Γνωστοί θρύλοι στα ίχνη πρωτόγονων πληθυσμών-Το μονοπάτι του Κοσμικού Θηρευτή....

 

Πώς η διάδοση των θρυλικών αφηγημάτων από γενιά σε γενιά φωτίζει την μεταναστευτική ιστορία των ανθρώπων μέχρι την Παλαιολιθική περίοδο.

Ελληνική εκδοχή πασίγνωστου μύθου ξεκινά με την Αρτέμιδα, θεά του κυνηγιού κι ένθερμη προστάτιδα της αγνότητας των νεανίδων, να απαιτεί από την Καλλιστώ «την πιο όμορφη» αλλά και τις υπόλοιπες Νύμφες της συνοδείας της, όρκο παρθενίας. Ο Δίας πλανεύει την Καλλιστώ, η οποία χάνει την αγνότητά της και του χαρίζει ένα γιο, τον Αρκά. Η Ήρα, ζηλόφθονη σύντροφος του Δία, μεταμορφώνει την Καλλιστώ σε αρκούδα και την εκδιώκει στα βουνά. Στο μεταξύ ο Αρκάς ανδρώνεται, γίνεται κυνηγός και κάποια μέρα απαντά μια αρκούδα να τον καλωσορίζει με ανοιχτές αγκάλες. Δίχως ν΄αναγνωρίσει την μητέρα του, την σημαδεύει με το δόρυ του, αλλά εμφανίζεται ο Δίας κι αποτρέπει την μητροκτονία σχηματίζοντας την μορφή της στον ουρανό, με άστρα απ’τον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου, κοινώς της μεγάλης αρκούδας και αυτήν του Αρκά ως αρκουδάκι κοντά της, με τ΄αστέρια της Μικρής Άρκτου.

Ινδιάνοι Iroquois Library of Congress Prints and Photographs Division Washington URL 

Όπως τον αφηγούνται οι Ιροκουά, ινδιάνοι της Βορειοανατολικής Αμερικής, τρεις κυνηγοί καταδιώκουν μια αρκούδα· το αίμα του πληγωμένου ζώου χρωματίζει τα φύλλα του φθινοπωρινού δάσους. Εκείνη αναρριχάται στην κορφή ενός βουνού κι από ‘κεί  πηδά στον ουρανό. Θήραμα και θηρευτές συνιστούν τον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου. Για την φυλή των Τσούκτσι στη Σιβηρία, ο αστερισμός του Ωρίωνος κυνηγά έναν τάρανδο, την Κασσιόπεια, ενώ άλλα Φινοουγγρικά φύλα θέλουν το θήραμα να είναι μια άλκη η οποία παίρνει τη μορφή της Μεγάλης Άρκτου.

Γυναίκα Τσούκτσι στη Σιβηρία Tchukchee Woman, Siberia. Foto by Loman Bros, Nome, 1922 wikipedia URL

Παρά το ότι ζώα και αστερισμοί ίσως διαφέρουν, δεν συμβαίνει το ίδιο με την βασική δομή της ιστορίας. Αυτά τα έπη ανήκουν στην οικογένεια των θρύλων που είναι γνωστή ως Κοσμικός Θηρευτής και διεδόθησαν ευρέως σε Αφρική, Ευρώπη, Ασία και Αμερική, ανάμεσα σε λαούς οι οποίοι έζησαν 15.000 χρόνια πριν.  Κάθε εκδοχή του Κοσμικού Θηρευτή μοιράζεται την ίδια κεντρική ιδέα —κάποιος άνθρωπος ή ζώο καταδιώκει ή σκοτώνει ένα ή περισσότερα ζώα και οι μορφές τους μετατρέπονται σε αστερισμούς.

Εδώ και πολύ καιρό ο προβληματισμός λαογράφων, ανθρωπολόγων, εθνολόγων και γλωσσολόγων εστιάζεται στο πως είναι δυνατόν να ομοιάζουν τόσο εντυπωσιακά ποικίλες μυθογραφίες πολιτισμών, ευρύτατα απομακρυσμένων τόσο τοπικά όσο και χρονικά.

Τα τελευταία χρόνια αναδείχθηκε η συγκριτική μυθολογία, μία πολλά υποσχόμενη επιστημονική προσέγγιση, κατά την οποία, ερευνητές εφαρμόζουν εννοιολογικά «εργαλεία» παρόμοια με αυτά που χρησιμοποιούν οι βιολόγοι για την αποκρυπτογράφηση της εξέλιξης των ζώντων ειδών. Στα χέρια εκείνων που αναλύουν τους θρύλους, η μέθοδος, γνωστή ως φυλογένεση (φυλογενετική ταξινόμηση: μελέτη της συγγένειας διαφορετικών οργανισμών, όπως αυτή αντικατοπτρίζεται στην εξελικτική ιστορία τους) συνίσταται σε συσχετισμό των επικρατέστερων μύθων και κατασκευή οικογενειακού δέντρου στα ίχνη της εξέλιξης τους με την πάροδο των ετών.

Πυγμαλίων
Pygmalion by Jean-Baptiste Regnault, 1786, Musée National du Château et des Trianons. URL

Στις προσωπικές μου φυλογενετικές μελέτες, χρησιμοποιώ αποκλειστικά στατιστικές και υπολογιστικές τεχνικές μοντελοποίησης από την βιολογία, ώστε να  διευκρινίσω πώς και γιατί μύθοι και θρύλοι εξελίσσονται.

Πέραν του Κοσμικού Θηρευτή έχω αναλύσει και άλλες μεγάλες οικογένειες μύθων οι οποίοι μοιράζονται με αυτόν κεντρική ιδέα και στοιχεία πλοκής, όπως για παράδειγμα αυτές που σκιαγραφούν τον Πυγμαλίωνα, δηλαδή κάποιον που φιλοτεχνεί ένα γλυπτό και το ερωτεύεται ή τους μύθους για τον Πολύφημο, όπου κάποιος παγιδεύεται στη σπηλιά ενός τέρατος και δραπετεύει καμουφλαρισμένος από ένα κοπάδι ζώων, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του θηρίου.

Ο Οδυσσέας διαφεύγει από τη σπηλιά του Πολύφηµου, δεµένος κάτω από την κοιλιά του κριαριού. Aρχαίο ελληνικό αγγείο. URL

Αυτή η έρευνα παρέχει νέα, συναρπαστικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι μύθοι και θρύλοι ακολουθούν τις μετακινήσεις των πληθυσμών σε όλο τον πλανήτη. Αποκαλύπτει ότι κάποια αφηγήματα χρονολογούνται από την παλαιολιθική περίοδο, όταν οι άνθρωποι κατασκεύαζαν πρώιμα πέτρινα εργαλεία και εξαπλώθηκαν μαζί τους με τα πρώτα μεταναστευτικά κύματα πέρα από την Αφρική. Επιπροσθέτως οι μελέτες προσφέρουν θέα στις καταβολές των μύθων αυτών, συνδέοντας προφορικές ιστορίες και θρύλους που πέρασαν από γενιά σε γενιά, με σκηνές που εμφανίζονται σε παλαιολιθικές καλλιτεχνικές βραχογραφίες. Ελπίζω, ότι η αδιάκοπη προσπάθειά μου να διακρίνω προϊστορικούς μύθους, ενδέχεται ακόμη να προσφέρει οπτική του ψυχισμού των προγόνων μας, τότε που ο Homo sapiens δεν ήταν το μόνο ανθρώπινο είδος στη γη.

Διάσημη προϊστορική βραχογραφία της Tassili n’ajjer, Αλγέρι. URL

Το μονοπάτι του Κοσμικού Θηρευτή

Ο Carl Jung, πατέρας της αναλυτικής ψυχολογίας, πίστευε ότι παρόμοιοι μύθοι εμφανίζονται σε διαφορετικούς πολιτισμούς επειδή προκύπτουν από περιοχή του εγκεφάλου η οποία αποκαλείται συλλογικό ασυνείδητο: «Οι μύθοι είναι τα πρώτα και κύρια φαινόμενα που αποκαλύπτουν τη φύση της ψυχής» υποστήριξε ο Jung.

Αλλά η διασπορά των ιστοριών του Κοσμικού Θηρευτή ανά τον κόσμο, δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί από κάποια παγκόσμια ψυχική δομή. Αν πράγματι ήταν έτσι, οι θρύλοι αυτοί θα φύονταν παντού. Αντιθέτως απουσιάζουν σχεδόν παντελώς από την Ινδονησία και τη Νέα Γουινέα, σπανίζουν στην Αυστραλία, αλλά απαντώνται σε αμφότερες τις πλευρές του Βερίγγειου Πορθμού, όπου γεωλογικά και αρχαιολογικά ευρήματα καταδεικνύουν ότι ενώνονταν πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, την περίοδο από το 28.000 έως το 13.000 π.Χ.   Η πλέον αξιόπιστη λειτουργική υπόθεση είναι ότι οι Ευρασιάτες πρόγονοι των πρώτων Αμερικανών, έφεραν τους μύθους μαζί τους.

Για να δοκιμάσω αυτή την υπόθεση, δημιούργησα ένα φυλογενετικό μοντέλο. Οι  βιολόγοι χρησιμοποιούν την φυλογενετική ανάλυση για να διερευνήσουν τις εξελικτικές σχέσεις μεταξύ των ειδών, δημιουργώντας δεντρο-διαγράμματα ή δέντρα τα οποία αναπαριστούν σχέσεις κοινής καταγωγής βασιζόμενες σε γενικά χαρακτηριστικά.  Οι μύθοι συνιστούν ιδανικούς στόχους μιας τέτοιας ανάλυσης, καθώς όπως και τα βιολογικά είδη, εξελίσσονται σταδιακά  με την προσθήκη νέων κεφαλαίων στον πυρήνα της ιστορίας και την απώλεια άλλων με την πάροδο του χρόνου αλλά και την διασπορά τους από περιοχή σε περιοχή.

Το 2012 κατασκεύασα  σκελετό μοντέλου με βάση 18 εκδοχές του Κοσμικού Θηρευτή, οι οποίες είχαν προηγουμένως συλλεχθεί και δημοσιευτεί από λαογράφους και ανθρωπολόγους. Ανέλυσα το κάθε αφήγημα σε συστατικά στοιχεία ή μυθήματα  —όρος δανεισμένος από τον αείμνηστο Γάλλο δομιστή ανθρωπολόγο Claude Lévi-Strauss.

[ … Το μύθημα, αποτελεί το συστατικό κύτταρο του μύθου, το οποίο μπορεί να ενεργοποιηθεί και να λειτουργήσει σημασιολογικά μόνο όταν συναφθεί σε μεγαλύτερες ενότητες, με τρόπο τέτοιον ώστε να ευνοείται η δημιουργία μιας νέας μυθικής αφήγησης, που θα συνδέεται με την προηγούμενη αλλά και θα διαφέρει απ’ αυτή, χάρη ακριβώς στην ύπαρξη των μυθημάτων … ]
Δ.Ε. «Η πρόσληψη του μύθου του Φιλοκτήτη στη νεότερη δραματουργία: André Gide, Philoctète∙ Βασίλης Ζιώγας, Φιλοκτήτης∙ Heiner Müller, Philokte» ⇒url 

Όπως τα γονίδια έτσι και τα μυθήματα αποτελούν κληρονομικά χαρακτηριστικά του είδους των αφηγημάτων τα οποία μεταλαμπαδεύονται από γενιά σε γενιά και τροποποιούνται αργά. Στα παραδείγματα μυθημάτων από τον Κοσμικό Θηρευτή περιλαμβάνονται ενδεικτικἀ: γυναίκα η οποία παραβιάζει κάποια θρησκευτική απαγόρευση·  θεϊκό πρόσωπο το οποίο σταματά έναν κυνηγό· θεός που μεταμορφώνει ζώο σε αστερισμό. Η αρχική μου ανάλυση απέδωσε βάση δεδομένων 44 μυθημάτων . Στη συνέχεια, για κάθε εκδοχή μιας ιστορίας, τα κωδικοποίησα με τους αριθμούς ένα (1) όταν υπήρχαν και μηδέν (0) όταν απουσίαζαν. Εφάρμοσα επιτυχημένη ακολουθία στατιστικών αλγορίθμων ώστε να ιχνηλατήσω εξελικτικά μοτίβα και να δημιουργήσω οικογενειακά δέντρα. Το 2013, επέκτεινα το μοντέλο το οποίο πλέον περιελάμβανε 47 εκδοχές της ιστορίας και 93 μυθήματα. Τελικά, χρησιμοποίησα τρείς ξεχωριστές βάσεις δεδομένων για την εφαρμογή διαφορετικών αλγορίθμων και την διασταύρωση των αποτελεσμάτων μου.

Ένα από τα πιο ενημερωμένα φυλογενετικά δέντρα για τον Κοσμικό Θηρευτή (βλ. παρακάτω εικονογράφηση) προτείνει ότι η μυθική αυτή οικογένεια, έφθασε στην Αμερική σε πολλά διαφορετικά σημεία. Ένα κλαδί του, ενώνει τις εκδοχές του μύθου Ελλήνων και  Αλγκόνκιν (γηγενών της Β.Αμερικής). Άλλο κλαδί υποδεικνύει πέρασμα μέσω του Βεριγγείου Πορθμού στην γη των Εσκιμὠων και την βορειοανατολική Αμερική, πιθανόν σε δύο διαφορετικά κύματα. Άλλα κλαδιά υποδηλώνουν ότι κάποιες εκδοχές του μύθου διεδόθησαν αργότερα σε σχέση με άλλες από την Ασία προς την Αφρική και την Αμερική.

Ζευγάρι Algonquin. Υδατογραφία του 18ου αι. _wikipedia

Μεταμόρφωση μύθου

Οι εξελικτικοί βιολόγοι έχουν παρατηρήσει ότι τα περισσότερα είδη δεν μεταβάλλονται για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας τους. Όταν συμβαίνει σημαντική εξελικτική αλλαγή περιορίζεται συνήθως σε μεμονωμένα ακαριαία γεγονότα διαφοροποίησης της ειδογένεσης.  Το φαινόμενο αυτό αποκαλείται διακοπτόμενη ισορροπία (punctuated equilibrium).

Διακοπτόμενη ισορροπία: μικρές περίοδοι ραγδαίας αλλαγής διακόπτουν μακρές σταθερές περιόδους και προκαλούν δημιουργία νέων ειδών _ βλ. Παν/μιο Πατρών Εξέλιξη του Έμβιου κόσμου- Παλαιοντολογία url

Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και με τους μύθους. Όταν αδελφές μυθολογικές εκδοχές αποκλίνουν γρήγορα εξαιτίας μεταναστευτικών εμποδίων, προκλήσεων από ανταγωνιστικούς λαούς ή νέων περιβαλλοντικών και πολιτισμικών δεδομένων, ακολουθούνται από εκτεταμένες περιόδους σταθερότητας.

Σε γενικές γραμμές, δομές μυθιστοριών, οι οποίες κάποιες φορές παραμένουν απαράλλαχτες για χιλιάδες χρόνια, ακολουθούν από κοντά την ιστορία των μεγάλης κλίμακας μεταναστευτικών κινήσεων της ανθρωπότητας. Σαν ειρωνία, η φυλογενετική ανάλυση αποκαλύπτει ότι μία από τις πιο σαγηνευτικές μυθιστορίες αιφνιδιαστικής μεταμόρφωσης —αυτή του Πυγμαλίωνα— συνιστά χαρακτηριστικό παράδειγμα  του σταθερού αυτού μοτίβου της εξέλιξης.

Πυγμαλίων Joachim von Sandrart © The Metropolitan Museum of Art

Αναλύοντας του Μύθους

Οι μύθοι του Κοσμικού Θηρευτή, οι οποίοι απεικονίζουν με άστρα, ζώα και κυνηγούς, είναι ευρέως διαδεδομένοι σε Ευρασία και Αμερική. Οι συγκριτικοί μυθολόγοι μελετούν τις εκλπηκτικές ομοιότητες  και τις λεπτές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στους μύθους των ευρύτατα διασκορπισμένων πολιτισμών, χρησιμοποιώντας εργαλεία ανάλυσης ανεπτυγμένα από εξελικτικούς βιολόγους.

Αρχικά διασπούν θρύλους συγκεκριμένης οικογένειας σε μικρά δομικά στοιχεία (ανάλογα των γονιδίων): τα μυθήματα. Στη συνέχεια καταγράφουν παράγοντες όπως η συχνότητα εμφάνισης των στοιχείων αυτών σε διάφορες ιστορίες. Η υπολογιστική ανάλυση των στοιχείων που ομοιάζουν, αποκαλύπτει την πλέον πρώιμη εκδοχή  και το πώς η κεντρική της ιδέα μεταποιήθηκε με την πάροδο του χρόνου αλλά και την διασπορἀ σε άλλους τόπους. Τα μυθήματα που απεικονίζονται στο σχεδιάγραμμα συνιστούν τα δομικά στοιχεία (κύτταρα)  διάφορων ιστοριών της οικογενείας του Κοσμικού Θηρευτή,  οι οποίες σχετίζονται με την Μεγάλη και την Μικρή Άρκτο, τον Ωρίωνα και τις Πλειάδες.

♦

Περιγραφή σχεδιαγράμματος

Πώς διαβάζεται

Καθένας από τους 88 κύκλους που απεικονίζονται, αναπαριστά μύθημα του Κοσμικού Θηρευτή προσδιορισμένο από  τον συγγραφέα. Στην πρώτη απεικόνιση (από τα αριστερά προς τα δεξιά) και στον κατάλογο από κάτω, βρίσκονται ελεύθερα διατεταγμένα τα μυθήματα σε κατηγορίες που περιλαμβάνουν ζωήματα [(ομάδες μεμονωμένων ειδών του ζωικού βασιλείου τα οποία μοιράζονται ορισμένα συναφή βιολογικά χαρακτηριστικά και για τα οποία ισχύουν κοινοί θυσιαστήριοι κανόνες (περισσότερες λεπτομέρειες στα αγγλικά )]  λεπτομέρειες για την θήρευσή τους, μεταμορφώσεις ζώων και θηρευτών και τον καταστερισμό των ιστοριών τους.

Τα νούμερα (στην πρώτη απεικόνιση) αντιστοιχούν με τον αριθμό των μυθημάτων (που ακολουθούν στον κατάλογο).

Το μέγεθος του κύκλου και οι αποχρώσεις από το γκρι (#1) έως το λευκό (#43) ανταποκρίνονται στον αριθμό των ιστοριών στις οποίες εμφανίζεται το μύθημα.

Οι γραμμές συνδέουν μυθήματα που έχουν εμφανιστεί μαζί σε θρύλους. Το χρωματιστό στεφάνι φανερώνει τις περιοχές που σχετίζονται με την ιστορία του κάθε μυθήματος. Περιοχές και χρωματισμοί περιγράφονται πάνω από τον κατάλογο των μυθημάτων.

Η διαδρομή μιας ιστορίας

Η μπλέ έντονη γραμμή ιχνηλατεί το μονοπάτι που ακολούθησε ένας μύθος των Ινδιάνων Λενάπε [Lenape: (το παλαιότερο και ως εκ τούτου) Αυθεντικό Έθνος ή Λαός, αλλιώς γνωστοί ως Ινδιάνοι του Ντέλαγουερ) της βορειοανατολικής περιοχής των Ηνωμένων Πολιτειών, για το πώς απέκτησε ο αστερισμός της Μεγάλης Άρκτου, μορφή Αρκούδας.

Συνθήκη μεταξύ William Penn και φύλαρχων Λενάπε (1682)_wikipedia

Ο θρύλος αυτός μοιράζεται αρκετά μυθήματα με παραδόσεις της οικογενείας του Κοσμικού Θηρευτή οι οποίες διατηρούνταν από άλλες πολιτισμικές ομάδες στην Ευρασία και την Αμερική, περιλαμβάνοντας: Το ζώημα είναι μεγάλο θηλαστικό (1)· οι διώκτες εντοπίζονται εκεί ή φτάνουν από τον ουρανό (29)· το ζώο είναι ζωντανό όταν μεταμορφώνεται σε αστερισμό(49)· ένας από τους αστερισμούς της ιστορίας είναι η Μεγάλη Κουτάλα (86) [Big Dipper: αστερισμός ο οποίος απαρτίζεται από τα επτά λαμπρότερα άστρα της Μεγάλης Άρκτου].

Κατάλογος Μυθημάτων

• Μεγάλο θηλαστικό
• Φυτοφάγο
• Σαρκοφάγο
• Κερασφόρο
• Οπληφόρο
• Κουνάβι
• Αρκούδα
• Άλκη
• Τάρανδος
• Ελάφι
• Αμερικάνικη έλαφος
• Καμήλα
• Αγριοκάτσικο
• Αντιλόπη
• Ζέβρα
• Γουρούνι
• Βόδι
• Τάπιρος
• Η μητέρα του θηρευτή η οποία έχει μεταμορφωθεί σε αρκούδα
• Εξάποδο ζώο
• Κατοικίδιο
• Κάποιο ζώο
• Τέσσερα ζώα
• Επτά ζώα
• Δύο ζώα
• Τρία ζώα
• Οι Πλειάδες είναι ζώο
• Τα ζώα σχετίζονται με τον ιδιοκτήτη τους
• Οι θηρευτές βρίσκονται εκεί ή είναι ουρανοκατέβατοι
• Υπάρχει ένας διώκτης
• Δύο διώκτες
• Πέντε διώκτες
• Τρείς ή τουλάχιστον τρείς διώκτες
• Ο Ωρίωνας είναι θηρευτής
• Επτά θηρευτές
• Το σπαθί του Ωρίωνα είναι διώκτης
• Γυναίκα παραβιάζει θρησκευτική απαγόρευση
• Αιχμαλωτίζει τον Ήλιο
• Ζώο τιμωρείται για την περηφάνεια του
• Κάποιος κατεβαίνει μόνος από τον ουρανό και καταστρέφει ξοπίσω του το μονοπάτι.
• Θεότητα σταματά θηρευτή
• Το κυνήγι συνεχίζεται μέχρι το φθινόπωρο
• Οι Υάδες είναι παιχνίδι
• O Μπετελγκέζ (Betelgeuse) είναι παιχνίδι
• Η Κασσιόπεια είναι παιχνίδι
• Οι θηρευτές είναι σκυλιά
• Οι θηρευτές ανήκουν στην ίδια οικογένεια
• Ζὠο κυνηγά ζώο το οποίο κυνηγά άλλο ζώο
• Το ζώο είναι ζωντανό όταν μεταμορφώνεται σε αστερισμό
• Το ζώο είναι νεκρό όταν μεταμορφώνεται σε αστερισμό
• Άντρας μεταμορφώνει τ’αδέλφια του σε αστέρια
• Κυνηγοί γίνονται άστρα εξαιτίας κάποιου συγγενούς
• Θεός μεταμορφώνει Νύμφη σε αρκούδα
• Θεός μεταμορφώνει ζώο σε αστερισμό
• Σκύλος μεταμορφώνεται σε άστρο
• Κάθε ζώο μεταμορφώνεται σε άστρο της Μεγάλης Κουτάλας
• Οι Πλειάδες είναι κυνηγοί
• Τα τρία άστρα της ζώνης του Ωρίωνα νοούνται ως ζώα
• Μέλη της ίδιας οικογένειας μεταμορφώνονται σε Μεγάλη και Μικρή Άρκτο
• Ένα ζώο μεταμορφώνεται σε άστρο της Μεγάλης Κουτάλας
• Δύο ζώα μεταμορφώνονται σε δύο άστρα της Μεγάλης Κουτἀλας
• Τέσσερα ζώα μεταμορφώνονται σε τέσσερα άστρα της Μεγάλης Κουτάλας
• Επτά ζώα δημιουργούν τα επτά άστρα της Μεγάλης Κουτάλας
• Τρία άστρα από την ζώνη του Ωρίωνα εκλαμβάνονται ως ένα ζώο
• Τρία άστρα της ζώνης του Ωρίωνα λογίζονται ως τρείς κυνηγοί
• Ένα από τα γειτονικά άστρα του Ωρίωνα είναι μαχαίρι που ρίχτηκε από τον κυνηγό για να χτυπήσει τα ζώα
• Λίπος ή αίμα στάζει από το σώμα ζώου, πέφτει στην γη και γίνεται κάτι άλλο
• Το λίπος γίνεται μελίτωμα
• Αίμα που στάζει από ζώο, βάφει τα φύλλα του φθινοπώρου
• Η χειρολαβή της Μεγάλης Κουτάλας είναι κυνηγοί
• Το λίπος γίνεται χιόνι
• Επτά άστρα της Μεγάλης Κουτάλας σχηματίζουν κυνηγούς
• Τέσσερα άστρα της Μεγάλης Κουτάλας σχηματίζουν ζώο
• Πέντε άστρα της Μεγάλης Κουτάλας σχηματίζουν κηνυγούς
• Αποκομμένα μέλη είναι άστρα τα οποία φαίνονται τον χειμώνα
• Ζώο σχηματίζει την Μεγάλη Κουτάλα
• Η Μεγάλη Κουτάλα είναι ζωγραφιά
• Τρία άστρα είναι η σκιά ζώου
• Ο Αλκόρ (ο αστέρας 80 της Μεγάλης Άρκτου) είναι σκύλος
• Ο Άλκορ είναι αντικείμενο
• Ο Άλκορ είναι βέλος
• Ο Άλκορ είναι μαχαίρι
• Ο Άλκορ είναι κατσαρόλα
• Ο ήρωας είναι η πηγή της θερμότητας
• Το κοσμικό ζώο χτυπιέται από μικρό ή μεγάλο βέλος
• Ένας από τους βασικούς αστερισμούς της ιστορίας είναι η Μεγάλη Κουτάλα
• Ένας από τους βασικούς αστερισμούς της ιστορίας είναι ο Ωρίωνας
• Ένας από τους βασικούς αστερισμούς της ιστορίας είναι οι Πλειάδες

Credit: ACCURAT; Source: “A Cosmic Hunt in the Berber Sky: A Phylogenetic Reconstruction of Palaeolithic Mythology,” Julien d’Huy, in Les Cahiers de l’AARS, No. 16; 2013

♦

Θρυλείται από τους Έλληνες ότι, ένας όμορφος γλύπτης από την Κύπρο αποκρούει την συντροφιά ντόπιων γυναικών καταδικασμένων να εκπορνεύονται σε μια ζωή δίχως αγάπη, επειδή αμέλησαν να επιδείξουν τον δέοντα σεβασμό στην Αφροδίτη, θεά του έρωτα και προστάτιδα του νησιού. Πρόκειται για τον Πυγμαλίωνα, ο οποίος αφοσιώνεται στο έργο του, σμιλεύει ελεφαντόδοντο δίνοντάς του γυναικεία μορφή και το ονοματίζει Γαλάτεια. Ντύνει το άγαλμα με φανταχτερά ρούχα και κοσμήματα, το φιλά, το θωπεύει και του μιλά καθημερινά.

Κατά την διάρκεια τελετής προς τιμή της Αφροδίτης, ο Πυγμαλίων πηγαίνει στο ιερό της θεάς, θυσιάζει έναν ταύρο και προσεύχεται για μια σύζυγο ακριβώς ίδια με το αγαπημένο του είδωλο. Όταν επιστρέφει στο σπίτι του και φιλά την Γαλάτεια, μένει έκπληκτος από την ζεστασιά του αγάλματος. Η Αφροδίτη είχε χαρίσει ζωή στην Γαλάτεια.

Ο Ρωμαίος ποιητής Οβίδιος, απαθανάτισε τον Ελληνικό θρύλο στις Μεταμορφώσεις, εμπνέοντας έκτοτε αμέτρητους συγγραφείς, δραματουργούς και καλλιτέχνες.

Σύμφωνα με την έρευνά μου, η εξέλιξη του μύθου αυτού συμβάδισε με μεταναστευτικό κύμα από την βορειοανατολική στην νότια Αφρική για το οποίο προγενέστερες γενετικές μελέτες, καταδεικνύουν ότι συνέβει πριν 2.000 χρόνια. Σε θρύλους, τους οποίους αφηγήθηκαν διάφορες φυλές κατά μήκος της διαδρομής αυτής,  ένας άντρας σκαλίζει την μορφή μιας γυναίκας και την ερωτεύεται· το είδωλο ζωντανεύει και παντρεύεται τον δημιουργό του. Σύμφωνα με τους  Βέντα της νότιας Αφρικής, ένας άντρας δίνει μορφή γυναίκας σε ξύλο. Όταν το έργο ολοκληρώνεται, ζωντανεύει και ο φύλαρχος επιχειρεί να την απαγάγει. Ο γλύπτης προβάλλει αντίσταση, ρίχνει την γυναίκα στο έδαφος και τότε εκείνη ξαναγίνεται ξύλο.

Παραδοσιακή παράκτια εγκατάσταση Vedda _wikipedia

Φυλογενετικό δέντρο που κατασκεύασα χρησιμοποιώντας ως αφετηρίες, την Ελληνική εκδοχή για τον μυθικό Πυγμαλίωνα και αυτή του λαού των Μπάρα της Μαδαγασκάρης, απέφερε ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Οι θρύλοι Ελλήνων και Μπάρα αντικατοπτρίζουν ο ένας τον άλλο, παρά το ό,τι εκπροσωπούν το μεγαλύτερο γεωγραφικό διαχωρισμό οποιασδήποτε άλλης ιστορίας από αυτές που περιελήφθησαν στο υπολογιστικό μοντέλο.

Isambo, βασιλέας του λαού των Bara (1906) _wikipedia

Επιπροσθέτως, οι Μπάρα κατοικοέδρευαν σε νησί, γεγονός το οποίο δεν άφηνε πολλά περιθώρια αφενός στην εξάπλωση του πληθυσμού τους και αφετέρου στις μυθολογικές διαφοροποιήσεις, οι Έλληνες δε, παρέμειναν για μεγάλο μέρος της ιστορίας τους απομονωμένοι, μακριά  από κάθε επαφή με Αφρικανικούς μύθους. Ωστόσο, αμφότερες οι εκδοχές των Μπάρα και των Ελλήνων, φέρουν αξιοσημείωτες ομοιότητες ως προς μία προγενέστερη παραλλαγή της ιστορίας από τις φυλές των Βερβέρων της Σαχάρας.

Οικογένεια Βερβέρων διαπλέει ποταμό. Γκραβούρα του 19ου αι. –wikipedia

Από στατιστική κι εμπειρική ανάλυση προκύπτει ότι τα αφηγήματα Ελλήνων και Μπάρα είναι πιθανό να διατηρούν εκδοχή του Πυγμαλίωνα η οποία εμφανίστηκε με τους Βερβέρους την χιλιετία ανάμεσα στο 3000 και το 4000, φαίνεται δε, να εμπεριέχει πολύ πρώιμη εκδοχή του θρύλου: Άντρας ο οποίος κατασκευάζει άγαλμα από κορμό δέντρου για ν’απαλύνει το αίσθημα της μοναξιάς του·  ο ίδιος ή κάποιος άλλος, το ντύνει με ρούχα· χάρη σε κάποιον θεό το είδωλο ζωντανεύει και μεταμορφώνεται σε όμορφη νεαρή κοπέλα· εκείνη γίνεται σύζυγος του δημιουργού της μολονότι κάποιο άλλο πρόσωπο, επίσης επιθυμεί την συντροφιά της. Βέβαια, ο αυθεντικός  αρχικός μύθος ήταν πιθανόν εξίσου περίπλοκος με τις εκδοχές στις οποίες βασίζεται η ανακατακευή.

Το τέρας και το σπήλαιο

Στο παρελθόν, οι ερευνητές της συγκιτικής μυθολογίας βασίζονταν κυρίως στην διαίσθηση και την χειρωνακτική κατεργασία των πληροφοριών, γεγονός το οποίο περιόρισε το εύρος και την ενδελεχή μελέτη των λεπτομερειών του έργου, που θα μπορούσαν να κάνουν. Με την φυλογενετική ανάλυση να υποβοηθείται από υπολογιστές, ο αντίκτυπος του μυθογραφικού δανεισμού ανάμεσα σε διαφορετικές πολιτισμικές ομάδες, μπορεί πλέον να δοκιμασθεί. Μπορούμε να δημιουργήσουμε εκτενείς και ευπροσάρμοστες τράπεζες πληροφοριών οι οποίες ενσωματώνουν τον πλούτο των εμπειρικών παρατηρήσεων από μέρους των μελετητών με την πάροδο των ετών. Μπορούμε να συνάμα να τις διευρύνουμε ώστε να περιλαμβάνουν νεότερες εκδοχές των ιστοριών, υποβάλλοντας παράλληλα σε δοκιμασία προηγούμενες αναφορές.

Το 2012, διαμόρφωσα το αρχικό μοντέλο φυλογενετικής μελέτης της ιστορίας του Πολύφημου, βασισμένο σε 24 εκδοχές του μύθου —από την Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική— και 79 μυθήματα. Στη συνέχεια, σταδιακά επέκτεινα το μέγεθος των δειγμάτων ώστε να περιλαμβάνει 56 εκδοχές και 190 μυθήματα, αντλημένα από ποικιλία προγενεστέρων μελετών δημοσιευμένων σε Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία.  Δημιούργησα επίσης, τρείς διακριτές βάσεις δεδομένων και εφάρμοσα εξελικτικούς και στατιστικούς αλγορίθμους διαφόρων ειδών ώστε να βαθμονομήσω και να διασταυρώσω τα αποτελέσματά μου.

♦

Γενεαλογία των Μύθων

Ανάλυση ποικιλίας εκδοχών του Κοσμικού Θηρευτή με την χρήση διαφορετικών στατιστικών μοντέλων, φανερώνει ότι οι πρώτοι άνθρωποι που κατοίκησαν την Αμερική έφεραν μαζί τους τις ιστορίες, όταν διέσχισαν το πέρασμα του Βερίγγειου από την Σιβηρία περισσότερο από 15000 χρόνια πριν. Οι διακλαδώσεις του μοντέλου αυτού υποδεικνύουν ότι, αφηγήματα του μύθου πέρασαν από γενιά σε γενιά και σε άλλες πολιτισμικές ομάδες κατά την διάρκεια τεσσάρων διαδοχικών μεταναστευτικών κυμάτων. Για παράδειγμα, στον πίνακα που ακολουθεί, φαίνεται στην ρίζα του δέντρου με αριθμό 1 να βρίσκεται το μύθημα-κλειδί του αστερισμού της Μεγάλης Κουτάλας και ο Ωρίωνας στην ρίζα του δεύτερου, όπου κάνουν την εμφάνισή τους επίσης, οι Πλειάδες.

Credit: JEN CHRISTIANSEN; Source: JULIEN D’HUY

♦

Ο Πολύφημος, τερατόμορφος μονόφθαλμος ανθρωποφάγος απόγονος του Ποσειδώνα, θεού της θάλασσας, κάνει την δραματική του εμφάνιση στην Οδύσσεια του Ομήρου. Όταν ο Οδυσσέας φθάνει στο νησί των Κυκλώπων, σε αναζήτηση τροφής αυτός και οι δώδεκα συνταξιδιώτες του τρυπώνουν στην σπηλιά του Πολύφημου. Ο γίγαντας επιστρέφει όταν τελειώνει με την βόσκηση των ζώων του, σφραγίζει την είσοδο της σπηλιάς και καταβροχθίζει τέσσερις από τους άντρες του Οδυσσέα πριν φύγει το επόμενο πρωί για να φροντίσει το κοπάδι του. Εκείνο το βράδυ, αφού ο Πολύφημος έφαγε δύο ακόμη άντρες, ο Οδυσσέας τον μεθά  με ανέρωτο κρασί. Ο Πολύφημος ζητά από τον γενναιόδωρο επισκέπτη του να μάθει το όνομά του και ο Οδυσσέας απαντά «Κανένας». Κάποτε ο Πολύφημος αποκοιμιέται και ο Οδυσσέας τον τυφλώνει με ένα αιχμηρό ραβδί σκληρυμένο στη φωτιά. Ο Πολύφημος φωνάζει βοήθεια αλλά όταν καταφθάνουν οι άλλοι Κύκλωπες και ρωτούν ποιός τον τύφλωσε, εκείνος απαντά ο «Κανένας». Στο μεταξύ ο Οδυσσέας και οι υπόλοιποι άντρες του, διαφεύγουν δεμένοι κάτω από τις κοιλιές των τεράστιων προβάτων όταν ο Πολύφημος τα βγάζει έξω να βοσκήσουν.

Η τύφλωση του Πολύφημου _wikipedia

Οι Μαυροπόδαροι Ινδιάνοι, φυλή των Αλγκόνκιν της οποίας η επιβίωση ήταν άμεσα συνδεδεμένη με το κυνήγι του βουβάλου, διατήρησε από γενιά σε γενιά μιά συναφή ιστορία. Ο κατεργάρης Κόρακας, πουλί και άνθρωπος μαζί, κρύβει κοπάδι βουβάλων σε σπηλιά. Όταν συλλαμβάνεται, τοποθετείται πάνω σε καμινάδα, μαρτυρία η οποία εξηγεί γιατί έκτοτε τα κοράκια είναι μαύρα. Ο Κόραξ υπόσχεται να ελευθερώσει τα ζώα, αλλά δεν τηρεί την υπόσχεσή του. Δυό ηρωικοί κυνηγοί μεταμορφώνουν τους εαυτούς τους —ο ένας σε κουτάβι κι ο άλλος σε ξύλινο ραβδί. Η θυγατέρα του Κόρακα παίρνει το σκυλάκι και την ράβδο και τα πηγαίνει στην σπηλιά. Εκεί, οι δύο κυνηγοί μεταμορφώνονται εκ νέου, ο ένας σε μεγάλο σκύλο κι ο άλλος σε άντρα, για να οδηγήσουν έξω τους βουβάλους. Μαζί τους πέρασε και ο Κόρακας κρυμμένος κάτω από το δέρμα ενός ζώου, την ώρα που το κοπάδι όρμηξε έξω από την σπηλιά.

Σύνθετο φυλογενετικό δέντρο της οικογενείας των μύθων του Πολύφημου, φανερώνει ότι οι θρύλοι ακολούθησαν δύο μεγάλα μεταναστευτικά μοτίβα: Το πρώτο, τους Παλαιολιθικούς χρόνους, έσπειρε τον μύθο σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική και το δεύτερο, την Νεολιθική περίοδο, τον παραλλήλισε με την εξάπλωση της κτηνοτροφίας.

Εκδοχή της ιστορίας του Πολύφημου, συντηρημένη σχηματικά στην Ελβετία, ενδέχεται να διατηρεί μια αρχαία μορφή: Κυνηγός συναντά τέρας, μονόφθαλμο γίγαντα και κύριο των τεράτων κάποιου βουνού. Αλλά, αυτό το σχήμα εξαφανίστηκε, κατά την διάρκεια της εξέλιξης του φαινομένου των παγετώνων, η οποία κορυφώθηκε πριν από περίπου 21.500 χρόνια.  Μια νέα εκδοχή, η οποία έρχεται αργότερα στο προσκήνιο και θέλει το τέρας να βρίσκει καταφύγιο, φαίνεται να διαδόθηκε  χάρη στις διαδοχικές μεταναστεύσεις από περιοχές του Καυκάσου και της Μεσογείου οι οποίες είχαν προσφέρει προστασία στους ανθρώπους και άλλα βιολογικά είδη από την δριμύτητα των κλιματικών αλλαγών. Οι σύνδεσμοι στο φυλογενετικό δέντρο υπαινίσσονται ότι εκδοχές του Ομηρικού Πολύφημου, δημιούργησαν προφορική παράδοση με ανεξάρτητη διαδρομή ανάμεσα σε πολλές ομάδες, όπως για παράδειγμα, στους προγόνους των λαών της σύγχρονης Ουγγαρίας και Λιθουανίας.

Αναζήτηση αρχέγονων πρωτομύθων

Φυλογενετικές ανακατασκευές αμφοτέρων των μύθων του Πολύφημου και του Κοσμικού Θηρευτή δημιουργήθηκαν μετά από δεκαετίες ερευνών από ειδικούς οι οποίοι στήριξαν το έργο τους πρωτίστως σε προφορικές και γραπτές εκδοχές θρύλων και παραδόσεων. Τα σημερινά μοντέλα ενσωματώνουν επίσης, εμπειρικές παρατηρήσεις μυθολογικών μοτίβων της προϊστορικής βραχογραφίας.  Οι ομοιότητες μεταξύ κάποιων από αυτές και οι αναπαραστάσεις των ιστοριών, ανοίγουν νέο παράθυρο στο σύμπαν της νόησης των πρώτων ανθρώπων, οι οποίοι μετακινήθηκαν μέσω του Βερίγγειου Πορθμού προς τον Νέο Κόσμο την εποχή πρίν από 30000 έως 15000 χρόνια.

Στον μύθο του Πολύφημου, όπως κατά πάσα πιθανότητα τον άκουσε αρχικά το κοινό του, κάποιος κυνηγός αντιμετωπίζει ένα ή πολλά τέρατα τα οποία έχουν στην κατοχή τους κοπάδι άγριων ζώων. Μπαίνει στον χώρο όπου το τέρας φυλά τα ζώα και βρίσκει την έξοδο του να εμποδίζεται από κάποιο μεγάλο αντικείμενο. Το τέρας προσπαθεί να τον σκοτώσει. Ο ήρωας καταφέρνει να δραπετεύσει προσδενόμενος στο υπογάστριο κάποιου από τα ζώα.

Ο πρωτομύθος αυτός —όπως αποκαλύπτεται από τρείς ξεχωριστές φυλογενετικές βάσεις δεδομένων, αρκετές στατιστικές μεθόδους και ανεξάρτητα εθνολογικά στοιχεία— αντανακλά την πεποίθηση, ευρύτατα διαδεδομένη από τους αρχαίους πολιτισμούς, στην ύπαρξη ενός αφέντη των ζώων —ο οποίος τα κρατά σε σπήλαιο—  και στην ανάγκη μεσολάβησης κάποιου τρίτου για να τα ελευθερώσει. Θα μπορούσε επίσης να αποτελεί μέρος παλαιολιθικής αντίληψης ότι τα αγρίμια αναδύονται από κάποιον υπόκοσμο.

 

Στο σπήλαιο των Τριών Αδελφών στα Γαλλικά Πυρηναία, όπου σύχναζαν άνθρωποι της Ανώτερης Παλαιολιθικής Περιόδου,  απεικονίζεται σε μια ζωγραφιά, μικρό πλάσμα με κεφαλή  βίσωνα  και ανθρώπινο σώμα, το οποίο μοιάζει να κρατά ένα μικρό τόξο. Χαμένο ανάμεσα σε κοπάδι βισώνων, ένα άλλο ζώο, παρόμοιο με αυτούς, στρέφει το κεφάλι του προς το ανθρώπινο υβρίδιο και τα βλέμματά τους συναντιούνται.  Κατά την εξέταση, ο πίσω αριστερός μηρός «βίσωνα» δεν βρέθηκε να ταυτίζεται με αυτόν ενός μηρυκαστικού· οι αναλογίες του είναι κατά πολύ μικρότερες, όπως του ανθρώπινου μηρού —τόσο πολύ μάλιστα που ο αρχαιολόγος  André Leroi-Gourhan το εξέλαβε στο σύνολό του ώς ανθρώπινη σιλουέτα. Εξάλλου, ο καλλιτέχνης έχει σχεδιάσει σχολαστικά  τις οπές της έδρας και του γενετήσιου οργάνου. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά μπορούν να συγκριθούν με κάποιες εκδοχές για την ιστορία του Πολύφημου, από Ινδιάνους της Αμερικής, όπου ο άνθρωπος κρύβει τον εαυτό του εντός του ζώου εισερχόμενος από την έδρα του.

Όλες οι φωτογραφίες από το σπήλαιο αντλήθηκαν από εδώ

♦

Η πρώτη εκδοχή του Κοσμικού Θηρευτή, πρόγονος όλων των υπολοίπων αφηγημάτων για την Καλλιστώ, ανακατασκευασμένη από τρείς διαφορετικές βάσεις δεδομένων θα μπορούσε να είναι κάπως έτσι: Άντρας κυνηγά οπληφόρο· το γεγονός διαδραματίζεται ή ολοκληρώνεται στον ουρανό· το ζώο είναι ζωντανό κατά τον καταστερισμό του· και ο αστερισμός αυτός είναι γνωστός σε ᾽μας με την ονομασία Μεγάλη Άρκτος.

Η εικόνα αντλήθηκε από εδώ  ASTRONOMY AT LASCAUX CAVE by David C. Bossard

Τούτη η αναδόμηση μύθου του Κοσμικού Θηρευτή ενδέχεται να ερμηνεύει την πασίγνωστη Παλαιολιθική «σκηνή της σπηλιάς» η οποία βρέθηκε σε σπήλαιο στο Λασκώ (Lascaux) της Γαλλίας. Η αινιγματική και μοναχική μαύρη κηλίδα κοντά στο ακρώμιο του βίσωνα θα μπορούσε να συμβολίζει κάποιο αστέρι [εμπεριστατωμένη μελέτη παρέχεται από τον παραπάνω σύνδεσμο (Astronomy at Lascaux cave)]. Η αίσθηση που αναδύει η απεικόνιση, ότι το ζώο είναι ακίνητο και στην πραγματικότητα δεν εφορμά, θα μπορούσε να έχει νόημα εφόσον αναπαριστούσε έναν αστερισμό αντί μιας σκηνής δράσης. Επιπροσθέτως, σύμφωνα με ορισμένους εμπειρογνώμονες, ο άνθρωπος θα μπορούσε να είναι όρθιος και ο βίσωνας σε πορεία ανόδου, το οποίο αντηχεί την ανάβαση του πρωτομυθικού ζώου στον ουρανό.  Τέλος, τα μαύρα στίγματα κάτω από το ζώο παραπέμπουν στα βαμμένα φθινοπωρινά φύλλα από το αίμα του πληγωμένου βίσωνα.

Η σύνδεση μύθου με Παλαιολιθική εικόνα είναι δύσκολη υπόθεση. Τα παραδείγματα που παρουσιάστηκαν χρησιμεύουν απλά για την επεξήγηση της ερμηνευτικής δύναμης της φυλογενετικής μεθόδου, η οποία καθιστά εφικτή τόσο την  παρουσίαση εύλογων υποθέσεων όσο και την ανάκτηση ιστοριών χαμένων στα βάθη του χρόνου.

Αρχέγονοι δράκοι και φίδια

Η τρέχουσα έρευνά μου προσδίδει αξιοπιστία στην θεωρία προέλευσης του ανθρωπίνου είδους από την Αφρική, υποστηρίζοντας ότι από ανατομική σκοπιά οι σύγχρονοι άνθρωποι πρωτοεμφανίστηκαν στην Αφρική και από εκεί διασπάρθηκαν στον υπόλοιπο κόσμο.  Συμπληρώνει φυλογενετικές μελέτες εκπονημένες από βιολόγους, οι οποίες επισημαίνουν ότι το πρώτο μεγάλο μεταναστευτικό κύμα ανθρώπων απομακρύνθηκε από την Αφρική, ακολούθησε την νότια Ασιατική ακτογραμμή, εποίκησε την Αυστραλία περί τα 50.000 χρόνια πριν και πλησίασε την Αμερική  από την πλευρά της ανατολικής Ασίας.  Βιολογικές και μυθολογικές μελέτες καταδεικνύουν αμφότερες δεύτερο μεταναστευτικό ρεύμα να φθάνει στην Βόρεια Αμερική, την ίδια περίπου εποχή με αφετηρία την βόρεια Ευρασία.

 

Χάρτης μετακινήσεων των πρώτων ανθρώπινων πληθυσμών. _wikipedia 1: Homo sapiens – 2: Νεάντερταλ – 3 : Πρώιμα είδη ανθρώπου

Πρόσφατα κατασκεύασα ένα τεράστιο φυλογενετικό δεντροδιάγραμμα για την ιχνηλάτηση της εξέλιξης μύθων με πρωταγωνιστές δράκους και φίδια, οι οποίοι εμφανίστηκαν κατά την διάρκεια των δύο αυτών μεταναστευτικών ρευμάτων. Ένα πρωτοαφήγημα το οποίο κατά πάσα πιθανότητα προϋπήρχε της εξόδου από την Αφρική, περιλαμβάνει τα ακόλουθα κύρια στοιχεία στον πυρήνα της ιστορίας του: Μυθολογικά ερπετά φυλάσσουν τις πηγές του νερού, ελευθερώνοντας την ροή του μόνο κάτω από ορισμένες συνθήκες. Έχουν την ικανότητα να πετούν και να σχηματίζουν ουράνιο τόξο. Είναι γιγάντια και έχουν κέρατα ή ελαφοκέρατα στα κεφάλια τους. Μπορούν να προκαλέσουν βροχές ή καταιγίδες. Ερπετά, αθάνατα όπως αυτά που απαλάσσονται από το δέρμα ή το κέλυφός τους κι έτσι αναγεννώνται, αντιπαραβάλλονται με τους θνητούς ανθρώπους αλλά και θεωρούνται φορείς του θανάτου, ενδεχομένως μέσω του δαγκώματός τους.   Σε αυτό το πλαίσιο, ένας απελπισμένος άνθρωπος παρακινείται να παρατηρήσει τον τρόπο με τον οποίο κάποιο φίδι ή άλλο μικρόσωμο ζώο είτε αναβιώνει είτε θεραπεύει τον εαυτό του ή άλλα ζώα. Εκείνος χρησιμοποιεί την ίδια θεραπεία και επιτυγχάνει. Ο πρωτομύθος αυτός δομήθηκε από πέντε διακριτές βάσεις δεδομένων μεταβάλλοντας τόσο τον ορισμό δράκου-ερπετού όσο και τα στοιχεία της ανάλυσης που περιλαμβάνουν μεμονωμένες εκδοχές συναφούς ιστορίας, είδη ερπετών-δράκων καθώς και πολιτισμικές ή γεωγραφικές περιοχές.

Η πορεία του ανθρώπινου είδους. _wikipedia

Τελικά, ελπίζω να ανατρέξω ακόμα πιο πίσω στον χρόνο και να εντοπίσω μύθους που μπορεί να φωτίσουν αλληλεπιδράσεις ανάμεσα σε πρώιμους Homo sapiens και είδη ανθρώπων που εξαφανίστηκαν κατά την διάρκεια της Παλαιολιθικής περιόδου. Οι εξελικτικοί βιολόγοι έχουν αναγνωρίσει πιθανές διασταυρώσεις με Neandertals, Denisovas και ίσως άλλους αρχαϊκούς ανθρώπους. Ανταλλαγές υλικών, γλωσσικά και μυθολογικά δάνεια είναι επίσης πιθανό να έχουν συμβεί. Στοχεύω πιο άμεσα στην επέκταση και βελτίωση της αναπτυσσόμενης διακλάδωσης του φυλογενετικού υπερ-δέντρου των Παλαιολιθικών μύθων, το οποίο περιλαμβάνει ήδη ιστορίες με τον ζωωδότη ήλιο να είναι τεράστιο θηλαστικό και γυναίκες αρχέγονους φύλακες των αδύτων της ιερής γνώσης.

Julien d’Huy

Άρθρο του Julien d’Huy το οποίο δημοσιεύθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2016 στο περιοδικό Scientific American

Cover image Credit: Illustration by Jon Foster

Απόδοση στα Ελληνικά, επιμέλεια παρουσίασης, προσθήκη φωτογραφιών, επεξηγηματικά σχόλια, σύνδεσμοι: Πυθεύς

A Cosmic Hunt in the Berber sky :
a phylogenetic reconstruction of a Palaeolithic mythology

https://theancientwebgreece.wordpress.com/