Η Άγκυρα κατηγορεί τη Δύση ότι παρατείνει τον ουκρανορωσικό πόλεμο

Levent Kenez/Στοκχόλμη

Σε συνέντευξή του στο κρατικό TRT Haber την Τρίτη, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Hakan Fidan προσέφερε μια κριτική αξιολόγηση της δυτικής εμπλοκής στον συνεχιζόμενο πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στους ρόλους των Ηνωμένων Πολιτειών και των ευρωπαϊκών χωρών. Υποστήριξε ότι ορισμένες δυτικές πολιτικές συνέβαλαν στην παράταση της σύγκρουσης παρά στη διευκόλυνση της επίλυσής της.

Από το ξέσπασμα του πολέμου στις αρχές του 2022, η Τουρκία έχει τοποθετηθεί ως μεσολαβητής, υποστηρίζοντας τον διάλογο και την ειρήνη. Ο Φιντάν επανέλαβε την έκκληση της Τουρκίας για τερματισμό της σύγκρουσης, περιγράφοντας τον πόλεμο ως καταστροφική γεωπολιτική κρίση με σημαντικό ανθρώπινο και υλικό κόστος. «Δεν πρόκειται πλέον για σύγκρουση μεταξύ δύο χωρών. έχει γίνει μια ευρύτερη γεωπολιτική αντιπαράθεση», είπε, σημειώνοντας τον εκτεταμένο αντίκτυπο στην Ευρώπη και τον ευρύτερο κόσμο.

Ενώ η Τουρκία έχει εμπλακεί σε διπλωματικές πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένων προσπαθειών για τη διευκόλυνση των ανταλλαγών κρατουμένων και συμφωνιών διαμεσολάβησης, όπως η συμφωνία σιτηρών της Μαύρης Θάλασσας του 2022, ο Fidan επέκρινε έντονα ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες και τις Ηνωμένες Πολιτείες για πολιτικές που θεωρεί ότι επιδεινώνουν τη σύγκρουση. Υποστήριξε ότι η δυτική υποστήριξη προς την Ουκρανία έχει μετατρέψει τον πόλεμο σε μια ευρύτερη αντιπαράθεση δι' αντιπροσώπων.

«Δεν αντιμετωπίζουμε πλέον μόνο έναν πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας», δήλωσε ο Fidan. «Υπάρχει ένας άλλος πόλεμος που επικαλύπτεται μεταξύ της Ρωσίας και άλλων χωρών που έχουν εμπλακεί σε αυτή τη σύγκρουση. Δεν είναι πλέον σαφές ποιος πόλεμος πυροδοτεί τον άλλο».

Απαντώντας σε ερώτηση που έθεσε ο δημοσιογράφος - "Πώς πρέπει να ερμηνεύσουμε τη συμπεριφορά ορισμένων ευρωπαϊκών κρατών που συνεχίζουν να τροφοδοτούν τις φλόγες του πολέμου ακόμη και όταν η ειρήνη είναι κοντά;" - ο Fidan επεσήμανε αυτό που βλέπει ως αποσταθεροποιητικές ενέργειες από ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Αντιπαρέβαλε αυτές τις ενέργειες με τις προσπάθειες της ίδιας της Τουρκίας να διευκολύνει τις διαπραγματεύσεις που περιελάμβαναν ανταλλαγές κρατουμένων και ανθρωπιστικές συμφωνίες.

Ο Fidan αμφισβήτησε το σκεπτικό πίσω από τη συνεχιζόμενη υποστήριξη μιας δαπανηρής σύγκρουσης στον 21ο αιώνα. «Δυστυχώς, για ορισμένους παράγοντες, η στρατηγική τοποθέτηση και η ενεργειακή πολιτική φαίνεται να υπερτερούν του ανθρώπινου κόστους», είπε, υποδεικνύοντας ότι τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα σε μέρη της Ευρώπης και της Δύσης έχουν υπερισχύσει των ειρηνευτικών προσπαθειών.

Όσον αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Fidan περιέγραψε μια αξιοσημείωτη αλλαγή στις προσεγγίσεις πολιτικής μεταξύ της κυβέρνησης Μπάιντεν και της προηγούμενης κυβέρνησης Τραμπ. Υπό τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, οι ΗΠΑ είχαν λάβει μια ισχυρή στάση υποστηρίζοντας την Ουκρανία, ηγούμενες της δυτικής διπλωματικής και στρατιωτικής βοήθειας. Ωστόσο, ο Fidan πρότεινε ότι η επιστροφή του πρώην προέδρου Donald Trump θα μπορούσε να σηματοδοτήσει αλλαγές στην αμερικανική πολιτική απέναντι στη σύγκρουση.

«Κατά τη διάρκεια της θητείας του προέδρου Μπάιντεν, οι ΗΠΑ υποστήριξαν πλήρως την Ουκρανία, οδηγώντας το δυτικό μπλοκ στη στάση του», δήλωσε ο Φιντάν. «Ωστόσο, η επιστροφή του προέδρου Τραμπ στην εξουσία σηματοδότησε μια πιθανή αλλαγή πορείας». Σημείωσε ότι παρά τις ενδείξεις του Τραμπ για μια διαφορετική προσέγγιση, πολλές από τις πολιτικές και τα μέτρα του Κογκρέσου που θεσπίστηκαν υπό τον Μπάιντεν παραμένουν σε ισχύ, περιορίζοντας την άμεση αλλαγή. «Υπάρχει ακόμα λίγος χρόνος για αυτές τις αποφάσεις να ολοκληρώσουν την πορεία τους. Μόλις τελειώσει αυτό, μπορεί να δούμε μια σημαντική αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ υπό τον Τραμπ», δήλωσε ο Φιντάν.

Κατά την ανασκόπηση των πιο πρόσφατων ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων που πραγματοποιήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη στις 16 Μαΐου και στις 2 Ιουνίου, ο Fidan εξέφρασε συγκρατημένη αισιοδοξία παρά την περιορισμένη πρόοδο. Οι συναντήσεις κατέληξαν σε συμφωνία για την ανταλλαγή περισσότερων από 1.000 κρατουμένων και περιελάμβαναν συζητήσεις για πιθανούς όρους κατάπαυσης του πυρός. Σύμφωνα με πληροφορίες, τόσο η ρωσική όσο και η ουκρανική αντιπροσωπεία έφτασαν προετοιμασμένες για συνομιλίες παρά την αυξημένη βία πριν από τη συνάντηση του Ιουνίου.

«Το γεγονός ότι εξακολουθούν να συναντιούνται ακόμη και μετά από σφοδρές επιθέσεις στο εσωτερικό της Ρωσίας δείχνει μια ορισμένη ωριμότητα και δέσμευση για διάλογο», σημείωσε ο Φιντάν, χωρίς να διευκρινίσει τις λεπτομέρειες των συζητήσεων.

Η Τουρκία παρουσιάστηκε ως ουδέτερος χώρος και διαμεσολαβητής για τη συνέχιση της διπλωματίας, κινητοποιώντας διάφορους θεσμικούς πόρους για την υποστήριξη της διαδικασίας. Ο Fidan ανέφερε τα τρέχοντα σχέδια για πιθανή φιλοξενία μιας συνόδου κορυφής με τη συμμετοχή των ηγετών της Ρωσίας, της Ουκρανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, ανάλογα με τη μελλοντική πρόοδο στις διαπραγματεύσεις.

«Ο πόλεμος δεν μπορεί να επιλυθεί στο πεδίο της μάχης», είπε. «Θα τελειώσει μόνο όταν τα μέρη αναγνωρίσουν την αξία του να κάθονται στο ίδιο τραπέζι, όχι μόνο στην Τουρκία αλλά οπουδήποτε μπορούν να μιλήσουν ειλικρινά».

Τα σχόλια του Φιντάν ακολούθησαν έναν δεύτερο γύρο απευθείας ειρηνευτικών συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ ρωσικών και ουκρανικών αντιπροσωπειών που πραγματοποιήθηκαν λίγο περισσότερο από δύο εβδομάδες μετά την αρχική συνάντηση. Οι συνομιλίες διήρκεσαν λίγο περισσότερο από μία ώρα και, σύμφωνα με αξιωματούχους, δεν παρήγαγαν σημαντικές προόδους προς τον τερματισμό της σύγκρουσης.

Οι διαπραγματεύσεις έλαβαν χώρα μια ημέρα αφότου και οι δύο πλευρές εξαπέλυσαν σημαντικές επιθέσεις μεγάλου βεληνεκούς: η Ουκρανία πραγματοποίησε μια μεγάλη επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε ρωσικές αεροπορικές βάσεις την Κυριακή και η Ρωσία ανταπέδωσε την Πέμπτη με τη μεγαλύτερη επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε ουκρανικούς στόχους από την έναρξη του πολέμου.

Ρωσικές και ουκρανικές αντιπροσωπείες συναντήθηκαν στο παλάτι Çırağan στην Κωνσταντινούπολη στις 2 Ιουνίου

Στις συνομιλίες, οι Ρώσοι εκπρόσωποι παρουσίασαν γραπτή πρόταση που περιγράφει τους όρους του Κρεμλίνου για τον τερματισμό του πολέμου. Ο υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας Ρουστέμ Ουμέροφ, επικεφαλής της αντιπροσωπείας του Κιέβου, δήλωσε ότι οι Ουκρανοί αξιωματούχοι θα χρειαστούν έως και μία εβδομάδα για να αναλύσουν το έγγραφο πριν απαντήσουν επίσημα. Η Ουκρανία πρότεινε τον προγραμματισμό περαιτέρω συζητήσεων μεταξύ 20 και 30 Ιουνίου, σύμφωνα με τον Umerov. Το περιεχόμενο της ρωσικής πρότασης δεν αποκαλύφθηκε στο κοινό.

Ως ανθρωπιστικό μέτρο, και οι δύο πλευρές συμφώνησαν να ανταλλάξουν τα πτώματα περίπου 6.000 πεσόντων στρατιωτών και να δημιουργήσουν μια κοινή επιτροπή για να συντονίσει τη μεταφορά σοβαρά τραυματισμένων στρατιωτών.

Ως μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία ανακοίνωσε λίγο μετά το ξέσπασμα του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας ότι δεν θα ενταχθεί στις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών που επιβλήθηκαν στη Ρωσία, επικαλούμενη τις ενεργειακές της ανάγκες και την εξάρτησή της από τα έσοδα από τον τουρισμό. Ενώ η Τουρκία έχει προμηθεύσει στρατιωτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυρομαχικά στην Ουκρανία, έχει ταυτόχρονα διευκολύνει τις εμπορικές δραστηριότητες με τη Ρωσία με τρόπους που ορισμένοι αναλυτές λένε ότι υπονομεύουν τον αντίκτυπο των δυτικών κυρώσεων.

Η Τουρκία έχει παράσχει ορισμένες εμπορικές διευκολύνσεις σε ρωσικές εταιρείες, επιτρέποντας σε πολλές από αυτές να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους μέσω της τουρκικής επικράτειας παρά τους διεθνείς περιορισμούς. Επιπλέον, η Τουρκία επέτρεψε στις ευρωπαϊκές χώρες να δρομολογήσουν αγαθά στη Ρωσία μέσω των συνόρων της, ανοίγοντας ουσιαστικά ένα κανάλι για τις ευρωπαϊκές εξαγωγές που παρακάμπτουν ορισμένες κυρώσεις.

Παρά τις έντονες προειδοποιήσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με αυτές τις εμπορικές πρακτικές, η Τουρκία έχει σταματήσει μόνο εν μέρει τις πωλήσεις ορισμένων αγαθών στη Ρωσία. Συνολικά, το εμπόριο μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας παραμένει ενεργό και ισχυρό, υπογραμμίζοντας την περίπλοκη θέση της Άγκυρας στην εξισορρόπηση των γεωπολιτικών συμμαχιών της με οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα. https://nordicmonitor.com/

**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων.