Το Δόγμα Τρούμαν, η ήττα του ΔΣΕ και η ανάδυση της μεταπολεμικής Ελλάδας
Στις 22 Μαΐου του 1947 ο Πρόεδρος των Η.Π.Α. Χάρυ Τρούμαν υπογράφει νόμο, μετά την έγκριση του Κογκρέσου, που αργότερα θα ονομαστεί Δόγμα Τρούμαν. Ο νόμος χορηγεί στρατιωτική και οικονομική βοήθεια ύψους 400 εκατομμυρίων δολλαριων στην Ελλάδα και την Τουρκία, οι οποίες ευρίσκονται στην προμετωπίδα της πάλης κατά του Κομμουνισμού.
Η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ είχε επηρεαστεί από τις σκέψεις του διπλωμάτη George Kennan (Κεναν). Στο λεξιλόγιο των Η.Π.Α. κεντρική θέση είχε η έννοια της ανάσχεσης (containment). Με απλά λόγια: Ο Κομμουνισμός παρομοιαζοταν με ένα ορμητικό ποτάμι που έπρεπε να συγκρατηθεί. Σε αυτό απάντησαν οι Σοβιετικοί με το "Δόγμα Ζντάνωφ" από το όνομα του κομμουνιστή επαναστάτη, οργανωτή της Κόμινφορμ και προσωπικού συνεργάτη του Στάλιν Andrei Alexandrovich Zhdanov που είχε αναλάβει την πολιτιστική πολιτική της ΕΣΣΔ. Σύμφωνα με τον Ζντάνωφ, ο κόσμος χωριζόταν σε δύο στρατόπεδα το σοβιετικό με ηγέτιδα δύναμη την Σοβιετική Ένωση και το ιμπεριαλιστικό που κατευθυνόταν από τις ΗΠΑ. Κάθε συνεννόηση μεταξύ των δύο κόσμων ήταν αδύνατη.
Η πάλη κατά του Κομμουνισμού στην Ελλάδα στηριζόταν από τους Βρετανούς, οι οποίοι μην μπορώντας να αντέξουν την οικονομική πίεση, παραχώρησαν την θέση τους στους Αμερικανούς. Οι Αμερικανοί όμως που θεωρούσαν την Ελλάδα "ζωτικόν χώρον διά την ασφάλειάν των", απαιτούσαν συσπείρωση των πολιτικών δυνάμεων του αστικού κόσμου και όχι πολυδιάσπαση.
Μετά και από σχετικές πιέσεις του αμερικανικού παράγοντα στις 27 Ιανουαρίου 1947 παραιτήθηκε η κυβέρνηση Τσαλδάρη και ορκίστηκε κυβέρνηση με τη συμμετοχή όλων των πολιτικών κομμάτων της τότε Βουλής. Πρωθυπουργός ορκίστηκε ο τραπεζίτης Δημήτριος Μάξιμος, με Αντιπροέδρους τους Κ. Τσαλδάρη και Σ. Βενιζέλο. Ο Γ. Παπανδρέου ανέλαβε το υπουργείο Εσωτερικών, ο Στ. Γονατάς το Δημοσίων Εργων, ο Π. Κανελλόπουλος το Ναυτικών και ο Ν. Ζέρβας το Δημοσίας Τάξεως.
Στις 15 Φεβρουαρίου 1947 ο Υπουργός Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας, Μπέβιν, ανακοίνωσε την αποχώρηση των βρετανικών στρατευμάτων από την Ελλάδα και στις 12 Μαρτίου, ο Αμερικανός Πρόεδρος Χάρυ Τρούμαν ανήγγειλε το "Δόγμα Τρούμαν". Το Δόγμα συνοδεύτηκε από το "Σχέδιο Μάρσαλ",το οποίο εξαγγέλθηκε στα τέλη του 1947 και με το οποίο εντάθηκε ο εξοπλισμός του Ελληνικού Στρατού προκειμένου να κάμψει την αντίσταση του "Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας".
Το 1949 ο βασιλιάς Παύλος ανέθεσε στον Αρχιστράτηγο Αλέξανδρο Παπάγο την γενική αρχηγία των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων ενώ τον Οκτώβριο του 1949 έλαβε τον τίτλο του Στρατάρχη, τίτλος που πρώτη φορά απονεμήθηκε σε Έλληνα στρατιωτικό. Ως επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων θα συμβάλει καθοριστικά στην ίδρυση του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης (11 Απριλίου 1950) και ακολούθως του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμύνης (Γ.Ε.Ε.Θ.Α.), του οποίου υπήρξε και ο πρώτος αρχηγός.
Η αρχιστρατηγία του κατά την διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου (1940 – 1941) αλλά και η νίκη επί του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας τον κατέστησε σύμβολο των "νομιμόφρονων δυνάμεων" με αποτέλεσμα με την δημιουργία του κόμματος του Ελληνικού Συναγερμού να γίνει πρωθυπουργός μετά από σαρωτική νίκη στις εκλογές του 1952.
Πρέπει μάλιστα να σημειωθεί ότι όταν ο Παπάγος ανακοίνωσε την κάθοδο του στις εκλογές του 1951, κατά τις οποίες νικητής ανεδείχθη ο Νικόλαος Πλαστήρας προκάλεσε την μήνιν του Παλατιού. Ο Βασιλιάς Παύλος θεωρώντας ότι ο Παπάγος τον εξαπάτησε, διέταξε τον αρχηγό ΓΕΣ Θρασύβουλο Τσακαλώτο να τον συλλάβει, διαταγή που τελικά δεν εκτελέστηκε. Τόσο μεγάλο σύμβολο ως νικητής του Εμφυλίου είχε καταστεί ο Παπάγος, που ο βασιλιάς φοβόταν την ενδεχόμενη εξέλιξή του σε δικτάτορα τύπου Φράνκο. Δέον ακόμη να αναφερθεί ότι οι κεντρώες πολιτικές δυνάμεις ήταν διασπασμένες σε πολλά κόμματα: οι Φιλελεύθεροι με ηγέτη τον Σοφοκλή Βενιζέλο, η Εθνική Πολιτική Ένωσις Κέντρου (Ε.Π.Ε.Κ.) του Νικόλαου Πλαστήρα, το Κόμμα Γεωργίου Παπανδρέου και το πάλαι ποτέ Λαϊκό Κόμμα του Κωνσταντίνου Τσαλδάρη, το οποίο μετά την εμφάνιση του Ελληνικού Συναγερμού απώλεσε ένα μεγάλο μέρος της εκλογικής του δύναμης. [Γιανουλόπουλος Γ. (1992), "Ο μεταπολεμικός κόσμος. Ελληνική και Ευρωπαϊκή Ιστορία", εκδ. Παπαζήσης].
Στα εξωτερικά ζητήματα η Ελλάδα πιεζόταν από τον Βορρά από τις χώρες του κομμουνιστικού μπλοκ. Η Βουλγαρία εξοπλιζόταν στρατιωτικά, ενώ η νεοϊδρυθείσα στο πλαίσιο της Γιουγκοσλαβίας «Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας» προκαλούσε σημαντικά προβλήματα στις ελληνογιουγκοσλαβικές αλλά και στις γιουγκοσλαβοβουλγαρικές σχέσεις. Σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση του Ελληνικού Συναγερμού αποδέχθηκε την γραμμή των Η.Π.Α. περί τελευταίου συνόρου του «ελεύθερου κόσμου», δεχόμενη την δημιουργία αμερικανικών βάσεων σε ελληνικό έδαφος. Παράλληλα η απομακρυνόμενη από την Μόσχα Γιουγκοσλαβία άρχισε να προσεγγίζει τις ΗΠΑ με αποτέλεσμα την συνακόλουθη βελτίωση και των σχέσεων Αθήνας – Βελιγραδίου από το 1950. Από το 1952 δόθηκε νέα ώθηση στην καλυτέρευση των ελληνογιουγκοσλαβικών σχέσεων από την κυβέρνηση Παπάγου . Η προσέγγιση Ελλάδος, Γιουγκοσλαβίας αλλά και Τουρκίας θα οδηγήσει στην υπογραφή της Συνθήκης Φιλίας και Συνεργασίας από τους υπουργούς Εξωτερικών της Ελλάδας Στέφανο Στεφανόπουλο, της Τουρκίας Φουάντ Κιουπρουλού και της Γιουγκοσλαβίας Κότσα Πόποβιτς στην Άγκυρα στις 23 Φεβρουαρίου του 1953.
«Η φύση του κινδύνου που διέβλεπε ο Παπάγος ήταν ιδιαίτερη: μια «αιφνιδιαστική επίθεση», την οποία φοβούνταν πολλοί (όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά στη Δύση γενικότερα), στο «πρότυπο της Κορέας». Στην περίπτωση αυτή, υπήρχε ο φόβος να μην μπορέσει η χώρα, με τις διαθέσιμες δυνάμεις της, να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο και να καλύψει την επιστράτευσή της – διέτρεχε δηλαδή τον κίνδυνο να υποκύψει πριν προλάβει να κινητοποιήσει το σύνολο των δυνάμεών της, ουσιαστικά χωρίς να πολεμήσει. […]… το 1940 πίσω από την αλβανική μεθόριο υπήρχε η Πίνδος – υπήρχε δηλαδή στρατηγικό βάθος και μάλιστα ορεινό έδαφος, ευνοϊκό για τον αμυνόμενο – ενώ πίσω από το Φαλακρό όρος ή τη Ροδόπη υπήρχε μόνο η θάλασσα…» [Χατζηβασιλείου Ευ. (2009), Στα σύνορα των κόσμων. Η Ελλάδα και ο Ψυχρός Πόλεμος, 1952 – 1967, εκδ. Πατάκη σελ 72 -73].
Η Ευρώπη είχε λάβει την ψυχροπολεμικη της μορφή. Η Ελλάδα και η Τουρκία έγινε η "Νοτιοανατολική Πτέρυγα του ΝΑΤΟ ", ενώ η Κεντροανατολικη Ευρώπη το buffer zone του Στάλιν. Η Γιουγκοσλαβία με την αποσκιρτηση της από την Μόσχα απέκλεισε την Ε.Σ
Σ.Δ. από τις "θερμές θάλασσες" συνδεομενη εμμέσως στρατιωτικά με τις Η.Π.Α. .
Στην πρώτη φωτό εικονίζεται ο Αρχιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος στο περιοδικό Time. Η αρχιστρατηγια του στον Ελληνοιταλικο Πόλεμο και στον Αγώνα κατά των Κομμουνιστών θα τον καταστήσει σύμβολο των "εθνικών δυνάμεων". Με τον "Ελληνικό Συναγερμό" θα σαρώσει στις εκλογές του 1952 προκαλώντας την δυσαρέσκεια του Βασιλιά, ο οποίος εκτιμούσε ότι εξελισσόταν σε έναν "Φράνκο της Ελλάδος". Στην δεύτερη ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρυ Τρούμαν. Στην τρίτη φωτογραφία εικονίζεται ο Αμερικανός διπλωμάτης George Frost Kennan. Οι απόψεις του περί του διεθνιστικού κομμουνιστικού ποταμού που έπρεπε να ανασχεθεί επηρέασαν βαθειά την αμερικάνικη εξωτερική πολιτική. Στην τέταρτη φωτογραφία εικονίζεται το έγγραφο του ΝΑΤΟ που επικυρώνει την είσοδο της Ελλάδας και της Τουρκίας στη Συμμαχία: θα αποτελέσουν την λεγόμενη "νοτιοανατολική πτέρυγα". Στην πέμπτη εικονίζεται ο βασιλιάς Παύλος και στην έκτη ο Αλέξανδρος Παπάγος με τον Νικόλαο Πλαστήρα. Η συμφωνία του δεύτερου να διεξαχθούν οι εκλογές με το πλειοψηφικό σύστημα σύμφωνα με τις εποθυμίες των Αμερικανών, οδήγησε την ΕΔΑ (Ενωμένη Δημοκρατική Αριστερά) να "ρίξει" το σύνθημα: "Τί Πλαστήρας! Τί Παπάγος!". Η ΕΔΑ έμεινε εκτός Βουλής. Στην έβδομη, τέλος, εικονίζεται ο Andrei Alexandrovich Zhdanov, κομμουνιστής επαναστάτης, οργανωτής της Κόμινφορμ και υπεύθυνος για την πολιτιστική πολιτική της Σοβιετικής Ένωσης. Η “zhdanovshchina”, όπως έγινε γνωστή η πολιτιστική πολιτική του, προυπέθετε την σκλήρυνση της πολεμικής κατά των ξένων επιρροών στη σοβιετική κοινωνία και τέχνη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου