«...κι ουδέ οι ακοίμητες ποτέ δε λιγοστεύουν
απ΄του Κηφισού το ρέμα οι βρυσομάνες
να στριφογυρνούν, μα πάντα όλες τις μέρες
τα καθάρια των νερά καθώς κυλούνε
πιάνουν γρήγορα τους κάμπους να καρπίζουν
της πλατύστηθης της γης:...»
(Χορικό από τον «Οιδίποδα στον Κολωνό» του Σοφοκλή
Στη φωτογραφια ο ποταμός Κηφισός στο ύψος της Νέας Κηφισιάς. Γάργαρα κρυστάλλινα νερά, δροσερά πράσινα φυλλώματα - ένας σύγχρονος μικρός Παράδεισος... Δύσκολο να το πιστέψει κανείς, αλλά πράγματι, είναι ο Κηφισός στην περιοχή αυτή, από το νοσοκομείο Αγίων Αναργύρων και πάνω. Ενας ποταμός καθ' όλα «ζωντανός», και με ψάρια. Λίγο πιο κάτω, η εικόνα ανατρέπεται πλήρως και τη θέση της παίρνει ένας υπερμεγέθης οχετός, με βιομηχανικά λύματα, απορρίμματα, μπάζα, αυθαίρετα κτίσματα.... Νόμοι υπάρχουν που προστατεύουν τη μοναδική αυτή όαση στην καρδιά της τσιμεντούπολης (αλλά παραβιάζονται κατάφωρα), όπως και σχέδια στο συρτάρι για την ανάπλαση 12.000 παρόχθιων στρεμμάτων. Αν θέλουμε, μπορεί να σωθεί!
Και μερικα ιστορικα και μυθολογικα στοιχεία......
.. Στα αρχαία χρόνια ο Κηφισός ποταμός είχε πολλά νερά και η ροή του ήταν συνεχής, έτσι τον τιμούσαν σαν θεό. Η λατρεία του Κηφισού υπήρχε στο Φάληρο και στον Ωρωπό. Ήταν γιος του Ωκεανού και της Τιθύος. Ο αττικός Κηφισός ήταν πατέρας της Διογένειας και παππούς της Πραξιθέας, συζύγου του Ερεχθέως, και του Ελιέως. Στό Αμφιάρειο, κοντά στόν Ωρωπό, μοιραζόταν με τις νύμφες, τον Πάνα και τον Αχελώο ένα βωμό. Ο Κηφισσός εγκλώβισε με βία τη νύφη Λειριόπη στα νερά του κι από το βιασμό αυτό γεννήθηκε ο Νάρκισσος. Σύμφωνα με κάποιες παραδόσεις ο τόπος του Κηφισσού ήταν ο τόπος απαγωγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Στις όχθες του Κηφισσού άντρες της φυλής των Φυταλιδών υποδέχτηκαν το Θησέα και συμφώνησαν να τον εξαγνίσουν από τους φόνους κακοποιών που είχε διαπράξει. Εξαγνισμένος ο Θησέας μπήκε στην Αθήνα.
Ο ποταμός Κηφισός αναπαριστάται στό αριστερό άκρο στο δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα
Το δυτικό αέτωμα σωζόταν σχεδόν ακέραιο μέχρι το 1674, χρονολογία που το σχεδίασε ο J. Carrey. Μετά την έκρηξη της οβίδας του Μοροζίνι και μέχρι την αρπαγή των γλυπτών από τον Έλγιν αρκετά αγάλματα κομματιάστηκαν. Ο Έλγιν αφαίρεσε τα περισσότερα αγάλματα και άφησε το σύμπλεγμα του Κέκροπα με την Πάνδροσο και την Καλλιρρόη. Ο Ιλισός, δύο κομμάτια από δύο γυναικείες μορφές και κάποια θραύσματα από τα πρόσωπα των αλόγων είχαν ήδη πέσει και βρέθηκαν αργότερα κατά τη διάρκεια των ανασκαφών.
Η Η διάταξη των σωζόμενων μορφών από τα αριστερά προς τα δεξιά είναι η εξής: Κηφισός, Κέκρωψ - Πάνδροσος, Ερμής, Αθηνά, Ποσειδών, Αθηνά, Ίρις, Αμφιτρίτη, Ωρείθυια, δύο γυναικείες μορφές, Ιλισός, Καλλιρόη
Βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Εικονίζεται σε μια στιγμιαία στάση, με στραμμένο το καλλίγραμμο σώμα του προς το θεατή, τη στιγμή που προσπαθεί να ανασηκωθεί στηριζόμενος με το αριστερό του χέρι στο έδαφος. Το δεξί του χέρι και το αντίστοιχο σκέλος είναι ανασηκωμένα, το ιμάτιο γλιστράει από την ωμοπλάτη πίσω στον αριστερό βραχίονα και πέφτει πτυχωμένο πάνω στο βραχώδες έδαφος αφήνοντας γυμνό το κορμό. Η άρτια ανατομική διάπλαση του λυγερού κορμιού με τα ρέοντα περιγράμματα οδήγησε στην ταύτιση της μορφής με τον ποταμό Κηφισσό κατά αναλογία με τον Αλφειό και τον Κλάδειο του ανατολικού αετώματος του ναού του Δία της Ολυμπίας..
Στις όχθες του Κηφισού υπήρχε άγαλμα του γιου της Μνησιμάχης, που σύμφωνα με τη μυθολογία αφιέρωσε τα μαλλιά του στον ποταμό, έθιμο που υπήρχε σε όλους τους Έλληνες από τους παλαιούς χρόνους (Όμηρος,Ιλ.Ψ141-153)
Η Ακαδημία του Πλάτωνα στην κοιλάδα του Κηφισσού μετατράπηκε από τον Κίμωνα σε δενδρόκηπο με φροντισμένες δενδροστοιχίες και σκιερούς τόπους περιπάτου. Ο δενδρόκηπος ποτιζόταν από πηγάδι. Φυτεύτηκαν φυλλοβόλα όπως ο πλάτανος, η φτελιά, η λεύκα. Οι πλάτανοι του περιπάτου της Ακαδημίας είχαν πάρει τον 1ο αιώνα μ.Χ. τέτοια ανάπτυξη, ώστε να θεωρούνται επιστημονικό αξιοπερίεργο. Τα υψηλόκορμα αυτά δένδρα όφειλαν την ύπάρξή τους στο νερό του Κηφισσού, που διοχετευόταν επιδέξια στις ρίζες τους μέσω αρδευτικών καναλιών. Το τοπίο αυτό δημιουργούσε όλες τις απαραίτητες πρϋποθέσεις για την πνευματική περισυλλογή που είχαν ανάγκη όσοι σύχναζαν στα γυμνάσια και στις σχολές. Ο Πλάτων ζούσε σε ένα κήπο πλήσίον, όπου δίδασκε. Ο Στράβων στα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ. αναφέρει ότι : «Υπάρχουν ποτάμια και το ένα είναι ο Κηφισός που ξεκινάει από την περιοχή των Τριμενιών, κυλάει στην πεδιάδα, γι’αυτό υπάρχουν γεφύρια και γεφυρισμοί, χωρίζεται σε σκέλη, φτάνει μέχρι τον Πειραιά, χύνεται στο Φαληρικό, είναι χειμαρρώδης και το θέρος μειώνεται τελείως». Ο Κηφισός είχε τις εκβολές του μέσα στο αρχαίο λιμάνι του Κάνθαρου, το σημερινό εμπορικό λιμάνι. Για να αποφευχθεί, όμως, η επίχωση του λιμανιού, οι Αθηναίοι οδήγησαν τις εκβολές του ποταμού στην παραλία του σημερινού Μοσχάτου, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την ταχύτερη πρόσχωση του φαληρικού ορμου. Το σύνολο των δυτικών ορεινών όγκων, από το Πέραμα μέχρι τα Άνω Λιόσια, δεν έριχναν τα νερά τους άμεσα στον Κηφισό. Τα ρέματα του Ποικίλου όρους, όπως και αρκετά της κεντρικής Αθήνας, χάνονταν μέσα στον Ελαιώνα προτού φτάσουν στο ποτάμι. Το λεκανοπέδιο λιμναζε σε πολλά σημεία του μετά τις βροχές. Καθώς η Αθήνα μεγάλωνε, τα ρέματα και τα έλη άρχισαν να βρίσκονται στο εσωτερικό της πόλης. Έτσι άρχισε η διευθέτησή τους με βασικό κορμό τον Κηφισό.
Το Νοέμβριο του 1896 μια πλημμύρα είχε 17 νεκρούς. Τα επόμενα δύο χρόνια διευθετήθηκε η κοίτη του μέχρι τις Τζιτζιφιές. Το κυκλοφοριακό έργο του Κηφισού προγραμματίστηκε πριν από 65 χρόνια, ανακοινώθηκε για πρώτη φορά από τη δικτατορία του Μεταξά. Αυτό υλοποιείται στις μέρες μας.
...[ Ο Κηφισός είναι ο μεγαλύτερος ποταμός της Αττικής. Πηγάζει από το φυσικό κόμβο των ορέων Πεντέλης και Πάρνηθος Αττικής και διχοτομεί την πρωτεύουσα μέχρι την εκβολή του στο Φαληρικό όρμο στο Σαρωνικό. Σε αυτόν οφείλεται το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού πλούτου της μεγαλούπολης, ενώ στη βάναυση "κακοποίησή" του από τους κατοίκους της οφείλεται και η απώλεια μεγάλου μέρους της ομορφιάς της.
Ο ποταμός είχε αξιοποιηθεί για πρώτη φορά στην εποχή του Αδριανού, όταν κατά μήκος του κατασκευάστηκε επί ρωμαϊκών χρόνων το πρώτο οργανωμένο υδρευτικό σύστημα για την άνυδρη Αθήνα. Η δεξαμενή ενισχυόταν από τα ποικίλα ρέματα του Πεντελικού και της Πάρνηθας, με αφετηρία τη ζώνη δεξαμενής στη σημερινή Νέα Πεντέλη, διέλευση από Χαλάνδρι, Κοκκιναρά (Κηφισιά) και Μονομάτι (Αχαρνές) και τέρμα την Πλατεία Δεξαμενής στο σημερινό Κολωνάκι των Αθηνών.
Ο Κηφισός χάρισε το όνομά του στην περιοχή από την οποία πηγάζει, την Κηφισιά Αττικής, ενώ ο Μένανδρος της κλασικής εποχής έμεινε γνωστός ως Μένανδρος ο Κηφισεύς και κοσμεί με την προτομή του το έμβλημα του γνωστού Δήμου. Ο όρος Κηφισεύς υποδηλώνει δε γένος ιθαγενών.
Στη νεότερη ιστορία της Ελλάδος και ενώ οι κάτοικοι της Αττικής γης προσπαθούσαν να ορθοποδήσουν μετά από πολέμους και κακουχίες, η πρωτεύουσα "τσιμεντοποιείται" με τη μέθοδο της αντιπαροχής και την άναρχη δόμηση και διευθέτηση των εκτάσεων. Ο Κηφισός είναι από τα πρώτα στοιχεία του φυσικού πλούτου της Αττικής που πλήττονται από αυτή την οικοδομική φιλοσοφία. Συγκεκριμένα, το νοτιοδυτικό τμήμα του ποταμού που χωρίζει την ιστορική πόλη των Αθηναίων από τη βιομηχανική πόλη του Πειραιώς εγκλωβίζεται στη βιομηχανική ζώνη της Αττικής. Αμφίπλευρα του Κηφισού ξεφυτρώνουν με γοργούς ρυθμούς παντός είδους εργοστάσια, βιομηχανίες και βιοτεχνίες βαρέως τύπου επιχειρηματικής δραστηριότητας, σε ένα άναρχο και άτυπο βιομηχανικό πάρκο. Δεν καταρτίζεται ουδέν σχέδιο διευθέτησης των εκτάσεων, ούτε και σχέδιο απορροής των βιομηχανικών αποβλήτων. Τα πάντα καταλήγουν στο πολύπαθο ποταμό, ενώ στις παραρεμάτιες ζώνες του ξεφυτρώνει πληθώρα από παραπήγματα, από το Μενίδι, μέχρι το Περιστέρι και τον Ταύρο. Η κεντρική λεωφόρος του λεκανοπεδίου, η Εθνική Οδός Αθηνών-Λαμίας-Θεσσαλονίκης χαράσσεται επίσης επάνω στον ποταμό, το ίδιο και οι γραμμές του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου. Μέχρι και το 2000 η υπερχείλισή του σε κάθε βροχόπτωση απειλεί σπίτια και ανθρώπινες ζωές ώσπου πλέον μπαζώνεται ολόκληρος. Παρά το γεγονός δε ότι ψηφίζεται από το ελληνικό Κοινοβούλιο νόμος που απαγορεύει την εγκατάσταση βιομηχανιών κοντά στον ποταμό και η ρίψη σκουπιδιών καμία προσπάθεια αστυνόμευσης των ανωτέρω δε λαμβάνει χώρα.
Τα τελευταία χρόνια, μετά την καταστροφή κάθε ίχνους φυσικού κάλλους, μετά την πυρπόληση Πεντέλης και Πάρνηθος και το μπάζωμα του ποταμού, με τα σημάδια της καταστροφής να γίνονται κάθε χρόνο εμφανή, με ακραία καιρικά φαινόμενα το χειμώνα και εξοντωτική ζέστη το καλοκαίρι άρχισε το όψιμο ενδιαφέρον για τον εγκλωβισμένο ποταμό. Σε εκδήλωση ευαισθητοποίησης που διοργάνωσε γνωστός τηλεοπτικός και ραδιοφωνικός σταθμός, οι κάτοικοι των εφαπτόμενων στον ποταμό Δήμων ξεκίνησαν εθελοντικό καθαρισμό από τα βιομηχανικά σκουπίδια. Οι Δήμοι που είχαν και τη μεγαλύτερη συμμετοχή ήταν: Κηφισιάς, Μεταμόρφωσης, Νέας Φιλαδέλφειας και Φαλήρου.
Ο Βασίλης Ζώτος]
....
[Μεγάλους πληθυσμούς από ποταμοκέφαλους και μπριάνες εντόπισαν στον Κηφισό τα μέλη της ιχθυολογικής ομάδας του Ινστιτούτου Εσωτερικών Υδάτων του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών μετά από δυο δειγματοληπτικές επισκέψεις, αποδεικνύοντας ότι το ποτάμι αναπνέει.
Οι πληθυσμοί εντοπίστηκαν στο ύψος από το Νοσοκομείο των Αγίων Αναργύρων και πάνω.
Οι ερευνητές δεν εντόπισαν, όμως, το απειλούμενο ενδημικό είδος, που είχε καταγραφεί κατά το παρελθόν στον Κηφισό, το Αττικόψαρο.
Προς το παρόν, πάντως, δεν μπορεί να εξαχθεί με ασφάλεια ότι το Αττικόψαρο εξαφανίστηκε καθώς επίσης δεν μπορεί να πει κάποιος με σιγουριά το πότε και πώς βρέθηκαν τα άλλα είδη στο ποτάμι.
Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι Δρ. Σταμάτης Ζόγκαρης (Γεωγράφος –Βιολόγος), Λεωνίδας Βαρδάκας (Ιχθυολόγος) και Νίκος Κούτσικος (Ιχθυολόγος): «Ο Κηφισός δεν είναι μια χαμένη υπόθεση – αξίζει να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε τις φυσικές ομορφιές του και να αποκαταστήσουμε τα προβλήματα που τον υποβαθμίζουν! Τώρα όλοι γνωρίζουμε πως ο Κηφισός αναπνέει…»
Πηγή: oikoinfo.wordpress.com]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου