Από το «γιατί δεν τρώνε παντεσπάνι» της Μαρίας Αντουανέτας μέχρι τα πλουσιοπάροχα γεύματα των Ρομανόφ, την ώρα που χωρικοί και στρατιώτες στα χαρακώματα πέθαιναν από την πείνα, η Ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα από προκλητικές επιδείξεις πλούτου που οδήγησαν σε επαναστάσεις.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν σήμερα να επιταχύνουν και να πολλαπλασιάζουν τις κοινωνικές αντιδράσεις. Όχι μόνο επειδή βοηθούν στο να συγκροτηθούν δίκτυα διαδηλωτών και να συντονιστούν κινητοποιήσεις. Κάποτε χρειαζόταν οι ψίθυροι κάποιου υπηρέτη προκειμένου να ξεκινήσει μια φήμη για το πώς «τα περνούν οι αφεντάδες». Σήμερα είναι οι ίδιοι οι προνομιούχοι εκείνοι που το τρίβουν καθημερινά στη μούρη όλων των υπολοίπων. Και μάλιστα σε πραγματικό χρόνο.
Στην περίπτωση του Νεπάλ, μια από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, ήταν η επίδειξη της χλιδής μέσα στην οποία ζουν οι γόνοι της οικονομικής και πολιτικής ελίτ εκείνη που έφερε την έκρηξη. Η νεολαία της χώρας τους αποκαλεί nepokids – παιδιά του νεποτισμού, και είχε από καιρό πλημμυρίσει τα κοινωνικά μέσα με εικόνες από την πολυτελή διαβίωση τους. Άλλες γνήσιες και άλλες επεξεργασμένες με τεχνητή νοημοσύνη. Με τον καιρό, οι διαφορές μεταξύ τους έγιναν σχεδόν αόρατες — το μήνυμα όμως παρέμενε ίδιο: μια ζωή ασύλληπτης προνομιακής απόλαυσης, σε πλήρη αντίθεση με την καθημερινότητα της πλειοψηφίας.
Στιγμιότυπα που γίνονται σύμβολα
Οι εικόνες μετατράπηκαν σταδιακά σε σύμβολο τόσο της κρατικής διαφθοράς όσο και των τεράστιων κοινωνικών ανισοτήτων σε μια χώρα όπου ένας στους τέσσερις ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Η ανεργία των νέων στο Νεπάλ φτάνει το 22,7% με πολλούς από αυτούς να αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα τους για να βρουν δουλειά.
Και κάπως έτσι, τα βίντεο και οι εικόνες των nepokids άρχισαν να μετατρέπονται σε δίπτυχα που στη μία πλευρά παρουσίαζαν κάποιο golden boy να μοστράρει τον πλούτο του και στην άλλη κάποιο νεαρό Νεπαλέζο να μοχθεί για το μεροκάματο. Μια από τις δημοφιλέστερες εικόνες ήταν εκείνη του γιου ενός υπουργού να ποζάρει δίπλα σε ένα σωρό κουτιών με την επιγραφή οίκων μόδας όπως Louis Vuitton και Cartier. Άλλη μία έδειχνε τον γιο ενός δικαστή να ποζάρει δίπλα στην πολυτελή Mercedes του.
«Χιλιάδες τέτοια βίντεο πλημμυρίζουν το ψηφιακό οικοσύστημα του Νεπάλ» τονίζει στην εφημερίδα New York Times, o Ρακίμπ Ναίκ από το Κέντρο Μελέτης Οργανωμένου Μίσους, ενός παρατηρητηρίου της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο. Η αντίθεση «μεταξύ των προνομίων της ελίτ και του καθημερινού μόχθου είχε βαθιά απήχηση στη Gen Z και σύντομα μετατράπηκε σε κεντρικό αφήγημα του κινήματος» προσθέτει.
Ηταν επόμενο όλα αυτά να έχουν ιδιαίτερη απήχηση στη Gen Z αφού η συγκεκριμένη είναι η πρώτη στην ιστορία της ανθρωπότητας η οποία μεγάλωσε και ενηλικιώθηκε έχοντας συνεχή πρόσβαση στην ψηφιακή τεχνολογία. Αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα μέσω αυτής με ό,τι καλό και κακό συνεπάγεται αυτό.
Ετσι, η απαγόρευση από την κυβέρνηση του Νεπμεγάλων μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το WhatsApp και το Instagram προκάλεσε μια κοινωνική έκρηξη που κανείς δεν περίμενε. Τρεις μέρες διαδηλώσεων, ταραχών και βάναυσης καταστολής άφησαν τελικά πίσω τους 22 νεκρούς και τεράστιες καταστροφές σε κρατικά κτίρια.
Τρεις μέρες οργής
To κοινοβούλιο, το ανώτατο δικαστήριο και οι κατοικίες πολλών νυν και πρώην κυβερνητικών αξιωματούχων πυρπολήθηκαν ενώ το κύμα της λαικής οργής δεν κόπασε ούτε μετά την άρση της απαγόρευσης και την παραίτηση του πρωθυπουργού, Σάρμα Ολί. Βίντεο έδειξαν ελικόπτερα να απομακρύνουν υπουργούς από το κέντρο του Κατμαντού.
Μια εύθραυστη ηρεμία φαίνεται τώρα να επικρατεί στους δρόμους της πρωτεύουσας και των άλλων μεγάλων πόλεων με ισχυρές δυνάμεις του στρατού να έχουν αναπτυχθεί για να αποκαταστήσουν την τάξη. Το μέλλον θα δείξει αν η εξέγερση της Gen Z ήταν ένα τυφλό ξέσπασμα ή όλα αυτά θα έχουν συνέχεια.
Μέχρι στιγμής πάντως οι εξελίξεις ακολουθούν μια πορεία που μοιάζει σχεδόν προδιαγεγραμμένη σε παρόμοιες καταστάσεις. Η παλιά φρουρά φορτώνεται πάνω της όλες τις αμαρτίες για να αντικατασταθεί από μια «άφθαρτη» νέα η οποία αποτελεί προιόν των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Με την ίδια την πολιτική τελικά απούσα.
Διόλου συμπτωματικά ο άνθρωπος που εμφανίζεται αυτή τη στιγμή επικρατέστερος για να αναλάβει τα ηνία της χώρας μετά την μεταβατική κυβέρνηση της δικαστικού, Σουσίλα Κάρκι είναι ο σημερινός δήμαρχος του Κατμαντού. Ο πρώην ράπερ, Μπαλέντρα Σαχ συντάχτηκε από την πρώτη στιγμή με τους διαδηλωτές, είναι νέος, κομψός, φωτογενής και, κυρίως, παίζει τα κοινωνικά δίκτυα στα δάκτυλα.
Οι αδιάφθοροι των κοινωνικών δικτύων
Θυμίζει κάτι; Θα ήταν άδικο να τον κρίνει κανείς προτού καν δοκιμαστεί. Αξίζει όμως να υπενθυμίσουμε ότι υπάρχουν πλέον άφθονα παραδείγματα ανθρώπων που έπεσαν στην κεντρική πολιτική σκηνή με αλεξίπτωτο, χωρίς να αναδειχτούν από κάποια συλλογικότητα ή κοινωνικό φορέα, χάρη μόνο και μόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Οι πολέμιοι της διαφθοράς και της κατεστημένης πολιτικής τάξης στα social media έχουν να καυχηθούν τα τελευταία χρόνια για αναρίθμητες επιτυχίες. Και αν εξαιρέσουμε τον Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος αποτελεί μια κατηγορία από μόνος του, θα συναντήσουμε ανάμεσα τους από τον νεοφιλελεύθερο πρόεδρο της Αργεντινής με το «αλυσοπρίονο», Χαβιέρ Μιλέι που βρίσκει καλή ιδέα την διάθεση ανθρώπινων οργάνων στην ελεύθερη αγορά μέχρι τον Ναγίμπ Μπουκέλε που κάνει συμφωνίες για το outsourcing ξένων κρατουμένων στις φυλακές του Σαλβαδόρ. Από τον Ματέο Σαλβίνι της ιταλικής Λίγκας μέχρι τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι της Ουκρανίας.
Καθένας από αυτούς φόρεσε αρχικά τη στολή του «αδιάφθορου» για να γίνει τελικά χαλίφης στη θέση του χαλίφη και να αλλάξει τα πάντα ώστε να μην αλλάξει τίποτα. Γιατί τελικά η διαφθορά δεν είναι θέμα προσώπων και θα αποτελεί σχεδόν πάντοτε το σύμπτωμα μιας πολύ σοβαρότερης ασθένειας.
Ναι πράγματι, το Νεπάλ θεωρείται από οργανώσεις όπως η Διεθνής Διαφάνεια μια από τις χώρες του πλανήτη με τα μεγαλύτερα επίπεδα διαφθοράς. Πρόσφατη κοινοβουλευτική έρευνα έδειξε, για παράδειγμα, πως 71 εκατομμύρια δολάρια έκαναν φτερά κατά την κατασκευή του νέου διεθνούς αεροδρομίου στην Ποκχάρα.
Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν όμως και μια τερατώδη συγκέντρωση πλούτου στα χέρια μιας χούφτας ανθρώπων. Μια τάση που κερδίζει έδαφος σε κάθε γωνιά του κόσμου τα τελευταία χρόνια βρίσκει ίσως στο Νεπάλ την καθαρότερη έκφραση της: Το 10% στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας έχει 26 περισσότερο πλούτο από το φτωχότερο 40%. Το 7% των πλουσιότερων νοικοκυριών κατέχει το ένα τρίτο της καλλιεργήσιμης γης.
Μακάρι επομένως η GenZ να φανεί σοφότερη από τις προηγούμενες και να δει κάποια στιγμή πίσω από τις εικόνες που καθημερινά την κατακλύζουν αναγνωρίζοντας τον πραγματικό εχθρό της. Που δεν είναι άλλος από την ίδια την κοινωνική αδικία. Neostrategy.gr
**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου