ΜΕΧΡΙ ΠΡΙΝ ΛΙΓΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΙΣΤΕΥΑΜΕ ΠΩΣ Η ΠΕΡΙΦΗΜΗ ΜΑΧΗ ΕΓΙΝΕ 9-12 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ..ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΟΥΝ ΠΩς ΕΓΙΝΕ ΕΝΑ ΜΗΝΑ ΝΩΡΙΤΕΡΑ[ΟΧΙ ΠΩς ΕΧΕΙ ΚΑΜΜΙΑ ΣΗΜΑΣΙΑ ΒΕΒΑΙΑ ΑΥΤΟ]...ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΝΑ ΑΡΘΡΟ ΠΟΥ ΕΞΗΓΕΙ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΔΙΟΡΘΩΣΗΣ ΤΗΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗς ...
[...Σύμφωνα με την παράδοση, το χαρμόσυνο μήνυμα της νίκης των Αθηναίων στον Μαραθώνα έφερε το απόγευμα στην Αθήνα ένας ανώνυμος οπλίτης, που αμέσως μετά την κραυγή «νικήσαμε» έπεσε νεκρός από την εξάντληση. Προς ανάμνηση αυτού του γεγονότος στους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896 καθιερώθηκε ένας δρόμος αντοχής μήκους όση είναι η απόσταση Μαραθώνα - Αθήνας. Μια εντελώς πρόσφατη έρευνα ομάδας καθηγητών του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Τέξας, με επικεφαλής τον καθηγητή Ντον Ολσον, υποδεικνύει ότι η επέτειος αυτής της μάχης συμπίπτει με την έναρξη των εφετινών Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας.
H χρονολόγηση γεγονότων που έχουν συμβεί κατά την αρχαιότητα είναι ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, και απαιτεί συνδυασμό πληροφοριών και γνώσεων από διαφορετικές πηγές. Κλασικό παράδειγμα αποτελεί ο καθορισμός της χρονολογίας της μάχης του Μαραθώνα. Ο πατέρας της Ιστορίας Ηρόδοτος αναφέρει ότι μόλις οι Αθηναίοι πληροφορήθηκαν την απόβαση του περσικού στρατού στην παραλία του Μαραθώνα έστειλαν τον δρομέα Φειδιππίδη στη Σπάρτη με την εντολή να ζητήσει τη βοήθεια των Λακεδαιμονίων. Ο Φειδιππίδης κάλυψε την απόσταση των 240 χιλιομέτρων που χωρίζει τις δύο πόλεις σε μόλις δύο ημέρες και βρήκε τους Λακεδαιμόνιους πρόθυμους να βοηθήσουν. Του είπαν όμως ότι εκείνη την ημέρα η Σελήνη ήταν μόλις 8 ημερών και για θρησκευτικούς λόγους το εκστρατευτικό στρώμα δεν μπορούσε να ξεκινήσει από τη Σπάρτη πριν από την πανσέληνο, δηλαδή ύστερα από έξι μέρες. Πραγματικά, το εκστρατευτικό σώμα αναχώρησε την επομένη της πανσελήνου. Οι πάνοπλοι Σπαρτιάτες περπατώντας τουλάχιστον 14 ώρες την ημέρα κάλυψαν την απόσταση έως την Αθήνα σε μόλις τρεις ημέρες, έφθασαν όμως την επομένη της μεγάλης μάχης. Αυτά τα στοιχεία που δίνει ο Ηρόδοτος αποτέλεσαν το κλειδί για τη χρονολόγηση της μάχης του Μαραθώνα, αφού η απαγόρευση της έναρξης νέας εκστρατείας ίσχυε μόνο κατά τον μήνα Κάρνειο του σπαρτιατικού ημερολογίου.
Στην αρχαία Ελλάδα το ημερολόγιο που ακολουθούσαν οι διάφορες πόλεις-κράτη ήταν σεληνο-ηλιακό. Οι μήνες άρχιζαν κατά τη νουμηνία, δηλαδή την ημέρα της νέας Σελήνης, δύο εβδομάδες πριν από την πανσέληνο, και διαρκούσαν εναλλάξ 29 ή 30 ημέρες. Επομένως, αφού η φάση της Σελήνης είναι η ίδια για όλη τη Γη, όλοι οι Ελληνες είχαν πρωτομηνιά την ίδια ημέρα. H αρχή όμως του έτους ήταν συνδεδεμένη με τον Ηλιο και τις εποχές του έτους, και δεν ήταν η ίδια για όλες τις πόλεις-κράτη. H Αθήνα είχε πρωτοχρονιά κατά την πρώτη νουμηνία μετά το θερινό ηλιοστάσιο, ενώ η Σπάρτη είχε πρωτοχρονιά κατά την πρώτη νουμηνία μετά τη φθινοπωρινή ισημερία. Επειδή μεταξύ της φθινοπωρινής ισημερίας και του θερινού ηλιοστασίου μεσολαβούν εννέα μήνες, ήταν εύκολο στους αρχαιολόγους να βρουν την αντιστοιχία μεταξύ των μηνών του αθηναϊκού ημερολογίου, το οποίο αποτελεί τη βάση χρονολόγησης για την κλασική περίοδο της αρχαιότητας, και εκείνων του σπαρτιατικού. Ο Κάρνειος μήνας των Σπαρτιατών, λοιπόν, βρέθηκε ότι αντιστοιχεί στον Μεταγειτνιώνα μήνα των Αθηναίων και με βάση το γεγονός ότι η πανσέληνος του Μεταγειτνιώνα το 490 π.X. έπεφτε κατά το σύγχρονο ημερολόγιο στις 9 Σεπτεμβρίου, υπολογίστηκε ότι η μάχη θα πρέπει να δόθηκε στις 12 του ίδιου μήνα.
Φαίνεται όμως ότι κατά τους παραπάνω υπολογισμούς έγινε ένα σημαντικό λάθος. Μεταξύ της φθινοπωρινής ισημερίας και του θερινού ηλιοστασίου μεσολαβούν 271,5 ημέρες. Αυτό το χρονικό διάστημα αντιστοιχεί σε 9 ηλιακούς μήνες των 30 και 31 ημερών, όπως αυτοί του σύγχρονου ημερολογίου, αλλά σε 9 και 1/5 σεληνιακούς μήνες των 29 και 30 ημερών του αρχαίου ελληνικού ημερολογίου. Αυτό σημαίνει ότι κατά μέσον όρο σε κάθε τέσσερις χρονιές, κατά τις οποίες στο διάστημα αυτό περιέχονται 9 νουμηνίες, αντιστοιχεί και μία χρονιά κατά την οποία στο διάστημα αυτό περιέχονται 10 νουμηνίες! Κατά σύμπτωση, όπως διαπίστωσαν οι καθηγητές του Πανεπιστημίου του Τέξας, η χρονιά της μάχης του Μαραθώνα ανήκε στη δεύτερη, πιο σπάνια, περίπτωση. Μεταξύ της φθινοπωρινής ισημερίας και του θερινού ηλιοστασίου μεσολάβησαν 10 νουμηνίες.
Ετσι, όταν ξεκίνησε η νέα χρονιά για τους Αθηναίους, είχαν ήδη περάσει δέκα μήνες για τους Σπαρτιάτες και όχι εννέα, όπως συνέβαινε συνήθως. Επομένως το καλοκαίρι του 490 π.X. ο Κάρνειος μήνας των Σπαρτιατών δεν αντιστοιχούσε στον Μεταγειτνιώνα των Αθηναίων αλλά στον προηγούμενο μήνα, τον Εκατομβαιώνα. Για να βρεθεί λοιπόν η ακριβής ημερομηνία της μάχης του Μαραθώνα θα έπρεπε απλώς να υπολογιστεί πότε έπεφτε η πανσέληνος, στο μέσον του ενδέκατου μήνα του σπαρτιατικού ημερολογίου. Ενας στοιχειώδης υπολογισμός δείχνει ότι αυτή η πανσέληνος έπεφτε στις 10 Αυγούστου του 490 π.X., οπότε και η μάχη του Μαραθώνα, που έγινε κατά τον Ηρόδοτο τρεις ημέρες μετά την πανσέληνο, θα πρέπει να συνέβη στις 13 Αυγούστου. Σύμφωνα λοιπόν με αυτούς τους υπολογισμούς, η επέτειος του μαραθώνιου δρόμου συμπίπτει με την ημέρα της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004! Μια σύμπτωση που έχει την αξία της, εφέτος που οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες ξαναγύρισαν στην πόλη από την οποία ξεκίνησαν πριν από 108 χρόνια.
Ο Κάρνειος μήνας των Σπαρτιατών πήρε το όνομά του από τον μάντη Κάρνο, ο οποίος σκοτώθηκε πέφτοντας από το άλογό του κατά τις μάχες που ακολούθησαν την εισβολή των Δωριέων στην Πελοπόννησο. Ο θεός της μαντικής Απόλλων θεώρησε τους Λακεδαιμονίους υπεύθυνους για τον θάνατο του Κάρνου και τους τιμώρησε προκαλώντας επιδημία στην πόλη τους. Για να εξευμενίσουν τον Απόλλωνα οι Σπαρτιάτες θεσμοθέτησαν τη γιορτή των Καρνείων κατά τον ομώνυμο μήνα, κατά τη διάρκεια της οποίας δεν επιτρεπόταν να ξεκινήσει εκστρατεία.
Ο Μεταγειτνιών μήνας του αθηναϊκού ημερολογίου είχε πάρει το όνομά του από τη συνήθεια των αρχαίων Αθηναίων να μετακομίζουν κατά το τέλος του καλοκαιριού. Αξίζει να επισημάνουμε ότι τη συνήθεια αυτή είχαν και οι σύγχρονοι Αθηναίοι του 19ου αιώνα. Ο Εκατομβαιών μήνας του αθηναϊκού ημερολογίου πήρε το όνομά του από τα 100 βόδια που θυσιάζονταν κάθε χρόνο προς τιμήν του θεού Απόλλωνα...]
πηγη ΤΟ ΒΗΜΑ
ΣΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΣΕ ΜΕΛΑΝΟΜΟΡΦΗ ΛΗΚΥΘΟ ΠΟΥ ΧΡΟΝΟΛΟΓΕΙΤΑΙ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ 490-480 π.χ.
===============
Τ Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ
[... Για μας και για περίπου εξήντα γενιές Ελλήνων, ο Μαραθώνας δεν είναι η γαλήνια πεδιάδα με τα μάραθα, αλλά το πεδίο μάχης που έφερε αντιμέτωπη την Ανατολή με τη Δύση, καθορίζοντας το μέλλον της Ευρώπης.
Η ιστορία αυτού του τόπου, που αμαυρώθηκε το 2004 με την κατασκευή του ολυμπιακού κωπηλατοδρομίου στην παραλία του Σχινιά, μια περιοχή που όλοι οι ερευνητές ταυτίζουν με τον χώρο απόβασης των Περσών, άξιζε μιας μνημειώδους έκδοσης, όπως αυτή που παρουσιάστηκε χθες από το Κοινωφελές Ιδρυμα Λάτση και την Eurobank EFG. Ας πούμε και ως αντίδωρο της δικής μας γενιάς στον τόπο που λαβώσαμε, αλλά και ως προάγγελο των εορταστικών εκδηλώσεων που προγραμματίζονται, όπως είπε η γ.γ. του ΥΠΠΟ Λίνα Μενδώνη το 2010, για τη συμπλήρωση 2.500 χρόνων από τη μάχη του Μαραθώνα.
Ο πολυτελής τόμος «Ο Μαραθών και το Αρχαιολογικό Μουσείο», ο 10ος της σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων», διαφέρει από τους άλλους, όπως είπε και η Μαριάννα Λάτση. Εδώ δεν προβάλλεται η αρχαία ελληνική τέχνη ως δημιούργημα του ανθρώπου, αλλά ο ίδιος ο άνθρωπος και η ικανότητά του να αλλάζει τον ρου της Ιστορίας. Αναφέρεται σε ένα γεγονός, στη «συνολική ανατροπή της παγκόσμιας Ιστορίας, σε μια νίκη έξω από το μέτρο του εφικτού και σε ένα από τα ζωντανότερα ανά τους αιώνες παραδείγματα επικράτησης του ιδανικού της ελευθερίας ενάντια στην ισχύ των όπλων και της λογικής».
Το βιβλίο αυτό είναι προϊόν της βαθιάς γνώσης των αρχαιολογικών δεδομένων του τέως εφόρου Αρχαιοτήτων της περιοχής Γιώργου Σταϊνχάουερ. Ο έμπειρος αρχαιολόγος συνθέτει τις πληροφορίες εκείνων που έζησαν τη μάχη, όπως ο Αισχύλος, των άλλων που ύμνησαν τους μαχητές, όπως ο Ηρόδοτος, ο Σιμωνίδης και ο Αριστοφάνης, αλλά και όσα αφηγείται 550 χρόνια μετά ο Παυσανίας. Και μεταφέρει λεπτό προς λεπτό τις σκηνές που εκτυλίχθηκαν στην παραλία του Σχινιά την 16η ημέρα του μήνα Βοηδρομιώνος (15 Σεπτεμβρίου - 15 Οκτωβρίου).
Από την εξαιρετική αφήγησή του μαθαίνουμε σημαντικές λεπτομέρειες για την προετοιμασία, την παράταξη των δυνάμεων και τον αγώνα.
Οι δύο στρατοί
Στη θέση του σημερινού κωπηλατοδρομίου πρέπει να παρατάχθηκαν οι Πέρσες. Είναι η πρώτη στην Ιστορία αμφίβια επιχείρηση. Αλλά σε ποιο σημείο της ατέλειωτης αυτής παραλίας αποβιβάστηκαν οι περσικές δυνάμεις και με πόσο στρατό; Ηταν 90.000 άνδρες (Σιμωνίδης), 210.000 (Κορνήλιος Νέπωτας), 600.000 (Ιουστίνος), 25.000 (Hammond) ή 12.000-15.000 και 200 ιππείς, όπως υποθέτει τώρα ο κ. Σταϊνχάουερ. Οπως επισημαίνει «η μεταφορά μιας δύναμης μεγαλύτερης των 25.000 ανδρών θα απαιτούσε έναν τεράστιο αριθμό πλοίων, πολύ μεγαλύτερο από τον ήδη υπερβολικό αριθμό των 600 πλοίων που αναφέρει ο Ηρόδοτος: είναι γνωστό ότι η κατάφρακτη (με κατάστρωμα) τριήρης μπορεί να φέρει το πολύ σαράντα οπλίτες και η οπλιταγωγός ναυς εβδομήντα, ενώ πολύ περισσότερα πλοία θα απαιτούσε η μεταφορά των ίππων».
Οι Αθηναίοι ήταν 9.000 και μαζί με τους Πλαταιείς είχαν συγκεντρωθεί 10.000 οπλίτες. Η σύγκρουση έγινε, όπως πολλοί υποθέτουν, στην ακτή του Σχινιά, «μια μακρόστενη πευκόφυτη θίνα, ένα είδος νησίδας που κλείνει το Μεγάλο Ελος (λίμνη ή λιμνοθάλασσα στην αρχαιότητα), το οποίο κατελάμβανε -όπως και σήμερα- ολόκληρη τη ΒΑ άκρη της πεδιάδας του Μαραθώνα».
«Υστερα από μια εβδομάδα εκνευριστικής αναμονής, οι δύο παρατάξεις στέκονταν, επιτέλους, αντιμέτωπες», γράφει ο Γιώργος Σταϊνχάουερ. «Στα οκτώ στάδια (περίπου 1.500 μ.) που, όπως λέει ο Ηρόδοτος, τους χώριζαν, μόλις θα διακρίνονταν για τους Ελληνες οι λεπτομέρειες της πυκνής βαρβαρικής γραμμής που έκλεινε τον ορίζοντα. Εγιναν οι θυσίες -τα σφάγια- και βγήκαν ευνοϊκές. Το σύνθημα το έδωσε ο Μιλτιάδης απλώνοντας το χέρι».
Η επέλαση των Ελλήνων
Τρομακτική πρέπει να ήταν η φάλαγγα καθώς ξεκίνησε με τον στριγγό ήχο της φλογέρας. Ας τη φανταστούμε να ορμά τρέχοντας, όχι 150 μ., αλλά τα 1.500 μ. που τη χώριζαν από τις γραμμές του αντιπάλου. Είναι η εικόνα που δίνει ο Ηρόδοτος. Οι Πέρσες, λέει, «νόμιζαν ότι οι Αθηναίοι είχαν τρελαθεί και όδευαν στον όλεθρο, καθώς τους έβλεπαν λίγους να τρέχουν χωρίς να έχουν ούτε ιππικό ούτε τοξότες». Κάποια στιγμή τα επίλεκτα σώματα του περσικού στρατού έκοψαν στο κέντρο τη λεπτή γραμμή των Αθηναίων, που ετράπησαν σε φυγή προς το Αγριελίκι (ή τον Βρανά, αν η παράταξη ήταν σε λοξή θέση προς την παραλία), όπως υποθέτει ο συγγραφέας. «Αυτή ήταν η πιο κρίσιμη στιγμή της σύγκρουσης. Στο μεταξύ οι Αθηναίοι και οι Πλαταιείς που κατείχαν τα κέρατα είχαν προλάβει να τρέψουν σε φυγή τους αντιπάλους και κλείνοντας την τσιμπίδα (συγκλίνοντας τα κέρατα) να συντρίψουν το νικηφόρο περσικό κέντρο». Ετσι σε λίγες ώρες είχαν όλα τελειώσει για τους Πέρσες.
Η ταφή των νεκρών
Οι νικητές έθαψαν πρόχειρα σε ένα απλό όρυγμα τα σώματα των Περσών και έστησαν το μαρμάρινο Τρόπαιο της νίκης τους γύρω από το σημερινό εκκλησάκι της Μεσοσπορίτισσας. Τη βάση του Τροπαίου ανακάλυψε ο Μανόλης Κορρές όχι μακριά από εκεί, στο αμπέλι Σκουζέ, όπου και παλαιότερα είχε διαπιστωθεί (από τον von Eschenburg) η συγκέντρωση μεγάλου αριθμού λειψάνων οστών, άτακτα θαμμένων. *]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου