Αθηναϊκοί διάλογοι για την παγκόσμια ανισότητα!!!!

 

 Branko Milanovic

Γλαύκων (Γ). Καλημέρα, Αδείμαντε. Έχω μια καλή είδηση για σένα. Ίσως έχεις ήδη ακούσει ότι η παγκόσμια ανισότητα, όπως υπολογίζεται με βάση τις διαφορές στα πραγματικά εισοδήματα μεταξύ των ανθρώπων, έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία 30 χρόνια και αυτή είναι η πρώτη τόσο μεγάλη μείωση μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση.

Αδείμαντος (A). Καλημέρα και σε σένα, Γλαύκωνα. Είμαι εξαιρετικά χαρούμενος που συμβαίνει αυτό. Αυτό αποδεικνύει καθαρά ότι ο καπιταλισμός λειτουργεί και ότι οι κριτικές στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, ήταν και είναι λανθασμένες.

Γ. Αλλά γνωρίζεις, Αδείμαντε, ότι το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης της παγκόσμιας ανισότητας οφείλεται στην Κίνα. Και γνωρίζεις επίσης ότι η Κίνα δεν ακολούθησε ακριβώς νεοφιλελεύθερες πολιτικές κατά την περίοδο αυτή. Επιπλέον, έχεις επικρίνει πολλές φορές τις πολιτικές του κρατικού καπιταλισμού της Κίνας.

Α. Ναι, είμαι κατά των κινεζικών πολιτικών και πιστεύω ότι είναι λανθασμένες πολιτικές.

Γ. Πώς μπορούν να είναι λανθασμένες, Αδείμαντε, όταν μόλις χαιρετίσαμε τη μείωση της παγκόσμιας ανισότητας, η οποία επιτεύχθηκε κυρίως χάρη στην Κίνα;

Α. Δύσκολη ερώτηση, αλλά ας επιστρέψουμε στη συζήτηση για την παγκόσμια ανισότητα.

Γ. Περίμενε ένα λεπτό, Αδείμαντε. Εάν οι πολιτικές της Κίνας είναι τόσο επιτυχημένες δεν θα έπρεπε να τις αντιγράψουν άλλες χώρες;

Α. Όχι, Γλαύκωνα φίλε μου, γιατί γνωρίζω την Κίνα: Η Κίνα θα εκμεταλλευτεί άλλες χώρες μέσω δυσμενούς δανεισμού. Οι χώρες αυτές δεν θα είναι σε θέση να αποπληρώσουν τα δάνειά τους και θα μπουν στον φαύλο κύκλο της υπανάπτυξης.

Γ. Μα, Αδείμαντε, το ίδιο επιχείρημα δεν είχε διατυπωθεί πολλές φορές και στο παρελθόν από τους αριστερούς επικριτές των δυτικών δανείων, και το οποίο επίσης πολλές φορές, εδώ στην αγορά της Αθήνας, είχες σθεναρά απορρίψει;

Α. Επίτρεψέ μου να πω ότι πιστεύω ότι η κατάσταση σήμερα είναι διαφορετική. Θα σου δώσω μια ακριβή απάντηση αργότερα. Αλλά ας επιστρέψουμε στη σύγκλιση. Χαίρομαι που ο κόσμος συγκλίνει, αλλά μου φαίνεται ότι εσύ, Γλαύκωνα, δεν ανησυχείς καθόλου για το γεγονός ότι τα κατώτερα τμήματα της κατανομής του εισοδήματος των πλούσιων χωρών υποχωρούν στην παγκόσμια κατάταξη.

Γ. Βέβαια, Αδείμαντε. Η πτώση τους στην παγκόσμια ιεραρχία είναι αναπόσπαστο μέρος της σύγκλισης. Αν έχουμε σύγκλιση, αυτό σημαίνει ότι κάποιοι άνθρωποι που είχαν εισόδημα χαμηλότερο από το δικό σου, τώρα θα έχουν εισόδημα υψηλότερο από το δικό σου, και έτσι θα βρεθούν μπροστά από εσένα. Επομένως, αγαπητέ μου Αδείμαντε, δεν μπορείς να είσαι υπέρ της παγκόσμιας σύγκλισης και ταυτόχρονα υπέρ της διατήρησης των ίδιων ανθρώπων στην κορυφή. Είναι μαθηματικά αδύνατο. Αν η σύγκλιση είναι καλή, τότε αυτή η παγκόσμια αναδιάταξη των εισοδημάτων είναι επίσης καλή.

Α. Αλλά πολιτικά πώς θα εξηγήσω ότι ολόκληρη η κατανομή της χώρας μου δεν είναι πλέον η πρώτη, ότι δεν είμαστε στο κορυφαίο δεκατημόριο ή ακόμη και στο κορυφαίο πεντημόριο; Αυτό μας δημιουργεί πολλά προβλήματα στο εσωτερικό, διότι οι μεσαίες τάξεις αισθάνονται πολύ φτωχότερες, σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο, ακόμη και αν τα πραγματικά τους εισοδήματα εξακολουθούν να αυξάνονται. Ένας από τους διάσημους συγγραφείς που μας έδωσε η Βρετανία, ο Paul Collier, νοσταλγεί στο βιβλίο του “Το μέλλον του καπιταλισμού” την εποχή που ο Βρετανός εργάτης θα μπορούσε να κοιτά τον κόσμο όρθιος και περήφανος επειδή ήταν πλουσιότερος από πολλούς άλλους ανθρώπους.

Γ. Αν ήταν πλουσιότερος από πολλούς άλλους ανθρώπους, αυτό σημαίνει ότι πολλοί άλλοι άνθρωποι ήταν φτωχότεροι από αυτόν και σε αυτούς ακριβώς τους ανθρώπους μάλλον δεν άρεσε αυτή η κατάσταση. Έτσι, τώρα, αυτοί οι άνθρωποι, αρέσκονται στην ιδέα να φτάσουν και ίσως να ξεπεράσουν εισοδηματικά τον Βρετανό εργάτη του Paul. Επιπλέον, γιατί θα πρέπει ο Βρετανός ή οποιοσδήποτε άλλος εργαζόμενος να παραμείνει για πάντα σε αυτή την κορυφαία θέση;

Α. Επειδή το ανάποδο είναι πολύ δύσκολο να το εξηγήσουμε στον κόσμο.

Γ. Το καταλαβαίνω αυτό, αγαπητέ μου Αδείμαντε. Αλλά αυτό είναι το δικό σας πολιτικό πρόβλημα. Αυτό δεν είναι ένα πρόβλημα που απασχολεί κάποιον που ενδιαφέρεται για την παγκόσμια ισότητα και την παγκόσμια κοινωνική κινητικότητα. Βλέποντας τα πράγματα παγκόσμια, πρέπει να αντιμετωπίζουμε όλους το ίδιο. Αλλά επίτρεψέ μου να σε ρωτήσω το εξής: είσαι, το γνωρίζω αυτό, υπέρ της κοινωνικής κινητικότητας στη χώρα σου. Θέλεις όλοι να έχουν την ίδια ευκαιρία να πετύχουν. Γιατί να μην υπάρχει λοιπόν κοινωνική κινητικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο;  Τι το διαφορετικό ισχύει ώστε να αισθάνεσαι άσχημα και να είσαι αρνητικός στην κοινωνική κινητικότητα και στην αναδιάταξη των εισοδημάτων σε όλο τον κόσμο; Και αν είσαι αρνητικός σε αυτό, δεν θα έπρεπε τότε να υποστηρίζεις ότι παρόμοιες ανακατατάξεις δεν πρέπει να γίνονται ούτε στο εθνικό επίπεδο; Δεν θα έπρεπε να υποστηρίζεις ότι όλοι οι άνθρωποι που ήταν πλούσιοι πρέπει να παραμείνουν πλούσιοι; Εάν οι πλούσιες χώρες πρέπει να παραμείνουν στις ίδιες υψηλές θέσεις στον κόσμο, γιατί να μην παραμείνουν οι πλούσιες οικογένειες στην ίδια υψηλή θέση εντός κάθε χώρας;

Α. Το πλοίο έφτασε. Πρέπει να σε αποχαιρετήσω τώρα. Ας συνεχίσουμε αυτή τη συζήτηση αύριο.

…

Έρχεται ο Θρασύμαχος (Θ).

Θ. Γεια σου, Γλαύκωνα. Είμαι λίγο αναστατωμένος μαζί σου. Έκανες μεγάλο θέμα με το γεγονός ότι η παγκόσμια ανισότητα μετρούμενη σε σχετικούς όρους (το εισόδημά μου ως κλάσμα του δικού σου) έχει μειωθεί. Αλλά δεν με ενδιαφέρει αυτό. Αν κοιτάξουμε τις απόλυτες διαφορές στο εισόδημα μεταξύ των ανθρώπων, αυτές έχουν αυξηθεί.

Γ. Ναι, Θρασύμαχε, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχεις δίκιο, αλλά αυτό συμβαίνει κάθε φορά που αυξάνεται το συνολικό πραγματικό εισόδημα και το πραγματικό εισόδημα των μεμονωμένων ατόμων. Οι διαφορές σε απόλυτους όρους αυξάνονται ακόμη και αν οι σχετικές διαφορές παραμένουν οι ίδιες ή μειώνονται. Αυτό είναι σαν να παίρνεις ένα μπαλόνι και να σχεδιάζεις με μολύβι διάφορα σημεία πάνω στο μπαλόνι και μετά να το φουσκώνεις: τι συμβαίνει τότε; Ενώ οι σχετικές αποστάσεις παραμένουν οι ίδιες (ή στην περίπτωση της σύγκλισης ακόμη και μειώνονται), οι απόλυτες αποστάσεις μεταξύ των σημείων σε ένα μεγαλύτερο μπαλόνι γίνονται μεγαλύτερες. Αλλά αυτό δεν πειράζει γιατί το μπαλόνι (το παγκόσμιο ΑΕΠ) είναι μεγαλύτερο.

Θ. Ίσως όμως να είμαι πεισματάρης και να με ενδιαφέρουν μόνο οι απόλυτες αποστάσεις και όχι οι σχετικές.

Γ. Εντάξει, Θρασύμαχε, αλλά τότε πρέπει να είσαι συνεπής: οι απόλυτες διαφορές στο εισόδημα για παράδειγμα στις ΗΠΑ το 1860 ήταν υποπολλαπλάσιες από τις απόλυτες διαφορές σήμερα. Ο λόγος είναι απλά ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των ΗΠΑ ήταν λιγότερο από το ένα δέκατο του σημερινού, και όταν εξετάζεις την απόσταση μεταξύ οποιουδήποτε εκατοστημορίου στην κατανομή του εισοδήματος σε σχέση με ένα άλλο στην εποχή εκείνη, και συγκρίνεις τις αποστάσεις αυτές με τα σημερινά δεδομένα, τότε ήταν πολύ μικρές. (Και χρησιμοποιώ εδώ εισοδήματα που είναι όλα διορθωμένα στο επίπεδο των τιμών και εκφράζονται σε τρέχοντα δολάρια). Αλλά δεν θα έλεγες, Θρασύμαχε, έτσι δεν είναι, ότι η ανισότητα σε μια πολύ φτωχότερη Αμερική με το 13% του πληθυσμού της σε καθεστώς δουλείας ήταν πολύ, πολύ μικρότερη από την ανισότητα σήμερα; Θα υπερασπιζόσουν κάτι τέτοιο;

Θ: Μάλλον όχι, αλλά ας πάμε στο παγκόσμιο επίπεδο. Η σύγκλισή σου οφείλεται κυρίως στην Κίνα. Άλλες χώρες δεν έχουν πραγματικά συγκλίνει με τα δυτικά εισοδήματα και σίγουρα όχι η Αφρική.

Γ. Ναι, αυτό είναι ένα δυνατό σημείο στα επιχειρήματά σου. Η Κίνα πράγματι οδηγεί τη σύγκλιση και η Αφρική παραμένει εξίσου φτωχή. Ακόμη μπορούμε να πούμε ότι η απόσταση μεταξύ της Αφρικής και του πλούσιου κόσμου αυξάνεται.

Θ. Επομένως, έχω δίκιο να ισχυρίζομαι ότι η νεοφιλελεύθερη τάξη πραγμάτων έχει αυξήσει την ανισότητα μεταξύ των χωρών και των λαών και έχεις μειωμένη ανισότητα μόνο αν συμπεριλάβεις την Κίνα. Έτσι, το χάσμα μεταξύ του πυρήνα και της περιφέρειας απλώς επιδεινώνεται.  

Γ. Αυτό δεν είναι ακριβώς αλήθεια Θρασύμαχε, γιατί ακόμα και αν εξαιρεθεί η Κίνα η παγκόσμια ανισότητα μειώνεται, αν και κατά σημαντικά μικρότερο ποσοστό. Αλλά τότε αν αποβάλλεις την Κίνα από τον “αναπτυσσόμενο κόσμο” ή την περιφέρεια επειδή έγινε πλούσια, δεν αλλάζεις μόνιμα τον ορισμό της περιφέρειας; Όποιος είναι επιτυχημένος “εκδιώκεται” από την περιφέρεια, και με αυτή τη λογική δεν θα μπορούσε σχεδόν ποτέ να υπάρξει σύγκλιση, επειδή θα υπήρχαν πάντα κάποιες φτωχές χώρες που δεν θα συγκλίνουν. Αν η Ινδία συγκλίνει αύριο, θα την απέκλειες κι αυτή- αν η Ινδονησία και το Βιετνάμ, και μετά το Μπαγκλαντές, έρθουν μετά, θα τις απέκλειες κι αυτές. Έτσι, δεν μπορείς ποτέ να έχεις σύγκλιση εξ ορισμού, αφού κάθε χώρα που συγκλίνει θα πεταχτεί έξω από τη σύγκρισή σου.

Θ. Γλαύκωνα, προβάλλεις πολλά επιχειρήματα γεμάτα σοφιστεία, αλλά παρόλο που δεν μπορώ να σε αντικρούσω, θα σκεφτώ λίγο και θα έρθω με μια στέρεη απόδειξη ότι αυτό που λες δεν μπορεί να είναι σωστό.

Πηγή: substack.com

Μετάφραση: antapocrisis

https://www.antapocrisis.gr

Branko Milanovic

Ο Branko Milanovic είναι σερβοαμερικανός οικονομολόγος, ανώτερος ερευνητής του Κέντρου Μελετών Εισοδήματος στο Λουξεμβούργο και επισκέπτης καθηγητής στο Κέντρο Μεταπτυχιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Πόλης της Νέας Υόρκης. Διετέλεσε επικεφαλής οικονομολόγος του τμήματος ερευνών της Παγκόσμιας Τράπεζας και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μέρυλαντ και στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins.