Άρθρο 5: η Αρχή Συλλογικής Άμυνας του ΝΑΤΟ την οποία αμφισβήτησε ο Τραμπ

 

Και ξαφνικά, ο Ντόναλντ Τραμπ ισχυρίστηκε αόριστα ότι «υπάρχουν διάφοροι ορισμοί του Άρθρου 5».  Αυτομάτως, 48 ώρες μετά τις διατρητικές βόμβες που χτύπησαν τα υπόγεια πυρηνικά εργαστήρια του Ιράν, μια αόρατη προεδρική οβίδα έσκασε στο αρχηγείο του ΝΑΤΟ στο μπουλβάρ Λεοπόλδου 3ου στις Βρυξέλλες.

Ο υποτακτικός του Αμερικανού προέδρου, ο Γενικός Γραμματέας της Ατλαντικής Συμμαχίας Μαρκ Ρούτε, έσπευσε να διευκρινίσει πως το αφεντικό του παραμένει προσηλωμένο στη ΝΑΤΟϊκή Αρχή της Συλλογικής Άμυνας («Principle of Collective Defence).  Ότι δηλαδή «η επίθεση σε μία χώρα-μέλος της συμμαχίας εκλαμβάνεται ως επίθεση σε όλες τις χώρες». Και την Τετάρτη, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, ο ίδιος ο Τραμπ δήλωσε «υποστηρίζω το άρθρο 5» – προφανώς για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις.

Το μικρόβιο της αμφιβολίας είχε ήδη μεταδοθεί. Ένα μικρόβιο που θα ‘πρεπε να απασχολεί σοβαρά την κυβέρνηση της Ελλάδας, με δεδομένη την προβληματική γειτονία με την Τουρκία.  Αλλά ο Κυριάκος Μητσοτάκης βαδίζει στο δρόμο του Ρούτε. Διαθέτει οσσφυοκαμπτικά χαρίσματα και δεν δυσαρεστεί ποτέ κανέναν σύμμαχο,  Ευρωπαίο ή Αμερικανό.

Η Αρχή της Συλλογικής Άμυνας, η οποία κατοχυρώνεται ρητώς στο Άρθρο 5 της Ιδρυτικής Συνθήκης της συμμαχίας βρίσκεται στην καρδιά του γεωστρατηγικού δόγματος του ΝΑΤΟ.

Ιδού πώς λειτουργεί.

Τι είναι το Άρθρο 5;

Το Άρθρο 5 είναι η βασική αρχή του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου των 32 κρατών-μελών. Λέει ότι μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσότερων από τα μέλη θεωρείται επίθεση εναντίον όλων των μελών.

Αν προκύψει τέτοια επίθεση, κάθε μέλος θα λάβει «τα μέτρα που κρίνει απαραίτητα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ένοπλης βίας, για την αποκατάσταση και διατήρηση της ασφάλειας της περιοχής του Βόρειου Ατλαντικού».

Η έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, με τις σημαίες των 32 κρατών μελών της συμμαχίας

Το Άρθρο 5 καλύπτει την επικράτεια των κρατών μελών στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, καθώς και την Τουρκία.

Αλλά προσοχή: δεν καλύπτει στρατιωτικές βάσεις σε ξένες χώρες ή εδάφη εκτός της περιοχής της συμμαχίας. Για παράδειγμα, δεν ίσχυε για τον πόλεμο των Αμερικανών στο Βιετνάμ, των Βρετανών στα νησιά Φώκλαντ ή για την πρόσφατη πυραυλική επίθεση του Ιράν σε αμερικανική βάση στο Κατάρ.

Πότε και πώς εφαρμόζεται ;

Εδώ τα πράγματα γίνονται λίγο πιο περίπλοκα.

Όταν ένα μέλος του ΝΑΤΟ επικαλείται το Άρθρο 5, οι σύμμαχοι μπορούν να παράσχουν οποιασδήποτε μορφής βοήθεια κρίνουν απαραίτητη.

Αυτό δεν σημαίνει αναγκαστικά στρατιωτική βοήθεια και εναπόκειται σε κάθε σύμμαχο να αποφασίσει ποια ενέργεια θεωρεί «απαραίτητη». Στη συνέχεια η βοήθεια προωθείται σε συνεργασία με την υπόλοιπη συμμαχία.

Ιστορικά, αυτό προκάλεσε ένταση μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ κατά την ίδρυση του ΝΑΤΟ το 1949. Οι νικητές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου Αμερικανοί δεν ήθελαν να δεσμευτούν για «αυτόματη παροχή στρατιωτικής βοήθειας». Ήθελαν πρώτα να ζυγίζουν την κατάσταση ανάλογα με τα συμφέροντά τους και με το κόστος, πολιτικό και οικονομικό.

Έχει γίνει ποτέ ενεργοποίηση του Άρθρου 5;

Ναι, μία φορά. Μετά τις τζιχαντιστικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 εναντίον των Δίδυμων Πύργων της Νέας Υόρκης και του Πενταγώνου. Τότε οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ ενεργοποίησαν το Άρθρο 5 και προσέτρεξαν σε βοήθεια της Αμερικής.

Η συμμαχική συνδρομή κορυφώθηκε με την εισβολή στο Αφγανιστάν στις 7 Οκτωβρίου 2001, υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ, κατόπιν εντολής του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.  Οι σύμμαχοι πολέμησαν στο πλευρό των ΗΠΑ σε ορισμένα από τα πιο σκληρά στάδια της εκστρατείας, η οποία πάντως έληξε άδοξα. Στις 31 Αυγούστου 2021 ο τελευταίος Αμερικανός φαντάρος εγκατέλειψε την Καμπούλ. Οι Ταλιμπάν ξαναπήραν την εξουσία και η βίαιη «εξαγωγή δημοκρατίας» στο Αφγανιστάν δεν καρποφόρησε ποτέ.

Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν επίσης ενεργήσει για να ενισχύσουν τα μέτρα συλλογικής άμυνας σε άλλες περιπτώσεις, επικαλούμενοι το Άρθρο 5. Για παράδειγμα, το έκαναν μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, και μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022.

Και λίγη καθαρεύουσα από το μακρινό 1949…

Στις 4 Απριλίου 1949, καθώς μαινόταν ο Ψυχρός Πόλεμος, 12 χώρες του αντισοβιετικού μπλοκ ίδρυσαν το ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα προσχώρησε αργότερα, το 1952, την ίδια χρονιά με την Τουρκία.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Ντιν Άτσεσον υπογράφει την Ιδρυτική Συνθήκη του ΝΑΤΟ υπό το βλέμμα του προέδρου Χάρι Τρούμαν (όρθιος, δεύτερος από αριστερά)

Το κείμενο που υπεγράφη στην Ουάσιγκτον το ’49 μεταφράστηκε αμέσως στα ελληνικά. Στη πρώτη εκείνη μετάφραση το επίμαχο άρθρο 5 είχε ως εξής:

Άρθρον 5

«Τα Συμβαλλόμενα Μέρη συμφωνούν ότι, ένοπλος επίθεσις εναντίον ενός ή πλειόνων εξ αυτών εν Ευρώπη ή Βορείω Αμερική θέλει θεωρηθεί επίθεσις εναντίον απάντων και, συνεπώς, συμφωνούν ότι, εν περιπτώσει τοιαύτης ενόπλου επιθέσεως, έκαστον εξ αυτών, εν τη ασκήσει του υπό του άρθρου 51 του Χάρτου των Ηνωμένων Εθνών αναγνωριζομένου δικαιώματος της ατομικής ή συλλογικής αυτοαμύνης, θα συνδράμη τα υφιστάμενα την επίθεσιν εν ή πλείονα Μέρη δια της αμέσου λήψεως, τόσον ατομικώς όσον και από συμφώνου μετά των ετέρων Μερών, των μέτρων άτινα θεωρεί αναγκαία περιλαμβανομένης της χρήσεως ενόπλου βίας προς αποκατάστασιν και διατήρησιν της ασφαλείας της περιοχής του Βορείου Ατλαντικού.

Πάσα τοιαύτη ένοπλος επίθεσις ως και παν μέτρον λαμβανόμενον συνεπεία ταύτης θα φέρωνται αμέσως εις γνώσιν του Συμβουλίου Ασφαλείας. Τα μέτρα ταύτα θα λήξουν όταν το Συμβούλιον Ασφαλείας θα έχη λάβει τα αναγκαία μέτρα προς αποκατάστασιν και διατήρησιν της διεθνούς ειρήνης και ασφαλείας.

Εγένετο εν Ουασιγκτώνι την 4ην ημέραν του Απριλίου 1949».https://neostrategy.gr/

**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων.