Έθιμα της Μεγάλης Παρασκευής σε όλη την Ελλάδα

 Στις παραδόσεις του χριστιανισμού, η Μεγάλη Παρασκευή, είναι μέρα θρήνου, αργίας και νηστείας, αφιερωμένη στην αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου και στην Ακολουθία του Επιταφίου. Ολη η Ελλάδα συμμετέχει τηρώντας παλιά παραδοσιακά έθιμα, που ποικίλλουν από περιοχή σε περιοχή. Ας δούμε κάποια από τα πιο χαρακτηριστικά…

«Φουνταρίες», ξύδι και φαγητό στα όρθια

Στον Μελιγαλά Μεσσηνίας, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής επιτάσσει «φουνταρίες». Που σημαίνει ματσάκια από κληματόβεργες, στα οποία κάθε νοικοκυρά βάζει φωτιά έξω από την πόρτα της, μόλις σημάνει η καμπάνα του Επιτάφιου. Μέχρι να βγει ο Επιτάφιος, οι κληματόβεργες έχουν πλέον γίνει θράκα, πάνω στην οποία η νοικοκυρά ρίχνει μια χούφτα μοσχολίβανο, ενώ ο παπάς κάνει εκεί παραστάσιμο.

Λίγο παρακάτω, στην Πύλο και στα γύρω χωριά το έθιμο επιβάλλει στους κατοίκους να πίνουν ξύδι και καπνιά σε μια ένδειξη αγάπης και συμπαράστασης στον Χριστό.

Στην Κορώνη, πέρα από ξύδι -από το οποίο πίνουν τρεις γουλιές- και το κλασικό στόλισμα (από κορίτσια που τραγουδούν το μοιρολόι της Παναγίας) και την περιφορά του Επιταφίου, ακολουθούν και το έθιμο που λέγεται αγυρμός παιδιών. Που σημαίνει ότι τα παιδιά, από το πρωί γυρνούν από σπίτι σε σπίτι και λένε τα πάθη του Χριστού κρατώντας ένα Σταυρό στο χέρι. Οι νοικοκυρές τα φιλεύουν με πασχαλινά κουλούρια ή κόκκινα αυγά.

Ακόμα μια τοπική παράδοση απαγορεύει στους άνδρες τη Μεγάλη Παρασκευή να μην τρώνε καθιστοί (αν φάνε κάτι, θα πρέπει να το κάνουν στα όρθια) ή να καταπιαστούν με μαστορέματα (γιατί σφυριά και πρόκες παραπέμπουν στη Σταύρωση).

Το κάψιμο του Ιούδα και το φωτισμένο λιμάνι

Πολλές περιοχές της Ελλάδας ακολουθούν το έθιμο του καψίματος του Ιούδα. Στις Μέτρες της Θράκης, από τη Μεγάλη Πέμπτη τα παιδιά φτιάχνουν ένα ομοίωμα του Ιούδα, το οποίο περιφέρουν στα σπίτια, ζητώντας κλαδιά για να το κάψουν τη Μεγάλη Παρασκευή. Η πομπή του Επιταφίου, σταματά έξω από ένα παρεκκλήσι, όπου βρίσκεται έτοιμη η φωτιά. Την ώρα που ο ιερέας διαβάζει το Ευαγγέλιο, την ανάβουν και καίνε το ομοίωμα του Ιούδα. Στη συνέχεια παίρνουν μια χούφτα από τη στάχτη και τη ρίχνουν στα μνήματα.

Μια εντυπωσιακή εικόνα παίρνει το λιμάνι της Ναυπάκτου το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής. Πλήθος κόσμου ακολουθεί την περιφορά του Επιταφίου, με φόντο τις αναμμένες δάδες που είναι τοποθετημένες στις τάπες του Κάστρου, γύρω από το λιμάνι. Στο μέσον της εισόδου του λιμανιού οι δάδες σχηματίζουν ένα μεγάλο σταυρό, που το φωταγωγεί ολόκληρο, δημιουργώντας μία φαντασμαγορική εικόνα.

Νησιώτικες κατανυκτικές ιεροτελεστίες

Πολυποίκιλα έθιμα για τη μέρα της Μεγάλης Παρασκευής, έχουν τα νησιά. Στη Χίο, τη Μεγάλη Παρασκευή, την ώρα της περιφοράς του Επιταφίου, οι πόρτες των σπιτιών μένουν ανοιχτές, για να μπει μέσα η Θεία Χάρη. Παράλληλα, οι κάτοικοι έχουν από πριν ρίξει χώμα στα σημεία όπου σταματά ο Επιτάφιος, το οποίο στη συνέχεια μαζεύουν και σκορπούν μέσα στα σπίτια τους.

Το δικό της χρώμα έχει η περιφορά του Επιταφίου στην Κέρκυρα, η οποία σε πολλές Εκκλησίες της πόλης γίνεται τη μέρα. Οι Επιτάφιοι ακολουθούν μια προσχεδιασμένη ιεροτελεστία, οι πομπές ξεκινούν με προκαθορισμένη σειρά από κάθε Ναό και διασταυρώνονται όλες μαζί στο κέντρο της πόλης.

Στην Τήνο, κορίτσια αναλαμβάνουν την ιεροτελεστία του στολισμού του κάθε Επιταφίου, ενώ οι κάτοικοι συνηθίζουν από νωρίς το απόγευμα να τους γυρίζουν όλους για να δουν ποιος είναι ο πιο όμορφα στολισμένος.

Στην Ιο, πάλι, οι νέοι χωρίζονται σε δύο ομάδες και μετά την Αποκαθήλωση συνηθίζουν να παίζουν ένα παιχνίδι με μικρές σιδερένιες κόκκινες και πράσινες μπάλες.

Μέσα σε ιδιαίτερη ατμόσφαιρα γιορτάζει τη Μεγάλη Παρασκευή η Υδρα, όπου ακολουθείται το «έθιμο της δέησης». Στο πλαίσιο του, ο Επιτάφιος της συνοικίας Καμίνι μπαίνει στη θάλασσα και μέσα σε κατανυκτική ατμόσφαιρα διαβάζεται η Ακολουθία του Επιταφίου για να ευλογηθούν τα νερά και να γίνει δέηση υπέρ των ναυτικών για ήσυχα ταξίδια.

Λαζαράκια και απαγόρευση φιλιών

Στη Νάξο, το έθιμο της Μεγάλης Παρασκευής απαγορεύει τα φιλιά -εις μνήμην του φιλιού που πρόδωσε τον Ιησού, ενώ στα Κουφονήσια το λιμάνι φωταγωγείται από άκρη σε άκρη με δάδες και γίνεται η περιφορά του Επιταφίου.

Στη Μύκονο οι γυναίκες ασπρίζουν τα σπίτια και πλάθουν «λαζαράκια» -ψωμάκια σε ανθρώπινο σχήμα- ενώ στην Αμοργό, το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής προσφέρονται ψωμί, ελιές και νηστίσιμα γλυκά σε κατοίκους και επισκέπτες. Κατά την περιφορά του Επιταφίου, οι γυναίκες, από τις πόρτες και τα παράθυρα των σπιτιών, ραίνουν τον κόσμο με κολόνιες και αρώματα.

Σκηνές από το Θείο Δράμα, αναπαριστώνται από νέους, νέες και παιδιά ντυμένους με ενδυμασίες της εποχής του Ιησού, σε χαρακτηριστικά σημεία της Πάρου, κατά μήκος της περιφοράς του Επιταφίου το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής.

Τέλος, ένα παλιό Αθηναϊκό έθιμο -που σήμερα δεν συναντάται παρά σε ελάχιστες γειτονιές- ήθελε τις νοικοκυρές της Αθήνας να σκουπίζουν τους δρόμους, πριν βγει ο επιτάφιος και να βγαίνουν στις πόρτες τους με ένα κεραμίδι, που είχε πάνω του αναμμένο καρβουνάκι με λιβάνι όταν η πομπή περνούσε από τα σπίτια τους. 

Πηγή

ellas2.wordpress.com