Ηρθε η ώρα για ανεξάρτητο Κουρδικό κράτος;

 

Στην «εποχή μετά την 7η Οκτωβρίου 2023» στη Μέση Ανατολή, και τις νέες συνθήκες που φαίνεται να δημιουργούνται στην περιοχή, οπότε ανακινούνται, ως γνωστόν, πλείστα σενάρια ακόμα και αλλαγής των συνόρων, δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι έχει έλθει η ώρα για τη δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτος. Ενα ζήτημα που αφορά άμεσα την Ελλάδα, και προκαλεί εντονότατες αντιδράσεις στην Τουρκία, αν και η κυβέρνηση Μητσοτάκη φροντίζει να κάνει «δωράκια» στον Ερντογάν, καθιστώντας την Ελλάδα «μη φιλική» χώρα για τους Κούρδους.

Το τελευταίο διάστημα, αρκετή ανησυχία εκδηλώνεται στην Τουρκία, λόγω ενός οδικού διαδρόμου, που, κατά τους ισχυρισμούς της Αγκυρας, θέλει να διαμορφώσει το Ισραήλ με τις κουρδικές περιοχές στο Βόρειο Ιράκ. Γενικότερα, η Αγκυρα θεωρεί ότι το Ισραήλ προωθεί συστηματικά, εδώ και χρόνια, τη δημιουργία ενός κουρδικού κράτους. Το ίδιο και οι ΗΠΑ. Κάτι που, εάν συμβεί, θα αλλάξει άρδην τα γεωπολιτικά δεδομένα της Μέσης Ανατολής, και βέβαια θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να ανοίξει ο δρόμος για ενδεχόμενη απόσχιση των κουρδικών περιοχών της Τουρκίας.

Στενή σχέση με ΗΠΑ – Ισραήλ

Την ίδια στιγμή, σημαντική μερίδα των Κούρδων δεν κρύβει την θετική στάση της απέναντι στο Ισραήλ. Βέβαια, το Τελ Αβίβ ευαγγελίζεται τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους των Κούρδων, παρ’ ότι, στην πραγματικότητα, αρνείται Παλαιστινιακό κράτος. Δύο μέτρα και δύο σταθμά. Και, όχι μόνο τους αρνείται, αλλά στη Γάζα έχει προβεί σε ξεκλήρισμα της περιοχής και του πληθυσμού της. Ισως το μεγαλύτερο που έχουν υποστεί οι Παλαιστίνιοι μετά το 1948, τόσο από τους Ισραηλινούς, όσο και από τα δήθεν «αδέρφια» τους, τους Αραβες, οι οποίοι πολλάκις τους έχουν σφάξει.

Ανεξαρτήτως αυτού, το «Κουρδικό ζήτημα», αποτελεί ένα ακόμα κρίσιμο σημείο αιχμής στις σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ. Οπως και στις σχέσεις Ιράν – Ισραήλ. Να σημειωθεί ότι συμπαγείς κουρδικοί πληθυσμοί υπάρχουν στην Τουρκία, το Ιράκ, το Ιράν και στην Συρία. Παρ’ ότι εδώ και πολλές δεκαετίες οι Κούρδοι αγωνίζονται για να αποκτήσουν ένα κράτος, συχνά με ένοπλες εξεγέρσεις και σφαγές σε βάρος τους, σε περιφερειακό επίπεδο, οι παραπάνω δυνάμεις, παρά τις σοβαρές αντιθέσεις μεταξύ τους, σε αυτό το ζήτημα ομονοούν. Και έως τώρα, τους αρνούνται κατηγορηματικά κράτος.

Κούρδοι μαχητές στην βορειοανατολική Συρία, όπου είναι κυρίαρχο το κουρδικό πληθυσμιακό στοιχείο

Δεδομένης της άρνησης όλων των κρατών, στα οποία ζουν οι Κούρδοι, για αυτοδιάθεση και κράτος, το κουρδικό στοιχείο έχει στραφεί προς τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Ακόμα και οι ΡΚΚάδες (Κούρδοι της Τουρκίας, των οποίων ο επικεφαλής τους, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, είναι στις τουρκικές φυλακές), αν και παλαιότερα αντιαμερικανοί, μετά το 2003, εμφανώς απέκτησαν μια «ιδιόμορφα» στενή σχέση με τις ΗΠΑ.

Να σημειωθεί πως το Ισραήλ, ήδη από τη δεκαετία του 1990, οικοδόμησε ισχυρές βάσεις στο ιρακινό Κουρδιστάν, το οποίο ήταν κάπως ημιαυτόνομο από την Βαγδάτη και τον Σαντάμ Χουσεΐν. Οι ΗΠΑ, από τη μεριά τους, στηρίζουν το κουρδικό κίνημα εντός της Συρίας, αν και επί προεδρίας Τράμπ, ο ίδιος τους «πούλησε» ξεδιάντροπα στο πλαίσιο του παζαριού του με τον Ερντογάν. Κάτι που δείχνει την διπρόσωπη πολιτική των ΗΠΑ έναντι των Κούρδων, ανεξαρτήτως εάν κυβερνούν οι Ρεπουμπλικάνοι ή οι Δημοκρατικοί. Και αυτό έχει να κάνει με τις «ισορροπίες» που θέλουν να κρατούν οι Αμερικανοί με την «στρατηγική σύμμαχό» τους, Τουρκία.

Μεγάλης σημασίας για Ελλάδα και Κύπρο

Είναι προφανές, βέβαια, ότι η Ελλάδα και η Κύπρος, όπως ακριβώς επιβάλλεται να τίθενται υπέρ της δημιουργίας Παλαιστινιακού κράτους, έτσι πρέπει να υποστηρίζουν τη σύσταση ενός Κουρδικού κράτους. Αλλωστε, από τη δκεαετία του 1980, η Ελλάδα και η Κύπρος παρείχαν πάντα τη στήριξή τους στο κουρδικό στοιχείο.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η Αθήνα, στο όνομα δήθεν της εξομάλυνσης των σχέσεών της με την Αγκυρα, έχει φτάσει στο σημείο να κάνει πλείστα «δωράκια» στην Τουρκία, φτάνοντας στο σημείο να έχει διώξει τους Κούρδους. Για να μην μιλήσει κανείς για το κλείσιμο σημείων όπου διαβιούσαν για πολλά χρόνια Κούρδοι (της Τουρκίας) από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, ως «πεσκέσι» στον «κουμπάρο» Ερντογάν.

Σοβαρά ερωτηματικά γεννά επίσης το ότι ουδείς αξιωματούχος της ελληνικής κυβέρνησης, ούτε και υπουργός Εξωτερικών, έχει επισκεφθεί το ιρακινό Κουρδιστάν. Να σημειωθεί πως η ελληνική διπλωματική παρουσία στο Ερμπίλ (δυτικό, ιρακινό Κουρδιστάν), την πρωτεύουσα της περιοχής που ελέγχει ο Μπαρζανί (την ανατολική περιοχή, με πρωτεύουσα την Σουλεϊμανίγια, κοντά στο Ιράν, ελέγχει ο Ταλαμπανί), αναβαθμίστηκε σε επίπεδο γενικού προξενείου, το 2016, κατόπιν πρωτοβουλίας του τότε υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά. Ο ίδιος είχε σχεδιάσει επίσκεψη, αλλά δεν πραγματοποιήθηκε, επειδή παραιτήθηκε από υπουργός.

Τον Οκτώβριο του 2020, όταν ο τότε υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, επισκέφθηκε τη Βαγδάτη και κατόπιν είχε σχεδιάσει να πάει στο Ερμπίλ, σημειώθηκε ένα λίαν «περίεργο» συμβάν. Η ελληνική αντιπροσωπεία επικαλέστηκε βλάβη του κυβερνητικού αεροσκάφους και γι’ αυτό ο Ν. Δένδιας δεν πήγε στο Ερμπίλ. Ισχυρισμός, ο οποίος πάντως δεν έπεισε. Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι, ενώ επρόκειτο να επιστρέψει στην Ελλάδα κάνοντας υπέρπτηση πάνω από την Τουρκία, το αεροσκάφος του αναγκάστηκε να κόβει βόλτες στον εναέριο χώρο κοντα στα όρια Ιράκ (Βόρειο Ιράκ, ιρακινό Κουρδιστάν) – Τουρκίας για πάνω από 20 λεπτά μέχρι να εγκριθεί η υπερπτήση. Ηταν ολοφάνερο ότι, έτσι η Αγκυρα έστελνε μήνυμα προς την Αθήνα -και για το Κουρδιστάν- γεγονός που προκάλεσε μίνι διπλωματική αναταραχή.

Τον Ιούλιο του 2021, επίσης, είχε προγραμματιστεί διήμερη επίσκεψη του πρωθυπουργού, Κ. Μητσοτάκη, στη Βαγδάτη και κατόπιν στο Ερμπίλ, αλλά για λόγους ασφαλείας ακυρώθηκαν. Εκτοτε, ουδείς αρμόδιος κυβερνητικός αξιωματούχος έχει εμφανιστεί στο ιρακινό Κουρδιστάν. Βεβαίως, κάποιες επιχειρηματικές μπίζνες και δραστηριότητες Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων υπάρχουν.

Νέα δεδομένα

Ωστόσο, στην περιοχή, πλέον, έχουν δημιουργηθεί πολλές «μαύρες τρύπες» και «γκρίζες ζώνες» από το ’90 και μετά, και ιδιαίτερα μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, το 2003. Το Ιράκ, πλέον, πρακτικά δεν υφίσταται ως κράτος, ενώ το βόρειο Ιράκ (ιρακινό Κουρδιστάν) τυγχάνει αυξημένης αυτονομίας, αν και υπό τη διαρκή απειλή κυρίως της Τουρκίας. Η Συρία, επίσης αποτελεί «μαύρη τρύπα» μετά τον εμφύλιο.

Αρα, αντικειμενικά, έχουν διαμορφωθεί ορισμένες συνθήκες για να γίνουν τα πρώτα βήματα για ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος. Μπορεί να αντιληφθεί κανείς, λοιπόν, τι θα συμβεί εάν σε αυτό το σκηνικό προσετίθετο ενδεχόμενη αποσταθεροποίηση του Ιράν. Βέβαια, δεν είναι λίγοι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι εάν αφήσεις μόνους τους Κούρδους να φτιάξουν δικό τους κράτος, θα σφαχτούν μεταξύ τους.

Γυναίκες στη λαϊκή πολιτοφυλακή, στις κουρδικές περιοχές, στη Συρία

Στην περίπτωση της Συρίας, μάλιστα, παρατηρείται το εξής οξύμωρο: Ενώ η Τουρκία είναι εισβολέας και κατέχει συριακά εδάφη (βορειοδυτική Συρία), στηρίζοντας μεταξύ άλλων και οργανώσεις τζιχαντιστών, η Αγκυρα και η Δαμασκός (όπως και η Ρωσία που στηρίζει τον Ασσαντ, παρ’ ότι οι Κούρδοι έχουν αναβαθμισμένη διπλωματική παρουσία στη Μόσχα) δεν βλέπουν θετικά τους Κούρδους.Ως γνωστόν, στις βορειοανατολικές περιοχές της Συρίας, που ελέγχουν οι Κούρδοι, παρούσες είναι αμερικανικές δυνάμεις, όπως και στο ιρακινό Κουρδιστάν.

Ιδιαίτερα η Αγκυρα είναι ανοικτά εχθρική απέναντι στο κουρδικό κίνημα στη Συρία. Ως εκ τούτου και η εμμονή της να ανακινεί διαρκώς, στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, σε όλα τα διεθνή Φόρουμ, θέμα δήθεν «τρομοκρατίας». Η μόνιμη επωδός του τουρκικού αφηγήματος είναι να ταυτίζει το κουρδικό κίνημα της «Ροζάβα» (οργάνωση YPG – Συρία) με το PKK. Και, επειδή, το ΡΚΚ το έχουν ακόμα στη Δύση (αν και συνεργάζονται με βραχίονές του) στις λίστες τους ως «τρομοκρατική» οργάνωση, η Τουρκία δεν χάνει την ευκαιρία να το επικαλείται. Αλλο ένα παράδοξο της Δυτικής πολιτικής. Από τη μια να συνεργάζεται με κύκλους του ΡΚΚ, και από την άλλη να το χαρακτηρίζει «τρομοκρατική οργάνωση».

Οπως και να’ χει, είναι προφανές ότι η Τουρκία θα κάνει τα πάντα για να αποστρέψει την κατ΄αρχήν δημιουργία ενός «μίνι Κουρδιστάν», στο οποίο μελλοντικά δεν αποκλείεται να ενσωματωθεί και το τουρκικό Κουρδιστάν. Κάτι που, εάν συμβεί, πρακτικά, θα σημάνει τεράστιους κραδασμούς στην ίδια την ύπαρξη της Τουρκίας.

Υπαρκτό σενάριο

Πάντως, το σενάριο της δημιουργίας ενός Κουρδικού κράτους δεν είναι θεωρητικό. Ο Loqman Radpey, αναλυτής στο Κέντρο για το Διεθνές Δίκαιο (ECIGL) στη Σκωτία (Εδιμβούργο), με εμφανή τη συμπάθειά του προς το Ισραήλ, που γράφει διαρκώς περί Κουρδικού κράτους, τώρα σημειώνει ότι στην «εποχή μετά την 7η Οκτωβρίου», διαφαίνεται σαφώς η προώθηση αυτού του σεναρίου.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η οπτική γωνία, μέσα από την οποία ο ίδιος βλέπει κάτι τέτοιο. Μεταξύ άλλων γράφει: «Ένα χρόνο μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, στις 7 Οκτωβρίου 2023, οι ιδεολογικές γραμμές είναι σαφείς. Το Ισραήλ είναι η μόνη φιλελεύθερη δημοκρατία στη Μέση Ανατολή, που στέκεται μόνη ενάντια στις οπισθοδρομικές δυνάμεις. Η περιοχή χρειάζεται μια στρατηγική αλλαγή για την προώθηση της σταθερότητας, των δημοκρατικών αξιών και την αντιμετώπιση της ανόδου του αυταρχισμού. Οι Κούρδοι, με τη φιλελεύθερη νοοτροπία τους και τη δέσμευσή τους στις δημοκρατικές αρχές, είναι το κλειδί για μια βιώσιμη λύση.

Η γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής παραμένει βαθιά ριζωμένη σε Συνθήκες που υπογράφηκαν πριν από περισσότερο από έναν αιώνα. Η συμφωνία των Sykes-Picot-Sazonov (1916 – Σάικς–Πικό), η Συνθήκη των Σεβρών (1920), η Συνθήκη της Λωζάνης (1923) και η Εντολή της Κοινωνίας των Εθνών, κάθε μια άλλαξαν και κάτι στους Κούρδους. Αυτές οι συμφωνίες, με εξαίρεση των Σεβρών, απέτυχαν να αναγνωριστούν το δικαίωμα του κουρδικού λαού σε ένα ανεξάρτητο κράτος. Η άρνηση της αυτοδιάθεσης από διαδοχικά καθεστώτα στην περιοχή, είχαν ως αποτέλεσμα να εξεγερθούν οι Κούρδοι, προσπαθώντας να φτιάξουν ένα κυρίαρχο Κουρδιστάν.

Αυξημένος ο ρόλος της χειραφετημένης Κούρδισας γυναίκας στο κίνημα της Ροζάβα. Παράδοση που έχει αφετηρία στο κουρδικό αντάρτικο στην Τουρκία. Στη φώτο αντάρτισσα με φόντο γυναίκες του αραβικού πληθυσμού στη Συρία

Η απόφαση του Στάλιν το 1930 να διαλύσει το «Κόκκινο Κουρδιστάν», ενσωματώνοντάς το στο Αζερμπαϊτζάν και εκτοπίζοντας τους Κούρδους, σηματοδότησε ένα ακόμη κεφάλαιο στη μακρόχρονη ιστορία εκτοπισμού και καταπίεσης. Ομοίως, το καθεστώς Παχλαβί στο Ιράν συνέτριψε βάναυσα τη βραχύβια Δημοκρατία του Κουρδιστάν (ονομάζεται επίσης Δημοκρατία του Μαχαμπάντ), τον Δεκέμβριο του 1946, και λίγο μετά εκτέλεσε τους αρχηγούς της.

Η συστηματική άρνηση αναγνώρισης του δικαιώματος των Κούρδων στην αυτοδιάθεση έχει διαιωνίσει την αστάθεια και τη βία σε όλη τη Μέση Ανατολή. Η διχοτόμηση του Κουρδιστάν συνοδεύτηκε από παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίες επιδεινώθηκαν και προκάλεσαν εντάσεις, με συνέπεια να υπονομευθεί η ειρήνη στην περιοχή. Το Ιράν, το Ιράκ, η Συρία και η Τουρκία έχουν περιχαρακώσει τα σύνορά τους, ανεξαρτήτως ποιοι πληθυσμοί ζουν εκεί, επικαλούμενες το διεθνές δίκαιο και δίνοντας έμφαση στην εδαφική ακεραιότητά τους. Τα κράτη αυτά ζητούν τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, όταν αγνοούν κυνικά και αδιαφορούν για τις επιθυμίες των Κούρδων».

«Νέο Ισραήλ»;

»Μιλούν για «κουρδικό επεκτατισμό» που θα αποσταθεροποιούσε την περιοχή. Συνεχίζουν να συκοφαντούν, λέγοντας ότι οποιοδήποτε Κουρδιστάν θα ήταν ένα «δεύτερο Ισραήλ». Μια τέτοιου είδους σύγκριση είναι παραπλανητική. (…) Το Κουρδιστάν θα είναι ένα κράτος βασισμένο στον ρεαλισμό, και θα επιδιώκει σχέσεις στη βάση των κοινών συμφερόντων, της ειρηνικής συνύπαρξης και των οικονομικών σχέσεων. Ούτε αυτοκρατορικές φιλοδοξίες ούτε θρησκευτικός ζηλωτισμός θα διακατέχει το κουρδικό κράτος. Θα βασίζεται στο μοντέλο της φιλελεύθερης διακυβέρνησης, της οικονομικής συνεργασίας, και δεν θα είναι εκκολαπτήριο διχασμού ή εξτρεμισμού.

Το ερώτημα είναι εάν η κουρδική ανεξαρτησία απειλεί τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια ή αντίθετα, η απουσία ενός κυρίαρχου Κουρδιστάν αποσταθεροποιεί την περιοχή;Σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από αυταρχισμό και θεοκρατικές τάσεις, ένα σύγχρονο, ανεξάρτητο Κουρδιστάν δεν είναι απλώς μια κουρδική φιλοδοξία. Είναι στρατηγική αναγκαιότητα για τη βιώσιμη ειρήνη στην περιοχή. Οι Κούρδοι έχουν αποδείξει την αξία τους ως σταθεροποιητική δύναμη, νικώντας το Ισλαμικό Κράτος και αντιστεκόμενοι στις εξτρεμιστικές ιδεολογίες. Ήταν στην πρώτη γραμμή της «επανάστασης της Τζίνα», των διαδηλώσεων «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» στο Ιράν, ενάντια στον αυταρχισμό και την καταστολή.

Καθώς η Μέση Ανατολή πλησιάζει στο χείλος μιας περαιτέρω σύγκρουσης, ένα κυρίαρχο Κουρδιστάν θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως προπύργιο του φιλελευθερισμού και του νεωτερισμού σε μια περιοχή που εξακολουθεί να κατακλύζεται από σέχτες και αυταρχισμό. Οι δύο αυτόνομες περιοχές του Κουρδιστάν στο Ιράκ, όπως και η Ροζάβα στη Συρία, διαθέτουν ήδη την ικανότητα για να οικοδομήσουν ένα τέτοιο κράτος, εν αναμονή της πιθανότητας ότι οι ομοεθνείς τους στο Ιράν και την Τουρκία θα ενωθούν μαζί τους σε ένα ενιαίο, κυρίαρχο Κουρδιστάν. Αντί να δέχονται την προπαγάνδα των δικτατόρων, ίσως οι Δυτικοί θα έπρεπε να αναρωτηθούν: Μπορεί η Μέση Ανατολή να επιβιώσει χωρίς μια τέτοια προοδευτική δύναμη να διαμορφώσει το δικό της μέλλον της ειρήνης και της σταθερότητας;»

https://neostrategy.gr/