πλούστατα, επειδή τα διάφορα μέρη του διαγράμματος αντιστοιχούν στο πώς ο ανιχνευτής μας «βλέπει» τον Ήφαιστο κατά τις διάφορες φάσεις της ημέρας.
Δηλαδή, έτσι:



Το διάγραμμα δίδεται με δύο προϋποθέσεις: (α) ότι Ήλιος / ‘Ήφαιστος / Γή είναι συνευθειακά σώματα, καί (β) γιά τις ισημερίες (23/03, 23/09). Καταλαβαίνετε, όμως, ότι στις υπόλοιπες πιθανές θέσεις του Ηφαίστου, τις μή-συνευθειακές, ο αριθμός των απορροφουμένων νετρίνων θα είναι μικρότερος. (Η θέση της Γής δεν μας νοιάζει, επειδή Γή-Ήλιος πάντα ορίζουν ευθεία. Οπότε, απομένει να δούμε το πού βρίσκεται ο Ήφαιστος κάθε φορά.)
Δηλαδή, το διάγραμμά μας, κι επί όσες (γήϊνες) μέρες ο Ήφαιστος περνάει μπροστά από τον Ήλιο, θα δείχνει κάπως έτσι:



Είναι προφανές, ότι σε «λοξές» θέσεις του Ηφαίστου θ’ απορροφώνται λιγώτερα νετρίνα.
Τα μεσοδιαστήματα, τώρα (ανάμεσα στα κόκκινα «Μ»), που δεν έχουμε μετρήσεις, είναι οι ώρες της νύχτας. Κατ’ αυτές, θα μπορούσαμε πάλι να πάρουμε μετρήσεις. Αλλά, όποτε κάνουμε πείραμα, είναι καλύτερα ν’ απλοποιούμε τα Μαθηματικά μας – έστω σε πρώτη φάση. Στο πρώτο «προσεγγιστικό μοντέλο», ως λέγεται. (Αλλοιώς, στην περίπτωσή μας θα έπρεπε ν’ αφαιρούμε κάθε φορά την απορρόφηση της ίδιας της Γής σε νετρίνα… γιά κάθε δευτερόλεπτο της νύχτας! Επειδή η Γή, όπως περιστρέφεται, προβάλλει -στην πορεία των νετρίνων- διαφορετικό «πάχος» κάθε στιγμή.)
Όπως, τέλος, πάλι καταλαβαίνετε, καλύτερα θα ήταν αν βάζαμε ολόκληρο δίκτυο ανιχνευτών· αλλά καί μ’ έναν, η δουλειά μας γίνεται μιά χαρά.

ε1. Επιφύλαξη πρώτη
Όλα καλά… θεωρητικώς· έτσι ακριβώς πρέπει να διεξαχθεί το πείραμα. Όμως, στην πράξη δεν γνωρίζω τί γίνεται με τους ανιχνευτές νετρίνων.
Τί εννοώ;
Τα διάφορα αγαθά / αντικείμενα που μπορούμε ν’ αγοράσουμε, σίγουρα τα κατασκευάζουν κάποιες βιομηχανίες. Ωστόσο, τα επιστημονικά όργανα είναι ιδιαίτερη κατηγορία. Η αγορά τους διαφέρει, δηλαδή, από την αγορά καταναλωτικών αντικειμένων. Άλλο το ν’ αγοράσεις πχ αντισκωριακό, ή μαύρα πρόστυχα εσώρρουχα γιά τη γκόμενα, κι άλλο το ν’ αγοράσεις επιστημονικά όργανα – πλήν εξαιρέσεων.
Εάν πχ θες ν’ αγοράσεις έναν παλμογράφο, θα βρείς πολλά μοντέλα ψάχνοντας την αγορά. Αλλά δεν μπορείς να πας σε μιά βιομηχανία επιστημονικών οργάνων, καί να πείς: «- Γειά σας! Θέλω ένα βαρυτόμετρο!» (Μπορείς, αλλά θα σε κοιτάνε σα να είσαι από ίδρυμα καθυστερημένων.) Τέτοια εξειδικευμένα όργανα δεν τά ‘χουν να κάθονται στη βιτρίνα, περιμένοντας τον πελάτη· ούτε τα παράγουν μαζικά. Σίγουρα έχουν προσπέκτους με προδιαγραφές, συν ένα μοντέλο γιά επίδειξη (ώστε να μην αγοράζεις γουρούνι στο σακκί), αλλά γιά να πάρεις ένα εξειδικευμένο όργανο στα χέρια σου, πρέπει να δώσεις παραγγελία – καί να περιμένεις στη σειρά.
Οπότε, γιά να μην περιμένεις χρόνια, συνεννοείσαι με άλλους ενδιαφερόμενους, ώστε να παραγγείλετε μαζικά. Πχ αν τον ανιχνευτή νετρίνων τον θέλει το ΕΚΠΑ, ρίχνεις μιά ανακοίνωση στο Διαδίκτυο, κι ενδέχεται να βρείς άλλους πεντέξη ενδιαφερόμενους. Πχ πανεπιστήμιο Αγουλινίτσας, πανεπιστήμιο Τιμπουκτού, πανεπιστήμιο Άρκαμ του Μισκατόνικ, κτλ κτλ. Στο τέλος, μαζεύεστε κάμποσοι νοματαίοι επιστήμονες ανθρώποι, καί παραγγέλνετε ομού όλοι μαζί. Έτσι γίνονται αυτές οι δουλειές.

Το θέμα, όμως,… ποιό «θέμα», η θεματάρα, είναι το εξής:
Άντε, καί τον πήρες στα χέρια σου τον ανιχνευτή νετρίνων. Όμως, πόση διακριτική ικανότητα χρειάζεται γιά τις μετρήσεις μας, καί πόση έχουν τα όργανα αυτή τη στιγμή, στην παρούσα φάση της τεχνολογίας;
Δηλαδή:
Αν ο Ήφαιστος απορροφάει ανά πάσα στιγμή ένα καί μοναδικό νετρίνο, ενώι ο Ήλιος του πετάει δέκα χιλιάδες (10,000) από δαύτα (στην ίδια διατομή επιφάνειας), μπορεί ο ανιχνευτής να ξεχωρίσει ΜΕ ΑΠΟΛΥΤΗ ΣΙΓΟΥΡΙΑ το 1 στα 10,000, ώστε να δώσει αποτέλεσμα 9,999 νετρίνα (κι όχι δέκα χιλιάρικα); έχει τέτοια ακρίβεια;
Ειλικρινά, αγνοώ την απάντηση.
Όμως, γιά επιστημονικές μετρήσεις, πρέπει οπωσδήποτε να ξεφεύγουμε πέραν της τυχαιότητας – ένθα τυχαιότητα ίσον συνήθως το 33-34%. Το ένα τρίτο, δηλαδή. (Όπως προκύπτει από τη Γκαουσσιανή καμπύλη.) Εάν, δηλαδή, ο κατασκευαστής του ανιχνευτή σου λέει (στο αριθμητικό παράδειγμα, που έδωσα) ότι το όργανο μετράει 1 νετρίνο στα 10,000 με βεβαιότητα 60%, δεν κάνουμε τίποτε απολύτως. Εάν, πάλι, σου πεί ότι η βεβαιότητα είναι 90%, εκεί κάτι κάνουμε. (Υπάρχουν τρόποι -μαθηματικώς- να εξουδετερώσουμε αυτό το 10% αβεβαιότητας που παραμένει.)
Το πρόβλημα αυτό είναι τόσο μεγάλο, που -ως παράδειγμα- το ίδιο το Σέρν έχει αναγκαστεί πολλές φορές να (εφεύρει καί να) κατασκευάσει το ίδιο τα επιστημονικά εργαλεία του. (Ιδίως σε παλιότερες εποχές, όταν έκανε επιστήμη – καί δεν μαλακιζόταν με το σωματίδιο του κύρ-Χίγγζ.) Νά, ας πούμε με ηλεκτρονικά παλαιοτέρων εποχών, που δεν ήταν τόσο γρήγορα, ώστε να καταγράφουν τα σωματίδια που παρήγαγε ο επιταχυντής. Μπορεί το σωματίδιο να προσπέρναγε, καί τα ηλεκτρονικά να μην έπαιρναν κάν χαμπάρι. (Αυτό αντιμετωπίστηκε με τα λεγόμενα κυκλώματα σύμπτωσης-αντισύμπτωσης – γιά να μαθαίνετε.    )
[Το ίδιο κι εδώ… υποθέτω, όμως, ότι ο ανιχνευτής νετρίνων έχει αρκετά γρήγορο αισθητήρα, ώστε να δίνει ξεκάθαρο σήμα καταγραφής σε κάθε νετρίνο που περνάει. Υποθέτω, δηλαδή, ότι τεχνολογικώς αυτό το πρόβλημα είναι ήδη λυμένο. Με τη διακριτική ικανότητα δεν ξέρω τί γίνεται, καί προβληματίζομαι.]

ε2. Επιφύλαξη δεύτερη
Χμμμ… κι εδώ μου φαίνεται πως έβγαλα λαγό! 
Κάθε άστρο, που περιφέρεται γύρω από κάποιο άλλο άστρο / κέντρο περιστροφής (πχ Άρης με Ήλιο, Σελήνη με Γή, κτλ κτλ), διαγράφει περιστροφή επάνω σ’ ένα γεωμετρικό επίπεδο. Το οποίο επίπεδο, όμως, παλαντζάρει (περιστροφικώς) σα βάρκα σε κύμα… ή, αλλοιώς, ως «πίπτον νόμισμα». Δηλαδή, στρίβουμε κάθετα ένα νόμισμα – κι όταν χάσει την ενέργειά του (από την τριβή στο πάτωμα), τότε «πίπτει» περιστρεφόμενο. Ακριβώς αυτή την εικόνα παρουσιάζουν οι πλανήτες στο επίπεδο περιστροφής τους. Νά, ρίξτε μιά ματιά πχ εδώ· εκεί που λέει «current planets». Τέρμα δεξιά στον πίνακα εμφανίζονται οι αποκλίσεις της τροχιάς πάνω, ή κάτω απ’ το επίπεδο της εκλειπτικής.
Αν θέλετε καί κινούμενη εικόνα του φαινομένου, εδώ.

Τί γίνεται, τώρα;
Αυτή η περιστροφή του επιπέδου περιστροφής (δεν πρόκειται γιά λογοπαίγνιο!), κρατάει κάμποσα χρόνια. Ας πούμε, γιά τη Σελήνη κρατάει 19 χρόνια (είναι ο περίφημος Μετωνικός κύκλος), ενώι η ίδια η Σελήνη περιστρέφεται γύρω απ’ τη Γή σε 29 μέρες. Βλέπετε τη διαφορά… καί πού να δήτε τον χρόνο, που κάνει το επίπεδο περιστροφής της Γής να στρίψει! Είναι 41,000 (σαρανταμία χιλιάδες) χρόνια, καί μετρήθηκε σχετικά μόλις πρόσφατα.
Όμως:
  • εάν ο Ήφαιστος έχει μεγάλη περίοδο περιστροφής του επιπέδου του,
  • καί εάν παρουσιάζει μεγάλη απόκλιση πάνω-κάτω,
τότε ενδέχεται να περιμένουμε επί χρόνια, αλλά να μην κάνει διέλευση μπροστά από τον Ήλιο, ώστε να πάρουμε μετρήσεις! (Καί δή, όταν «βλέπουμε» από τη Γή· διότι διέλευση μπροστά από τον Ήλιο θα κάνει έτσι κι αλλοιώς κάποια στιγμή – «από τα πλάγια», όπως φαίνεται στο αμέσως παρακάτω σχήμα.) Δηλαδή, εάν δεν έχουμε υπομονή, μπορεί να έχουμε στήσει καρτέρι επί χρόνια, αλλά με μηδενικό αποτέλεσμα – καί ν’ απογοητευτούμε! Να πούμε: «- Δεν υπάρχει Ήφαιστος, τα παρατάμε!»



Εάν, λοιπόν, η γωνία φ παραείναι μεγάλη, κι εάν η (κόκκινη) τροχιά του Ηφαίστου αλλάζει γωνία αργά, τότε νά πώς χρειάζονται εκατό ακόμη χρόνια από σήμερα, μέχρι να τον ξαναδούμε!
Κ’ ίσως όντως η γωνία φ να είναι μεγάλη… «χωλός» γάρ. Ήτοι, το ένα «πόδι» ψηλά απάνω, καί τ’ άλλο χαμηλά κάτω. Το πιάνετε τώρα, το γιατί «χωλός»;
Οι αρχαίοι ημών ήξεραν πολύ καλά τί λέγανε!

Τέλος πάντων, γιά τον Ήφαιστο δεν ξέρουμε ακόμη τίποτε· υποθέσεις κάνουμε. Ωστόσο, ο «λαγός» που υπαινίχθηκα στην αρχή της ενότητας, είναι ο εξής:
Εκατό χρόνια πρίν (σύν ένα), το 1919, έγινε ένα περίφημο πείραμα, γιά να επιβεβαιώσει (υποτίθεται) τη Γενική θεωρία της Σχετικότητας. Λέγανε, δηλαδή, ότι κάτι «ενοχλεί» τον Ερμή, άρα -με τη συμβατική Φυσική- πρέπει να υπάρχει ένας πλανήτης σε τροχιά πιό εσωτερική (ο Ήφαιστος), ο οποίος επηρέαζε τον Ερμή (όποτε πλησιάζανε ο ένας τον άλλον) με «παρέλξεις». Ο αρχίβλαξ, τώρα, με τους οπαδούς του, λέγανε ότι δεν χρειάζεται να υπάρχει έτερος πλανήτης πιό μέσα, διότι οι παρατηρούμενες αποκλίσεις προβλεπόταν από τη Γενική Σχετικότητα…
…Καί ώ, του θαύματος, επιβεβαιώθηκε ( ; ) ο αρχίβλαξ!    Τον εξαφάνισε τον Ήφαιστο, δίκην ταχυδακτυλουργού! Lol!!!
Όμως, επειδή όποιος θέλει να μάθει καλά μιά επιστήμη, δεν περιορίζεται ούτε στα πανεπιστημιακά βιβλία, αλλά πάντα ανατρέχει στις πηγές…
…πολλώι δέ μάλλον ΔΕΝ υιοθετεί επιστημονικούς «αστικούς θρύλους»
…καί στη Φυσική οι πηγές ονομάζονται «δημοσιεύσεις» (papers), καί δεν γίνονται, βεβαίως-βεβαίως, στο εβδομαδιαίο σινε-ρομάντζο, αλλά σε πολύ εξειδικευμένα έντυπα αναφοράς…
…το σχετικό paper (καί αντίθετα απ’ όσα τσαμπουνάνε τα διδακτικά εγχειρίδια) κάθε άλλο, παρά δικαιολογεί τον αρχίβλακα καί τους χειροκροτητές του. Συγκεκριμένα, οι μετρήσεις βγήκαν ανάμεσα στην κλασική Φυσική καί τις Γενικο-Σχετικές «προβλέψεις» του αρχίβλακα – κι επομένως, δεν επιβεβαιώνουν καμμία απ’ τις δύο θεωρίες.

Όμως, τί υποψιάζομαι προσωπικώς ότι συνέβη πράγματι:
Ότι οι επιστήμονοι υπέθεσαν εξ αρχής (κι έκαναν υπολογισμούς με βάση αυτό) πως Ήφαιστος καί Ερμής περιστρέφονται σε περίπου ίδιο επίπεδο… άντε καί με απόκλιση καθ’ ύψος καμιά εικοσαριά μοίρες· ενώι στην πραγματικότητα ο Ήφαιστος βρισκόταν σε μεγάλη απόκλιση! Που σημαίνει, ότι οι παρέλξεις που εξασκούσε στον Ερμή δεν ήταν σωστά υπολογισμένες, αλλά ήταν οι «προβολές» των πραγματικών, κατά γωνία φ.
Αυτά, λοιπόν, κι από μένα…
…ως μικρή συμβολή στην επιστημονικώς ορθή σκέψη! 

(συνεχίζεται)