Οι σχέσεις Μόσχας – Μπακού, αν και διακρίνονται από πλήρη «ισορροπία» και «συνεννόηση», σε σημείο που ως γνωστόν πολλοί έχουν καταγγείλει τη Ρωσία ότι «πούλησε» την Αρμενία, το τελευταίο διάστημα έχουν επιδεινωθεί. Εσχάτως, μάλιστα, οι δύο χώρες βρίσκονται – επικοινωνιακά – στα μαχαίρια.
Αφορμή πρόσφατα στάθηκε αστυνομική επιχείρηση εντός της Ρωσίας για την εξάρθωση οργάνωσης του υποκόσμου, κατά την οποία σκοτώθηκαν και Αζέροι. Αυτό έγινε αιτία να εκδηλωθεί στο Αζερμπαϊτζάν μια πρωτοφανής αντιρωσική εκστρατεία. Ως «απάντηση» (!), η Αστυνομία του Αζερμπαϊτζάν συνέλαβε Ρώσους που βρίσκονταν στο Μπακού, μεταξύ των οποίων ειδικούς στην Πληροφορική. Μάλιστα, τους εμφάνισαν on camera και με χειροπέδες. Κάποιοι από αυτούς εμφανώς έφεραν σημάδια ξυλοδαρμού. Ηταν εμφανές ότι επρόκειτο για την επικοινωνιακή «απάντηση» του Μπακού. Στην προκειμένη, όμως, συνέλαβαν αθώους, σε αντίθεση με τη ρωσική Αστυνομία που έκανε επιχείρηση κατά του οργανωμένου εγκλήματος. Η Ρωσία προέβη σε έντονο διπλωματικό διάβημα διαμαρτυρίας προς το Αζερμπαϊτζάν.
Το φιλόδοξο Μπακού
Τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί και άλλα γεγονότα που επιδείνωσαν την ατμόσφαιρα μεταξύ των δύο χωρών. Οπως ένα «κατά λάθος», όπως αναφέρει η ρωσική πλευρά, αντιαεροπορικό πλήγμα σε πολιτικό αεροσκάφος που εκτελούσε πτήση από το Αζερμπαϊτζάν στη Ρωσία. Γι’ αυτό η Μόσχα ζήτησε «συγγνώμη». Επίσης, μια ακόμη «λάθος» πτώση ρωσικού πυραύλου στην περιοχή, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Ολα αυτά, βέβαια, χάρις στις διαχρονικά – θεωρούμενες – στενές σχέσεις του Ρώσου και του Αζέρου προέδρων, Πούτιν και Αλίεφ, αλλά και στο πανίσχυρο – επιχειρηματικό, πολιτικό – αζερικό λόμπι στη Ρωσία, όπου άλλωστε διαβιεί τεράστιο κομμάτι της αζερικής Διασποράς, θα μπορούσαν σχετικά εύκολα να διευθετηθούν. Παρά ταύτα, το κλίμα που τώρα καλλιεργείται επικοινωνιακά στο Αζερμπαϊτζάν κατά της Ρωσίας δεν έχει προηγούμενο. Κάτι που προβληματίζει εντονότατα τη Μόσχα, όπως άλλωστε φαίνεται από τους σχολιασμούς Ρώσων δημοσιογράφων.
«Το Αζερμπαϊτζάν εδώ και καιρό αισθάνεται ως περιφερειακή δύναμη. Η νίκες στο Καραμπάχ, η αύξηση της στρατιωτικής ισχύος του, η υποστήριξή του από την Τουρκία, όλα αυτά ενισχύουν τις φιλοδοξίες του. Οι σχέσεις με τη Μόσχα είναι τυπικά θερμές, αλλά στην πράξη ολοένα συχνότερα τείνουν προς την ψυχρότητα. Οποιοδήποτε περιστατικό μπορεί να λειτουργήσει ως πυροκροτητής», αναφέρει μερίδα των ρωσικών ΜΜΕ.
Ο ρόλος του Αζερμπαϊτζάν στον πόλεμο Ισραήλ – Ιράν
Σε αυτό το σκηνικό, πρέπει να προστεθούν και οι επιφυλάξεις της ρωσικής πλευράς ως προς τον «αμφιλεγόμενο» ρόλο που φέρεται να παίζει το Μπακού στον πόλεμο Ισραήλ – Ιράν. Μπορεί το καθεστώς Αλίεφ να φημίζεται για τις σχέσεις του με την Αγκυρα, οι οποίες φτάνουν στο σημείο να προσβάλλει συχνά ανοικτά την Ελλάδα και να κλείνει σαφώς το μάτι στην κατοχή της μισής Κύπρου, αλλά εξίσου στενές σχέσεις έχει κτίσει και με το Τελ Αβίβ. Σε σημείο να θεωρείται το Αζερμπαϊτζάν προκεχωρημένο φυλάκιο του Ισραήλ και κρίσιμη βάση του στον Καύκασο για επιθέσεις στο Ιράν.
Πολλάκις, επίσης, έχει καταγγελθεί το καθεστώς Αλίεφ για «ξέπλυμα» βρώμικου χρήματος στο Ισραήλ, ενώ συστηματικά τροφοδοτεί τη χώρα με ενεργειακούς πόρους. Από τη μεριά του, το Τελ Αβίβ έχει πουλήσει προωθημένο τεχνολογικά οπλισμό στο Αζερμπαϊτζάν. Τόσο η στρατιωτική βοήθεια του Ισραήλ, όσο και της Αγκυρας, προς το Μπακού, συνέβαλαν στις νίκες του κατά της Αρμενίας.
Να σημειωθεί πως μερίδα του ρωσικού Τύπου ισχυρίζεται πως το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποιήθηκε πρόσφατα από το Ισραήλ για τις επιθέσεις του στο Ιράν. Εμφανίστηκαν, μάλιστα, φωτογραφίες από τα παράλια του Ιράν, στην Κασπία, όπου «ξεβράστηκε» στην ακτή δεξαμενή καυσίμων αεροσκάφους, η οποία αποδίδεται σε ισραηλινό μαχητικό. Κάτι, πάντως, που δεν έχει διασταυρωθεί έως τώρα.
Υποτροπή
Για το θέμα της νέας κόντρας Μόσχας – Μπακού ενδιαφέρον παρουσιάζει πρόσφατο δημοσίευμα του Κώστα Ράπτη στον ιστότοπο, capital.gr. Ειδικότερα, σημειώνει: «Το τελευταίο διάστημα οι σχέσεις Ρωσίας και Αζερμπαϊτζάν δοκιμάζονται από πρωτοφανή κρίση – και τα αίτιά της δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτά χωρίς αναφορά στα ευρύτερα συμφραζόμενα της Μέσης Ανατολής και του Καυκάσου.
Το υπουργείο Πολιτισμού του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε την πλήρη ακύρωση όλων των πολιτιστικών εκδηλώσεων που διοργανώνονται από ρωσικές κρατικές και ιδιωτικές δομές, συμπεριλαμβανομένων συναυλιών, φεστιβάλ, εκθέσεων κ.ο.κ., ενώ περιορισμοί άρχισαν να υιοθετούνται στην είσοδο Ρώσων επαγγελματιών της ενημέρωσης.
Επιπλέον, το Αζερμπαϊτζάν αρνήθηκε να φιλοξενήσει τον Ρώσο αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Αλεξέι Οβερτσούκ, ενώ η επίσκεψη της αζερικής κοινοβουλευτικής αντιπροσωπείας στη Μόσχα για την 23η σύνοδο διακοινοβουλευτικής συνεργασίας Ρωσίας – Αρμενίας – Αζερμπαϊτζάν ακυρώθηκε επίσης. Το υπουργείο Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν ξέσπασε ακόμη και σε κατάρες κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ενώ τα αζερικά μέσα ενημέρωσης εξαπολύουν μύδρους κατά της Ρωσίας, την οποία χαρακτηρίζουν «φυλακή των εθνών». Ο λόγος είναι ότι η αζερική πλευρά χαρακτηρίζει ως «συστηματική βία» κατά των Αζέρων που ζουν στην ρωσική επικράτεια.
Το γεγονός που κλιμάκωσε την ένταση ήταν η αστυνομική επιχείρηση στο Εκατερίνμπουργκ των Ουραλίων όπου πέντε Αζέροι έχασαν τη ζωή τους και δεκάδες άλλοι συνελήφθησαν, στο πλαίσιο εξάρθρωσης εγκληματικού πυρήνα, σύμφωνα με τις ρωσικές αρχές, ο οποίος επί χρόνια εκτελούσε «συμβόλαια θανάτου» στην περιφέρεια του Σβερντλόφσκ.
Ο διάσημος Αζέρος δημοσιογράφος και ακτιβιστής Αφγκάν Μουχτάρλι έγραψε χαρακτηριστικά: «Πέντε συμπατριώτες μας σκοτώθηκαν, αλλά η ρωσική πρεσβεία δεν κάηκε. Έθνη που σέβονται τον εαυτό τους δεν θα είχαν αφήσει πέτρα στην άκρη σε αυτήν την πρεσβεία».
Είναι προφανές ότι οι ομαλές σχέσεις που είχαν διατηρήσει καθ’ όλη την μετασοβιετική περίοδο η Ρωσία και το Αζερμπαϊτζάν, καθώς και η «προσωπική φιλία» των προέδρων Πούτιν και Αλίγιεφ, αποτελεί παρελθόν.
Σχέδιο;
Αναλυτές υποστηρίζουν πάντως ότι το Μπακού σχεδίαζε από καιρό να συγκρουστεί με τη Μόσχα, απλώς περίμενε την κατάλληλη αφορμή. Είναι πιθανό η κρίση των ημερών να μεταφρασθεί σε στενότερη συνεργασία του Αζερμπαϊτζάν με την Ουκρανία, προς μεγάλη ικανοποίηση των δυτικών δυνάμεων που «φλερτάρουν» την κυβέρνηση Αλίγιεφ.
Το αυταρχικό, κλεπτοκρατικό καθεστώς του Μπακού είχε καταφέρει όλα το προηγούμενο διάστημα να συνεργάζεται τόσο με την Ε.Ε., την οποία τροφοδοτεί με υδρογονάνθρακες, όσο και με τη Ρωσία, η οποία, πολύ χαρακτηριστικά, τήρησε προσεκτική ουδετερότητα κατά τον τρίτο πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ, που κατέληξε στην ανάκτηση της περιοχής από το Αζερμπαϊτζάν και σε εθνοκάθαρση των Αρμενίων κατοίκων της. Ωστόσο, σε μία συγκυρία κατά την οποία η φιλοδυτική κυβέρνηση Πασινιάν στην Δημοκρατία της Αρμενίας δοκιμάζει η ίδια την προσέγγισή της με την Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν και υποβαθμίζει διαρκώς την σχέση της με τη Ρωσία, το Μπακού δεν έχει πλέον ανάγκη να τηρεί πολλές ισορροπίες.
Επιπλέον, παρά τις εντάσεις στις σχέσεις Τουρκίας και Ισραήλ, το Αζερμπαϊτζάν καταφέρνει να έχει εξαιρετικές σχέσεις και με τις δύο αυτές χώρες και μάλιστα φιλοξένησε πρόσφατα συνομιλίες αντιπροσωπειών τους, ώστε να αποτρέψουν τον κίνδυνο αναμέτρησής τους στην Συρία, όπου πλέον έχουν βρεθεί σε άμεση επαφή.
Στην πραγματικότητα, το Αζερμπαϊτζάν αποτελεί δυνάμει «βατήρα» για την αποσταθεροποίηση του Ιράν, όπου κατοικεί ογκώδης αζερική κοινότητα, ίση με το 20% του συνολικού ιρανικού πληθυσμού και μεγαλύτερη σε απόλυτους αριθμούς από τους κατοίκους του ανεξάρτητου Αζερμπαϊτζάν. (Ιστορικά, το όλο Αζερμπαϊτζάν αποτελούσε περσική επαρχία, εξ ου και η κυριαρχία σε αυτό του σιιτικού δόγματος, μέχρι τον 19ο αιώνα, οπότε η Ρωσική Αυτοκρατορία απέσπασε το τμήμα βορείως του ποταμού Αράς).
Μάλιστα Ιρανοί ιθύνοντες υποστηρίζουν ότι το Ισραήλ έχει δημιουργήσει βάσεις drones στο Αζερμπαϊτζάν και το βόρειο Ιράκ, εν αναμονή της ρεβάνς του πρόσφατου Πολέμου των Δώδεκα Ημερών με το Ιράν. Ιστοσελίδες φιλικές προς το αζερικό καθεστώς έχουν πολλαπλασιάσει το τελευταίο διάστημα τις ασυνήθιστα αρνητικές αναφορές στο Ιράν και τον αγιατολάχ Χαμενεϊ προσωπικά.
Η δήλωση του Βλαντίμιρ Πούτιν στο Οικονομικό Φόρουμ της Πετρούπολης ότι «το Ιράν αντιμετωπίζει τους ίδιους αντιπάλους που αντιμετωπίζουμε και εμείς» θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη στον τρόπο με τον οποίο συναρμόζονται όλες οι παραπάνω εξελίξεις».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου