Το έθνος ως ιστορικό υποκείμενο και ως φορέας πολιτισμού....

Γεώργιος Χ. Τορνικάντης

 Έθνος είναι είναι η ανώτερη μορφή κοινωνικού σχηματισμού που χαρακτηρίζεται από κοινά γνωρίσματα όπως η φυλή, η γλώσσα, η θρησκεία, η κοινή ιστορία και ο πολιτισμός, η ομόθυμη θέληση να συνεχίσει η πολιτιστική πορεία και η γεωγραφική καταγωγή. Η λέξη έθνος έχει τη ρίζα της στη λέξη «έθος», η οποία σημαίνει συνήθεια, έθιμο, τρόποι. Κατά την Ηροδότεια ρήση: ”Το ομόαιμον, το ομόγλωσσον, το ομόθρησκον και το ομότροπον”.

Το ελληνικός έθνος ήταν το πρώτο στην ιστορία που ανέπτυξε εθνική συνείδηση και ιστορική αντίληψη της εθνικής πολιτισμικής του ταυτότητας. Τα ελληνικά φύλα ήταν χωρισμένα σε πόλεις – κράτη, με την έννοια του έθνους – κράτους όπως την γνωρίζουμε σήμερα να ήταν τελείως ξένη και κάθε πόλη να επιθυμούσε το δικό της πολίτευμα για να διοικηθεί (σήμερα θα το ονομάζαμε αυτόνομη τοπική αυτοδιοίκηση), παρόλα αυτά διατηρούσαν κοινές ρίζες, ήθη και έθιμα, γλώσσα, θρησκεία και πολιτισμό και με κάθε εξωτερική απειλή να τους ενώνει προσωρινά με την πιο δυνατή και δημοφιλή πόλη να αναλαμβάνει την αρχηγεία του αμυντικού πολέμου.

Η εθνικότητα και η ιστορικότητα ενός πολιτισμικά διαμορφωμένου λαού σε κρατική οντότητα διαφαίνεται στα αρχαία χρόνια από τον τρόπο διακυβέρνησης του σε αυτοκρατορίες, τον γηγενή πολιτισμό του όπως γλώσσα, τέχνη, μουσική, ποίηση, ήθη, έθιμα, κ.α. και την εθνική του δράση στον γεωγραφικό και γεωπολιτικό του χώρο λειτουργώντας ως υποκείμενο στην παγκόσμια ιστορία και ως πολιτισμικό μοντέλο για τα υπόλοιπα έθνη γύρω του.

Η ιστορικότητα των εθνών τότε και σήμερα

Οι αυτοκρατορίες ήταν πάντα πολυεθνικές από τα αρχαία χρόνια μέχρι τα σημερινά. Τα έθνη, ακόμα και αν δεν είχαν ιδιαίτερα αναπτυγμένη εθνική συνείδηση ή αντίληψη της εθνικής τους ιδιαιτερότητας, λειτουργούσαν πάντοτε ως ιστορικά υποκείμενα μέσα χρόνο και στο χώρο. Η περσική αυτοκρατορία, η βαβυλωνιακή, η αιγυπτιακή, η κινέζικη, η ινδική και η ελληνική, ήταν αυτοκρατορίες που δημιουργήθηκαν σε μία χώρα, έδρασαν και αναπτύχθηκαν στο γεωγραφικό τους χώρο, εξήγαγαν τον πολιτισμό τους με τα ήθη και τα έθιμα τους, την κουλτούρα τους και την κοσμοθεωρία τους και η ιστορική και πολιτισμική τους κληρονομιά ακολουθεί τα σύγχρονα έθνη – κράτη τους, είτε έχουν διατηρήσει το ίδιο όνομα στην ιστορία τους, είτε το έχουν αλλάξει.

Με την έλευση του Ιησού Χριστού και την διάδοση του ευαγγελίου διακρίνουμε την ιστορικότητα και την θρησκευτικότητα των εθνών τη εποχής. Τα έθνη αναγνωρίζονται με την θρησκευτική τους έννοια, ως ειδωλολατρικά, τα οποία καλούνται να ακούσουν τον ενσαρκωμένο Λόγο του Θεού και να φωτιστούν από το Άγιο Πνεύμα Του. Σε καμία περίπτωση δεν καλούνται να εγκαταλείψουν την γλώσσα και τον πολιτισμό τους, τα ήθη και τα έθιμα τους, παρά μόνο να αναγεννηθούν ως χριστιανικά έθνη και να μεταμορφώσουν τον πολιτισμό τους αποβάλλοντας τις βαρβαρικές και αντι-ευαγγελικές τους συνήθειες. Ο ίδιος ο Κύριος Ημών Ιησούς Χριστός ομολογεί ότι την Ημέρα της Κρίσεως θα έρθει για να κρίνει τα έθνη κι όχι για να τα καταργήσει. Αυτός ο οποίος θέλει και επιδιώκει να καταργήσει τα έθνη σύμφωνα με τα γραπτά της αρχαίας εποχής είναι ο αντίπαλος και προαιώνιος εχθρός του Χριστού, ο ”μεσσίας” των Εβραίων, δηλαδή ο Αντί-χριστος.

Η Συνθήκη της Βεστφαλίας θεωρείται η απαρχή της αυτοδιάθεσης των εθνών και συναντάται η έννοια του έθνους στην ευρωπαϊκή ιστορία ανοίγοντας τον δρόμο μελλοντικά για την δημιουργία του έθνους – κράτους και των δημοκρατιών όπως τις γνωρίζουμε σήμερα. Τα έθνη της εποχής εκείνης βίωναν τον δικό τους εθνικό βίο υπό τις κρατικές εντολές και υπό την βασιλεία ενός άλλου έθνους, ισχυρότερου πολιτισμικά, αριθμητικά, οικονομικά και γεωγραφικά. Η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία αποτελεί ένα ισχυρό ιστορικό παράδειγμα της εποχής με πολλές εθνικά διαμορφωμένες οντότητες εντός της όπως σλοβακική, κροατική, σερβική, ρουμανική, πολωνική, τσέχικη, κ.α. υπό την διττή ηγεσία του αυστριακού και του ουγγρικού έθνους. Αυτό σημαίνει πως το ιστορικό υποκείμενο για δεκαετίες ήταν το αυστροουγγρικό έθνος υπό την Δυαρχική Μοναρχία, ο εξαγώγιμος πολιτισμός ήταν ο αυστριακός (δηλαδή ο γερμανικός σε γλώσσα, τέχνη, μουσική, κ.α.), η ουγγρική παρουσία ήταν συμπληρωματική και επικυρωτική και τα υπόλοιπα έθνη αποτελούσαν ως ”διακοσμητικά στολίδια” και ”διακριτικά στοιχεία” μέσα στο ιστορικό πλαίσιο της αυτοκρατορικής παρουσίας.

Η πολιτισμική παρουσία των εθνών τότε και σήμερα

Η πολιτισμική ισχύς των εθνών διακρίνεται από το πέρασμα τους στην ιστορία και από το αποτύπωμα τους πάνω στον πολιτισμό, στην κουλτούρα και στην νοοτροπία των άλλων εθνών. Πολιτισμός ορίζεται ως ο γλωσσικός πλούτος και η ποικιλία πολλών και πολυσύνθετων εννοιών όπως ελευθερία, αρετή, δικαιοσύνη, πολίτης, πολίτευμα, πολιτεία, κ.α., ο φιλοσοφικός στοχασμός, η ποίηση και η λογοτεχνία, οι τέχνες όπως η γλυπτική, η κεραμική, η ζωγραφική, η αρχιτεκτονική, κ.α. Η κοσμοαντίληψη ενός έθνους για την ιστορική του αποστολή και η κοσμοθεωρία του για την πολιτισμική του υπεροχή αποτελεί γνώρισμα υψηλού πολιτισμού και εθνικής αυτογνωσίας.

Τα έθνη που διαμόρφωσαν το ρου της ιστορίας και οι ιστορικοί που ονομάτισαν ιστορικές περιόδους από την κυριαρχία και την επιρροή των εθνών είναι απόδειξη πως λειτουργούν ιστορικά και γεωγραφικά ως φορείς πολιτισμού. Το ελληνικό έθνος έγραψε επίσημα δυο φορές στην παγκόσμια ιστορία το όνομα του και άφησε δύο φορές το γονιδιακό του πολιτισμικό αποτύπωμα πάνω στις ψυχές των εθνών: τη μία ως ειδωλολατρικό και ελληνικό με τον Μέγα Αλέξανδρο Αυτοκράτορα και δίνοντας στα χρόνια του το όνομα του και μετά τον θάνατο του ως ελληνιστικά, και τη δεύτερη ως χριστιανικό και ανατολικό ρωμαϊκό (για τους δυτικούς βυζαντινό) με τους Ορθόδοξους Αυτοκράτορες ελληνικής, σερβικής, αρμένικης καταγωγής, κ.α. και βαπτίζοντας την ιστορία της ανατολικής Ευρώπης και Μεσογείου ως ”βυζαντινή” ή ορθότερα μεσαιωνική ελληνική. Σε αυτές τις δύο ιστορικές περιόδους το ελληνικό έθνος υπήρξε και έδρασε ως ιστορικό υποκείμενο και ως φορέας πολιτισμού με δύο διαφορετικά ονόματα και θρησκευτικό δόγμα, με παρόμοιο μοντέλο διακυβέρνησης αλλά με την ίδια ουσία.

Κατά το πρόσφατο παρελθόν, υπήρξαν κι ”έθνη”, τα οποία διαμορφώθηκαν κάτω από κοινωνιολογικές, ιδεολογικές και θρησκευτικές συνθήκες αποβάλλοντας τον αρχικό εθνικό αυτοπροσδιορισμό τους και προλαμβάνοντας ένα κρατικό προσωπείο , το οποίο θα ανοίγεται περισσότερο στους λαούς και στα έθνη αλλά ο κορμός του κράτους θα παραμένει ιδιαίτερα συντηρητικός και αυστηρός και η ουσία του θα παραμένει αμετάκλητη και απαράλλακτη. Το αμερικανικό, το σοβιετικό και το εβραϊκό έθνος αποτελούν τις παραπάνω περιπτώσεις.

1. Το αμερικανικό έθνος αποτελεί επί της ουσίας ένα ”συνταγματικό” έθνος βασισμένο σε μία ήπειρο, όπου μετανάστευσαν ευρωπαϊκοί πληθυσμοί, κυρίως βόρειοι, με κοινό όραμα την επιδίωξη ενός καλύτερου μέλλοντος και μιας οικονομικής ευμάρειας. Το κράτος τους είναι αποτέλεσμα κοινωνιολογικών, οικονομικών και πολιτικών συγκυριών και η ουσία του είναι βαθιά αγγλοσαξωνική και προτεσταντική. Ως ιστορικό υποκείμενο εμφανίζεται σθεναρά και κυριαρχικά μετά την είσοδο του στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ο ”αμερικανικός πολιτισμός” είναι κυρίως καταναλωτικός και υλιστικός.
2. Το σοβιετικό έθνος είναι το αποτέλεσμα ενός εμφυλίου πολέμου και η πολιτικοκοινωνική μεταμόρφωση του παλαιού αυτοκρατορικού υποκειμένου σε ένα ”ιδεολογικό” έθνος εμπνευσμένο από τους κομμουνιστές ιδεολόγους και τους ”πατέρες του ιστορικού υλισμού”. Ως ιστορικό υποκείμενο υφίσταται με δύο ονόματα, Αυτοκρατορική ή Τσαρική Ρωσία και ως Κομμουνιστική Ρωσία ή Σοβιετική Ένωση, με πλήρης αίσθηση ιστορικής αποστολής και με κυρίαρχο το ρωσικό έθνος στην ηγεσία, στη δράση και στον πολιτισμό. Ο πολιτισμός του ήταν ιδεολογικός, επί Τσάρων με όχημα την Ορθοδοξία και αιχμή τον Πανσλαβισμό και επί Κομισάριων με όχημα τον Κομμουνισμό και αιχμή τον υλισμό, η ουσία του όμως παραμένει πάντα βαθιά ρωσική. 
3. Το εβραϊκό έθνος είναι ένα καθαρά ”θρησκευτικό” έθνος, το μοναδικό στον κόσμο, του οποίου τα θεμέλια δεν βρίσκονται στην ”ηροδότεια ρήση” ή λόγω ιστορικών και πολιτισμικών αιτιών αλλά πάνω στον Μωσαϊκό Νόμο, τα ιερά κείμενα των ραβίνων και στην ιστορική συνείδηση του εβραϊκού λαού περί ”εκλεκτού του Θεού” και της μεσσιανικής αποστολής τους στον κόσμο. Η δημιουργία του κράτους του Ισραήλ αποτελεί ένα σύνολο εργωδών προσπαθειών διανοούμενων, φιλοσόφων και σιωνιστών, ιστορικών συγκυριών και ιδεολογικών συγκρούσεων μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το κράτος τους έχει μικρή παρουσία ως ιστορικό υποκείμενο, οι Εβραίοι ως ανεξάρτητα όντα και ως κοινότητες παγκοσμίως έχουν σαφώς πολύ μεγαλύτερη και ισχυρότερη παρουσία και επιρροή, η ουσία του όμως είναι βαθιά σιωνιστική.

 

Συμπέρασμα

Σήμερα έχουμε εκατοντάδες έθνη, εκατομμύρια ήθη και έθιμα, πολλά εθνικά κράτη, όμως λίγα ιστορικά υποκείμενα και ακόμα λιγότερα πολιτισμικά μοντέλα. Όσο και να προσπαθεί η Νέα Τάξη Πραγμάτων την κατάργηση των εθνικών κρατών με κύριο ιστορικό υποκείμενο τις Η.Π.Α. και με κύριο όπλο τους την παγκοσμιοποίηση ως ”φορέα πολιτισμού”, δηλαδή ενός πολυπολιτισμού που δεν θα έχει κανένα πολιτισμικό στοιχείο από τα πολιτισμικά ισχυρά έθνη και από τους εθνικά υγιείς λαούς αλλά που θα αποτελέσει ένα καταναλωτικό, υλιστικό και αλλοτριωμένο ”πολιτισμό” με κύριο στόχο την ισοπέδωση των εθνικών πολιτισμών, την εξάλειψη της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας, την ακύρωση της ατομικότητας και της προσωπικότητας μέσα από την παράδοση, την θρησκεία και την κοινοτική ανάπτυξη και την παγκόσμια γεωπολιτική κυριαρχία δημιουργώντας ένα ψευδές ”παγκόσμιο έθνος” με μία γλώσσα (την αγγλική), μία θρησκεία (την πανθρησκεία), έναν κοινό τρόπο (τον αμερικανικό) δίχως αντίπαλο ιστορικό υποκείμενο και εναλλακτικό φορέα πολιτισμού. Διότι η εξάλειψη των εθνών θα σημάνει την εξαφάνιση των πολιτισμών στην ανθρώπινη ιστορία και την υποδούλωση των ανθρώπων στην παγκόσμια δικτατορία.

Επομένως, οι σύγχρονες δημοκρατίες και τα εθνικά κράτη πρέπει να θέσουν στον εαυτό τους το ερώτημα: ‘’πόσο χρήσιμη είναι η παρουσία τους ως ιστορικά υποκείμενα στη γεωπολιτική και πόσο παραγωγική είναι ως φορείς πολιτισμού στο πεδίο των ιδεών;;’’. Αν η εθνική τους έκφραση σ’ ένα έθνος – κράτος πιέζεται, καταπιέζεται και φιμώνεται, ίσως είναι καλύτερα να αναζητήσουν ένα εναλλακτικό τρόπο έκφρασης και δράσης, ίσως η απάντηση να βρίσκεται σ’ ένα διαφορετικό πολιτειακό μοντέλο πλησιέστερο στην αυτοκρατορική δομή ή στην ιστορική κοινοπολιτεία.

https://neopolitika.gr/