Ο παράγοντας χάους στην Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση
Οι πιο προσεκτικοί συμμετέχοντες στο ουκρανικό μέτωπο σημειώνουν την ιδιόμορφη φύση αυτού του πολέμου: ο παράγοντας χάους έχει αυξηθεί πάρα πολύ. Αυτό ισχύει για όλες τις πλευρές του SMO, τόσο για τις ενέργειες και τις στρατηγικές του εχθρού όσο και για τη διοίκηση μας, για τον δραματικά αυξημένο ρόλο της τεχνολογίας (drones και αεροσκάφη κάθε είδους) και για την έντονη ηλεκτρονική υποστήριξη πληροφοριών, όπου είναι σχεδόν αδύνατο να διακρίνει το πλασματικό από το πραγματικό. Αυτός είναι ένας πόλεμος χάους. Είναι καιρός να επανεξετάσουμε αυτή τη θεμελιώδη έννοια.
Χάος κατά τους Έλληνες
Εάν η λέξη χάος είναι ελληνική, η σημασία της πρέπει να είναι αρχικά ελληνική, να συνδέεται με τη σημασιολογία και τον μύθο, και επομένως με τη φιλοσοφία.
Η ίδια η ρίζα της λέξης «χάος» είναι «χασμουρητό», δηλαδή ένα κενό μέρος που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο πόλους, τις περισσότερες φορές ανάμεσα στον Ουρανό και τη Γη. Μερικές φορές (στον Ησίοδο) μεταξύ Γης και Τάρταρου, δηλαδή της περιοχής κάτω από την Κόλαση (Άδης).
Μεταξύ του Ουρανού και της Γης βρίσκεται ο αέρας, επομένως σε ορισμένα μεταγενέστερα συστήματα φυσικής φιλοσοφίας το χάος ταυτίζεται με τον αέρα.
Με αυτή την έννοια, το χάος αντιπροσωπεύει την αδόμητη επικράτεια της σχέσης μεταξύ οντολογικών και περαιτέρω κοσμογονικών πολικοτήτων. Στη θέση του χάους εμφανίζεται η τάξη (η αρχική σημασία της λέξης κόσμος είναι ομορφιά, αρμονία, τάξη). Η τάξη είναι μια δομημένη σχέση μεταξύ των πολικοτήτων.
Ο ερωτικός-ψυχικός κόσμος
Στο μύθο, ο Έρως και/ή η Ψυχή εμφανίζονται (γίνονται, προκύπτουν) στην περιοχή που προηγουμένως καταλάμβανε το χάος. Ο Έρωτας είναι το παιδί της πληρότητας (Πόρος, ουρανός) και της φτώχειας (Φένεια, γη) στον Πύρωνα του Πλάτωνα. Ο Έρωτας ενώνει τα αντίθετα και τα χωρίζει. Ομοίως, η Ψυχή, η ψυχή, στέκεται μεταξύ του νου, του πνεύματος, από τη μια, και του σώματος, της ύλης, από την άλλη. Φτάνουν στο μέρος όπου προηγουμένως βασίλευε το χάος, το οποίο εξαφανίζεται, υποχωρεί, εξαφανίζεται, τρυπημένο από τις ακτίνες της νέας δομής. Είναι η δομή ενός ερωτικού - ψυχικού! - Σειρά.
Το χάος είναι έτσι η αντίθεση της αγάπης και της ψυχής. Όπου δεν υπάρχει αγάπη, βασιλεύει το χάος, αλλά ταυτόχρονα, ακριβώς στη θέση του χάους -στην ίδια τη ζώνη της ύπαρξης- γεννιέται ο κόσμος. Υπάρχει λοιπόν μια σημασιολογική αντίφαση και μια τοπολογική συγγένεια ανάμεσα στο χάος και τους αντίποδές του: τάξη, έρωτας, ψυχή. Καταλαμβάνουν την ίδια θέση, τη μέση θέση. Η Ντάρια αποκάλεσε αυτή την περιοχή «μεταφυσικό σύνορο» και την έχει θεματοποιήσει σε διαφορετικούς ορίζοντες στα πρόσφατα γραπτά και ομιλίες της. Ανάμεσα στο ένα και στο άλλο υπάρχει μια «γκρίζα ζώνη» στην οποία μπορείτε να αναζητήσετε τις ρίζες οποιασδήποτε δομής. Αυτό εννοούσε ο Νίτσε, δηλαδή ότι «μόνο αυτός που φέρνει το χάος στην ψυχή του μπορεί να γεννήσει ένα αστέρι που χορεύει». Το αστέρι στον Πλάτωνα, και στη συνέχεια σε πολλούς άλλους,
Χάος στον Οβίδιο
Η δεύτερη έννοια, που μπορεί ήδη να μαντέψει κανείς από τους Έλληνες, αλλά που δεν περιγράφεται από αυτούς πολύ αυστηρά, βρίσκεται στον Οβίδιο. Στις Μεταφορές ορίζει το χάος με τους ακόλουθους όρους: μια τραχιά και αδιαίρετη μάζα (rudis indigestaque moles) που αποτελείται από σπόρους πραγμάτων που έχουν συνδυαστεί άσχημα και βρίσκονται σε πόλεμο μεταξύ τους (non bene inctarum discordia semina rerum), που δεν έχει άλλη ιδιότητα από την αδρανή βαρύτητα (nec quicquam nisi pondus iners). Αυτός ο ορισμός είναι πολύ πιο κοντά στη χόρα του Πλάτωνα, «υπόδοχο του γίγνεσθαι», παρά στο αρχικό χάος, και έχει απήχηση με την έννοια της ύλης. Είναι η ανάμειξη στοιχείων που τονίζεται σε αυτό το χαοτικό θέμα. Και αυτό - η αντίθεση της τάξης και της αρμονίας, εξ ου και η διχόνοια του Οβιδίου - είναι η έχθρα, η οποία παραπέμπει στον Εμπεδοκλή και στους κύκλους του αγάπης (φιλότης)/πόλεμος, εχθρότητα (νεῖκος). Το χάος ως εχθρότητα αντιτίθεται και πάλι στην αγάπη, φιλία. αλλά εδώ η έμφαση δεν δίνεται στο κενό, αλλά στην απόλυτη αλλά ανούσια και ανοργάνωτη πληρότητα, εξ ου και η «αδρανής βαρύτητα» του Οβίδιου.
Η ελληνική και η ελληνορωμαϊκή έννοια αντιπαραβάλλουν το χάος με την τάξη εξίσου, αλλά το κάνουν διαφορετικά. Αρχικά (για τους πρώτους Έλληνες) είναι μάλλον ένα κενό τόσο ελαφρύ όσο ο αέρας, του οποίου ο μοχθηρός χαρακτήρας αποκαλύπτεται στο ανοιχτό στόμα ενός επιτιθέμενου λιονταριού ή στην ενατένιση μιας απύθμενης αβύσσου. Στον Ρωμαϊκό Ελληνισμό έρχεται στο προσκήνιο η ιδιότητα της βαρύτητας και της ανάμειξης. Αντί για αέρα, είναι νερό ή ακόμα και μαύρη και κόκκινη ηφαιστειακή λάβα που βράζει.
Χάος στις απαρχές της κοσμογονίας
Η κοσμογονία και μερικές φορές η θεογονία της ελληνορωμαϊκής θρησκείας ξεκινά με αυτό το παράδειγμα, με το χάος. Ο Θεός δημιουργεί τάξη από το χάος. Το χάος είναι αρχέγονο, αλλά ο Θεός είναι πιο αρχέγονος, κατασκευάζοντας το σύμπαν από τον εαυτό και τον μη εαυτό. Άλλωστε, αν ο Θεός είναι αιώνια επιβεβαίωση, μπορεί κανείς να έχει και αιώνια άρνηση. Η σχέση μεταξύ των δύο μπορεί να είναι δύο ειδών: χάος ή τάξη. Η σειρά μπορεί να είναι το ένα ή το άλλο: αν επικρατεί χάος τώρα, θα υπάρξει τάξη στο μέλλον. Εάν υπάρχει τάξη τώρα, πιθανότατα θα επιδεινωθεί στο μέλλον και ο κόσμος θα πέσει στο χάος, και τότε ο Θεός θα αποκαταστήσει την τάξη και ούτω καθεξής σε μια περίοδο. Εξ ου και η θεωρία των κοσμικών κύκλων, που δηλώνεται ξεκάθαρα στην «Πολιτική» του Πλάτωνα, αλλά πιο ολοκληρωμένα αναπτύχθηκε στον Ινδουισμό και τον Βουδισμό. εξ ου και η συνεχής εναλλαγή εποχών πολέμου/έρωτου από τον Εμπεδοκλή.
Στον Ησίοδο η κοσμογονία ξεκινά με το χάος. Στους Τεράκηδες με τάξη (Ζας, Δίας). Ο χρόνος μπορεί να μετρηθεί από το πρωί, όπως οι Ιρανοί, ή από το βράδυ, όπως οι Σημίτες. Το χάος δεν αντιτίθεται στον θεό, αντιτίθεται στον κόσμο του Θεού.
Όσο δεν υπάρχει τάξη, η Γη δεν ξέρει ότι είναι η Γη. Γιατί δεν έχει καθοριστεί απόσταση. Και έτσι συγχωνεύεται με το χάος. Η Γη γίνεται Γη όταν ο Παράδεισος της ζητά να τον παντρευτεί και της δίνει ένα γαμήλιο πέπλο. Είναι το σύμπαν, η διακόσμηση πίσω από την οποία κρύβεται το χάος. Έτσι είναι και για τον Φερέκιντ -στον συναρπαστικό πατριαρχικό φιλοσοφικό μύθο του.
Το χάος εξαφανίζεται στον Χριστιανισμό - αλλά tohu va bohu
Στον Χριστιανισμό, το χάος εξαφανίζεται. Ο Χριστιανισμός γνωρίζει μόνο έναν Θεό και το δημιούργημά του, που είναι η τάξη, η ειρήνη. Κάποτε «η γη ήταν αόρατη και άδεια, και σκοτάδι πάνω από την άβυσσο»[1] (תֹ֙הוּ֙ וָבֹ֔הוּ וְחֹ֖שֶׁךְ עַל-פְּנֵּּ֙ וָבֹ֔הוּ וְחֹ֖שֶׁךְ עַל-פְּנֵּּּ וָבֹ֔הוּ וְחֹ֖שֶׁךְ עַל-פְּנֵּּּ וָבֹ֔הוּ וְחֹ֖שֶׁךְ עַל-פְּנְְֵת ת). Η εβραϊκή λέξη tohu σημαίνει ακριβώς κενό, απουσία και ταιριάζει καλά με την ελληνική έννοια του χάους. Ήδη σε αυτή την πρόταση, με την οποία αρχίζει το πρώτο τμήμα της Παλαιάς Διαθήκης, το tohu αναφέρεται δύο φορές, κάτι που χάνεται εντελώς στη μετάφραση - την πρώτη φορά αποδίδεται «χωρίς όραση», και τη δεύτερη φορά στον πληθυντικό (עַל -פְּנֵ֣י תְהֹ֑ום) στον συνδυασμό "πάνω από την άβυσσο", κυριολεκτικά "πάνω από το πρόσωπο του tohu"). Η λέξη bohu (בֹ֔הוּ) στον συνδυασμό tohu va bohu (תֹ֙הוּ֙ וָבֹ֔הוּ) δεν χρησιμοποιείται πλέον στη Βίβλο (εκτός από τον Ησαΐα 34:11), που απλώς παραθέτει την έκφραση από την αρχή της Γένεσης. Έτσι, κυριολεκτικά, «η γη ήταν χάος και ? και σκοτάδι (hsd) στο πρόσωπο του χάους (ή στο πρόσωπο του χάους)». Με την ελληνική έννοια, θα μπορούσε κανείς να πει ότι «η γη ήταν κρυμμένη από το χάος», που την εμπόδισε να δει (Ο Ουρανός, που δημιουργήθηκε στην πρώτη γραμμή της Γένεσης) ότι η γη ήταν η γη.
Εδώ ο Θεός σαφώς δεν δημιουργεί από το χάος, αλλά από το τίποτα. Και δημιουργεί ταυτόχρονα ένα καθαρό πνεύμα (Ουρανό) και μια σκοτεινή σάρκα (τη Γη). Το χάος είναι αυτό που στέκεται ανάμεσά τους, αυτό που κρύβει την αληθινή τους σχέση.
Ο άνθρωπος βρίσκεται στη θέση του σύμπαντος. Μην γλιστρήσετε στην άβυσσο
Η υπόλοιπη διαδικασία δημιουργίας ήδη μεταμορφώνει το χάος σε σύμπαν. Το Πνεύμα του Θεού, που αιωρείται πάνω από τα νερά, χτίζει τάξη στη θέση της αταξίας. Έτσι εμφανίζονται τα φωτιστικά, τα φυτά, τα ζώα, οι άνθρωποι και τα ψάρια. Ωστόσο, αυτή η κοσμογονική πράξη δεν ενδιέφερε ιδιαίτερα τους Εβραίους (σε αντίθεση με τους Έλληνες), η θρησκεία τους αντιμετώπιζε έναν ήδη δημιουργημένο κόσμο (τον κόσμο), ο οποίος έπρεπε να οικοδομήσει μια σωστή σχέση με τον Θεό τον Δημιουργό μέσω του ανθρώπου. Ο άνθρωπος ήταν στη θέση του χάους. Θα μπορούσε να γλιστρήσει στην άβυσσο του Abbadon [2] ή να ανέβει στον ουρανό, όπως ο Ηλίας. Στο Βιβλίο του Ιώβ (28:22), η Abaddon - όπως η γη, η Chthonia, στην Erekid - αναφέρεται στο πλαίσιο του πέπλου. Το πέπλο είναι ο κόσμος. Ο άνθρωπος είναι ο κόσμος, αλλά βασίζεται στο χάος. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά η εβραϊκή και αργότερα χριστιανική θεολογία σχεδόν ποτέ δεν αναφέρεται στο χάος. Εδώ όλα προσωποποιούνται και ακόμη και ο ανθρώπινος εχθρός, ο διάβολος, δεν είναι ένα καλουπωμένο στοιχείο, αλλά η ξεχωριστή προσωπικότητα ενός έκπτωτου αγγέλου. Στη χριστιανική εποχή, το χάος υποχωρεί στην περιφέρεια, ακολουθώντας τον Ιουδαϊσμό με πολλούς τρόπους, ειδικά τον μεταγενέστερο Ιουδαϊσμό.
Αέριο: το χάος των Ολλανδών αλχημιστών
Υπήρχε κάποιο ενδιαφέρον για το χάος κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης, ειδικά μεταξύ των αλχημιστών. Έτσι, η λέξη «αέριο» προέρχεται από τον Ολλανδό αλχημιστή Vanee Helmont, ο οποίος την κατανοούσε ως «αέρια κατάσταση της ύλης» και, στα ολλανδικά, ως «χάος». Σε αυτό το πιο πεζό προσωπείο, το χάος-αέριο βρίσκει μια θέση στη σύγχρονη χημεία και φυσική, αλλά ελάχιστη σχέση έχει με τη μεγαλειώδη κοσμογονική και ακόμη και οντολογική αντίληψη της αρχαίας μεταφυσικής.
Χάος: η παραγνωρισμένη ουσία του υλισμού
Ένα νέο κύμα γοητείας με το χάος είναι ήδη παρόν στον 20ο αιώνα. Με την αυξανόμενη εστίαση στον προχριστιανικό, ιδιαίτερα στον ελληνορωμαϊκό, πολιτισμό, πολλές αρχαίες θεωρίες και έννοιες έχουν ανακαλυφθεί εκ νέου. Μεταξύ αυτών ήταν η περίπλοκη έννοια του χάους, η οποία πρόσφερε ένα κοσμογονικό κίνημα σκέψης πολύ διαφορετικό από τη δημιουργιστική αφήγηση του Χριστιανισμού, στην ανατροπή του οποίου βασίζεται η σύγχρονη υλιστική επιστήμη. Είδαμε πόσο κοντά ήταν η πρώτη ερμηνεία του χάους στην ύλη, και είναι ακόμη περίεργο που οι υλιστές διστάζουν εδώ και καιρό να το δουν, παρά το γεγονός ότι οι παραλληλισμοί μεταξύ των ιδεών για την ύλη και το χάος είναι εντυπωσιακά σύμφωνοι και παρόμοιοι. Ωστόσο, παρά τη γοητεία του χάους, δεν έχουν εξαχθεί ολοκληρωμένα συμπεράσματα σχετικά με αυτή την ερμηνεία του υλισμού.
Απρόβλεπτο
Στη φυσική, η θεωρία του χάους άρχισε να διαμορφώνεται στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα μεταξύ εκείνων των επιστημόνων που ασχολούνταν κυρίως με καταστάσεις μη ισορροπίας, μη γραμμικές διεργασίες, μη ολοκληρωμένες εξισώσεις και αποκλίνουσες σειρές. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι φυσικές και μαθηματικές επιστήμες διέκριναν ένα ολόκληρο τεράστιο πεδίο που δεν προσφέρεται για κλασικά μοντέλα υπολογισμού. Αυτό μπορεί να ονομαστεί γενικά «απρόβλεπτο». Ένα παράδειγμα τέτοιας απρόβλεπτης ικανότητας είναι η διχοτόμηση: μια κατάσταση μιας διαδικασίας (π.χ. η κίνηση ενός σωματιδίου) που, με τον ίδιο βαθμό πιθανότητας σε μια δεδομένη στιγμή, μπορεί να ρέει είτε προς μία κατεύθυνση είτε προς μια εντελώς διαφορετική κατεύθυνση. Εάν η κλασική επιστήμη είχε εξηγήσει μια τέτοια κατάσταση με την ανεπαρκή κατανόηση της διαδικασίας ή τη γνώση των συνολικών παραμέτρων της λειτουργίας του συστήματος, Η έννοια της διχοτόμησης θα πρότεινε να θεωρηθεί μια τέτοια κατάσταση ως επιστημονικό γεγονός και να προχωρήσουμε σε νέες τυποποιήσεις και μεθόδους υπολογισμού, οι οποίες αρχικά θα επέτρεπαν τέτοιες καταστάσεις και γενικά θα βασίζονταν ακριβώς σε αυτές. Αυτό επιλύθηκε είτε μέσω αναφοράς στον πιθανολογικό λογισμό, τη τροπική λογική, την κατασκευή ενός 10-διάστατου μοντέλου του κόσμου φύλλων (στη θεωρία υπερχορδών), τη συμπερίληψη ενός μη αναστρέψιμου διανύσματος χρόνου σε μια φυσική διαδικασία (και όχι ως απόλυτος Νευτώνειος χρόνος ή ακόμα και να συμπεριλάβουμε το χρόνο στο τετραδιάστατο σύστημα του Αϊνστάιν). Ολόκληρη η περιοχή είναι αυτό που, στη σύγχρονη φυσική, μπορεί να ονομαστεί «χάος». Στην περίπτωση αυτή, το «χάος» δεν αναφέρεται σε συστήματα που δεν μπορούν να υπολογιστούν με κανέναν τρόπο και στα οποία δεν υπάρχει μοντέλο. Το χάος μπορεί να υπολογιστεί, να επηρεαστεί, να εξηγηθεί και να μοντελοποιηθεί,
Καταπολέμηση του χάους χωρίς οικοδομική τάξη
Μπορούμε να ορίσουμε ολόκληρο το πεδίο της έρευνας στις χαοτικές διεργασίες (όπως κατανοούν οι σύγχρονοι φυσικοί) ως η αναζήτηση για την κυριαρχία του χάους. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι δεν πρόκειται για την κατασκευή ενός σύμπαντος από το χάος. Είναι μάλλον το αντίθετο: η κατασκευή του χάους από τα ερείπια, από τα ερείπια του διαστήματος. Το χάος δεν έπρεπε να εξαλειφθεί, αλλά να αντιληφθεί και εν μέρει να εμβαθύνει. Να ελέγχουν και να μετριάζουν, όχι να κατακτούν. Και δεδομένου ότι το επίπεδο του χάους δεν ήταν πολύ προχωρημένο παντού, το χάος έπρεπε επίσης να προκληθεί τεχνητά, ωθώντας προς αυτό μια φθίνουσα ορθολογιστική τάξη. Έτσι, η μελέτη του χάους απέκτησε ένα είδος ηθικής διάστασης: η μετάβαση σε χαοτικά συστήματα και η τέχνη της διαχείρισής τους έγινε αντιληπτή ως σημάδι προόδου - επιστημονική, τεχνική και, αργότερα, κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική.
Η νέα δημοκρατία ως κοινωνικό χάος
Από τη θεμελιώδη φυσική και τη φιλοσοφία του μύθου, οι θεωρίες του χάους μετακινούνταν πλέον σταδιακά στο κοινωνικοπολιτικό επίπεδο. Ενώ η κλασική δημοκρατία υιοθέτησε ένα ιεραρχικό σύστημα βασισμένο αποκλειστικά στις αποφάσεις της πλειοψηφίας, η νέα δημοκρατία επεδίωκε να εκχωρήσει όσο το δυνατόν περισσότερη εξουσία στα άτομα. Αυτό οδηγεί αναπόφευκτα σε μια χαοτική κοινωνία και αλλάζει τα κριτήρια για την πολιτική πρόοδο. Αντί να το διατάξουν, οι προοδευτικοί αναζητούν νέες μορφές ελέγχου - και αυτές οι νέες μορφές απομακρύνονται ολοένα και περισσότερο από τις κλασικές ιεραρχίες και ταξινομίες και σταδιακά συγκλίνουν με τα παραδείγματα της νέας φυσικής με προτεραιότητα που δίνεται στη μελέτη της σφαίρας του χάους.
Μεταμοντερνικότητα: επιθέσεις χάους
Στον πολιτισμό, εκπρόσωποι του μεταμοντερνισμού και του κριτικού ρεαλισμού (roo) το έχουν αγκαλιάσει και άρχισαν με ενθουσιασμό να εφαρμόζουν φυσικές θεωρίες στην κοινωνία. Σε αυτή την περίπτωση, υπήρξε μια στροφή από το κβαντικό μοντέλο, που δεν προβλήθηκε στην κοινωνία, στη θεωρία της συνέργειας και του χάους. Η κοινωνία δεν χρειαζόταν στο εξής να δημιουργήσει κανένα κανονιστικό ιεραρχικό σύστημα, μεταβαίνοντας σε μια αρχή δικτύου - στην έννοια του ριζώματος (Deleuze/Gvattari). Το μοντέλο αποτελούνταν από καταστάσεις στις οποίες οι ψυχικά άρρωστοι έπαιρναν την εξουσία επί των γιατρών των κλινικών και έχτισαν τα δικά τους συστήματα απελευθέρωσης. Σε αυτό, οι προοδευτικοί είδαν το ιδανικό μιας «ανοιχτής κοινωνίας», γενικά απαλλαγμένης από αυστηρούς κανόνες και νόμους, που αλλάζει τη στάση της σύμφωνα με καθαρά τυχαίες παρορμήσεις. Η διχοτόμηση θα γινόταν μια τυπική κατάσταση και η γενική μη προβλεψιμότητα των σχιζωματικών μαζών θα ενσωματωνόταν σε πολύπλοκες μη γραμμικές θεωρίες. Τέτοιες μάζες θα μπορούσαν να ελεγχθούν, αλλά όχι άμεσα, μάλλον έμμεσα, μετριάζοντας τις φαινομενικά αυθόρμητες, αλλά στην πραγματικότητα αυστηρά προκαθορισμένες σκέψεις, επιθυμίες και παρορμήσεις τους. Η δημοκρατία ήταν πλέον συνώνυμη με το χάος. Οι μάζες δεν επέλεγαν απλώς την τάξη, αλλά την ανέτρεπαν, οδηγώντας την αιτία στην απόλυτη αταξία.
Ειρηνισμός και εσωτερίκευση του χάους
Φτάνουμε έτσι στη σύνδεση μεταξύ χάους και πολέμου. Οι προοδευτικοί απορρίπτουν παραδοσιακά τον πόλεμο, επιμένοντας στην ιστορικά αμφίβολη θέση ότι «οι δημοκρατίες δεν πολεμούν η μία την άλλη». Εάν η δημοκρατία συνδέεται εγγενώς με την υπονόμευση της κανονιστικότητας και της τάξης, της ιεραρχίας και της κοσμικής οργάνωσης της κοινωνίας, τότε αργά ή γρήγορα η ιστορία θα οδηγήσει τη δημοκρατία στο καθαρό χάος (αυτό ακριβώς πίστευαν ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, αποδεικνύοντας πειστικά ότι είναι λογικά αναπόφευκτο) . Έτσι, η κατάργηση των κρατών, ακολουθώντας την ειρηνιστική αντίληψη ότι ο πόλεμος είναι εγγενές μέρος του κράτους, θα πρέπει να οδηγήσει σε καθολική ειρήνη (la paix universelle), αφού de facto και de jure θα εξαφανίζονταν οι νόμιμες περιπτώσεις πολέμου. Ωστόσο, τα κράτη έχουν τη λειτουργία της εναρμόνισης του χάους και για τον σκοπό αυτό μερικές φορές ξεφορτώνουν τις καταστροφικές τους ενέργειες προς τα έξω, προς τον εχθρό. Έτσι, ο πόλεμος στο εξωτερικό βοηθά στη διατήρηση της ειρήνης στο εσωτερικό.
Αλλά όλα αυτά είναι στην κλασική δημοκρατία - και ειδικά στις ρεαλιστικές θεωρίες. Η νέα δημοκρατία απορρίπτει την πρακτική της εξωτερίκευσης της σκοτεινής πλευράς του ανθρώπου στο πλαίσιο της εθνικής κινητοποίησης. Πιο υπεύθυνοι φιλόσοφοι (όπως ο Ulrich Beck, για παράδειγμα) προτείνουν αντ' αυτού να εσωτερικεύσουμε τον εχθρό, να βάλουμε τον Άλλο μέσα στον εαυτό. Αυτό είναι στην πραγματικότητα μια έκκληση στην κοινωνική σχιζοφρένεια (στο πνεύμα του Ντελέζ και του Γκουαταρί), σε μια διάσπαση της συνείδησης. Εάν η δημοκρατία γίνει χάος, ο κανονιστικός πολίτης αυτής της δημοκρατίας γίνεται ένα χαοτικό άτομο. Δεν κινείται προς ένα νέο σύμπαν. Αντίθετα, διώχνει τα υπολείμματα του σύμπαντος, τις ταξινομήσεις και την τάξη - συμπεριλαμβανομένου του φύλου, της οικογένειας, του ορθολογισμού, του είδους κ.λπ. - μόνιμα από τον εαυτό της. - έξω από τον εαυτό του οριστικά. Γίνεται φορέας του χάους, αλλά - σε αντίθεση με τον Νίτσε» Η φόρμουλα - οι προοδευτικοί απαγορεύουν τη γέννηση ενός «σταρ που χορεύει» - εκτός κι αν πρόκειται για στριπ μπαρ, στο Χόλιγουντ ή στο Μπρόντγουεϊ. Ο σχιζοφρενής πολίτης δεν πρέπει να χτίζει ένα νέο σύμπαν με κανένα πρόσχημα: δεν είναι ο λόγος που το παλιό κέρδισε τόσο δύσκολα. Η δημοκρατία του χάους είναι μετα-τάξη, μετα-κοσμος. Καταστρέφοντας το παλιό, προτείνει κανείς να μην χτίσει κάτι νέο, αλλά να βυθιστεί στην ευχαρίστηση της παρακμής, να υποκύψει στη γοητεία των ερειπίων, των ερειπίων, των θραυσμάτων και των θραυσμάτων. Εδώ, στα κατώτερα επίπεδα εκφυλισμού και υποβάθμισης, ανοίγονται νέοι ορίζοντες μεταμόρφωσης και μεταμόρφωσης. Εφόσον δεν υπάρχει πια ιεραρχία μεταξύ της ευτελείας και του ηρωισμού, της ευχαρίστησης και του πόνου, της εξυπνάδας και της ηλιθιότητας, αυτό που μετράει είναι η ίδια η ροή, το ον μέσα σε αυτό, η κατάσταση σύνδεσης με το δίκτυο, με το ρίζωμα.
Σχιζοφρένεια
Με αυτόν τον τρόπο, ο πόλεμος δεν εξαφανίζεται, αλλά τοποθετείται μέσα στο άτομο. Το χαοτικό άτομο κάνει πόλεμο με τον εαυτό του, επιτείνει τη διάσπαση. Ετυμολογικά, σχιζοφρένεια σημαίνει «ανατομή», «κόψιμο», «διαμελισμός» της συνείδησης. Ο σχιζοφρενής, αν και εξωτερικά ειρηνικός, ζει σε μια κατάσταση βίαιης ρήξης. Επιτρέπει την είσοδο στον πόλεμο. Έτσι δικαιολογείται σε μια νέα ανατροπή η υπόθεση του Τόμας Χομπς για τη «φυσική κατάσταση» της ανθρωπότητας, που περιγράφεται από αυτόν τον συγγραφέα ως χάος και πόλεμος όλων εναντίον όλων. Μόνο που δεν είναι μια αρχική «φυσική» κατάσταση, αλλά μια μεταγενέστερη, που δεν προηγείται της οικοδόμησης ιεραρχικών κοινωνιών και κρατών, αλλά ακολουθεί την κατάρρευσή τους. Είδαμε ότι το χάος είναι το αντίθετο του σύμπαντος, όπως και η εχθρότητα είναι το αντίθετο της αγάπης στον Εμπεδοκλή. Είδαμε επίσης ότι ο έρωτας και το χάος ήταν εναλλακτικές λύσεις στον τόπο της μεγάλης μέσης οδού. Έτσι: το χάος είναι πόλεμος, αλλά όχι όλος ο πόλεμος, γιατί ακόμη και η δημιουργία τάξης είναι πόλεμος, βία, δαμασμός των στοιχείων και τακτοποίηση. Το χάος είναι ένας ειδικός πόλεμος, ένας ολοκληρωτικός πόλεμος, που διεισδύει βαθιά, είναι ένας σχιζοειδής πόλεμος, που αιχμαλωτίζει ολόκληρο τον άνθρωπο στον ριζωματικό του ιστό.
Ο ολοκληρωτικός πόλεμος ως πόλεμος χάους
Αυτός ο σχιζοφρενικός ολοκληρωτικός πόλεμος δεν έχει σαφώς καθορισμένη περιοχή. Ένα ιπποτικό τουρνουά ήταν δυνατό μόνο μετά την οριοθέτηση του χώρου. Οι κλασικοί πόλεμοι είχαν θέατρα πολέμου και πεδία μάχης. Πέρα από αυτά τα όρια ήταν ο χώρος. Το χάος έλαβε αυστηρά καθορισμένες ζώνες ειρήνης. Ο σύγχρονος πόλεμος της χαοτικής δημοκρατίας δεν γνωρίζει σύνορα. Πραγματοποιείται παντού μέσω δικτύων υπολογιστών, drones και ψυχικών καταστάσεων των μπλόγκερ που αφήνουν την υποκείμενη διαίρεση να λάμψει.
Ο σύγχρονος πόλεμος είναι εξ ορισμού ένας πόλεμος χάους. Εδώ μπαίνει η έννοια της διχόνοιας, «εχθρότητα», την οποία βρίσκουμε στον Οβίδιο και η οποία είναι εγγενής σε ορισμένες μάλλον αρχαίες ερμηνείες του χάους. Το χάος βασίζεται ακριβώς στην έχθρα - και όχι στην έχθρα ορισμένων εναντίον άλλων, αλλά όλοι εναντίον όλων, και ο σκοπός του πολέμου του χάους δεν είναι η ειρήνη ή μια νέα τάξη πραγμάτων, αλλά η εμβάθυνση της εχθρότητας μέχρι τα τελευταία στρώματα της ανθρώπινης προσωπικότητας. Ένας τέτοιος πόλεμος επιδιώκει να στερήσει από τον άνθρωπο τη σύνδεσή του με το σύμπαν και, με αυτόν τον τρόπο, να του στερήσει τη δημιουργική δύναμη να δημιουργήσει ένα νέο σύμπαν, τη γέννηση ενός νέου αστεριού.
Αυτή είναι η δημοκρατική φύση του πολέμου. Δεν ασκείται τόσο από κράτη όσο από υστερικά διχασμένα άτομα. Όλα παραμορφώνονται εδώ: στρατηγική, τακτική, σχέση τεχνικής και ανθρώπου, ταχύτητα, χειρονομία, δράση, τάξη, πειθαρχία κ.λπ. Όλα αυτά έχουν ήδη συστηματοποιηθεί στη δικτυοκεντρική θεωρία του πολέμου. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, η στρατιωτική ηγεσία των ΗΠΑ είχε στόχο να εφαρμόσει τη θεωρία του χάους στην τέχνη του πολέμου. Μέσα σε 30 χρόνια, αυτή η διαδικασία έχει ήδη περάσει από πολλές φάσεις.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έφερε μαζί του αυτή ακριβώς την εμπειρία: την άμεση εμπειρία της αντιμετώπισης του χάους.
[1] Γένεση 1:2.
[2] Η σύνδεση μεταξύ της άβυσσος Avaddon, που βρίσκεται κάτω από την Κόλαση, του σεόλ (ως ανάλογο του Τάρταρου στους Έλληνες) και της ολίσθησης αποδεικνύεται τέλεια στα έργα του EA Avdeenko. Πρβλ. Avdeyenko EA Ψαλμοί: μια βιβλική κοσμοθεωρία. Μόσχα: Classis, 2016.
Μετάφραση Lorenzo Maria Pacini
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου