Μερικά συνοπτικά και επίκαιρα (άρα υπό συζήτηση) συμπεράσματα από τον χθεσινό γύρο πολεμικής αντιπαράθεσης Ισραήλ-Ιράν.
1. Το Ισραήλ έχει και κεντρικό πολιτικό στόχο με τις επιθέσεις του. Ναι μεν αυτές αποδίδουν ένα ισχυρό στρατιωτικό/αποτρεπτικό αποτέλεσμα, με εξουθένωση της ιρανικής αεράμυνας, των υποδομών πυρηνικών ερευνών και εμπλουτισμού ουρανίου, κ.ο.κ. αλλά εμφανής επιδίωξη αναδύεται και η υπονόμευση του κύρους του ιρανικού θεοκρατικού καθεστώτος. Με μηνύματα προς τον ιρανικό λαό “πως εσείς δεν είστε ο εχθρός”, με επιλεκτικές φονεύσεις εντός πόλεων στελεχών του καθεστώτος, που δείχνουν ότι “είμαστε παντού” άρα το εκεί κράτος είναι διάτρητο, και με διάχυτη την αίσθηση στο Ιράν πως οι πυλώνες εξουσίας, δηλαδή Φρουροί της Επανάστασης, Ένοπλες Δυνάμεις, κλειστός κύκλος υπερσυντηρητικών θεολόγων πολιτικών, είναι “ανίκανοι να υπερασπίσουν τη χώρα”. Τι ελπίζει το Ισραήλ; Ένα νέο γύρο κοινωνικής αμφισβήτησης εντός Ιράν, που θα πριμοδοτηθεί από την ήδη αναβράζουσα νεολαία της χώρας, την οικονομική κρίση και τον ισχυρό πληθωρισμό, αλλά και το ανυπόφορο του καθεστώτος.
2. Ξανά το Ισραήλ, ενώ φρενάρει και καταστρέφει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, δεν είναι καθόλου σίγουρο πως αυτό θα σταματήσει. Η Τεχεράνη έχει ήδη σημαντικό απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου και μεγάλο στοκ βαλλιστικών όπλων. Άρα το “πυρηνικό σφυρί” της είναι πολύ κοντά στην πραγμάτωση.
3. Το ζήτημα για το Ιράν είναι πως αν ολοκληρώσει πυρηνικό όπλο και μάλιστα το “ανακοινώσει”, θα προσκαλέσει ακόμη χειρότερα χτυπήματα, πλέον και από τις ΗΠΑ που θα έχουν και την τυπική αιτία για να επιτεθούν. Έτσι για το Ιράν, το πυρηνικό πρόγραμμα παραμένει δίκοπο μαχαίρι που όλο και ακονίζεται. Το θέλει για αποτροπή και ανάδειξη του σε περιφερειακή δύναμη, αν όμως το πραγματώσει κινδυνεύει με υποβάθμιση σε ρημαγμένη χώρα.
4. Οι επιθέσεις στο Ιράν απέδειξαν πως αυτό δεν διαθέτει πλέον αεροπορική ισχύ. Τα ελάχιστα λειτουργικά δυτικά μαχητικά, από την εποχή του Σάχη, που συντηρούνται με συνεχείς μετασκευές, δεν έχουν ελπίδα αντιπαράθεσης με σύγχρονα. Επίσης οι τοπικές κατασκευές/αντιγραφές μαχητικών που κάνει η Τεχεράνη, αν και αξιέπαινες ως τεχνολογική άσκηση, δεν προσφέρουν. Ενώ οι αγορές νέων ρωσικών μαχητικών μέχρι να αποδώσουν και να βρουν έμπειρους χειριστές, νέα δόγματα χρήσης και πλήρη ενσωμάτωση είναι υπόθεση ετών. Τα παραπάνω ισχύουν ακόμη και αν η χώρα πετύχει μια περιστασιακή κατάρριψη.
5. Η εμπορική ισχύς του Ιράν, παράμενει όπως και η γεωπολιτική του σημασία. Κάτοχος του 10% του παγκόσμιου αποθέματος πετρελαίου και του 18% του παγκόσμιου αποθέματος φυσικού αερίου, συνεχίζει να είναι διεθνής ενεργειακός κόμβος, χρήσιμος σε όλους, ακόμη και στις ΗΠΑ. Καθώς η “απόσυρση” του από την παγκόσμια αγορά ενέργειας (π.χ. με καταστροφή των αγωγών του και των λιμανιών μεταφόρτωσης) θα παράγει μεγάλη ενεργειακή κρίση που κανείς δεν θέλει και αντέχει. Οπότε το τι μπορεί να “χτυπηθεί” εντός Ιράν έχει όρια. Εδώ έχει κάποια αξία η δήλωση στελεχών της Τεχεράνης, ότι “μπορεί να κλείσουν τα στενά του Ορμούζ” δηλαδή τον Περσικό Κόλπο και την από εκεί ροή πετρελαίου, αλλά βέβαια έτσι αυτοστραγγαλίζεται οικονομικά και το Ιράν.
6. Οι ΗΠΑ έδωσαν την “άδεια” για την ισραηλινή επίθεση. Όχι κατ’ ανάγκη την παρότρυνση, αλλά αποκλείεται να μην είχαν γνώση, προειδοποίηση και σαφή σημάδια της προετοιμασίας οπότε η “μη αντίδραση” μεταφράζεται σε σιωπηρή αποδοχή. Έτσι η τρέχουσα κυβέρνηση Τραμπ υλοποιεί τη γενική φιλοσοφία της περί “ανάθεσης” σε περιφερειακούς παίκτες με αρκετό βαθμό αυτονομίας, της διαχείρισης των γεωπολιτικών προβλημάτων της περιοχής τους. Kαι τις ΗΠΑ να αναμένουν το αποτέλεσμα, έτοιμες να δρέψουν τα όποια “κέρδη”, εμφανιζόμενες την επόμενη ημέρα ως “ειρηνοποιοί-διαμεσολαβητές” και επιβάλλοντας μια εκ των άνω επίλυση.
Πολιτική δηλαδή έμμεσης απόσυρσης και περιορισμού πολιτικού και στρατιωτικού κόστους, αλλά πολύ μεγάλου ρίσκου και επιπολαιότητας, καθώς αφήνουν το ανεξέλεγκτο και ελπίζουν πως θα τους αποδώσει. Εδώ δηλαδή έχουμε ονείρωξη ότι “παραμένω επικυρίαρχος, αλλά χωρίς κόστος ανάμιξης και με… καθαρά χέρια”. Ίδιο και ίσως χειρότερο από την επίσης ονείρωξη περί “εξαγωγής δημοκρατίας με το ζόρι”, που δονούσε τους neocons και τους εξωστρεφείς liberals των προηγούμενων δεκαετιών.
Να τονίσουμε και το εγγενώς αφελές του αφηγήματος περί “bromance” Τραμπ και Νετανιάχου, δηλαδή “αδελφικής αγάπης υψηλής τρυφερότητας”. Στην τραμπική ανάλυση είσαι είτε υποτελής και κόλακας είτε σκληρός αντίπαλος που “θα τα βρούμε”. Ο Νετανιάχου ούτε το ένα είναι ούτε το άλλο, έχει απόθεμα κυνισμού και χειριστικότητας. Ο δε Τραμπ στη Μέση Ανατολή έχει μεν σχέδιο (το είδαμε στις Συμφωνίες του Αβραάμ, που ήταν θετικό βήμα αλλά αμέλησε τραγικά το Παλαιστινιακό), αλλά αυτό δεν περιλαμβάνει την επιτόπια διαχείριση κρίσεων, ούτε τον περιορισμό της καταστροφής.
7. Ο αραβικός κόσμος επαναλαμβάνει τη δική του παθητική στάση. Για πολλούς λόγους, αρχικά το Ιράν, παραμένει “ξένο” σώμα για την σουνιτική πλειονότητα και παρά τις όποιες πρόσφατες προσεγγίσεις, δύσκολα θα συνταχθεί μαζί του πολεμικά (με την εξαίρεση των Χούθι). Στη συνέχεια, γιατί η πολιτική σταθερότητα στον αραβικό κόσμο παραμένει υπό αίρεση, ακόμη και στις πιο αστυνομοκρατούμενες χώρες, άρα εκεί εστιάζεται η προσοχή και το πολιτικό κεφάλαιο. Τρίτον γιατί ο αραβικός κόσμος και ειδικά των χωρών του Κόλπου είναι έντονα παγκοσμιοποιημένος οικονομικά, με μεγάλες επενδύσεις σε πολλές χώρες, αλλά και δέκτης επίσης πολλών ξένων επενδύσεων. Οπότε έχοντας διαγράψει μια πορεία εξέλιξης και προόδου, δεν είναι πρόθυμες να την υπονομεύσουν με εμπλοκή σε μια κοντινή αλλά προς το παρόν “περιορισμένη” σύγκρουση. Εδώ η αμηχανία του “κοντινού θεατή”, που ελπίζει να μην λερωθεί από το αίμα και τη σκόνη των ερειπίων είναι φανερή.
8. Το Ισραήλ ήδη βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση εδώ και ενάμιση έτος, από τον Οκτώβριο του 2023. Και με μεγάλο κόστος κινητοποίησης, πολεμικών επιχειρήσεων, φθοράς μέσων και πυρομαχικών και κυρίως κοινωνικής κόπωσης αλλά και διεθνών αντιδράσεων. Άρα και η δική του εντυπωσιακή ικανότητα δράσης έχει χρονικό όριο. Έτσι το πόσο μπορεί να πιέσει πολεμικά το Ιράν δεν είναι αορίστου διαρκείας, οπότε θα προτιμηθεί μια σειρά έντονων χτυπημάτων για όσο το δυνατό μεγαλύτερο σοκ. Να μην παραλείπουμε εδώ και την πολύ σαφή ανάγκη Νετανιάχου και του περίγυρου του, να σωρεύσει “νίκες” στο πολεμικό του θηκάρι, ώστε να διασφαλίσει την προσωπική του πολιτική μακροημέρευση και την επανεκλογή.
9. Συρία και Ιορδανία έχουν μετατραπεί σε “παρατηρητές της ιστορίας”. Χθες τα ισραηλινά ιπτάμενα τανκερ πετούσαν ανενόχλητα πάνω από αυτές τις χώρες, εξυπηρετώντας τα κύματα βομβαρδισμού κατά του Ιράν. Η απάθεια αυτή είναι εξηγήσιμη, η Ιορδανία εδώ και δεκαετίες είναι ο έμμεσος εταίρος του Ισραήλ, εξασφαλίζοντας έτσι την εσωτερική του ειρήνη και βιωσιμότητα. Η δε Συρία, παρά την επικράτηση των “κοστουμαρισμένων τζιχαντιστών” του Αλ Τζολάνι, παραμένει παζλ διάσπασης εθνοτήτων, φυλών και φατριών, οπότε και εδώ η εμπλοκή σε ένα πολύ μεγαλύτερο πεδίο συγκρούσεων δεν παρέχει κέρδος για κανέναν.
10. Η αντιαεροπορική άμυνα του Ισραήλ, ο δικός του “θόλος” και καλά κρατεί αλλά και “τόσο μπορεί”. Με πυκνή διάταξη, με αφθονία συστημάτων, με όγκο πυρομαχικών, με ξένη βοήθεια (χθες πάλι μετείχαν αμερικανικές δυνάμεις στην αναχαίτιση ιρανικών βλημάτων), η μικρή χώρα των περίπου 22.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, βλέπει βαλλιστικούς πυραύλους και drones να “περνάνε” από τον θόλο της με νεκρούς και ζημιές, κάτι τελικά αναμενόμενο. Οπότε η φαντασίωση της κάλυψης στο 100% και της απόδοσης στο επίσης 100% είναι για λαϊκή κατανάλωση και πυχυαίους τίτλους εθνικοπατριωτικού στόμφου. Στην ουσία; Το Ισραήλ έχει μια ισχυρή αεράμυνα, γλυτώνει τα περισσότερα, σε αυτό ελπίζει και έχει σοβαρές υποδομές προστασίας του πληθυσμού του με πολλά καταφύγια. Αλλά και ανεπτυγμένη κουλτούρα απαντοχής σε τέτοιες καταστάσεις. Προς το παρόν.
11. Το Ισραήλ εξακολουθεί να διδάσκει την αξία του “πρώτου χτυπήματος”. Ή έστω την αξία της “συντριπτικής απάντησης”, αφήνοντας τη διεθνή νομιμότητα, το ηθικό πλαίσιο δράσης και την ειρηνική διευθέτηση “προς συζήτηση για αργότερα”. Δεν παρεκκλίνει εδώ από το ιστορικό του παρελθόν και εν πολλοίς αυτή η υπεσχημένη απειλή του “δεδομένου σφυροκοπήματος”, είναι που το έχει αναδείξει σε κυρίαρχο του μεσανατολικού χάους και “πειστικό συνομιλητή” των Μεγάλων Δυνάμεων.
12. Το Ιράν πληρώνει σε μεγάλο βαθμό και τη δική του υπερεπέκταση. Το να δομείται μια χώρα από την Ισλαμική Επανάσταση και μετά, με βασικό σύνθημα τον αντιαμερικανισμό και τον αντισιωνισμό, έχει ενοποιητικό αποτέλεσμα αρχικά, αλλά πόσο μπορεί να εγγυηθεί την πρόοδο της χώρας και την συννενόηση με τους γείτονες; Έτσι η ανοιχτή στήριξη εξτρεμιστών, πολιτοφυλακών και φατριασμών σε όλο τον περίγυρο, στο Λίβανο, στη Γάζα, στη Συρία, στο Ιράκ, στην Υεμένη, στην Αίγυπτο και αλλού, η χρηματοδότηση τρομοκρατών, η συνεχώς εθνεγερτική ρητορεία, η ανάγκη για κινήσεις εντυπωσιασμού, η προσπάθεια για μια ιδιότυπη θρησκευτικού τύπου περιφερειακή επιβολή, όλα αυτά έχουν και κόστος και θα απαντηθούν.
13. Η ισραηλινή δράση “συνδυασμένων αεροπορικών αποστολών” αλλά και με συνεργασία με επιχειρήσεις στο έδαφος, μυστικών υπηρεσιών, ντόπιων συνεργατών, συστηματικής παρακολούθησης, ψυχολογικών επιχειρήσεων κ.ο.κ. είναι δείγμα όχι μόνο μεθοδικότητας, αλλά πρωτίστως, της αντιμετώπισης του πολέμου με κουλτούρα συντριβής του αντιπάλου. Ο οποίος μελετάται διαρκώς, συσσωρεύονται τα σχέδια αντιμετώπισης του, ανανεώνονται ραγδαία, δημιουργούνται υποδομές και επαφές στο εσωτερικό του για “όποτε χρειαστούν”, γίνονται προμήθειες εξελιγμένων όπλων, δεν υπάρχει καν η έννοια της διακλαδικότητας, αυτή ήδη έχει ξεπεραστεί και οι ένοπλες δυνάμεις λειτουργούν “ενιαία”.
Έτσι το Ισραήλ δείχνει πως η πολεμική ετοιμότητα και κυρίως η πολεμική επιθετικότητα δεν είναι κάποιο πλάνο επιστράτευσης που υποθέτουμε ότι “θα” λειτουργήσει, δεν είναι κάποια σχέδια αποστολών που υποθέτουμε ότι “θα” αποδώσουν, δεν είναι κάποια οπλικά συστήματα χωρίς συντήρηση που ελπίζουμε πως “θα” λειτουργήσουν. Οπότε ενδιαφέρουσες οι διάφορες φωνές εντός Ελλάδος που λένε “να γίνουμε Ισραήλ” (χωρίς να σκέφτονται και το πολιτικό, πολιτισμικό και ηθικό φορτίο τέτοιας μίμησης), αλλά απέχουν απίστευτα από την εγχώρια και διεθνή ανηφορική πραγματικότητα.
14. Τουρκία και BRICS και ο υπόλοιπος πλανήτης: Η Ρωσία καταδίκασε την ισραηλινή επίθεση (προσφέροντας μεσολάβηση), η Ινδία κάλεσε για αυτοσυγκράτηση, η Κίνα έκανε και τα δύο, η Τουρκία μίλησε για “βάρβαρη δράση και απειλή για την παγκόσμια ειρήνη”, η Βραζιλία καταδίκασε, η Γερμανία στήριξε το Ισραήλ όπως και η Γαλλία, η Ιταλία ζητά διαπραγματεύσεις, η Βρετανία διαβεβαιώνει “δεν είχαμε ανάμιξη”, οι ΗΠΑ δηλώνουν “κατανόηση για το Ισραήλ, αλλά δεν φταίμε εμείς”, οι Σαουδική Αραβία, Ομάν, Κατάρ, Εμιράτα, Λίβανος καταδίκασαν με διαφορετικά επίπεδα έντασης, το Πακιστάν επίσης καταδίκασε, η Τσεχία ήταν υπέρ του Ισραήλ, η Αυστραλία είναι “ανήσυχη” όπως και η Ιαπωνία, η Ελλάδα ζητά “διπλωματική επίλυση”. Γενικώς και χωρίς ιδιαίτερες εξαιρέσεις ο πλανήτης πήρε τις αναμενόμενες θέσεις και οι πάντες – προς το παρόν- χωρίς διάθεση ανάμιξης και δυναμικής παρέμβασης. Εγκλωβισμένοι δηλαδή στην στωική παρακολούθηση του Μεσανατολικού ως “μαύρης τρύπας”. Που κατά καιρούς διαστέλλεται και καταπίνει ανθρώπους και χώρες και οφείλεις να μείνεις σε απόσταση ασφαλείας, προσευχής και ανέξοδων παροτρύνσεων ή αυστηρών παρατηρήσεων.
15. Καταληκτική παρατήρηση: Ο πόλεμος Ιράν-Ισραήλ ή Ισραήλ-Ιράν δεν είναι νέος. Μέσω αντιπροσώπων, μυστικών δράσεων, κυβερνοεπιθέσεων, δολοφονιών, βομβιστικών ενεργειών κ.λπ., άγεται και φέρεται πολλά χρόνια και ο πλανήτης ήταν… ανακουφισμένος που παράμενε σε αυτό το επίπεδο “Ψυχρού πολέμου” και δεν κλιμακωνόταν. Από τον Οκτώβριο του 2023 η κατάσταση άλλαξε και οι δύο αντίπαλοι αντάλλαξαν πέρυσι τα πρώτα απευθείας ανοιχτά χτυπήματα, αλλά αμφότερα προσεκτικά και ανιχνευτικά. Με π.χ. εξαπόλυση βαλλιστικών πυραύλων/drones από το Ιράν, αλλά με τόσο μεγάλη προειδοποίηση που ήταν δεδομένο πως θα αναχαιτιστούν σε συντριπτικό βαθμό. Ή με ανταπάντηση του Ισραήλ με βομβαρδισμούς και επιλεκτικούς φόνους εντός Ιράν, αλλά περιορισμένης έκτασης, ως αιματηρή “μηνυματοδοσία”.
Πλέον -και τραγικά- περάσαμε στο επόμενο επίπεδο, της μεγάλης κλίμακας σύγκρουσης, όπου το επιχειρησιακό πρωτεύει αλλά μόνο για λίγο. Καθώς το πιθανότερο -αλλά όχι σίγουρο- είναι οι δύο χώρες, σε γεωγραφική απόσταση που δεν μπορεί να εξασφαλίσει πλήρη επικράτηση κάποιου, τουλάχιστον με συμβατικά μέσα, αργά ή γρήγορα θα επιστρέψουν σε μια ένοπλη εκεχειρία. Το Ιράν πιθανά λόγω ισχυρών τραυμάτων, το Ισραήλ λόγω επιθετικής κόπωσης. Και εδώ θα κριθεί το νέο ειδικό βάρος καθενός, που θα μπει σε ζυγαριά ισχύος και χωρίς καν επιδιαιτητή https://flight.com.gr/
**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων.
Πάμε για γενικευμενη πείνα δηλαδη .......
ΑπάντησηΔιαγραφή