Παρά το γεγονός ότι η αρχαία παράδοση συνδέει την ονομασία της Αφροδίτης με τη γέννησή της από τον αφρό της θάλασσας, οι σύγχρονες γλωσσολογικές μελέτες απορρίπτουν την εξήγηση αυτή και θεωρούν ότι η ρίζα του ονόματος της θεάς δεν προέρχεται από καμιά ινδοευρωπαϊκή ή σημιτική γλώσσα. Δυό από τις πολλές υποθέσεις που έχουν γίνει θεωρούνται πιο πιθανές:
Η ιδέα για την ύπαρξη μιας θεότητας με τέτοιες ιδιότητες υπολογίζεται ότι εμφανίσθηκε γύρω στην 4η χιλιετία π.Χ., πρώτα στους Σουμερίους με την Αναΐδα (Inanna) και μετά σε άλλους λαούς της Ανατολής, όπου πήρε και τα γενικά της χαρακτηριστικά ως θεά του έρωτα και της γονιμότητας. Με αυτή τη μορφή μεταδόθηκε σε άλλους πολιτισμούς όπου, εξαιτίας των διαφόρων σημαντικών θρησκευτικών αναγκών ενώθηκε με άλλες θεότητες, κυρίως της φύσης και της βλάστησης. Έτσι, υπολογίζεται ότι εμφανίσθηκε και η Αφροδίτη, τη 2η χιλιετία π.Χ. Όσον αφορά τον τόπο της γέννησής της (πέρα από τον μύθο), σύγχρονοι ερευνητές θεωρούν πιθανή τη Μικρά Ασία, και ακόμη πιο πιθανή την Κύπρο, εξαιτίας της γεωγραφικής κυρίως θέσης της τελευταίας και της ύπαρξης σε αυτήν πολλών ελληνικών θεοτήτων. Στην Ελλάδα η λατρεία της Αφροδίτης μεταφέρθηκε από την Κύπρο, και εκεί πήρε από τους Έλληνες την τελική μορφή και υπόστασή της.
Λατρεία
Στον ελληνικό κόσμο η πολύπλευρη και ιδιαίτερα αγαπητή υπόσταση της θεάς Αφροδίτης την τοποθέτησε σε μια από τις πρώτες θέσεις του ελληνικού πανθέου και την έφερε βαθιά στη συνείδηση του λαού στην τέχνη και στη λογοτεχνία του. Η λατρεία της Αφροδίτης έπαιξε σημαντικό ρόλο στη θρησκευτική ζωή των Ελλήνων, όπως και άλλων λαών. Τη σημασία της αποδεικνύουν, μεταξύ άλλων, ο μεγάλος αριθμός των ιερών της και τα εκατοντάδες λατρευτικά της επίθετα από τα οποία τα συνηθέστερα ήταν: Ουρανία, Πάνδημος, Αναδυομένη, Ευπλοία, Ποντία, Πελαγία, Λιμενία, βέβαια Παφία και Κύπρις.
Τα ίχνη της ανατολικής καταγωγής της Αφροδίτης φαίνονται και από το δημοφιλές επίθετό της Ουρανία, με το οποίο στα αρχαιότατα χρόνια λατρευόταν στην Ανατολή, στη Μικρά Ασία και στην Κύπρο . Όπως αποδεικνύεται, για τους Έλληνες η πιο παλιά άποψη της Αφροδίτης ήταν αυτή της ιδιότητας της θεάς του ουρανού. Τη σχέση της με τον ουρανό και ταυτόχρονα με τη θάλασσα διασώζει ο μύθος που λέει ότι η Αφροδίτη γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας που γονιμοποιήθηκε από τα ακρωτηριασμένα από τον Κρόνο γεννητικά όργανα του Ουρανού.
Αφροδίτη και Κύπρος
Η λατρεία της Αφροδίτης στην πιο χαρακτηριστική της μορφή παρουσιάζεται στην Κύπρο κατά τη 2η χιλιετία π.Χ. και, όπως αποδεικνύεται, οι ιεροτελεστίες προς τιμή της ήταν ακόμη δημοφιλείς μέχρι τον 5ο μ.Χ. αιώνα.
Η Αφροδίτη, επειδή καταγόταν από την Κύπρο, είχε την πρώτη θέση στο κυπριακό πάνθεον, πράγμα που αποδεικνύεται, μεταξύ άλλων, από την πολύπλευρη και μακρόχρονη λατρεία της, το μεγάλο, για ένα τόσο μικρό νησί, αριθμό ιερών και τόπων αφιερωμένων σε αυτήν και από την τεράστια ποσότητα αρχαιολογικών ευρημάτων που συνδέονται με τη λατρεία της.
Στο ρωμαϊκό κόσμο η Αφροδίτη προσαρμόζεται και δέχεται επιδράσεις από την Τuran, θεά των Ετρούσκων. Η Venus γίνεται πολύ σημαντική θεότητα από τον 3ο π.Χ. αιώνα στη Ρώμη, όπου και λατρεύεται επίσης με πολλά επίθετα, όπως Venus Felix, Venus Victrix, Venus Fisica, Venus Marina.
Πιο γνωστοί είναι οι μύθοι που θέλουν την Αφροδίτη να είναι κόρη του Ουρανού και της θάλασσας. Κατά τον Ησίοδο, η Αφροδίτη γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας και η θάλασσα είχε γονιμοποιηθεί από τα γεννητικά όργανα του Ουρανού που έπεσαν σε αυτήν όταν τον ακρωτηρίασε ο γιος του Κρόνος. Όταν γεννήθηκε η θεά, άρχισε την περιήγησή της στη θάλασσα. Αρχικά οι άνεμοι και τα κύματα την έσπρωξαν προς τα Κύθηρα και μετά στην Κύπρο, όπου και βγήκε στη στεριά. Τότε στο μέρος εκείνο άρχισαν να βλαστάνουν και να ανθίζουν λουλούδια, σαν χαιρετισμός στη νεογέννητη θεά. Η Αφροδίτη έμεινε για λίγο στην Κύπρο και μετά άρχισε νέα περιήγηση στη θάλασσα, μέχρι που έφτασε στη Λακωνία όπου και εγκαταστάθηκε.
Διαφορετικά παρουσιάζει τη γέννηση της θεάς ο έκτος Ομηρικός Ύμνος: Η Αφροδίτη, λέει, γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας κοντά στην Κύπρο. Ο δυτικός άνεμος, ο Ζέφυρος, την έσπρωξε προς το νησί, όπου την υποδέχτηκαν οι Ώρες. Και αφού αυτές την έλουσαν, την έντυσαν με ωραίο πέπλο, τη στόλισαν με χρυσό διάδημα και σκουλαρίκια και περιδέραιο, την συνόδευσαν στον Όλυμπο. Εκεί η Αφροδίτη παρουσιάστηκε στο συμπόσιο των αθανάτων, που γοητευμένοι από την ομορφιά της τη δέχτηκαν και της χάρισαν μια από τις πρώτες θέσεις μεταξύ τους. Εκεί η θεά παντρεύτηκε τον Ήφαιστο και ως γαμήλιο δώρο ο Δίας της έδωσε μια μαγική ζώνη που έδινε στην Αφροδίτη μοναδική ομορφιά και γοητεία και μαζί ακατανίκητη ερωτική δύναμη.
Η Αφροδίτη φημίζεται για τις πολλές ερωτικές της περιπέτειες, τόσο με θεούς όσο και θνητούς και κυρίως με τον Άδωνη με τον οποίο απέκτησε και δύο παιδιά: Τη Βερόη και το Γόλγο, μυθικό ιδρυτή της ομώνυμης κυπριακής πόλης.
Άλλος μύθος αναφέρει ότι ο μυθικός βασιλιάς της Κύπρου Πυγμαλίων τόσο ερωτεύτηκε την Αφροδίτη ώστε έφτιαξε ένα άγαλμά της από ελεφαντόδοντο και άρχισε να ικετεύει τη θεά να του δώσει ζωή. Η Αφροδίτη εισάκουσε την παράκλησή του και έδωσε ζωή στο άγαλμα που ονομάστηκε Γαλάτεια. Από το δεσμό του Πυγμαλίωνα με τη Γαλάτεια - Αφροδίτη γεννήθηκαν ο Πάφος, οικιστής της πανάρχαιης Πάφου, και η Μεθάρμη. Άλλοι μύθοι φέρουν και το μυθικό βασιλιά της Πάφου Κινύρα ως εραστή της Αφροδίτης.
Πολλοί είναι οι μύθοι που αναφέρονται στη ζωή και στα κατορθώματα της θεάς του έρωτα. Η ανάλυση των μύθων για τη γέννηση και τη ζωή της Αφροδίτης, μεταξύ άλλων φέρνει και την ηχώ του ερχομού της στον ελληνικό κόσμο. Μας επιτρέπει ακόμη να καταλήξουμε σε συμπεράσματα για μερικές σημαντικές τελετουργικές πράξεις στη λατρεία της θεάς, όπως ο ιερός γάμος.
Αρχίζοντας από την Πάφο, που ήταν το μεγαλύτερο κέντρο λατρείας της θεάς με το επίθετο Παφία, και όπου είχε το μεγαλύτερο ιερό της, βρίσκουμε διάφορους μύθους σχετικούς με την ίδρυση του ιερού αυτού. Πιο συχνά αναφέρονται ο Πάφος, ο Αερίας, ο Αχαιός Αγαπήνωρ, η ίδια η Αφροδίτη και, βέβαια, ο βασιλιάς Κινύρας. Οι γνωστότεροι μύθοι παρουσιάζουν τον Κινύρα ως ιδρυτή του ιερού και αρχιερέα της θεάς. Από τους μύθους αυτούς μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο Κινύρας ήταν ο πρώτος που έφερε στην Κύπρο από την Ανατολή τη λατρεία της Αστάρτης και του Τομμούζ, με το χαρακτηριστικό στοιχείο της ιερής πορνείας, που την ταύτισε με τη λατρεία της Αφροδίτης και του Άδωνη, αφού η λατρεία της Αφροδίτης στην Κύπρο μπορεί να θεωρηθεί αρχαιότερη της εποχής που κατά προσέγγιση μπορεί να θεωρηθεί ότι έζησε ο Κινύρας. Φαίνεται ότι ο μυθικός αυτός βασιλιάς ήταν εκείνος που σύνδεσε τις καινούριες οργιαστικές τελετές με τις ήδη υπάρχουσες τοπικές ιεροτελεστίες. Ο ίδιος έγινε αρχιερέας της νέας λατρείας.
Στην Πάφο, εκτός από το ναό και το ιερό άλσος, οι πηγές αναφέρουν το αντικείμενο λατρείας, ένα λίθινο κώνο. Σύμφωνα με τους μύθους, υπήρχε ο ιερός βωμός που ποτέ δε βρεχόταν από το αίμα των θυσιών, υπήρχαν δε και υπαίθριοι βωμοί για τις προσφορές. Ο Βιργίλιος αναφέρει πως ο αριθμός των υπαίθριων βωμών ήταν 100. Το ιερό της Αφροδίτης στην Πάφο ήταν ένα από τα 3 ιερά της Κύπρου που είχαν το δικαίωμα να προσφέρουν άσυλο.(Τα άλλα ήταν εκείνο της Αμαθουσίας Αφροδίτης και εκείνο του Δία στη Σαλαμίνα).
Ιερά της Αφροδίτης υπήρχαν στο ακρωτήρι Ζέφυρος κοντά στην Πάφο, στους Σόλους, στο Μάριον - Αρσινόη, στο ακρωτήρι του Αποστόλου Ανδρέα . Στην Αμαθούντα βρισκόταν επίσης ένα σημαντικό ιερό λατρείας της Αμαθουσίας Αφροδίτης ή της Αφροδίτης - Αριάδνης. Σύμφωνα με την παράδοση, το ιερό αυτό ιδρύθηκε είτε από τον Άμαθο είτε από την Αμαθούσα, είτε από τον Αμάθου . Αναφέρεται ακόμη ότι στην Αμαθούντα η Αφροδίτη λατρευόταν ταυτόχρονα σε θηλυκή και αρσενική μορφή.
Άλλα ιερά της Αφροδίτης αναφέρεται ότι βρίσκονταν στην Αγία Νάπα και στη Σαλαμίνα, όπου η θεά λατρευόταν ως προστάτιδα της πόλης. Στην κεντρική πεδιάδα υπήρχε σύμπλεγμα ιερών αφιερωμένων στην Αφροδίτη με το επίθετο Γολγία. Ιερά βρίσκονταν στο Ιδάλιον, στην Τρεμιθούντα, στην Ταμασσό. Στην τελευταία, οι μύθοι αναφέρουν ένα κήπο στο μέσο του οποίου φύτρωνε ένα ολόχρυσο δέντρο, και από το δέντρο αυτό είχε κόψει η θεά τα τρία χρυσά μήλα που χάρισε στον Ιππομένη για να νικήσει και να κερδίσει την Αταλάντη. Το ιερό στους Γόλγους αναφέρεται ότι είχε ιδρυθεί από το Γόλγο, γιο της Αφροδίτης και του Άδωνη, μερικοί μύθοι, μάλιστα, το παρουσιάζουν ως αρχαιότερο από εκείνο της Πάφου.
Η ύπαρξη των ιερών της Κύπριδας στην πεδιάδα και σε παραλιακές τοποθεσίες, αποδεικνύει επίσης ότι η Αφροδίτη λατρευόταν στην Κύπρο κυρίως ως θεά της βλάστησης, της γονιμότητας της γης και της θάλασσας. Οι ιδιότητες αυτές καθρεφτίζονται, εξάλλου, και στους τόπους λατρείας της.
Σύμφωνα με τις πηγές, στο ιερό της Πάφου υπήρχε ομάδα ιερέων με επικεφαλής αρχιερέα και ομάδα ιερειών με επικεφαλής αρχιέρεια. Πολύ σημαντικός ήταν ο ρόλος του αρχιερέα, ο οποίος τελούσε με την αρχιέρεια το μυστήριο του ιερού γάμου που του έδινε και το δικαίωμα να παραμένει βασιλιάς και αρχιερέας. Οι ιερείς της Παφίας Αφροδίτης πάντα ανήκαν στο γένος των Κινυραδών, δηλαδή των απογόνων του Κινύρα. Στο ιερό της Πάφου υπήρχαν επίσης μάντεις με επικεφαλής μαντάρχη που πρόβλεπαν το μέλλον κατά τη διάρκεια των τελετών. Πιθανόν οι μάντεις να ανήκαν στο γένος των Ταμιραδών, των απογόνων του Ταμίρα που αναφέρεται ως ο πρώτος μάντης της Αφροδίτης. Η ομάδα των ιερειών αποτελούνταν από 50 κορίτσια που κατά τη διάρκεια των ιεροτελεστιών εκτελούσαν σημαντικά τελετουργικά καθήκοντα, όπως η σωματική επαφή και το τελετουργικό μπάνιο. Στην ομάδα των ιερειών ανήκαν και οι ιερόδουλες. Σημαντικότατος ήταν ο ρόλος της αρχιέρειας, που θεωρούνταν η προσωποποίηση της Αφροδίτης. Το κύριο καθήκον της, η εκτέλεση του ιερού γάμου και τα δικαιώματά της, έδιναν στο βασιλιά- αρχιερέα την πολιτική-στρατιωτική και θρησκευτική εξουσία .
Από τους μύθους, όπως λ.χ. το μύθο που λέει ότι η Αφροδίτη απήγαγε το γιο του Ήλιου Φαέθοντα και τον έκανε νυχτερινό φύλακα του ιερού της στην Πάφο, μπορούμε να υποθέσουμε ότι στα ιερά της θεάς κάποια καθήκοντα εκτελούσαν και τα παιδιά. Η υπόθεση αυτή ενισχύεται και από τις παραστάσεις παιδιών, που βρέθηκαν σε τεμένη.
Μέσα στις αναθυμιάσεις του λιβανιού και της μύρας άρχιζαν οι τελετές. Στους βωμούς καίγονταν πρώτα φυτά και λουλούδια και αρωματικά βότανα ενώ οι μάντεις πρόβλεπαν το μέλλον από τους καπνούς. Ταυτόχρονα εκτελούνταν η σπονδή, κατά την οποία χυνόταν στο πάτωμα του ναού μέλι. Άρχιζαν ύστερα οι προετοιμασίες για τις θυσίες. Τα αφιερωμένα ζώα στολίζονταν και θυσιάζονταν με τελετουργικό τρόπο, καίγονταν δε στους βωμούς ενώ από τα σπλάχνα τους και από τις στάχτες οι μάντεις έκαναν πάλι προβλέψεις. Στην Παφία θυσίαζαν πουλιά, τράγους, βόδια και αγριόχοιρους . Οι θυσίες διαρκούσαν μέχρι τη νύχτα.
Κατά τη δεύτερη μέρα των ιεροτελεστιών τελούνταν η ιερή πορνεία. Οι γυναίκες που έπαιρναν μέρος στο μυστήριο αυτό έπρεπε να παραμείνουν άγρυπνες μέχρι την αυγή, και η αγρυπνία τους συνοδευόταν από μουσική και αναθυμιάσεις που τις διέγειραν ώστε να γίνει τέλεια η ιερή πράξη. Το πρωί της δεύτερης μέρας οι γυναίκες, φορώντας στεφάνι, κάθονταν στο ναό και περίμεναν τη στιγμή της επιλογής. Ήταν αναγκασμένες να περιμένουν, μέχρι που κάποιος άντρας θα έριχνε ένα νόμισμα στα γόνατά τους, λέγοντας: Επικαλούμαι για σένα τη θεά Μύλιττα. Το νόμισμα αφιερωνόταν στην Αφροδίτη. Ακολουθούσε η ερωτική πράξη, έξω από το ναό, ίσως στο ιερό άλσος. Οι πιστοί της Παφίας Αφροδίτης έπρεπε να μετάσχουν στην ιερή πορνεία τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους. Μετά, μπορούσαν να εκτελούν τη θρησκευτική αυτή υποχρέωση με συμβολικούς τρόπους.
Η τελετή της ιερής πορνείας τέλειωνε με τελετουργικό μπάνιο στη θάλασσα, με τη συμμετοχή της αρχιέρειας, των ιερειών και όλων των γυναικών που έπαιρναν μέρος στις τελετές.
Διαφορετικά λατρευόταν η Αφροδίτη στην Αμαθούντα. Κατά τις ιεροτελεστίες, οι πιστοί κρατώντας αναμμένες λαμπάδες, προχωρούσαν με τραγούδια και βακχικό χορό προς το άλσος, όπου περίμενε ο νεαρός αρχιερέας της Αφροδίτης. Ο ίδιος εκτελούσε ένα τελετουργικό χορό που οι κινήσεις του μιμούνταν τους πόνους του τοκετού.
Υποθέτουμε ότι ο χορός αυτός του αρχιερέα είχε σκοπό να προκαλέσει πλούσια συγκομιδή, ευφορία της γης και γονιμότητα στους ανθρώπους και στα ζώα τους. Ταυτόχρονα ο χορός εκτελούνταν και προς τιμή της Αριάδνης η οποία, σύμφωνα με την κυπριακή παράδοση πέθανε στον τοκετό και θάφτηκε στο άλσος του ιερού της Αμαθούντας, όταν έφτασε εκεί μετά τη φυγή της από την Κρήτη μαζί με το Θησέα. Το χορό ακολουθούσαν άλλες τελετές και θυσίες.
Κατά την Ελληνιστική εποχή λατρεύτηκε στην Κύπρο και η Αρσινόη Β' Φιλάδελφος, που ταυτίστηκε με την Αφροδίτη . Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για τους τρόπους λατρείας. Είναι μόνο γνωστό ότι στο ναό της Αρσινόης στο Ιδάλιον απαγορευόταν η είσοδος στους άντρες. Η ύπαρξη τέτοιου κανονισμού ίσως μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι στο Ιδάλιον η Αρσινόη είχε πάρει τις αρχαιότερες ιδιότητες της θεάς της βλάστησης και της αφθονίας.
Στην Κύπρο γίνονταν ακόμη και κοινές γιορτές του Άδωνη και της Αφροδίτης, τα Αδώνια.
Προσφορές
Οι προσφορές και οι τελετές προς την Κύπριδα φανερώνουν τις πολλές της ιδιότητες. Η αρχαιότερη ιδιότητά της ήταν εκείνη της θεάς της βλάστησης και της αφθονίας, στην οποία πρόσφεραν βότανα, λουλούδια, φυτά και καρπούς . Η Αφροδίτη πήρε στοιχεία μιας πανάρχαιας ντόπιας θεότητας, της οποίας η λατρεία υπήρχε στη Χοιροκοιτία τουλάχιστον κατά την 6η χιλιετία π.Χ. Στη Νεολιθική εποχή η λατρεία τέτοιας θεότητας ήταν διαδεδομένη και συνδεόταν, μεταξύ άλλων, με το σημαντικό ρόλο της γυναίκας. Με την ανακάλυψη του χαλκού οι συνθήκες άλλαξαν κατασκευάστηκαν καινούρια εργαλεία και όπλα και η παλαιά λατρεία της νεολιθικής θεότητας συμπληρώθηκε με καινούρια στοιχεία, όπως οι προσφορές ζώων. Τώρα η θεά της βλάστησης και της αφθονίας παίρνει και άλλα χαρακτηριστικά, όπως η ιδιότητα της θεάς της γονιμότητας και του έρωτα. Οι προσφορές επίσης αυξάνονται, αφού προστίθενται σε αυτές ζώα και πουλιά. Κατά τη 2η χιλιετία π.Χ. με την επίδραση της Ανατολής, εισάγεται στη λατρεία της θεάς και το οργιαστικό στοιχείο, το οποίο παίρνει τη μορφή της ιερής πορνείας.
Από αυτή την άποψη η Αφροδίτη έχει πολλές ομοιότητες με τις ανατολικές θεότητες Αστάρτη, Ιshtar, Kybele, Hathor. Επίσης κατά τη 2η χιλιετία π.Χ. η λατρεία της Αφροδίτης συμπληρώνεται με νέα στοιχεία όπως η λατρεία των δέντρων και οι τελετουργικοί χοροί. Οι τελετές και οι προσφορές παρουσιάζουν ακόμη και τη σημαντική ιδιότητα της Αφροδίτης σαν θεάς της φύσης και των στοιχείων της: του Νερού, της Γης, του Αέρα και της Φωτιάς .
Ένα από τα κύρια σύμβολα της Αφροδίτης ήταν ο φαλλός, σύμβολο της γονιμότητας και του έρωτα, που λατρευόταν ως ιερή πέτρα . Επίσης τη θεά της γονιμότητας συμβόλιζαν ο τράγος, το περιστέρι, η μυρτιά και το ρόδι. Οι ανεμώνες και τα τριαντάφυλλα ήταν τα σύμβολα της θεάς του έρωτα και ταυτόχρονα της βλάστησης. Την Αφροδίτη, προσωποποίηση της φύσης και των τεσσάρων στοιχείων της, συμβόλιζαν ακόμη και δέντρα, ψάρια, δίκτυα, πουλιά και ο δίσκος του ήλιου. Το σημαντικότερο όμως σύμβολο της θεάς είναι ο κεστός, δηλαδή ο στηθόδεσμος. Ακόμη η Αφροδίτη, ως θεά της ομορφιάς, κρατά καθρέφτη, ενώ ως σύμβολο της ερωτικής ειμαρμένης συνδέθηκε με τα ζάρια των οποίων το μεγαλύτερο ρίξιμο έφερε το όνομά της.
Ως συνοδεία της θεάς αναφέρονται οι Ώρες και οι Χάριτες και ο φτερωτός Έρως. Άλλες φορές πάλι συνοδεύεται από τον Πόθο, τον Αντέρωνα, τον Ίμερο και τον Πάνα. Από τους κύριους θεούς τη συντροφεύουν ο Ήφαιστος, ο Άρης θεός του πολέμου, ο Ερμής, ο Ποσειδών, ακόμη και ο Άδης.
Στο ιερό της Αφροδίτης στην Πάφο οργανώνονταν πολλές φορές το χρόνο τελετές προς τιμή της θεάς. Σώθηκαν τα ονόματα μερικών από αυτές: Ζακόρια, Περιόρια, Αφροδίσια. Τα Ζακόρια ήταν, ίσως, η τελετή που έκαναν προς τιμή της θεάς οι υπηρέτες του ναού. Τα Περιόρια γίνονταν πριν από τη μεγάλη γιορτή της Αφροδίτης, που ήταν τα Αφροδίσια και ίσως αποτελούσαν μια γιορτή καθαρμού: Ευπρεπιζόταν ο ναός και προετοιμαζόταν για την υποδοχή των πιστών που έφταναν από τα άλλα μέρη της Κύπρου και από τις γύρω χώρες. Στις διάφορες αυτές γιορτές προσφέρονταν στους εορτάζοντες πλακούντες από σιτάρι, μέλι και άλλα υλικά, με τα ονόματα σίρβηνον, πυραμούς κ.ά. Από τις τελετές στα ιερά άλλων μερών της Κύπρου σώθηκαν από την Αμαθούντα τα ονόματα Θύλλα και Κάρπωσις.
- Η πρώτη υποστηρίζει ότι το όνομα της Αφροδίτης προέρχεται από τις διαλέκτους των προϊστορικών αυτοχθόνων κατοίκων της Κύπρου (των λεγομένων Ετεοκυπρίων), των οποίων όμως η προέλευση και η γλώσσα είναι στοιχεία άγνωστα.
- Η δεύτερη, του Μ. Ρ. Nilsson, θεωρεί το όνομα Αφροδίτη σαν ελληνική μετάφραση ή μετατροπή του σημιτικού Αshtoret. Με τη δεύτερη υπόθεση συμφωνεί και ο Dugand, ενώ αρκετοί άλλοι μελετητές υποστηρίζουν την πρώτη υπόθεση ή απλά αναφέρουν ότι το όνομα της θεάς είναι προελληνικό.
- Μερικές ετυμολογήσεις αρχαίων συγγραφέων, όπως λ.χ. του Ευριπίδη που αποδίδει την καταγωγή του ονόματος της θεάς στην αφροσύνη, θεωρούνται απλά λογοπαίγνια.
Η συγγένειά της με άλλες θεότητες
Οι ιδιότητες της θεάς αποδεικνύουν την ομοιότητά της με διάφορες ανατολικές (σημιτικές) θεότητες, όπως η συριακή Ashera, η Βαβυλωνιακή Ishtar και η φοινικική Αστάρτη Ashtarte.Η ιδέα για την ύπαρξη μιας θεότητας με τέτοιες ιδιότητες υπολογίζεται ότι εμφανίσθηκε γύρω στην 4η χιλιετία π.Χ., πρώτα στους Σουμερίους με την Αναΐδα (Inanna) και μετά σε άλλους λαούς της Ανατολής, όπου πήρε και τα γενικά της χαρακτηριστικά ως θεά του έρωτα και της γονιμότητας. Με αυτή τη μορφή μεταδόθηκε σε άλλους πολιτισμούς όπου, εξαιτίας των διαφόρων σημαντικών θρησκευτικών αναγκών ενώθηκε με άλλες θεότητες, κυρίως της φύσης και της βλάστησης. Έτσι, υπολογίζεται ότι εμφανίσθηκε και η Αφροδίτη, τη 2η χιλιετία π.Χ. Όσον αφορά τον τόπο της γέννησής της (πέρα από τον μύθο), σύγχρονοι ερευνητές θεωρούν πιθανή τη Μικρά Ασία, και ακόμη πιο πιθανή την Κύπρο, εξαιτίας της γεωγραφικής κυρίως θέσης της τελευταίας και της ύπαρξης σε αυτήν πολλών ελληνικών θεοτήτων. Στην Ελλάδα η λατρεία της Αφροδίτης μεταφέρθηκε από την Κύπρο, και εκεί πήρε από τους Έλληνες την τελική μορφή και υπόστασή της.
Λατρεία 
Στον ελληνικό κόσμο η πολύπλευρη και ιδιαίτερα αγαπητή υπόσταση της θεάς Αφροδίτης την τοποθέτησε σε μια από τις πρώτες θέσεις του ελληνικού πανθέου και την έφερε βαθιά στη συνείδηση του λαού στην τέχνη και στη λογοτεχνία του. Η λατρεία της Αφροδίτης έπαιξε σημαντικό ρόλο στη θρησκευτική ζωή των Ελλήνων, όπως και άλλων λαών. Τη σημασία της αποδεικνύουν, μεταξύ άλλων, ο μεγάλος αριθμός των ιερών της και τα εκατοντάδες λατρευτικά της επίθετα από τα οποία τα συνηθέστερα ήταν: Ουρανία, Πάνδημος, Αναδυομένη, Ευπλοία, Ποντία, Πελαγία, Λιμενία, βέβαια Παφία και Κύπρις. Τα ίχνη της ανατολικής καταγωγής της Αφροδίτης φαίνονται και από το δημοφιλές επίθετό της Ουρανία, με το οποίο στα αρχαιότατα χρόνια λατρευόταν στην Ανατολή, στη Μικρά Ασία και στην Κύπρο . Όπως αποδεικνύεται, για τους Έλληνες η πιο παλιά άποψη της Αφροδίτης ήταν αυτή της ιδιότητας της θεάς του ουρανού. Τη σχέση της με τον ουρανό και ταυτόχρονα με τη θάλασσα διασώζει ο μύθος που λέει ότι η Αφροδίτη γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας που γονιμοποιήθηκε από τα ακρωτηριασμένα από τον Κρόνο γεννητικά όργανα του Ουρανού.
Πόλεις Λατρείας
Στην Ουρανία Αφροδίτη ήταν αφιερωμένα πολλά ιερά από τα οποία τα πιο γνωστά ήταν εκείνα στα Κύθηρα, στην Αθήνα, στην Ολυμπία, στο Άργος, στη Μεγαλόπολη και στη Θήβα . Η Πάνδημος Αφροδίτη είχε συχνά κοινά ιερά με την Ουρανία Αφροδίτη.Πάνδημος και Ουρανία
Προς τα τέλη της Κλασικής εποχής και υπό την επίδραση της πλατωνικής φιλοσοφίας, τα επίθετα Ουρανία και Πάνδημος έγιναν ηθικά σύμβολα. Το επίθετο Ουρανία συμβόλιζε την ιδανική, "καθαρή" αγάπη, ενώ το επίθετο Πάνδημος συμβόλιζε τον αισθησιακό έρωτα. Γι' αυτό και η Αφροδίτη Πάνδημος ήταν και η προστάτιδα της ιερής πορνείας και των ιεροδούλων.Αφροδίτη και Κύπρος
Η λατρεία της Αφροδίτης στην πιο χαρακτηριστική της μορφή παρουσιάζεται στην Κύπρο κατά τη 2η χιλιετία π.Χ. και, όπως αποδεικνύεται, οι ιεροτελεστίες προς τιμή της ήταν ακόμη δημοφιλείς μέχρι τον 5ο μ.Χ. αιώνα.Η Αφροδίτη, επειδή καταγόταν από την Κύπρο, είχε την πρώτη θέση στο κυπριακό πάνθεον, πράγμα που αποδεικνύεται, μεταξύ άλλων, από την πολύπλευρη και μακρόχρονη λατρεία της, το μεγάλο, για ένα τόσο μικρό νησί, αριθμό ιερών και τόπων αφιερωμένων σε αυτήν και από την τεράστια ποσότητα αρχαιολογικών ευρημάτων που συνδέονται με τη λατρεία της.
Ονομασίες
Επειδή γεννήθηκε από τη θάλασσα, η θεά πήρε πλήθος επιθέτων που σχετίζονταν με αυτήν, όπως Αναδυομένη, Ποντία, Λιμενία, Ευπλοία, Πελαγία κλπ. Τη σχέση της εξάλλου με τη φύση και τη βλάστηση αποδείχνουν και τα επίθετα Ανθεία, Ιεροκηπία, Αφροδίτη εν κήποις κ.α.Στο ρωμαϊκό κόσμο η Αφροδίτη προσαρμόζεται και δέχεται επιδράσεις από την Τuran, θεά των Ετρούσκων. Η Venus γίνεται πολύ σημαντική θεότητα από τον 3ο π.Χ. αιώνα στη Ρώμη, όπου και λατρεύεται επίσης με πολλά επίθετα, όπως Venus Felix, Venus Victrix, Venus Fisica, Venus Marina.
Μύθοι
Η Αφροδίτη, η σημαντικότερη θεότητα των αρχαίων Κυπρίων, ήταν σύζυγος του θεού της φωτιάς και της μεταλλουργίας Ήφαιστου, και ερωμένη πολλών αθανάτων αλλά και θνητών. Μύθοι σχετικοί με τη γέννησή της υπάρχουν πολλοί. Ο πιο παλαιός από αυτούς την παρουσιάζει σαν κόρη του Δία και της Διώνης και λέει πως αυτή ήταν η Αφροδίτη Πάνδημος, που εξουσίαζε και την Κύπρο. Αλλού η Αφροδίτη αναφέρεται ως κόρη του Κρόνου ή ως κόρη του Ωκεανού και της Θέτιδας, ή ως κόρη του Ουρανού και της Γαίας ή της Θέτιδας ή της Ρέας ή της Τέμιδας, ή ακόμη κόρη του Κύπρου και της Συρίας. Κατά τον Κικέρωνα η Κύπρις ήταν μια από τέσσερις υπάρχουσες Αφροδίτες και ονομαζόταν Αφροδίτη - Αστάρτη, την παρουσίαζαν δε ως κόρη της Συρίας και του Κύπρου και ερωμένη του Άδωνη.Πιο γνωστοί είναι οι μύθοι που θέλουν την Αφροδίτη να είναι κόρη του Ουρανού και της θάλασσας. Κατά τον Ησίοδο, η Αφροδίτη γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας και η θάλασσα είχε γονιμοποιηθεί από τα γεννητικά όργανα του Ουρανού που έπεσαν σε αυτήν όταν τον ακρωτηρίασε ο γιος του Κρόνος. Όταν γεννήθηκε η θεά, άρχισε την περιήγησή της στη θάλασσα. Αρχικά οι άνεμοι και τα κύματα την έσπρωξαν προς τα Κύθηρα και μετά στην Κύπρο, όπου και βγήκε στη στεριά. Τότε στο μέρος εκείνο άρχισαν να βλαστάνουν και να ανθίζουν λουλούδια, σαν χαιρετισμός στη νεογέννητη θεά. Η Αφροδίτη έμεινε για λίγο στην Κύπρο και μετά άρχισε νέα περιήγηση στη θάλασσα, μέχρι που έφτασε στη Λακωνία όπου και εγκαταστάθηκε.
Διαφορετικά παρουσιάζει τη γέννηση της θεάς ο έκτος Ομηρικός Ύμνος: Η Αφροδίτη, λέει, γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας κοντά στην Κύπρο. Ο δυτικός άνεμος, ο Ζέφυρος, την έσπρωξε προς το νησί, όπου την υποδέχτηκαν οι Ώρες. Και αφού αυτές την έλουσαν, την έντυσαν με ωραίο πέπλο, τη στόλισαν με χρυσό διάδημα και σκουλαρίκια και περιδέραιο, την συνόδευσαν στον Όλυμπο. Εκεί η Αφροδίτη παρουσιάστηκε στο συμπόσιο των αθανάτων, που γοητευμένοι από την ομορφιά της τη δέχτηκαν και της χάρισαν μια από τις πρώτες θέσεις μεταξύ τους. Εκεί η θεά παντρεύτηκε τον Ήφαιστο και ως γαμήλιο δώρο ο Δίας της έδωσε μια μαγική ζώνη που έδινε στην Αφροδίτη μοναδική ομορφιά και γοητεία και μαζί ακατανίκητη ερωτική δύναμη.
Η Αφροδίτη φημίζεται για τις πολλές ερωτικές της περιπέτειες, τόσο με θεούς όσο και θνητούς και κυρίως με τον Άδωνη με τον οποίο απέκτησε και δύο παιδιά: Τη Βερόη και το Γόλγο, μυθικό ιδρυτή της ομώνυμης κυπριακής πόλης.
Άλλος μύθος αναφέρει ότι ο μυθικός βασιλιάς της Κύπρου Πυγμαλίων τόσο ερωτεύτηκε την Αφροδίτη ώστε έφτιαξε ένα άγαλμά της από ελεφαντόδοντο και άρχισε να ικετεύει τη θεά να του δώσει ζωή. Η Αφροδίτη εισάκουσε την παράκλησή του και έδωσε ζωή στο άγαλμα που ονομάστηκε Γαλάτεια. Από το δεσμό του Πυγμαλίωνα με τη Γαλάτεια - Αφροδίτη γεννήθηκαν ο Πάφος, οικιστής της πανάρχαιης Πάφου, και η Μεθάρμη. Άλλοι μύθοι φέρουν και το μυθικό βασιλιά της Πάφου Κινύρα ως εραστή της Αφροδίτης.
Πολλοί είναι οι μύθοι που αναφέρονται στη ζωή και στα κατορθώματα της θεάς του έρωτα. Η ανάλυση των μύθων για τη γέννηση και τη ζωή της Αφροδίτης, μεταξύ άλλων φέρνει και την ηχώ του ερχομού της στον ελληνικό κόσμο. Μας επιτρέπει ακόμη να καταλήξουμε σε συμπεράσματα για μερικές σημαντικές τελετουργικές πράξεις στη λατρεία της θεάς, όπως ο ιερός γάμος.
Ναοί στην Κύπρο
Από αρχαίες φιλολογικές πηγές και από αρχαιολογικά ευρήματα, γνωρίζουμε τους ακόλουθους τόπους λατρείας της Κύπριδας:Αρχίζοντας από την Πάφο, που ήταν το μεγαλύτερο κέντρο λατρείας της θεάς με το επίθετο Παφία, και όπου είχε το μεγαλύτερο ιερό της, βρίσκουμε διάφορους μύθους σχετικούς με την ίδρυση του ιερού αυτού. Πιο συχνά αναφέρονται ο Πάφος, ο Αερίας, ο Αχαιός Αγαπήνωρ, η ίδια η Αφροδίτη και, βέβαια, ο βασιλιάς Κινύρας. Οι γνωστότεροι μύθοι παρουσιάζουν τον Κινύρα ως ιδρυτή του ιερού και αρχιερέα της θεάς. Από τους μύθους αυτούς μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο Κινύρας ήταν ο πρώτος που έφερε στην Κύπρο από την Ανατολή τη λατρεία της Αστάρτης και του Τομμούζ, με το χαρακτηριστικό στοιχείο της ιερής πορνείας, που την ταύτισε με τη λατρεία της Αφροδίτης και του Άδωνη, αφού η λατρεία της Αφροδίτης στην Κύπρο μπορεί να θεωρηθεί αρχαιότερη της εποχής που κατά προσέγγιση μπορεί να θεωρηθεί ότι έζησε ο Κινύρας. Φαίνεται ότι ο μυθικός αυτός βασιλιάς ήταν εκείνος που σύνδεσε τις καινούριες οργιαστικές τελετές με τις ήδη υπάρχουσες τοπικές ιεροτελεστίες. Ο ίδιος έγινε αρχιερέας της νέας λατρείας.
Στην Πάφο, εκτός από το ναό και το ιερό άλσος, οι πηγές αναφέρουν το αντικείμενο λατρείας, ένα λίθινο κώνο. Σύμφωνα με τους μύθους, υπήρχε ο ιερός βωμός που ποτέ δε βρεχόταν από το αίμα των θυσιών, υπήρχαν δε και υπαίθριοι βωμοί για τις προσφορές. Ο Βιργίλιος αναφέρει πως ο αριθμός των υπαίθριων βωμών ήταν 100. Το ιερό της Αφροδίτης στην Πάφο ήταν ένα από τα 3 ιερά της Κύπρου που είχαν το δικαίωμα να προσφέρουν άσυλο.(Τα άλλα ήταν εκείνο της Αμαθουσίας Αφροδίτης και εκείνο του Δία στη Σαλαμίνα).
Ιερά της Αφροδίτης υπήρχαν στο ακρωτήρι Ζέφυρος κοντά στην Πάφο, στους Σόλους, στο Μάριον - Αρσινόη, στο ακρωτήρι του Αποστόλου Ανδρέα . Στην Αμαθούντα βρισκόταν επίσης ένα σημαντικό ιερό λατρείας της Αμαθουσίας Αφροδίτης ή της Αφροδίτης - Αριάδνης. Σύμφωνα με την παράδοση, το ιερό αυτό ιδρύθηκε είτε από τον Άμαθο είτε από την Αμαθούσα, είτε από τον Αμάθου . Αναφέρεται ακόμη ότι στην Αμαθούντα η Αφροδίτη λατρευόταν ταυτόχρονα σε θηλυκή και αρσενική μορφή.
Άλλα ιερά της Αφροδίτης αναφέρεται ότι βρίσκονταν στην Αγία Νάπα και στη Σαλαμίνα, όπου η θεά λατρευόταν ως προστάτιδα της πόλης. Στην κεντρική πεδιάδα υπήρχε σύμπλεγμα ιερών αφιερωμένων στην Αφροδίτη με το επίθετο Γολγία. Ιερά βρίσκονταν στο Ιδάλιον, στην Τρεμιθούντα, στην Ταμασσό. Στην τελευταία, οι μύθοι αναφέρουν ένα κήπο στο μέσο του οποίου φύτρωνε ένα ολόχρυσο δέντρο, και από το δέντρο αυτό είχε κόψει η θεά τα τρία χρυσά μήλα που χάρισε στον Ιππομένη για να νικήσει και να κερδίσει την Αταλάντη. Το ιερό στους Γόλγους αναφέρεται ότι είχε ιδρυθεί από το Γόλγο, γιο της Αφροδίτης και του Άδωνη, μερικοί μύθοι, μάλιστα, το παρουσιάζουν ως αρχαιότερο από εκείνο της Πάφου.
Η ύπαρξη των ιερών της Κύπριδας στην πεδιάδα και σε παραλιακές τοποθεσίες, αποδεικνύει επίσης ότι η Αφροδίτη λατρευόταν στην Κύπρο κυρίως ως θεά της βλάστησης, της γονιμότητας της γης και της θάλασσας. Οι ιδιότητες αυτές καθρεφτίζονται, εξάλλου, και στους τόπους λατρείας της.
Λατρεία στην Κύπρο
Οι ιεροτελεστίες προς τιμή της Αφροδίτης Παφίας γίνονταν κάθε άνοιξη . Οι πιστοί συγκεντρώνονταν στους ιερούς κήπους, σε κάποια απόσταση από το ναό, περιμένοντάς την αυγή και την εμφάνιση του Αυγερινού . Μόλις το αστέρι εμφανιζόταν, ξεκινούσε η πομπή των πιστών με συνοδεία χορού και μουσικής από πνευστά και κρουστά όργανα. Οι πιστοί, κρατώντας αναμμένες λαμπάδες και προσφορές, προχωρούσαν προς το ιερό όπου ανέμεναν οι ιερείς, έτοιμοι να εκτελέσουν τις προσφορές.Σύμφωνα με τις πηγές, στο ιερό της Πάφου υπήρχε ομάδα ιερέων με επικεφαλής αρχιερέα και ομάδα ιερειών με επικεφαλής αρχιέρεια. Πολύ σημαντικός ήταν ο ρόλος του αρχιερέα, ο οποίος τελούσε με την αρχιέρεια το μυστήριο του ιερού γάμου που του έδινε και το δικαίωμα να παραμένει βασιλιάς και αρχιερέας. Οι ιερείς της Παφίας Αφροδίτης πάντα ανήκαν στο γένος των Κινυραδών, δηλαδή των απογόνων του Κινύρα. Στο ιερό της Πάφου υπήρχαν επίσης μάντεις με επικεφαλής μαντάρχη που πρόβλεπαν το μέλλον κατά τη διάρκεια των τελετών. Πιθανόν οι μάντεις να ανήκαν στο γένος των Ταμιραδών, των απογόνων του Ταμίρα που αναφέρεται ως ο πρώτος μάντης της Αφροδίτης. Η ομάδα των ιερειών αποτελούνταν από 50 κορίτσια που κατά τη διάρκεια των ιεροτελεστιών εκτελούσαν σημαντικά τελετουργικά καθήκοντα, όπως η σωματική επαφή και το τελετουργικό μπάνιο. Στην ομάδα των ιερειών ανήκαν και οι ιερόδουλες. Σημαντικότατος ήταν ο ρόλος της αρχιέρειας, που θεωρούνταν η προσωποποίηση της Αφροδίτης. Το κύριο καθήκον της, η εκτέλεση του ιερού γάμου και τα δικαιώματά της, έδιναν στο βασιλιά- αρχιερέα την πολιτική-στρατιωτική και θρησκευτική εξουσία .
Από τους μύθους, όπως λ.χ. το μύθο που λέει ότι η Αφροδίτη απήγαγε το γιο του Ήλιου Φαέθοντα και τον έκανε νυχτερινό φύλακα του ιερού της στην Πάφο, μπορούμε να υποθέσουμε ότι στα ιερά της θεάς κάποια καθήκοντα εκτελούσαν και τα παιδιά. Η υπόθεση αυτή ενισχύεται και από τις παραστάσεις παιδιών, που βρέθηκαν σε τεμένη.
Μέσα στις αναθυμιάσεις του λιβανιού και της μύρας άρχιζαν οι τελετές. Στους βωμούς καίγονταν πρώτα φυτά και λουλούδια και αρωματικά βότανα ενώ οι μάντεις πρόβλεπαν το μέλλον από τους καπνούς. Ταυτόχρονα εκτελούνταν η σπονδή, κατά την οποία χυνόταν στο πάτωμα του ναού μέλι. Άρχιζαν ύστερα οι προετοιμασίες για τις θυσίες. Τα αφιερωμένα ζώα στολίζονταν και θυσιάζονταν με τελετουργικό τρόπο, καίγονταν δε στους βωμούς ενώ από τα σπλάχνα τους και από τις στάχτες οι μάντεις έκαναν πάλι προβλέψεις. Στην Παφία θυσίαζαν πουλιά, τράγους, βόδια και αγριόχοιρους . Οι θυσίες διαρκούσαν μέχρι τη νύχτα.
Κατά τη δεύτερη μέρα των ιεροτελεστιών τελούνταν η ιερή πορνεία. Οι γυναίκες που έπαιρναν μέρος στο μυστήριο αυτό έπρεπε να παραμείνουν άγρυπνες μέχρι την αυγή, και η αγρυπνία τους συνοδευόταν από μουσική και αναθυμιάσεις που τις διέγειραν ώστε να γίνει τέλεια η ιερή πράξη. Το πρωί της δεύτερης μέρας οι γυναίκες, φορώντας στεφάνι, κάθονταν στο ναό και περίμεναν τη στιγμή της επιλογής. Ήταν αναγκασμένες να περιμένουν, μέχρι που κάποιος άντρας θα έριχνε ένα νόμισμα στα γόνατά τους, λέγοντας: Επικαλούμαι για σένα τη θεά Μύλιττα. Το νόμισμα αφιερωνόταν στην Αφροδίτη. Ακολουθούσε η ερωτική πράξη, έξω από το ναό, ίσως στο ιερό άλσος. Οι πιστοί της Παφίας Αφροδίτης έπρεπε να μετάσχουν στην ιερή πορνεία τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους. Μετά, μπορούσαν να εκτελούν τη θρησκευτική αυτή υποχρέωση με συμβολικούς τρόπους.
Η τελετή της ιερής πορνείας τέλειωνε με τελετουργικό μπάνιο στη θάλασσα, με τη συμμετοχή της αρχιέρειας, των ιερειών και όλων των γυναικών που έπαιρναν μέρος στις τελετές.
Διαφορετικά λατρευόταν η Αφροδίτη στην Αμαθούντα. Κατά τις ιεροτελεστίες, οι πιστοί κρατώντας αναμμένες λαμπάδες, προχωρούσαν με τραγούδια και βακχικό χορό προς το άλσος, όπου περίμενε ο νεαρός αρχιερέας της Αφροδίτης. Ο ίδιος εκτελούσε ένα τελετουργικό χορό που οι κινήσεις του μιμούνταν τους πόνους του τοκετού.
Υποθέτουμε ότι ο χορός αυτός του αρχιερέα είχε σκοπό να προκαλέσει πλούσια συγκομιδή, ευφορία της γης και γονιμότητα στους ανθρώπους και στα ζώα τους. Ταυτόχρονα ο χορός εκτελούνταν και προς τιμή της Αριάδνης η οποία, σύμφωνα με την κυπριακή παράδοση πέθανε στον τοκετό και θάφτηκε στο άλσος του ιερού της Αμαθούντας, όταν έφτασε εκεί μετά τη φυγή της από την Κρήτη μαζί με το Θησέα. Το χορό ακολουθούσαν άλλες τελετές και θυσίες.
Κατά την Ελληνιστική εποχή λατρεύτηκε στην Κύπρο και η Αρσινόη Β' Φιλάδελφος, που ταυτίστηκε με την Αφροδίτη . Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για τους τρόπους λατρείας. Είναι μόνο γνωστό ότι στο ναό της Αρσινόης στο Ιδάλιον απαγορευόταν η είσοδος στους άντρες. Η ύπαρξη τέτοιου κανονισμού ίσως μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι στο Ιδάλιον η Αρσινόη είχε πάρει τις αρχαιότερες ιδιότητες της θεάς της βλάστησης και της αφθονίας.
Στην Κύπρο γίνονταν ακόμη και κοινές γιορτές του Άδωνη και της Αφροδίτης, τα Αδώνια.
Προσφορές
Οι προσφορές και οι τελετές προς την Κύπριδα φανερώνουν τις πολλές της ιδιότητες. Η αρχαιότερη ιδιότητά της ήταν εκείνη της θεάς της βλάστησης και της αφθονίας, στην οποία πρόσφεραν βότανα, λουλούδια, φυτά και καρπούς . Η Αφροδίτη πήρε στοιχεία μιας πανάρχαιας ντόπιας θεότητας, της οποίας η λατρεία υπήρχε στη Χοιροκοιτία τουλάχιστον κατά την 6η χιλιετία π.Χ. Στη Νεολιθική εποχή η λατρεία τέτοιας θεότητας ήταν διαδεδομένη και συνδεόταν, μεταξύ άλλων, με το σημαντικό ρόλο της γυναίκας. Με την ανακάλυψη του χαλκού οι συνθήκες άλλαξαν κατασκευάστηκαν καινούρια εργαλεία και όπλα και η παλαιά λατρεία της νεολιθικής θεότητας συμπληρώθηκε με καινούρια στοιχεία, όπως οι προσφορές ζώων. Τώρα η θεά της βλάστησης και της αφθονίας παίρνει και άλλα χαρακτηριστικά, όπως η ιδιότητα της θεάς της γονιμότητας και του έρωτα. Οι προσφορές επίσης αυξάνονται, αφού προστίθενται σε αυτές ζώα και πουλιά. Κατά τη 2η χιλιετία π.Χ. με την επίδραση της Ανατολής, εισάγεται στη λατρεία της θεάς και το οργιαστικό στοιχείο, το οποίο παίρνει τη μορφή της ιερής πορνείας.
Από αυτή την άποψη η Αφροδίτη έχει πολλές ομοιότητες με τις ανατολικές θεότητες Αστάρτη, Ιshtar, Kybele, Hathor. Επίσης κατά τη 2η χιλιετία π.Χ. η λατρεία της Αφροδίτης συμπληρώνεται με νέα στοιχεία όπως η λατρεία των δέντρων και οι τελετουργικοί χοροί. Οι τελετές και οι προσφορές παρουσιάζουν ακόμη και τη σημαντική ιδιότητα της Αφροδίτης σαν θεάς της φύσης και των στοιχείων της: του Νερού, της Γης, του Αέρα και της Φωτιάς .
Ένα από τα κύρια σύμβολα της Αφροδίτης ήταν ο φαλλός, σύμβολο της γονιμότητας και του έρωτα, που λατρευόταν ως ιερή πέτρα . Επίσης τη θεά της γονιμότητας συμβόλιζαν ο τράγος, το περιστέρι, η μυρτιά και το ρόδι. Οι ανεμώνες και τα τριαντάφυλλα ήταν τα σύμβολα της θεάς του έρωτα και ταυτόχρονα της βλάστησης. Την Αφροδίτη, προσωποποίηση της φύσης και των τεσσάρων στοιχείων της, συμβόλιζαν ακόμη και δέντρα, ψάρια, δίκτυα, πουλιά και ο δίσκος του ήλιου. Το σημαντικότερο όμως σύμβολο της θεάς είναι ο κεστός, δηλαδή ο στηθόδεσμος. Ακόμη η Αφροδίτη, ως θεά της ομορφιάς, κρατά καθρέφτη, ενώ ως σύμβολο της ερωτικής ειμαρμένης συνδέθηκε με τα ζάρια των οποίων το μεγαλύτερο ρίξιμο έφερε το όνομά της.
Ως συνοδεία της θεάς αναφέρονται οι Ώρες και οι Χάριτες και ο φτερωτός Έρως. Άλλες φορές πάλι συνοδεύεται από τον Πόθο, τον Αντέρωνα, τον Ίμερο και τον Πάνα. Από τους κύριους θεούς τη συντροφεύουν ο Ήφαιστος, ο Άρης θεός του πολέμου, ο Ερμής, ο Ποσειδών, ακόμη και ο Άδης.
Στο ιερό της Αφροδίτης στην Πάφο οργανώνονταν πολλές φορές το χρόνο τελετές προς τιμή της θεάς. Σώθηκαν τα ονόματα μερικών από αυτές: Ζακόρια, Περιόρια, Αφροδίσια. Τα Ζακόρια ήταν, ίσως, η τελετή που έκαναν προς τιμή της θεάς οι υπηρέτες του ναού. Τα Περιόρια γίνονταν πριν από τη μεγάλη γιορτή της Αφροδίτης, που ήταν τα Αφροδίσια και ίσως αποτελούσαν μια γιορτή καθαρμού: Ευπρεπιζόταν ο ναός και προετοιμαζόταν για την υποδοχή των πιστών που έφταναν από τα άλλα μέρη της Κύπρου και από τις γύρω χώρες. Στις διάφορες αυτές γιορτές προσφέρονταν στους εορτάζοντες πλακούντες από σιτάρι, μέλι και άλλα υλικά, με τα ονόματα σίρβηνον, πυραμούς κ.ά. Από τις τελετές στα ιερά άλλων μερών της Κύπρου σώθηκαν από την Αμαθούντα τα ονόματα Θύλλα και Κάρπωσις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου