Προσωπικός αριθμός: Από την 1η Ιουνίου 2025, η Ελλάδα εισέρχεται σε μια νέα ψηφιακή εποχή με την υποχρεωτική εφαρμογή του προσωπικού αριθμού του πολίτη. Το νέο αυτό εργαλείο, που ενσωματώνεται στην ψηφιακή ταυτότητα, συνοδεύεται από έντονο κοινωνικό, πολιτικό και φιλοσοφικό προβληματισμό. Παρουσιαζόμενο από την κυβέρνηση ως μέσο διευκόλυνσης των συναλλαγών και βελτίωσης της διακυβέρνησης, το μέτρο επικρίνεται από μερίδα της κοινωνίας ως εργαλείο ολοκληρωτικού ελέγχου.
Ο προσωπικός αριθμός, σε συνδυασμό με το ευρωπαϊκό ψηφιακό πορτοφόλι και την ψηφιακή ταυτότητα, διαμορφώνει ένα τριπλό πλέγμα ψηφιακής επιτήρησης. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε ήδη από το 2020 ανακοινώσει την ανάπτυξη και υποχρεωτική χρήση του ευρωπαϊκού ψηφιακού πορτοφολιού. Αυτό το σύστημα συγκεντρώνει σε μία ενιαία πλατφόρμα την ταυτότητα, τα φορολογικά στοιχεία, τα ιατρικά δεδομένα, τους τραπεζικούς λογαριασμούς, τις ακαδημαϊκές εγγραφές και, φυσικά, την πρόσβαση στο νέο ψηφιακό νόμισμα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Η Ελλάδα ενεργοποιεί την υποχρεωτική χρήση του προσωπικού αριθμού. Ένα τεχνολογικό άλμα ή το προοίμιο μιας κοινωνίας καθολικού ελέγχου;
Η λογική της ενοποίησης υπόσχεται απλοποίηση και ασφάλεια. Ωστόσο, η πρακτική εφαρμογή εγείρει θεμελιώδη ερωτήματα: ποιος διαχειρίζεται αυτά τα δεδομένα; Ποιος έχει πρόσβαση; Ποιος ελέγχει τους ελεγκτές; Οι επικριτές προειδοποιούν πως η υποχρεωτική ενσωμάτωση όλων των στοιχείων της ζωής ενός πολίτη σε μία ψηφιακή πλατφόρμα εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την ιδιωτικότητα, την ελευθερία και την αυτοδιάθεση.
Η αποπροσωποποίηση του πολίτη αποτελεί μία από τις κυριότερες αντιρρήσεις. Μέσα από την ψηφιοποίηση της ταυτότητας και των δραστηριοτήτων, ο πολίτης παύει να υφίσταται ως πρόσωπο με συνείδηση και δικαιώματα και μετατρέπεται σε αριθμό, σε καταχώριση σε μια αλγοριθμική βάση δεδομένων. Ιστορικές αναλογίες με ολοκληρωτικά καθεστώτα ή πρακτικές ταυτοποίησης κρατουμένων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης αναφέρονται συχνά από όσους αντιστέκονται στην καθολική εφαρμογή του προσωπικού αριθμού.
Παράλληλα, η εμπειρία της πανδημίας COVID-19 ενισχύει την καχυποψία. Η εκτεταμένη χρήση εφαρμογών εντοπισμού επαφών, τα υγειονομικά διαβατήρια και η σύνδεση της ελευθερίας μετακίνησης με την υγειονομική συμμόρφωση έδειξαν πώς τα ψηφιακά μέσα μπορούν να μετατραπούν σε εργαλεία επιβολής. Η τάση αυτή, σύμφωνα με τους επικριτές, συνεχίζεται με την καθιέρωση του ψηφιακού πορτοφολιού.
Προσωπικός αριθμός και συνέπειες
Η εφαρμογή του προσωπικού αριθμού συνοδεύεται και από βαθιές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Ο αποκλεισμός από βασικές υπηρεσίες για όσους δεν επιθυμούν να ενταχθούν στο ψηφιακό σύστημα θεωρείται μορφή έμμεσου εξαναγκασμού. Χωρίς το ψηφιακό πορτοφόλι, ένας πολίτης δεν θα μπορεί να ανοίξει τραπεζικό λογαριασμό, να καταθέσει φορολογική δήλωση, να εγγραφεί σε πανεπιστήμιο ή να λάβει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Η άρνηση συμμόρφωσης ισοδυναμεί με κοινωνικό αποκλεισμό.
Στο πολιτικό επίπεδο, πολλοί αναλυτές κάνουν λόγο για μια μορφή «ψηφιακής φεουδαρχίας», όπου η εξουσία συγκεντρώνεται σε τεχνοκρατικές ελίτ, υπερεθνικά όργανα και εταιρείες υψηλής τεχνολογίας. Η εθνική κυριαρχία και οι δημοκρατικοί θεσμοί φέρονται να υποχωρούν μπροστά στη δυναμική των αλγορίθμων και των χρηματοπιστωτικών μηχανισμών. Η ίδια η ψήφιση του σχετικού νομοθετικού πλαισίου στην Ε.Ε. και η εφαρμογή του σε κράτη-μέλη χωρίς ουσιαστική διαβούλευση θεωρείται ενδεικτική της τάσης αποδημοκρατικοποίησης.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η προοπτική του πλήρους αφανισμού του φυσικού χρήματος. Το ψηφιακό ευρώ, ενσωματωμένο στο πορτοφόλι, καταργεί τη δυνατότητα χρήσης μετρητών. Αυτό σημαίνει ότι κάθε συναλλαγή καταγράφεται, αξιολογείται και, δυνητικά, περιορίζεται. Οικονομικές κυρώσεις ή αποκλεισμοί, όπως η αυτόματη αφαίρεση προστίμων ή χρεών από το υπόλοιπο του πορτοφολιού, αποτελούν ήδη σχεδιαζόμενες λειτουργίες. Η δυνατότητα επιλογής του πολίτη μειώνεται δραστικά.
Η ελληνική κοινωνία εισέρχεται σε αυτή τη νέα ψηφιακή φάση με σημαντικά τραύματα από την οικονομική κρίση, τη δημοσιονομική επιτήρηση, τα μνημόνια και την ερήμωση της παραγωγικής της βάσης. Η μαζική μετανάστευση Ελλήνων επιστημόνων προς τη Δύση, η αύξηση του πληθυσμού οικονομικών μεταναστών, η φθίνουσα κοινωνική κινητικότητα και η εξάρτηση από τον τουρισμό καθιστούν τη χώρα ευάλωτη σε πειραματισμούς και εξωτερικές πιέσεις.
Η θέσπιση του προσωπικού αριθμού και η σύνδεσή του με κάθε πτυχή της ζωής, από την υγεία μέχρι την εφορία, από τις μετακινήσεις μέχρι την εργασία, δημιουργεί έναν πλήρως επιτηρούμενο πολίτη. Τα σύγχρονα ψηφιακά δίκτυα, οι έξυπνοι μετρητές κατανάλωσης και οι πλατφόρμες δεδομένων συγκροτούν ένα νέο καθεστώς, όπου η επιτήρηση δεν είναι πλέον εξωτερική αλλά ενσωματωμένη στην καθημερινότητα.
Από την άλλη, οι υπερασπιστές του μέτρου κάνουν λόγο για αναγκαίες καινοτομίες, προσαρμογή στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα και πάταξη της φοροδιαφυγής και της γραφειοκρατίας. Ο κρατικός ψηφιακός μετασχηματισμός παρουσιάζεται ως μονόδρομος για τη βιωσιμότητα του δημόσιου τομέα και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.
Ωστόσο, η κοινωνική συναίνεση παραμένει ζητούμενο. Η επιβολή μεθόδων που παρακάμπτουν τη δημοκρατική λογοδοσία, η σύνδεση της επιβίωσης με την τεχνολογική συμμόρφωση και η προοπτική ολικού ψηφιακού ελέγχου, δημιουργούν εύλογους φόβους. Πολλοί πολίτες αναρωτιούνται: ποιο θα είναι το επόμενο βήμα; Πόση από την ανθρώπινη ελευθερία είμαστε διατεθειμένοι να εκχωρήσουμε στο όνομα της ασφάλειας ή της ευκολίας;
Η 1η Ιουνίου 2025 αποτελεί καμπή. Όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρώπη. Το νέο ψηφιακό τοπίο απαιτεί αναστοχασμό, εγρήγορση και, κυρίως, διαφάνεια. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται σήμερα θα καθορίσουν το πώς ορίζεται ο πολίτης του αύριο: ως ελεύθερη και υπεύθυνη οντότητα ή ως προγραμματισμένος και ελεγχόμενος χρήστης ενός κεντρικού συστήματος - News Prime
**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου