ΤΙΤΑΝΟΜΑΧΙΑ [Μέρος Α΄]

Τιτανομαχία

Γράφει ο Δημήτριος Μάρκου

Α΄ μέρος: Κυριαρχία του Ουρανού

Στην μυθολογία μας αναφέρεται μια μάχη που έγινε μεταξύ θεών στα πρώτα χρόνια της δημιουργίας. Σε αυτήν πήραν μέρος οι Ολύμπιοι θεοί και οι Τιτάνες και είναι γνωστή με το όνομα Τιτανομαχία.

Οι Τιτάνες αναφέρονται και σε δύο βιβλία της Π. Διαθήκης. Διαβάζουμε στο βιβλίο των Βασιλειών Β΄: « Καὶ ἤκουσαν οἱ ἀλλόφυλοι ὅτι κέχρισται Δαυὶδ βασιλεὺς ἐπὶ Ἰσραήλ, καὶ ἀνέβησαν πάντες οἱ ἀλλόφυλοι ζητεῖν τὸν Δαυίδ· καὶ ἤκουσε Δαυὶδ καὶ κατέβη εἰς τὴν περιοχήν. καὶ οἱ ἀλλόφυλοι παραγίνονται καὶ συνέπεσαν εἰς τὴν κοιλάδα τῶν Τιτάνων.» (Βασιλειών Β΄ , ε΄, 17-18) (Μετ: Όταν άκουσαν οι Φιλισταίοι ότι ο Δαβίδ χρίσθηκε βασιλιάς του Ισραήλ, ξεκίνησαν με όλο το στρατό τους για να έρθουν και να τον θέσουν υπό την εξουσία τους. Το πληροφορήθηκε ο Δαβίδ και κατέφυγε για ασφάλεια σ’ ένα οχυρό. Οι Φιλισταίοι ήρθαν και ξεχύθηκαν στην κοιλάδα των Τιτάνων.) Και λίγο παρακάτω: «καὶ καταλιμπάνουσιν ἐκεῖ τοὺς θεοὺς αὐτῶν, καὶ ἐλάβοσαν αὐτοὺς Δαυὶδ καὶ οἱ ἄνδρες οἱ μετ᾿ αὐτοῦ. καὶ προσέθεντο ἔτι ἀλλόφυλοι τοῦ ἀναβῆναι καὶ συνέπεσαν ἐν τῇ κοιλάδι τῶν Τιτάνων.» (Βασιλειών Β’ , ε΄, 21-22) (Μετ.: Οι Φιλισταίοι φεύγοντας άφησαν εκεί τα αγάλματα των θεών τους, και ο Δαβίδ και οι άντρες του τα πήραν. Οι Φιλισταίοι όμως ξαναγύρισαν και γέμισαν την κοιλάδα των Τιτάνων.)

Επίσης στο βιβλίο Ιουδίθ αναφέρεται: «οὐ γὰρ ὑπέπεσεν ὁ δυνατὸς αὐτῶν ὑπὸ νεανίσκων, οὐδὲ υἱοὶ τιτάνων ἐπάταξαν αὐτόν, οὐδὲ ὑψηλοὶ γίγαντες ἐπέθεντο αὐτῷ, ἀλλὰ Ἰουδὶθ θυγάτηρ Μεραρὶ ἐν κάλλει προσώπου αὐτῆς παρέλυσεν αὐτόν·» (Ιουδίθ, ιστ΄, 6) (Μετ.: Διότι ο στρατηγός των δεν έπεσε φονευθείς από νέους άνδρας, ούτε τέκνα των τιτάνων τον εφόνευσαν, ούτε τρομεροί γίγαντες επετέθησαν εναντίον αυτού. Αλλά η Ιουδίθ μόνη, η θυγάτηρ του Μεραρί παρέλυσεν αυτόν με το κάλλος του προσώπου της.)Πριν περιγράψουμε την Τιτανομαχία ας γνωρίσουμε τους αντίμαχους. Είναι η δεύτερη και η τρίτη γενιά θεοτήτων. Να δούμε πώς εμφανίστηκαν και γιατί βρέθηκαν αντίπαλοι. Θα στηριχθούμε στη “Θεογονία” του Βοιωτoύ ποιητή Ησίοδου. O Ησίοδος μας λέει πως πρώτα υπήρξε το Χάος και μετά η πλατύστερνη Γη. Το ησιόδειο “Χάος” με βάση τις σημερινές επιστημονικές γνώσεις, περιγράφει την αδιαμόρφωτη ύλη που βρισκόταν σε κατάσταση αταξίας αλλά και τον Χώρο, που περιέχονταν εν σπέρματι όλα όσα θα αποτελούσαν στη συνέχεια το Σύμπαν. Το κείμενο αναφέρει:

[[ Στ᾽ αλήθεια πρώτα‒πρώτα το Χάος έγινε. Κι ύστερα

η πλατύστερνη η Γη, η σταθερή πάντοτε έδρα όλων των αθανάτων

που την κορφή κατέχουνε του χιονισμένου Ολύμπου,

και τα ζοφώδη Τάρταρα στο μυχό της γης με τους πλατιούς τους δρόμους.]] (Ησίοδος, “Θεογονία”, 126- 128)

Ο Λατίνος ποιητής Οβίδιος, στο βιβλίο των “Μεταμορφώσεων”, γράφει για το Χάος:

[[ Πριν η θάλασσα κι η γη υπάρξει κι ο ουρανός που καλύπτει τα πάντα

γύρω σε όλη την οικουμένη μια όψη της φύσης υπήρχε,

που Χάος την είπαν· άμορφος όγκος κι ακατέργαστος και τίποτε άλλο,

παρά μόνον ακίνητο βάρος και σ’ ένα ήσαν συσσωρευμένα

διάφορα σπέρματα όντων, που δεν ήσαν καλά αρμοσμένα.

Ουδέ ένας Τιτάν έως τότε δεν παρείχε στον κόσμο το φως του,

ουδέ έδινε κέρατα νέα μεγαλώνοντας τότε η Φοίβη,

ούτε στον περιχυμένο αέρα αιωρούνταν η γη μας καθόλου….]] (Οβίδιος, “Μεταμορφώσεις”, βιβλ. Ι, 5- 12)

Η Γη, λοιπόν, γέννησε τα πάντα. Είναι η μήτρα όπου ξεπήδησε το κάθε τι. Η Γαία των προγόνων μας είναι η καθολική μητέρα και τροφός των πάντων. Από τη Γη γεννήθηκε ο Ουρανός:

[[ Και η Γη γέννησε πρώτα ίσον μ᾽ αυτή

τον Ουρανό που ᾽ναι γεμάτος άστρα, να την καλύπτει από παντού τριγύρω

και να ᾽ναι έδρα των μακαρίων θεών παντοτινά ασφαλής.]] (Ησίοδος, “Θεογονία”, 126- 128)

Έτσι Γη και Ουρανός είναι η πρώτη γενιά θεοτήτων. Ο Ουρανός βασίλευσε πρώτος σε ολόκληρο το σύμπαν. Ο Απολλόδωρος αναφέρει: «Ουρανός πρώτος του παντός εδυνάστευσε κόσμου· γήμας δε Γην ετέκνωσε πρώτους τους εκατόγχειρας…»

Η ένωση του Ουρανού με τη Γη ήταν γονιμότατη. Πρώτοι απόγονοι του θεϊκού ζεύγους οι Τιτάνες. Ήσαν δώδεκα, έξι αρσενικά παιδιά και έξι θηλυκά. Τα αρσενικά παιδιά, οι Τιτάνες, ήσαν: ο Ωκεανός, ο Κοίος, ο Κρείος, ο Υπερίων, ο Ιαπετός και ο νεότερος όλων ο Κρόνος. Αδελφές τους, οι λεγόμενες Τιτανίδες, ήσαν: η Τηθύς, η Θεία, η Θέμις, η Μνημοσύνη, η Φοίβη και η Ρέα.

Αδέλφια των Τιτάνων οι Κύκλωπες, που ήσαν τρεις: ο Βρόντης, ο Στερόπης και ο Άργης, οι οποίοι προσωποποιούσαν τη βροντή, την αστραπή και τον κεραυνό. Οι Κύκλωπες είχαν μόνο ένα μεγάλο μάτι στο μέσο του μετώπου τους. Είχαν μεγάλη δύναμη και επιδεξιότητα, αλλά ήσαν εγωιστές και γεμάτοι υπεροψία.

Μια ακόμη τριάδα παιδιών του Ουρανού με τη Γη είναι οι Εκατόγχειρες. Η δύναμή τους ήταν τεράστια, το ίδιο και τα σώματά τους. Ο καθένας τους είχε πενήντα κεφαλές κι από τους ώμους τους φύτρωναν εκατό ακατανίκητα χέρια. Οι Εκατόγχειρες ήσαν τρεις: ο Αιγαίων ή Βριάρεως, ο Κόττος και ο Γύγης.

Αν και ο Ουρανός συνέχεια έσπερνε απογόνους, γνώριζε πως κάποια μέρα θα έχανε τον θρόνο του από τους γιους του. Για να αποτρέψει τον κίνδυνο, τους έριχνε στα έγκατα της γης. Για την απέχθεια του Ουρανού προς τα παιδιά του ο Ησίοδος γράφει:

[[ Και τα παιδιά του βρίζοντας Τιτάνες τα ονόμαζε

ο πατέρας τους, ο μέγας Ουρανός, που τα γέννησε ο ίδιος.

Γιατί ισχυριζόταν πως τα χέρια τους τα άπλωσαν στην ασέβεια, να κάνουν

αμαρτία μεγάλη, και πως θα υπάρξει στο μέλλον πληρωμή γι᾽ αυτήν. ]] (Ησίοδος, “Θεογονία”, 207-210)

Όσα αναφέραμε πιο πάνω για τα τέκνα του Ουρανού και της Γης, ας τα διαβάσουμε από το έργο του Βοιωτού ποιητή:

[[ …………………………………………. Κι έπειτα

ξάπλωσε με τον Ουρανό και γέννησε τον Ωκεανό το βαθυδίνη

τον Κοίο, τον Κρείο, τον Υπερίονα, τον Ιαπετό,

τη Θεία, τη Ρέα, τη Θέμιδα, τη Μνημοσύνη,

τη χρυσοστέφανη τη Φοίβη και την εράσμια Τηθύ.

Μαζί μ᾽ αυτούς γεννήθηκε, πιο νέος απ᾽ όλους, ο δολοπλόκος Κρόνος,

ο πιο δεινός απ᾽ τα παιδιά. Και το γονιό του το θαλερό εχθρεύτηκε.

Γέννησε και τους Κύκλωπες, που ᾽χουν πανίσχυρη καρδιά,

το Βρόντη, το Στερόπη και τον Άργη με τη δυνατή ψυχή,

που δώσανε στο Δία τη βροντή και του ᾽φτιαξαν τον κεραυνό.

Αυτοί σε όλα τ᾽ άλλα με τους θεούς παρόμοιοι ήταν,

μα ένα μονάχα μάτι στη μέση του μετώπου τους βρισκόταν.

Και πήραν το φερώνυμο όνομα Κύκλωπες,

γιατί στο μέτωπό τους ένα βρισκόταν μάτι κυκλικό.

Και ισχύς, δύναμη και τεχνάσματα στα έργα τους υπήρχαν.

Και άλλοι πάλι από τη Γη κι από τον Ουρανό γεννήθηκαν

τρεις γιοι, μεγάλοι κι ισχυροί, ακατονόμαστοι,

ο Κόττος, ο Βριάρεως κι ο Γύγης, τέκνα αλαζονικά.

Από τους ώμους τους χέρια εκατό σαλεύανε,

απλησίαστοι, και στον καθένα κεφαλές πενήντα

φυτρώνανε απ᾽ τους ώμους πάνω στα στιβαρά τους μέλη.

Και δύναμη άπλετη και κρατερή στο μέγα ανάστημά τους.

τα φοβερότερα παιδιά, ήτανε στο γονιό τους μισητοί

απαρχής. Και μόλις γεννιόταν ο καθένας τους,

ευθύς όλους τους έκρυβε στης Γης τα σπλάχνα και δεν τους άφηνε

ν᾽ ανέβουνε στο φως. Κι ευχαριστιότανε ο Ουρανός

με το κακό του έργο….. ]] . (Ησίοδος, “Θεογονία”, 133- 158)

Στέναζε τόσο από το βάρος των παιδιών της όσο και από το στρίμωγμα στα σπλάχνα της η Γη. Έτσι και η ίδια επιζητούσε όχι μονάχα της δική της λύτρωση αλλά και των παιδιών της. Κι ενώ συνέχεια γεννοβολούσε, παιδιά δεν είχε να χαρεί, καθώς ο άντρας της τα φυλάκιζε στα έγκατά της. Αποφάσισε, λοιπόν, να εκδικηθεί τον σκληρό πατέρα των παιδιών της. Με χάλυβα έφτιαξε ένα μεγάλο δρεπάνι και κάλεσε τα παιδιά της να εκδικηθούν τον πατέρα τους για την απίστευτη σκληρότητά του. Ζήτησε να τον ακρωτηριάσουν κι έτσι να τον καταστήσουν ανίκανο να τεκνοποιεί. Οι Τιτάνες με τρόμο άκουσαν το δολερό σχέδιο της μάνας, κι αρνήθηκαν το αποτρόπαιο έγκλημα. Μόνον ο μικρότερος, ο Κρόνος, έδειξε να συμμερίζεται της μάνας του το σχέδιο. Κι αφού η μάνα του φανέρωσε με κάθε λεπτομέρεια το δόλιο σχέδιο και κατάλληλα τον δασκάλεψε, περίμεναν την ποθητή στιγμή. Σαν ήρθε η νύχτα, έφτασε ο Ουρανός γεμάτος πόθο ερωτικό. Κι όταν ξάπλωσαν κι απλώθηκε ο Ουρανός πάνω από το σώμα της Γης, σε όλο του το μήκος, πετάχτηκε ο Κρόνος από την κρυψώνα του και με το χαλύβδινο δρεπάνι θέρισε τα γεννητικά όργανα του πατέρα του. Έτσι χώρισε για πάντα το πρώτο ζευγάρι του κόσμου.

Από το αίμα του ακρωτηριασμένου Ουρανού, που έπεσε πάνω στο σώμα της Γης, γεννήθηκαν οι φοβερές Ερινύες, οι Γίγαντες και οι Μέλιες Νύμφες (οι νύμφες της φλαμουριάς). Από τα αιδοία που έπεσαν στη θάλασσα, γίνηκε λευκός αφρός, που ταξίδεψε από τα Κύθηρα στην Κύπρο. Εκεί βγήκε η τιμημένη όμορφη θεά, η Αφροδίτη.

Όσα περιγράψαμε παραπάνω, ας τα διαβάσουμε από το έργο του Ησίοδου:

[[ ………… Και μέσα της στέναζε στενεμένη

η πελώρια Γη και δόλιο τέχνασμα κακό στοχάστηκε.

Γέννησε αμέσως το γένος του γκρίζου αδάμαντα

και μέγα δρεπάνι έφτιαξε κι έδωσε οδηγίες στα παιδιά της.

Τους είπε θάρρος δίνοντας, θλιμμένη στην καρδιά της:

«Παιδιά δικά μου και μοχθηρού πατέρα, αν θέλετε

υπακούστε με. Την ύβρη την κακή μπορούμε να εκδικηθούμε

του πατέρα σας. Αφού πρώτος αυτός έργα απρεπή βουλεύτηκε.»

Έτσι είπε. Και όλους δέος τούς κυρίευσε, κανένας τους

δε μίλησε. Παίρνοντας θάρρος ο δολοπλόκος μέγας Κρόνος

ευθύς στη φρόνιμη μητέρα του απάντησε μ᾽ αυτά τα λόγια:

«Μητέρα, εγώ αν αναλάμβανα θα τέλειωνα αυτό το έργο,

αφού τον ακατονόμαστο πατέρα μου δεν υπολογίζω.

Γιατί νωρίτερα αυτός έργα απρεπή βουλεύτηκε.»

Έτσι είπε. Και χάρηκε πολύ η πελώρια Γη μες στην καρδιά της.

Τον έβαλε να κάθεται σ᾽ ενέδρα κρύβοντάς τον και του ᾽βαλε

στο χέρι του το κοφτερόδοντο δρεπάνι κι όλο το δόλιο σχέδιο του δίδαξε.

Ήρθε και έφερε τη νύχτα ο Ουρανός ο μέγας και γύρω απ᾽ τη Γη

απλώθηκε ποθώντας έρωτα και σ᾽ όλα τα μέρη της

τεντώθηκε. Κι ο γιος του απ᾽ την ενέδρα τ᾽ αριστερό του χέρι

άπλωσε και με το δεξιό του άδραξε το πελώριο δρεπάνι,

το μακρύ, το κοφτερό, κι ορμητικά τα αιδοία του πατέρα του

τα θέρισε και πάλι τα ᾽ριξε να πέσουν προς τα πίσω. (Ησίοδος, “Θεογονία”, 159-181)

Ο Ουρανός δεν υπέκυψε στο τραύμα του. Εξακολούθησε να ζει, αλλά ακρωτηριασμένος. Έτσι ο ρόλος του περιορίστηκε. Διατήρησε, όμως, το προνόμιο να προβλέπει το μέλλον. Με αυτό το χάρισμα αργότερα θα σώσει τον εγγονό του Δία κι αργότερα θα αποτρέψει τον εκθρονισμό του εγγονού. ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ....http://vagiablog.blogspot.gr/2017/09/blog-post_26.html