αριθμός 10 των Παρθένων, δεν χρησιμοποιείται τυχαία ούτε από τον Χριστό, ούτε από την Rig Veda. Εν τούτοις, στην παραβολή του Χριστού δεν έχει δοθεί κάποια ερμηνεία περί του συγκεκριμένου αριθμού, ούτε από τον Χριστό, ούτε από τους Αποστόλους, ούτε από τους Πατέρες, γεγονός που σημαίνει πως το μήνυμα της παραβολής δεν εστιάζεται σε αυτό το σημείο.
Παρ’ όλα αυτά, θα διατυπώσουμε κάποιες ερμηνευτικές σκέψεις για τον αριθμό 10 στον ύμνο της Rig Veda. Τα δέκα βιβλία της Rig Veda θεωρούνται πως έχουν συγγραφεί από τις 10 ιερατικές οικογένειες, οι οποίες αναφέρονται από τους ύμνους, και οι οποίες διοικούσαν 10 περιοχές ή εκκλησίες της ηλιακής λατρείας7. Όμως, καθώς η αρχική σύνθεση των βιβλίων της συλλογής έγινε προφορικά ή διετηρήθη προφορικά από τους ιερείς πριν φθάσουν στην κοιλάδα του Ινδού, όπου και άρχισαν να καταγράφουν το περιεχόμενό τους, οι ιερατικές οικογένειες πρέπει να αναζητηθούν στην κοίτιδα της σύνθεσης των ύμνων. Ως πιθανότερη κοίτιδα θεωρείται η Ανατολία, εν τούτοις οι περιοχές της λατρείας που εκπροσωπούσαν απλώνονται ευρύτερα της Ανατολίας (Ανατολική Μ.Ασία). Άλλωστε, τα ίχνη της διαδοχής αυτών των γενών στην μεταγενέστερη Ινδική γραμματεία δεν σώζονται8. Τα ονόματα αυτών των γενών είναι:
1) Βharatas 2) Bhrigu 3)Atri 4)Υadu 5)Anu 6)Druhyu 7)Turvasa 8); 9)Puru 10)Tritsu.
Κάποιοι μελετητές, ταυτοποιούν τους Bhrigu ως τους Φρύγες, τους Atri ως τους Ατρείδες, (κατά την προ της Οδύσσειας προϊστορική ιερατική καταγωγή τους), τους Υadu ως τους Ιουδαίους (καλούνται και Υaudya), τους Druhyu ως τους Δρυίδες, τους Anu ως ιερατικό γένος των Σουμερίων, τους Βharatas, ως ιερατικό γένος της κοιλάδας του Ινδού ποταμού, οι οποίοι έδωσαν το όνομά τους στην αρχαία Ινδία. Το όνομα Βharata ανήκει και στον ιερέα εκείνον που εμπνεύσθηκε την ιερή δραματική τέχνη, της οποίας δείγματα ύπαρξης σώζονται στον πολιτισμό της κοιλάδας του Ινδού (6500-2000 π.Χ.). Επομένως ίσως είναι όνομα του Διονύσου στην Ινδία.
Στρ. 9-10. Ο πνευματικός Γάμος.
Η περιγραφές των στροφών 7-10 της RV περιέχουν την περιγραφή της υφαρπαγής των πιστών για τον πνευματικό γάμο τους με τον Κύριό τους «στον οίκον τον ύψιστον, τον επουράνιον».
Αποτελεί προφητική ρήση περί της εσχατολογικής Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού και τον γάμο Του με την πολυάνθρωπη νύμφη Του την Νέα Ιερουσαλήμ. Η αιφνίδια έλευσή Του θα αναγγελθεί στα πέρατα της γης με σάλπισμα ηχηρό: «ὅτι αὐτὸς ὁ Κύριος ἐν κελεύσματι, ἐν φωνῇ ἀρχαγγέλου καὶ ἐν σάλπιγγι Θεοῦ καταβήσεται ἀπ’οὐρανοῦ καὶ οἱ νεκροὶ ἐν Χριστῷ ἀναστήσονται πρῶτον, ἔπειτα ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι ἅμα σὺν αὐτοῖς ἁρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα, καὶ οὕτω πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἐσόμεθα» (Α΄ Θεσσ. δ΄,16-17).
Η Αποκάλυψη Ιωάννου δίδει την περιγραφή της: «Καὶ τὴν πόλιν τὴν ἁγίαν Ἰερουσαλήμ καινὴν εἴδον καταβαίνουσαν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ, ἡτοιμασμένην ὡς νύμφην κεκοσμημένην τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς. καὶ ἤκουσα φωνῆς μεγάλης ἐκ τοῦ οὐρανοῦ λεγούσης· ἰδοῦ ἡ σκηνὴ τοῦ Θεοῦ μετὰ τῶν ἀνθρώπων, καὶ σκηνώσει μετ’αὐτῶν, καὶ αὐτοὶ λαοὶ Θεοῦ ἔσονται, καὶ αὐτὸς ὁ Θεὸς ἔσται μετ’αὐτῶν· καὶ ἐξαλείψει ὁ Θεὸς πᾶν δάκρυον ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν, καὶ ὁ θάνατος οὐκ ἔσται ἔτι, οὔτε πένθος οὔτε κραυγὴ οὔτε πόνος οὐκ ἔσται ἔτι» (Απ. κα΄, 2-4).
Το Άσμα ασμάτων
Το εξαίσιο λυρικό ποίημα «Άσμα Ασμάτων» της Παλαιάς Διαθήκης έχει γραφεί από τον Σολομώντα για να περιγράψει συμβολικά τον Έρωτα του Κυρίου με την νύμφη Του, την Εκκλησία, και την πορεία της ψυχής προς την σωτηρία, διά καρδιακού μανικού Έρωτα προς τον Θεό, ή άλλως, διά της «ιεράς βακχείας» 9. Δεν είναι μόνον ο αγιασμένος άνθρωπος ερωτευμένος με τον Θεό, αλλά και ο Θεός είναι ερωτευμένος με τους ωραίους στην ψυχή ανθρώπους.
Παραθέτουμε ένα απόσπασμα που εκφράζει την πνευματικά επάγρυπνη αναμονή υπό των φρονίμων πιστών του νυμφίου τους:
_«Ἐγὼ καθεύδω καὶ ἡ καρδία μου ἀγρυπνεῖ, φωνὴ ἀδελφιδοῦ μου κρούει ἐπὶ τὴν θύραν».
_«Άνοιξόν μοι αδελφὴ μου, ἡ πλησίον μου, περιστερὰ μου, τελεία μου,
ὅτι ἡ κεφαλὴ μου ἐπλήσθη δρόσου καὶ οἱ βόστρυχοί μου ψεκάδων νυκτός» (Άσμ. Ε΄, 2).
Το επόμενο απόσπασμα περιγράφει το κάλεσμα υπό του Θείου Νυμφίου των αγωνιζομένων πνευματικά ανθρώπων ή άλλως, της στρατευομένης Εκκλησίας προς τον ουράνιο Νυμφώνα, όπου θα γευθούν την ανάσταση και την μακαριότητα μετά από τους κόπους του πνευματικού αγώνα τους:
«ἀνάστα ἐλθὲ ἡ πλησίον μου, καλὴ μου, περιστερὰ μου,
ὅτι ἰδοὺ ὁ χειμὼν παρῆλθεν, ὁ ὑετὸς ἀπῆλθεν, ἐπορεύθη ἑαυτῷ,
τὰ ἄνθη ὤφθη ἐν τῇ γῇ, καιρὸς τῆς τομῆς ἔφθακε,
φωνὴ τῆς τρυγόνος ἡκούσθη ἐν τῇ γῇ ἡμῶν,
ἡ συκῆ ἐξήνεγκεν ὀλύνθους αὐτῆς,
αἱ ἄμπελοι κυπρίζουσιν, ἔδωκαν ὀσμὴν,
ἀνάστα, ἐλθὲ, ἡ πλησίον μου, καλὴ μου, περιστερὰ μου,
καὶ ἐλθὲ, σὺ περιστερὰ μου, ἐν σκέπῃ τῆς πέτρας, ἐχόμενα τοῦ προτειχίσματος·
δεῖξον μοι τὴν ὄψιν σου, καὶ ἀκούτισόν με τὴν φωνὴν σου,
ὅτι ἡ φωνή σου ἡδεῖα καὶ ἡ ὄψις σου ὡραία» (Άσμ. Β΄, 10β-14).
Η νύμφη ομιλεί περί των ουρανίων λειμώνων του Νυμφίου και περί της σχέσης της μαζί Του εντός αυτών:
«Ἀδελφιδός μου κατέβη εἰς κῆπον αὐτοῦ
εἰς φιάλας τοῦ ἀρώματος ποιμαίνειν ἐν κήποις καὶ συλλέγειν κρίνα.
ἐγὼ τῷ ἀδέλφιδῷ μου, καὶ ἀδέλφιδός μου ἐμοὶ, ὁ ποιμαίνων ἐν τοῖς κρίνοις» (Άσμ.ΣΤ΄, 2-4).
Και η θριαμβεύουσα Εκκλησία:
«Τίς αὕτη ἡ ἀναβαίνουσα λελευκανθισμένη, ἐπιστηριζομένη ἐπὶ τὸν ἀδελφιδὸν αὐτῆς;»( Άσμ. Η΄,5).
Ο νυμφίος μιλά στην νύμφη για την θυσιαστική μαρτυρική αγάπη της προς Αυτόν:
«θές με ὡς σφραγίδα ἐπὶ τὴν καρδίαν σου, ὡς σφραγίδα ἐπὶ τὸν βραχίονά σου·
ὅτι κραταιὰ ὡς θάνατος ἀγάπη, σκληρὸς ὠς ἅδης ζῆλος·
περίπτερα αὐτῆς περίπτερα πυρός, φλόγες αὐτῆς·
ὕδωρ πολύ οὐ δυνήσεται σβέσαι τὴν ἀγάπην, καὶ ποταμοὶ οὐ συγκλύσουσιν αὐτὴν» (Άσμ. Η΄,6-7).
Σημειώνουμε, πως η ετυμολογία του όρου «αδελφιδός» είναι από την Ελληνική λέξη «δόλφος», η οποία σημαίνει μήτρα. Η νύμφη εδώ παρουσιάζεται εκ κοινής πνευματικής μήτρας με τον νυμφίο της, στοιχείο που τονίζει το καθ΄ ομοίωσιν του πιστού με τον Θεό. Πιο συγκεκριμένα, το «αδελφιδός» εκφράζει την ομοουσίωση της ανθρώπινης φύσης με τον Θεό, και την απόκτηση υπό του ανθρώπου θείας φύσης κατά χάριν. Στον Χριστιανισμό, με την μετοχή στην Θεία Κοινωνία, ο πιστός ομοουσιώνεται με τον Χριστό και εντάσσεται στο γένος Του, όχι μόνον πνευματικά, αλλά και βιολογικά. Σχετικά ο Χριστός είπε: «ὅς γὰρ ἄν ποιήσῃ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, οὗτος ἀδελφός μου καὶ ἀδελφή μου καὶ μήτηρ μου ἐστί» (Μαρκ. 3,35).
Στρ.10. O ενθουσιαστικός Ήλιος.
Το επίθετο «ενθουσιαστικός» παραπέμπει στις Διονυσιακές ενθουσιαστικές λατρευτικές εκδηλώσεις, οι οποίες, όπως έχουμε υποστηρίξει, αποτελούν προτυπώσεις του γεγονότος του Χριστού. Συνδέεται με τα συναισθήματα ευφορίας και χαράς που προκαλεί το ακάλυπτο φως του ηλίου, ελαχιστότατου τυπώματος του αρχετύπου, ζωοβρύτου και θαυμασίου πνευματικού φωτός.
Παραθέτουμε, με ένα ακόμη τροπάριο από την ακολουθία του Νυμφίου:
«Τὸν Νυμφίον ἀδελφοὶ ἀγαπήσωμεν, τὰς λαμπάδας ἑαυτῶν εὐτρεπίσωμεν, ἐν ἀρεταῖς ἐκλάμποντες καὶ πίστει ὀρθῇ, ἵνα ὡς αἱ φρόνιμοι, τοῦ Κυρίου παρθένοι, ἕτοιμοι εἰσέλθωμεν, σὺν αὐτῷ εἰς τοὺς γάμους· ὁ γὰρ Νυμφίος δῶρον ὡς Θεός, πᾶσι παρέχει τὸν ἄφθαρτον στέφανον».
«Μὴ μείνωμεν ἔξω τοῦ νυμφῶνος Χριστοῦ».
Συμπεράσματα επιλόγου.
_ Διαπιστώνουμε, πως οι προφητικές ρήσεις της Rig Veda δεν φθάνουν μόνο μέχρι το γεγονός της σάρκωσης του Θεού, αλλά φθάνουν μέχρι τα Έσχατα, μέχρι την Δευτέρα Παρουσία και την Βασιλεία.
_ Η στροφή 7, αναφέρει ως τόπον υφαρπαγής των 10 παρθένων νυμφών, τον «οίκον τον ύψιστον, τον επουράνιον». Δεν αναφέρει περί μετενσαρκώσεων αλλά περί γάμου των πιστών με τον Σαρκωθέντα Θεό σε ετοιμασμένο επουράνιο γαμήλιο οίκο. Συνδέεται δε ο γάμος με την κοινή υπό των πιστών πόση του soma.
_Ο τρόπος σωτηρίας της ψυχής από τα βάθη της προϊστορίας μέχρι σήμερα είναι ένας και απαράλλακτος: Διά του ιερού γάμου του ανθρώπου με τον Θείο Νυμφίο, καθομοιωθείς και ομοουσιωθείς μυστηριακά μαζί Του.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ.
1. Vikrant K. Holkar, Journey of Indian Wine, and Current Indian wine Industry (διαδικτυακό
άρθρο) http://www.slideshare.net/guestef5b43e/journey-of-indian-wine-and-current-indian/
2. Bλ. A.A. Macdonell, Vedic Mythology, Motilal Banarsidas Publishers, Delhi 2002, σσ.67-68.
3. Liddell & Scott, Greek – English Dictionary, Oxford 2006.
4. Arthur Berriedale Keith, The Religion and Philosophy of the Veda and Upanishads, Τhe Harvard
Oriental Series 1925, σ. 134.
5. Monier Williams, Sanskrit - English Dictionary, Manohar Publ. N. Delhi 2006.
6. L.A.Waddell, The Phoenician origin of Brittons, Scots & AngloSaxons, The Christian Book
club f America, California 1924, σ. 219-314.
7. Shantha N. Nair, Echoes of Ancient Indian Wisdom: The Universal Hindu Vision and Its
Edifice, Ν.Delhi 2008.
8. Sanjay Sonawani, Origins of the Vedic Religion and Indus-Ghaggar Civilisation,
ed. Booktango, 2015 (e-book).
9. Γρηγορίου Νύσσης, Εις το Άσμα Ασμάτων, Ομιλία ενδεκάτη.
Γράφει η Βασιλεία Δερουκάκη
Απόφοιτος Α.Σ.Κ.Τ.
Υποψήφια διδάκτωρ Ποιμαντικής & Κοινωνικής Θεολογίας ΑΠΘ.
H συλλογή ύμνων Rig Veda Samhita, η οποία σώζεται ως η αρχαιότερη σανσκριτική γραμματεία (3η - 2η χιλιετ. π.Χ.), αποτελεί ένα θεολογικό - προφητικό έπος, της προϊστορικής ηλιακής θρησκείας, διαρθρωμένο από λειτουργικούς ύμνους - ραψωδίες, οι οποίοι στο σύνολό τους περιγράφουν την ιστορία της σωτηρίας του κόσμου από καταβολής κόσμου μέχρι τα Έσχατα. Οι αναφορές των ύμνων συναντώνται με την Καινή Διαθήκη, την Παλαιά Διαθήκη, αλλά και την κρυπτογραφική Ελληνική Μυθολογία. Παρουσιάζω έναν ύμνο της συλλογής, μεταφρασμένον από εμένα κατ’ ευθείαν από το αρχαίο Σανσκριτικό κείμενο.
ΡΙΓΚ ΒΕΔΑ. Βιβλίο 9. Ύμνος 1.
1. Τὸ ηδύτατο, τὸ πανευφρόσυνο,
ώ σὺ διΰλιζε, τὸ soma, το πλουσιόροο,
το υπέρ του Άνδρα επιδέξια εκχυμωθέν.
2. Του δαιμονοκτόνου, του πανανθρώπινου,
εκείνου του εν στάβλω, του πληγωθέντος με μεταλλική
λόγχη, του εις τον κόσμον ερχομένου.
3. Του σκοτολύτη ημών, του προς την κτίση γεναιόδωρου,
του προσφέροντος απεριόριστες νίκες
κατά του βδελυρού, ως δώρο στον πιστό του.
4. Υπέρ του αρχαίου, του έχοντος ιερότατη καταγωγή,
του ώντος η χαρά των ουρανών, του κομιστή πνοής έσωθι, του κοσμικού σπερματοφορέα,
εκείνου του ορμητικότατου και σαρώου.
5. Διΰλιζε σύ, υπέρ του εσχάτου,
εκείνου του αληθούς σκοπού, καθημερινώς,
τούτη τη λαμπρή στάλα, ώ συ ο όντως τους ουρανούς πληρών.
6. Το εξαγνίζον, αυτό το καλλίροο,
το soma, του Ήλιου την θυγατέρα,
διά της ημέρας της αιωνίου αδιάκοπα.
7. Ώ εκείνο το φρόνιμο εκκλησίασμα προς όπου,
υφαρπάζονται παρθένες νύμφες δέκα,
στον οίκον τον ύψιστον, τον επουράνιον!
8. Ναι, για κείνον σπεύδουν οι παρθένες
να σαλπίσουν με σάλπιγγες δύο,
τρισσώς, για τον ανίκητον, τον γλυκύτατον.
9. Με τον αφοβόπνοον και άφνειον
θα σμίξουν οι δαμάλεις, με τον Κούρον,
τον Soma, τον ποθεινόν Άνδρα, τον οξύνουν.
10. Με αυτόν τον Άνδρα, τον ενθουσιατικόν,
τον επί του βλαβερού εχθρού θριαμβευτή,
τον Ήλιον, τον γεναιόδωρον αγνόν χορηγόν.
Μετάφραση εκ της Σανσκριτικής: Bασιλεία Δερουκάκη.
Στρ. 1α. To βεδικό τελετουργικό ποτό soma
Περί της σύστασης και της θεολογικής έννοιας αυτού του ποτού έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες. Εμείς θα διατυπώσουμε την δική μας, εκκινούμενοι από την ετυμολογική ανάλυση της λέξης: Στην Σανσκριτική ένα από τα ονόματα του οίνου είναι, somarasa1. Kοινώς σημαίνει “χυμός του φυτού soma”, και κυριολεκτικώς σημαίνει “αιματώδης ρούς”. Ο αρχαιότερος τύπος της λέξης soma είναι, sauma. Εξ' αυτού παράγεται το αντίστοιχο επίθετο saumya, που σημαίνει, αφ’ ενός “ο έχων τις ιδιότητες του soma”, αφ’ ετέρου σημαίνει «αίμα», σε ένα στάδιο πριν αυτό γίνει ερυθρό. Η ελληνική λέξη, αίμα, ένεκεν της δασείας, μαρτυρεί έναν παλαιότερο ελληνικό τύπο, το «σαίμα» ή «χαίμα». Εξ αυτού και η αρχαία Γερμανική λέξη seim για το αίμα, αλλά και το τελετουργικό ποτό της περσικής Avesta «haoma». Εκ της ελληνικής λέξεως «σαίμα» παράγονται οι λέξεις, σώμα και χώμα.
Στους ύμνους της RV, το soma παρουσιάζεται ως πoτό αλκοολούχο, ερυθρό και γλυκό, ενώ το φρούτο που εκθλίβεται για να παραχθεί είναι άλλοτε κόκκινο κι άλλοτε κίτρινο, όπως τα σταφύλια. Από αυτά τα στοιχεία συμπεραίνουμε, πως το βεδικό soma ήταν οίνος και αντιπροσώπευε το αίμα του μελλοντικώς θυσιαζόμενου Θεού, γεγονός που εκπληρώθηκε στο πρόσωπο του Χριστού. Στα αρχαία Ελληνικά μυστήρια ο οίνος αντιπροσώπευε το αίμα του θυσιασθέντα Διονύσου, προτύπωση επίσης της θυσίας του Χριστού. Η τελετουργική πόση του soma συνέβαλε στην μυστική ένωση του πιστού με τον Θεό.
Στην Ελλάδα, στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, σώζεται το πανάρχαιο ποτό «σούμα», το οποίο παρασκευάζεται είτε από σταφύλια, είτε από σύκα, είτε και από τα δύο. Το σταφύλι και το σύκο είναι τα δύο ιερά φρούτα του Διονύσου και τα δύο αγαθά φυτά σύμφωνα με τον Χριστό, τα οποία εξυμνούνται σε πολλά σημεία της Καινής Διαθήκης, αλλά και της Παλαιάς.
Στρ. 1β: Η Βεδική υπέρτατη θεία Τριάδα.
Ο ποιητής αρχίζει απευθυνόμενος στον παρασκευαστή του Βεδικού τελετουργικού ποτού soma.
Προκειμένου να προσδιορίσουμε την ταυτότητα του παρασκευαστή θα ανατρέξουμε στα βεδικά κείμενα. Στην Rig Veda και κυρίως σε όλο το βιβλίο 9, ως παρασκευαστής του soma παρουσιάζεται η θεότης Trita. Αυτό το όνομα κυριολεκτικά σημαίνει «τρίτος». Ο Trita είναι το τρίτο πρόσωπο του τριαδικού υπέρτατου Θεού στις Βέδες. Τα τρία πρόσωπα της βεδικής τριάδας είναι ο Ekata, ο Dvita και ο Trita. Και οι τρεις οικούν στο απώτατο όριο του ουρανού1. Στην Rig Veda, o Τrita φέρει τα εξής χαρακτηριστικά: Παρασκευάζει το τελετουργικό ποτό και καθαίρει τα ύδατα. Θεραπεύει από τις ασθένειες. Λύει τους ανθρώπους από τα κρίματά τους, αφού του τα εναποθέσουν (Αtharva Veda). Παρουσιάζεται να πνέει στους ουρανούς. Είναι εν γένει θεότητα αέρινη, και έχει δράση ζωογόνο. Ο οίκος του είναι μυστικός και απόμακρος. Είναι εκείνος επί του οποίου όλη η σοφία είναι συγκεντρωμένη και θεωρείται χορηγός έμπνευσης. Επί τούτου, θεωρείται ο συγγραφέας της RV ή μάλλον, ο εμπνεύσας την συγγραφή της2.
Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά παραπέμπουν σε μία προτύπωση του Αγίου Πνεύματος, ενόσω σύνολο το τελετουργικό του soma παραπέμπει σε προτύπωση και προαναγγελία του σωτηριώδους μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Αυτό το συμπέρασμα συνεπικουρείται και από την αναφορά στον ύμνο RV 5,54 πως o Trita μεταφέρει την θεία ακτίνα εντός του τελετουργικού ποτού. Πράγματι, στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, η μετουσίωση του άρτου και του οίνου σε σώμα και αίμα Χριστού ενεργείται από το Άγιο Πνεύμα. Το άγιο Πνεύμα κατά τον Ορθόδοξο Χριστι-ανισμό είναι επίσης ο κομιστής της Θείας Χάριτος. Υπάρχει μία άλλη αναφορά περί του Trita, ο οποίος, ως ένας από τους τρείς υπέρτατους θεούς, ερίφθη υπό των άλλων δύο σε ένα σκοτεινό πηγάδι ύδατος (RV 9 , 105 , 17 & RV 10 , 8 , 7). Τούτο θυμίζει την πρωτολογική αναφορά της Παλαιάς διαθήκης στην Γένεσι β2: «καὶ σκότος ἐπάνω τῆς ἀβύσσου, καὶ πνεῦμα Θεοῦ ἐπεφέρετο ἐπάνω τοῦ ὕδατος». Η λέξη άβυσσος φέρει την έννοια του αχανούς άφωτου ύδατος.
Ένα άλλο προσδιοριστικό χαρακτηριστικό του παρασκευαστή του soma μας παρέχει η στροφή 5, με την έκφραση: «ώ συ ο όντως τους ουρανούς πληρών». Αυτό το στοιχείο συνεπισχύει την θέση, πως ο παρασκευαστής του soma, ο Trita, αποτελεί προαναφορά και προτύπωση του Αγίου Πνεύματος: «o πανταχού παρών και τα πάντα πληρών» .
Τα άλλα δύο πρόσωπα της βεδικής θείας Τριάδας σημαίνουν: Εkata = ταυτότης, ενότης, ενάς, ταυτόν. Dvita = διττότης, διττός, δεύτερος, όνομα του συγγραφέα της RV. Ο Ekata που σημαίνει την πατρική αρχή, ονομάζεται και Ekam = Έν, αλλά και αγέννητος (aja) και αυθύπαρκτος (svayambhu). Το θεωνύμιο Ekata υπάρχει και στην αρχαία Ελληνική ως «Εκαταίος», προσωνύμιο του Απόλλωνα, το οποίο σημαίνει «εξ ενός σημείου βολή»3.
Ο Dvitta είναι το δεύτερο πρόσωπο, το οποίο ενίοτε καλείται και «θείος υιός», «θείος νυμφίος» «εωθινόν φως» ή «αγνίζον φως» (Agni)4. Το όνομα Dvitta, εκτός από «δεύτερος» σημαίνει και «διττός» εννοιολογώντας την διπλή φύσι του, η οποία προαναγγέλεται και εξυμνείται από την RV. Παρουσιάζεται επίσης και ως ο συγγραφέας της RV, ή μάλλον, ο υπαγορεύσας αυτήν (η σύνθεσή της προσδιορίζεται γύρω στην 3η χιλιετηρία π.Χ.).
Στρ. 2-4. Ο Θεάνδρας.
O ύμνος εκθειάζει τον θεό Indra, o οποίος εξουσιάζει το ψυχικό πεδίο και είναι συνδεδεμένος με την ανθρώπινη φύση. Δίδει μάχες εναντίον των δυνάμεων του σκότους, εκ τω οποίων πάντα βγαίνει θριαμβευτής5. Αυτές οι μάχες, συνιστούν τον εσωτερικό αγώνα του αγωνιζομένου πνευματικά ανθρώπου εναντίον των παθών και των πειρασμών, οι οποίες καταλήγουν νικητήριες με την συνδρομή του Θεού. Γι αυτό και καλείται «ορμητικός» και «σαρώος» καθώς το θείο χαρίτειο φως του σαρώνει στο ταχύτατο πέρασμά του κάθε ρύπο έσωθεν του ανθρώπου. Σύμφωνα με τον Waddell, το όνομα Indra στην πρωτοσπερματική του έννοια σημαίνει «άνδρας», λέξη ομόριζη του Indra6. Η αρετή που προσφέρει ο Indra είναι η Inraya ή Inriya, που σημαίνει «ανδρεία». Μία παραλλαγή του ονόματος Indra είναι Aindra. Η σύζυγός του καλείται Aindri, δηλαδή «ανδρίς» (γυνή). Ο Waddell θεωρεί ως επιβίωση του ονόματος Indra το όνομα Ανδρέας. Η ελληνική λέξη «άνδρας» στην πρωτογενή έννοιά της σημαίνει «αρχέτυπος άνθρωπος». Εξ ού και η σύνθεση της λέξης άνθρωπος: άνδρ + ωπός (όψη). Δηλαδή, ο έχων την όψη του αρχετύπου ανθρώπου, ο οποίος αρχέτυπος άνθρωπος είναι ο σαρκωθείς Θεός, κατ’ εικόνα του οποίου πλάσθηκε ο άνθρωπος. Σύμφωνα με τον Χριστιανισμό, το αρχέτυπο του ανθρώπου είναι ο πλήρης δόξης Χριστός της Βασιλείας, κατά το οποίο πραγματοποιείται το καθ’ ομοίωσιν του ανθρώπου. Τούτο το αρχέτυπο εκκινείται από τα έσχατα. Το «κατ’ εικόνα Θεού» δηλώνει πως ο άνθρωπος πλάσθηκε ως όν λογικό, ενώ με το «καθ’ ομοίωσιν» δηλώνεται ο προορισμός του να γίνει ον θεούμενον. Συμπεραίνουμε, πως το σανσκριτικό όνομα Indra σημειώνει την ενανθρώπιση του Θεού.
Επί τούτου, παρατηρούμε, πως μεταξύ των χαρακτηριστικών που αποδίδονται στον θεό Indra είναι τα εξής: τοποθετείται σε στάβλο (yoni), χαρακτηρίζεται πληγωθείς με μεταλλική λόγχη (ayohatam druna), αναμένεται να έλθει εις τον κόσμο (sadhastham a asadat). Αυτά είναι τρία χαρακτηριστικά του Ιησού Χριστού. Το όνομα Indra, επομένως, είναι προφητικό και προτυπωτικό της μελλοντικής σάρκωσης του νοητού Ηλίου.
Στρ. 7-9. Οι δέκα Παρθένες και ο Νυμφίος.
Η αναφορά αυτών των στροφών έχει το ίδιο θέμα με την παραβολή του Χριστού «των Δέκα Παρθένων». Έτσι έχουμε ακόμα μία βεδική προτύπωση του Ευαγγελίου. Η παραβολή όμως του Χριστού φέρει μία διδακτική παραλλαγή. Η παραβολή είναι η εξής :
«Τότε ὁμοιωθήσεται ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν δέκα παρθένοις, αἵτινες λαβοῦσαι τὰς λαμπάδας ἑαυτῶν ἐξῆλθον εἰς ἀπάντησιν τοῦ νυμφίου. 2 πέντε δὲ ἦσαν ἐξ αὐτῶν φρόνιμοι καὶ αἱ πέντε μωραὶ. 3 αἵτινες μωραὶ λαβοῦσαι τὰς λαμπάδας ἑαυτῶν οὐκ ἔλαβον μεθ’ ἑαυτῶν ἔλαιον· 4 αἱ δὲ φρόνιμοι ἔλαβον ἔλαιον ἐν τοῖς ἀγγείοις αὐτῶν μετὰ τῶν λαμπάδων αὐτῶν. 5 χρονίζοντος δὲ τοῦ νυμφίου ἐνύσταξαν πᾶσαι καὶ ἐκάθευδον. 6 μέσης δὲ νυκτὸς κραυγὴ γέγονεν· ἰδοὺ ὁ νυμφίος ἔρχεται, ἐξέρχεσθε εἰς ἀπάντησιν αὐτοῦ. 7 τότε ἠγέρθησαν πᾶσαι αἱ παρθένοι ἐκεῖναι καὶ ἐκόσμησαν τὰς λαμπάδας αὐτῶν. 8 αἱ δὲ μωραὶ ταῖς φρονίμοις εἶπον· δότε ἡμῖν ἐκ τοῦ ἐλαίου ὑμῶν, ὅτι αἱ λαμπάδες ἡμῶν σβέννυνται. 9 ἀπεκρίθησαν δὲ αἱ φρόνιμοι λέγουσαι· μήποτε οὐκ ἀρκέσῃ ἡμῖν καὶ ὑμῖν· πορεύεσθε δὲ μᾶλλον πρὸς τοὺς πωλοῦντας καὶ ἀγοράσατε ἑαυταῖς. 10 ἀπερχομένων δὲ αὐτῶν ἀγοράσαι ἦλθεν ὁ νυμφίος, καὶ αἱ ἕτοιμοι εἰσῆλθον μετ’ αὐτοῦ εἰς τοὺς γάμους, καὶ ἐκλείσθη ἡ θύρα. 11 ὕστερον δὲ ἔρχονται καὶ αἱ λοιπαὶ παρθένοι λέγουσαι· κύριε κύριε, ἄνοιξον ἡμῖν. 12 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐκ οἶδα ὑμᾶς. 13 γρηγορεῖτε οὖν, ὅτι οὐκ οἴδατε τὴν ἡμέραν οὐδὲ τὴν ὥραν ἐν ᾗ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται» (Ματθ. 25, 1-13).
Οι δέκα παρθένες εκπροσωπούν τον λαό του Θεού. Οι φρόνιμες παρθένες είναι εκείνοι οι πιστοί, οι οποίοι παραμένουν πνευματικά επάγρυπνοι, φροντίζοντας ώστε η ψυχή τους να είναι ανά πάσα στιγμή κεκαθαρμένη και κεκοσμημένη για την υποδοχή του νυμφίου Ιησού Χριστού, ο οποίος θα έλθει αίφνης. Το έλαιο των λαμπάδων συμβολίζει το χρίσμα υπό του Αγίου Πνεύματος. Το Άγιο Πνεύμα επισκέπτεται την καθαρή ψυχή. Το φως των λαμπάδων είναι η θεία χάρις η οποία πέμπεται από το Άγιο Πνεύμα στην εξαγνισμένη διά της μετανοίας και ευπρεπισμένη διά των αρετών ψυχή.
Οι μωρές Παρθένες συμβολίζουν τους Χριστιανούς που ζουν με αμέλεια, αδιαφορώντας να προετοιμάζουν την ψυχή τους για την υποδοχή του νυμφίου. Διότι όπως είπε ο Χριστός: «Γρηγορεῖτε οὖν, ὅτι οὐκ οἴδατε τὴν ἡμέραν οὐδέ τὴν ὥραν ἐν ἧ ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται» (Ματθ.κε΄13 ).
Η παραβολή αυτή αφ’ ενός προειδοποιεί πως η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου θα γίνει ξαφνικά και απρόσμενα. Γι' αυτό οι πιστοί πρέπει να είναι διαρκώς έτοιμοι για την υποδοχή Του, διαφορετικά θα μείνουν έξω από τη Βασιλεία Του. Κατ’ επέκτασιν, προειδοποιεί πως και η ώρα του θανάτου ενός ανθρώπου είναι άγνωστη και απρόβλεπτη, γι’ αυτό εκείνος θα πρέπει να βρίσκεται συνεχώς σε πνευματική ετοιμασία, ώστε, όταν έλθει εκείνη η ώρα, η ψυχή του να υφαρπαγεί από τον Θείο Νυμφίο και όχι από τις δυνάμεις του σκότους.
Στρ. 6. Αυτή η στροφή αποκαλεί το soma «θυγατέρα του ήλιου». Στην Σανσκριτική, το soma αποτελεί και όνομα της σελήνης και δη της Πανσελήνου. Η Πανσέληνος συμβολίζει τον φωτισμένο νου. Στην Ελληνική μυθολογία η Πανσέληνος θεωρείται θυγατέρα του Ήλιου και της Νέαιρας (Νέας Σελήνης). Διά της τελετουργικής πόσης του soma, o βεδικός άνθρωπος πίστευε πως ενώνεται με τον θείο νυμφίο και εισδέχεται το θείο φως.
Στρ. 7-9β. Η σημασία του αριθμού 10 των παρθένων.
Ο αριθμός 10 των Παρθένων, δεν χρησιμοποιείται τυχαία ούτε από τον Χριστό, ούτε από την Rig Veda. Εν τούτοις, στην παραβολή του Χριστού δεν έχει δοθεί κάποια ερμηνεία περί του συγκεκριμένου αριθμού, ούτε από τον Χριστό, ούτε από τους Αποστόλους, ούτε από τους Πατέρες, γεγονός που σημαίνει πως το μήνυμα της παραβολής δεν εστιάζεται σε αυτό το σημείο.
Παρ’ όλα αυτά, θα διατυπώσουμε κάποιες ερμηνευτικές σκέψεις για τον αριθμό 10 στον ύμνο της Rig Veda. Τα δέκα βιβλία της Rig Veda θεωρούνται πως έχουν συγγραφεί από τις 10 ιερατικές οικογένειες, οι οποίες αναφέρονται από τους ύμνους, και οι οποίες διοικούσαν 10 περιοχές ή εκκλησίες της ηλιακής λατρείας7. Όμως, καθώς η αρχική σύνθεση των βιβλίων της συλλογής έγινε προφορικά ή διετηρήθη προφορικά από τους ιερείς πριν φθάσουν στην κοιλάδα του Ινδού, όπου και άρχισαν να καταγράφουν το περιεχόμενό τους, οι ιερατικές οικογένειες πρέπει να αναζητηθούν στην κοίτιδα της σύνθεσης των ύμνων. Ως πιθανότερη κοίτιδα θεωρείται η Ανατολία, εν τούτοις οι περιοχές της λατρείας που εκπροσωπούσαν απλώνονται ευρύτερα της Ανατολίας (Ανατολική Μ.Ασία). Άλλωστε, τα ίχνη της διαδοχής αυτών των γενών στην μεταγενέστερη Ινδική γραμματεία δεν σώζονται8. Τα ονόματα αυτών των γενών είναι:
1) Βharatas 2) Bhrigu 3)Atri 4)Υadu 5)Anu 6)Druhyu 7)Turvasa 8); 9)Puru 10)Tritsu.
Κάποιοι μελετητές, ταυτοποιούν τους Bhrigu ως τους Φρύγες, τους Atri ως τους Ατρείδες, (κατά την προ της Οδύσσειας προϊστορική ιερατική καταγωγή τους), τους Υadu ως τους Ιουδαίους (καλούνται και Υaudya), τους Druhyu ως τους Δρυίδες, τους Anu ως ιερατικό γένος των Σουμερίων, τους Βharatas, ως ιερατικό γένος της κοιλάδας του Ινδού ποταμού, οι οποίοι έδωσαν το όνομά τους στην αρχαία Ινδία. Το όνομα Βharata ανήκει και στον ιερέα εκείνον που εμπνεύσθηκε την ιερή δραματική τέχνη, της οποίας δείγματα ύπαρξης σώζονται στον πολιτισμό της κοιλάδας του Ινδού (6500-2000 π.Χ.). Επομένως ίσως είναι όνομα του Διονύσου στην Ινδία.
Στρ. 9-10. Ο πνευματικός Γάμος.
Η περιγραφές των στροφών 7-10 της RV περιέχουν την περιγραφή της υφαρπαγής των πιστών για τον πνευματικό γάμο τους με τον Κύριό τους «στον οίκον τον ύψιστον, τον επουράνιον».
Αποτελεί προφητική ρήση περί της εσχατολογικής Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού και τον γάμο Του με την πολυάνθρωπη νύμφη Του την Νέα Ιερουσαλήμ. Η αιφνίδια έλευσή Του θα αναγγελθεί στα πέρατα της γης με σάλπισμα ηχηρό: «ὅτι αὐτὸς ὁ Κύριος ἐν κελεύσματι, ἐν φωνῇ ἀρχαγγέλου καὶ ἐν σάλπιγγι Θεοῦ καταβήσεται ἀπ’οὐρανοῦ καὶ οἱ νεκροὶ ἐν Χριστῷ ἀναστήσονται πρῶτον, ἔπειτα ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι ἅμα σὺν αὐτοῖς ἁρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα, καὶ οὕτω πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἐσόμεθα» (Α΄ Θεσσ. δ΄,16-17).
Η Αποκάλυψη Ιωάννου δίδει την περιγραφή της: «Καὶ τὴν πόλιν τὴν ἁγίαν Ἰερουσαλήμ καινὴν εἴδον καταβαίνουσαν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ, ἡτοιμασμένην ὡς νύμφην κεκοσμημένην τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς. καὶ ἤκουσα φωνῆς μεγάλης ἐκ τοῦ οὐρανοῦ λεγούσης· ἰδοῦ ἡ σκηνὴ τοῦ Θεοῦ μετὰ τῶν ἀνθρώπων, καὶ σκηνώσει μετ’αὐτῶν, καὶ αὐτοὶ λαοὶ Θεοῦ ἔσονται, καὶ αὐτὸς ὁ Θεὸς ἔσται μετ’αὐτῶν· καὶ ἐξαλείψει ὁ Θεὸς πᾶν δάκρυον ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν, καὶ ὁ θάνατος οὐκ ἔσται ἔτι, οὔτε πένθος οὔτε κραυγὴ οὔτε πόνος οὐκ ἔσται ἔτι» (Απ. κα΄, 2-4).
Το Άσμα ασμάτων
Το εξαίσιο λυρικό ποίημα «Άσμα Ασμάτων» της Παλαιάς Διαθήκης έχει γραφεί από τον Σολομώντα για να περιγράψει συμβολικά τον Έρωτα του Κυρίου με την νύμφη Του, την Εκκλησία, και την πορεία της ψυχής προς την σωτηρία, διά καρδιακού μανικού Έρωτα προς τον Θεό, ή άλλως, διά της «ιεράς βακχείας» 9. Δεν είναι μόνον ο αγιασμένος άνθρωπος ερωτευμένος με τον Θεό, αλλά και ο Θεός είναι ερωτευμένος με τους ωραίους στην ψυχή ανθρώπους.
Παραθέτουμε ένα απόσπασμα που εκφράζει την πνευματικά επάγρυπνη αναμονή υπό των φρονίμων πιστών του νυμφίου τους:
_«Ἐγὼ καθεύδω καὶ ἡ καρδία μου ἀγρυπνεῖ, φωνὴ ἀδελφιδοῦ μου κρούει ἐπὶ τὴν θύραν».
_«Άνοιξόν μοι αδελφὴ μου, ἡ πλησίον μου, περιστερὰ μου, τελεία μου,
ὅτι ἡ κεφαλὴ μου ἐπλήσθη δρόσου καὶ οἱ βόστρυχοί μου ψεκάδων νυκτός» (Άσμ. Ε΄, 2).
Το επόμενο απόσπασμα περιγράφει το κάλεσμα υπό του Θείου Νυμφίου των αγωνιζομένων πνευματικά ανθρώπων ή άλλως, της στρατευομένης Εκκλησίας προς τον ουράνιο Νυμφώνα, όπου θα γευθούν την ανάσταση και την μακαριότητα μετά από τους κόπους του πνευματικού αγώνα τους:
«ἀνάστα ἐλθὲ ἡ πλησίον μου, καλὴ μου, περιστερὰ μου,
ὅτι ἰδοὺ ὁ χειμὼν παρῆλθεν, ὁ ὑετὸς ἀπῆλθεν, ἐπορεύθη ἑαυτῷ,
τὰ ἄνθη ὤφθη ἐν τῇ γῇ, καιρὸς τῆς τομῆς ἔφθακε,
φωνὴ τῆς τρυγόνος ἡκούσθη ἐν τῇ γῇ ἡμῶν,
ἡ συκῆ ἐξήνεγκεν ὀλύνθους αὐτῆς,
αἱ ἄμπελοι κυπρίζουσιν, ἔδωκαν ὀσμὴν,
ἀνάστα, ἐλθὲ, ἡ πλησίον μου, καλὴ μου, περιστερὰ μου,
καὶ ἐλθὲ, σὺ περιστερὰ μου, ἐν σκέπῃ τῆς πέτρας, ἐχόμενα τοῦ προτειχίσματος·
δεῖξον μοι τὴν ὄψιν σου, καὶ ἀκούτισόν με τὴν φωνὴν σου,
ὅτι ἡ φωνή σου ἡδεῖα καὶ ἡ ὄψις σου ὡραία» (Άσμ. Β΄, 10β-14).
Η νύμφη ομιλεί περί των ουρανίων λειμώνων του Νυμφίου και περί της σχέσης της μαζί Του εντός αυτών:
«Ἀδελφιδός μου κατέβη εἰς κῆπον αὐτοῦ
εἰς φιάλας τοῦ ἀρώματος ποιμαίνειν ἐν κήποις καὶ συλλέγειν κρίνα.
ἐγὼ τῷ ἀδέλφιδῷ μου, καὶ ἀδέλφιδός μου ἐμοὶ, ὁ ποιμαίνων ἐν τοῖς κρίνοις» (Άσμ.ΣΤ΄, 2-4).
Και η θριαμβεύουσα Εκκλησία:
«Τίς αὕτη ἡ ἀναβαίνουσα λελευκανθισμένη, ἐπιστηριζομένη ἐπὶ τὸν ἀδελφιδὸν αὐτῆς;»( Άσμ. Η΄,5).
Ο νυμφίος μιλά στην νύμφη για την θυσιαστική μαρτυρική αγάπη της προς Αυτόν:
«θές με ὡς σφραγίδα ἐπὶ τὴν καρδίαν σου, ὡς σφραγίδα ἐπὶ τὸν βραχίονά σου·
ὅτι κραταιὰ ὡς θάνατος ἀγάπη, σκληρὸς ὠς ἅδης ζῆλος·
περίπτερα αὐτῆς περίπτερα πυρός, φλόγες αὐτῆς·
ὕδωρ πολύ οὐ δυνήσεται σβέσαι τὴν ἀγάπην, καὶ ποταμοὶ οὐ συγκλύσουσιν αὐτὴν» (Άσμ. Η΄,6-7).
Σημειώνουμε, πως η ετυμολογία του όρου «αδελφιδός» είναι από την Ελληνική λέξη «δόλφος», η οποία σημαίνει μήτρα. Η νύμφη εδώ παρουσιάζεται εκ κοινής πνευματικής μήτρας με τον νυμφίο της, στοιχείο που τονίζει το καθ΄ ομοίωσιν του πιστού με τον Θεό. Πιο συγκεκριμένα, το «αδελφιδός» εκφράζει την ομοουσίωση της ανθρώπινης φύσης με τον Θεό, και την απόκτηση υπό του ανθρώπου θείας φύσης κατά χάριν. Στον Χριστιανισμό, με την μετοχή στην Θεία Κοινωνία, ο πιστός ομοουσιώνεται με τον Χριστό και εντάσσεται στο γένος Του, όχι μόνον πνευματικά, αλλά και βιολογικά. Σχετικά ο Χριστός είπε: «ὅς γὰρ ἄν ποιήσῃ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, οὗτος ἀδελφός μου καὶ ἀδελφή μου καὶ μήτηρ μου ἐστί» (Μαρκ. 3,35).
Στρ.10. O ενθουσιαστικός Ήλιος.
Το επίθετο «ενθουσιαστικός» παραπέμπει στις Διονυσιακές ενθουσιαστικές λατρευτικές εκδηλώσεις, οι οποίες, όπως έχουμε υποστηρίξει, αποτελούν προτυπώσεις του γεγονότος του Χριστού. Συνδέεται με τα συναισθήματα ευφορίας και χαράς που προκαλεί το ακάλυπτο φως του ηλίου, ελαχιστότατου τυπώματος του αρχετύπου, ζωοβρύτου και θαυμασίου πνευματικού φωτός.
Παραθέτουμε, με ένα ακόμη τροπάριο από την ακολουθία του Νυμφίου:
«Τὸν Νυμφίον ἀδελφοὶ ἀγαπήσωμεν, τὰς λαμπάδας ἑαυτῶν εὐτρεπίσωμεν, ἐν ἀρεταῖς ἐκλάμποντες καὶ πίστει ὀρθῇ, ἵνα ὡς αἱ φρόνιμοι, τοῦ Κυρίου παρθένοι, ἕτοιμοι εἰσέλθωμεν, σὺν αὐτῷ εἰς τοὺς γάμους· ὁ γὰρ Νυμφίος δῶρον ὡς Θεός, πᾶσι παρέχει τὸν ἄφθαρτον στέφανον».
«Μὴ μείνωμεν ἔξω τοῦ νυμφῶνος Χριστοῦ».
Συμπεράσματα επιλόγου.
_ Διαπιστώνουμε, πως οι προφητικές ρήσεις της Rig Veda δεν φθάνουν μόνο μέχρι το γεγονός της σάρκωσης του Θεού, αλλά φθάνουν μέχρι τα Έσχατα, μέχρι την Δευτέρα Παρουσία και την Βασιλεία.
_ Η στροφή 7, αναφέρει ως τόπον υφαρπαγής των 10 παρθένων νυμφών, τον «οίκον τον ύψιστον, τον επουράνιον». Δεν αναφέρει περί μετενσαρκώσεων αλλά περί γάμου των πιστών με τον Σαρκωθέντα Θεό σε ετοιμασμένο επουράνιο γαμήλιο οίκο. Συνδέεται δε ο γάμος με την κοινή υπό των πιστών πόση του soma.
_Ο τρόπος σωτηρίας της ψυχής από τα βάθη της προϊστορίας μέχρι σήμερα είναι ένας και απαράλλακτος: Διά του ιερού γάμου του ανθρώπου με τον Θείο Νυμφίο, καθομοιωθείς και ομοουσιωθείς μυστηριακά μαζί Του.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ.
1. Vikrant K. Holkar, Journey of Indian Wine, and Current Indian wine Industry (διαδικτυακό
άρθρο) http://www.slideshare.net/guestef5b43e/journey-of-indian-wine-and-current-indian/
2. Bλ. A.A. Macdonell, Vedic Mythology, Motilal Banarsidas Publishers, Delhi 2002, σσ.67-68.
3. Liddell & Scott, Greek – English Dictionary, Oxford 2006.
4. Arthur Berriedale Keith, The Religion and Philosophy of the Veda and Upanishads, Τhe Harvard
Oriental Series 1925, σ. 134.
5. Monier Williams, Sanskrit - English Dictionary, Manohar Publ. N. Delhi 2006.
6. L.A.Waddell, The Phoenician origin of Brittons, Scots & AngloSaxons, The Christian Book
club f America, California 1924, σ. 219-314.
7. Shantha N. Nair, Echoes of Ancient Indian Wisdom: The Universal Hindu Vision and Its
Edifice, Ν.Delhi 2008.
8. Sanjay Sonawani, Origins of the Vedic Religion and Indus-Ghaggar Civilisation,
ed. Booktango, 2015 (e-book).
9. Γρηγορίου Νύσσης, Εις το Άσμα Ασμάτων, Ομιλία ενδεκάτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου