Ποιος ήταν ο Δελαπατρίδης
Γράφει η ΤΕΤΗ ΣΩΛΟΥ
Ο Αρμάνδος Δελαπατρίδης εμφανίστηκε στην Αθήνα του 1925 ψηλός, πληθωρικός, στομφώδης, με βελάδα, ρεντικότα, μπαστουνάκι, γκέτες, μονόκλ και μακριές φαβορίτες σκορπώντας χαμόγελα και χαιρετούρες. Ιδρυτής και αρχηγός του Κόμματος των Κυανολεύκων εκφωνούσε πολιτικούς λόγους ηλεκτρίζοντας τους θαμώνες των καφενείων. Κέντρο της πολιτικής του δράσης έγινε το Σύνταγμα και πολιτικό του κέντρο το καφενείο του Ζαχαράτου. Τον προσφωνούσαν «κύριε αρχηγέ» και «κύριε πρόεδρε» και στον δρόμο τον χαιρετούσαν βγάζοντας το καπέλο. Όπου έκανε την εμφάνισή του τον υποδέχονταν με ενθουσιασμό και χειροκροτήματα και του ζητούσαν να βγάλει λόγο. Οι λόγοι του διασκέδαζαν πολύ τους Αθηναίους και συγκέντρωναν μεγάλο ακροατήριο. Η φήμη του ξεπέρασε τα όρια της Αθήνας.
Στις προγραμματικές δηλώσεις του Κόμματος των Κυανολεύκων περιλαμβανόταν η σύσταση υπουργείου έρωτος και η ίδρυση πολλών ψυχιατρείων. Ή ακόμα καλύτερα ενός μεγάλου φρενοκομείου. Ο εθνάρχης ήρθε δεύτερος όταν το 1989 είπε ότι η Ελλάδα είναι ένα απέραντο φρενοκομείο. Πρώτος είχε κάνει λόγο ο Δελαπατρίδης.
Θα βγάλω τα συρματοπλέγματα από το Δαφνί και θα τα βάλω στα ελληνικά σύνορα.
Μάλιστα σε συνέντευξή του στον Δημήτρη Λυμπερόπουλο είχε προβλέψει ότι ο αείμνηστος θα μας κυβερνούσε για πολλά χρόνια γιατί «αυτός ο ερασιτέχνης πολιτικός δεν ξεύρει να εκφωνεί λόγους, αλλά γνωρίζει να πολιτεύεται».
Μοίραζε χαρτοφυλάκια παίρνοντας συνδρομή από κάθε υπουργό ένα δίφραγκο για την ορκωμοσία του. Καθημερινά σχημάτιζε κι άλλη κυβέρνηση με νέο υπουργικό συμβούλιο.
Στην περίοδο της ακμής του ο Δελαπατρίδης ζούσε άνετα από τους έξυπνους τρόπους που επινοούσε και από την οικονομική υποστήριξη φίλων.
Μοίραζε χαρτοφυλάκια παίρνοντας συνδρομή από κάθε υπουργό ένα δίφραγκο για την ορκωμοσία του. Καθημερινά σχημάτιζε κι άλλη κυβέρνηση με νέο υπουργικό συμβούλιο.
Στην περίοδο της ακμής του ο Δελαπατρίδης ζούσε άνετα από τους έξυπνους τρόπους που επινοούσε και από την οικονομική υποστήριξη φίλων.
στο τέλος του κειμένου,μπορείτε να διαβάσετε πώς σατίρισε το πραξικόπημα του Πλαστήρα και εξασφάλισε ένα κατοστάρικο για «το μάσημα και την πλήρωση της κοιλίας» κάνοντας κατάληψη μόνος του στο Υπουργείο Προνοίας. Όσο για οπαδούς; Όπου εμφανιζόταν έβρισκε πολλούς.
Δεν άφηνε ευκαιρία που να μη δώσει το παρών έστω και απρόσκλητος. Όταν είδε κόσμο συγκεντρωμένο έξω από τα γραφεία της εφημερίδας Ακρόπολις και πληροφορήθηκε την επίσκεψη του ηθοποιού Βίλλυ Φριτς, μπήκε ορμητικός για να καλωσορίσει μεγαλόπρεπα τον «ένδοξο φίλο» στην «τρισένδοξον χώρα μας».
Οι πολιτικοί λόγοι του χάριζαν άφθονο γέλιο, αλλά είχαν και αλήθειες που δημιουργούσαν προβληματισμούς. Δεν ήταν γραφικός τύπος, κωμική φιγούρα και τα παρόμοια. Βέβαια δεν έλειψαν η «μαρίδα», η κοροϊδία, τα ζαρζαβατικά. Ο Δελαπατρίδης περισσότερο και από τα νούμερα των επιθεωρήσεων και τις γελοιογραφίες των εφημερίδων ήταν μια πνευματώδης, ζωντανή και διαρκής σάτιρα των εθνοσωτήρων της εποχής και των λαοσωτήριων πολιτικών τους. Ενοχλημένοι εκείνοι πήγαν στο αστυνομικό διευθυντή και ζήτησαν να του βάλει φρένο. Τότε του απαγορεύτηκε να εκφωνεί λόγους στην πλατεία Συντάγματος.
Ο Τζογές της Βραδυνής αναφέρει τον Δελαπατρίδη ως εξής:
Ο εγκλεισμός στο ψυχιατρείο δεν έβαλε τέλος στη δημοτικότητά του. Εξάλλου μπορούσε να μπαινοβγαίνει γιατί ήταν ακίνδυνος.
Ο Δελαπατρίδης επέζησε από τη δικτατορία του Μεταξά, τον πόλεμο, την Κατοχή και τον Εμφύλιο –μαύρες εποχές και τραγικά γεγονότα που άλλαξαν δραματικά τη ζωή και το πνεύμα των ανθρώπων.
Ο Δελαπατρίδης επέζησε από τη δικτατορία του Μεταξά, τον πόλεμο, την Κατοχή και τον Εμφύλιο –μαύρες εποχές και τραγικά γεγονότα που άλλαξαν δραματικά τη ζωή και το πνεύμα των ανθρώπων.
«Είμαι μία σκιά του παρελθόντος, ένα σύμβολο των παλαιών καλών ημερών, της εποχής του σφαιριδίου, της μαγκούρας, του Κωνσταντίνου και του Λευτέρη», είπε σε συνέντευξη που του πήρε ο Δημήτρης Λυμπερόπουλος στις αρχές του 1959 στο Δημόσιο Ψυχιατρείο.
«Εις τα 1929 εξέθεσα υποψηφιότητα Προέδρου της Δημοκρατίας. Απέτυχα. Και όμως είμαι βέβαιος πως περισσότερο με αγαπάει ο λαός σαν αποτυχημένο, παρά θα με αγαπούσε αν είχα εκλεγεί. Είμαι άρρωστος, το νιώθω. Αλλά έχω και στιγμές εξάρσεως και διαυγείας που αυτοελέγχομαι. Τότε κάθομαι και γράφω».
Ο Δελαπατρίδης είχε γράψει δύο βιβλία. «Η κοινωνία γελά», μια σάτιρα για την κοινωνία και τον εαυτό του, που το κουβαλούσε πάντα μαζί του σε ένα δερμάτινο χαρτοφύλακα. Το δεύτερο είναι στοχασμοί με τίτλο «Η ζωή εν τη φύσει».
«Εις τα 1929 εξέθεσα υποψηφιότητα Προέδρου της Δημοκρατίας. Απέτυχα. Και όμως είμαι βέβαιος πως περισσότερο με αγαπάει ο λαός σαν αποτυχημένο, παρά θα με αγαπούσε αν είχα εκλεγεί. Είμαι άρρωστος, το νιώθω. Αλλά έχω και στιγμές εξάρσεως και διαυγείας που αυτοελέγχομαι. Τότε κάθομαι και γράφω».
Ο Δελαπατρίδης είχε γράψει δύο βιβλία. «Η κοινωνία γελά», μια σάτιρα για την κοινωνία και τον εαυτό του, που το κουβαλούσε πάντα μαζί του σε ένα δερμάτινο χαρτοφύλακα. Το δεύτερο είναι στοχασμοί με τίτλο «Η ζωή εν τη φύσει».
— Μήπως θέλετε να απευθύνετε κανένα μήνυμα επ’ ευκαιρία του νέου έτους; τον ρώτησε ο δημοσιογράφος.
— Ναι. Εγώ, ο νέος που ξεκίνησα κάποτε από το νησί μου δια να κατακτήσω τα σκήπτρα εις την πολιτικήν και είμαι σήμερα εις ηλικίαν 63 ετών, δεξιός ιεροψάλτης αυτής εδώ της εκκλησούλας, απευθύνω εις τον άνθρωπον το πλέον περιεκτικόν μήνυμα που ειπώθη ποτέ: το «Αγαπάτε αλληλους» του Κυρίου.
— Ναι. Εγώ, ο νέος που ξεκίνησα κάποτε από το νησί μου δια να κατακτήσω τα σκήπτρα εις την πολιτικήν και είμαι σήμερα εις ηλικίαν 63 ετών, δεξιός ιεροψάλτης αυτής εδώ της εκκλησούλας, απευθύνω εις τον άνθρωπον το πλέον περιεκτικόν μήνυμα που ειπώθη ποτέ: το «Αγαπάτε αλληλους» του Κυρίου.
Πέθανε στο Δημοτικό Νοσοκομείο την πρώτη Ιουνίου του 1960. Κι όπως είχε απομείνει μόνος, χωρίς συγγενείς και φίλους, τον κήδεψε ο δήμος Αθηναίων δημοσία δαπάνη.
Ο Αρμάνδος Δελαπατρίδης ήταν έξυπνος, καλλιεργημένος, ευαίσθητος, με επιβλητικό παρουσιαστικό, ρητορικές ικανότητες, χιούμορ και πολλά άλλα προσόντα. Η προσφυγιά που γνώρισε, όταν στα είκοσί του χρόνια ξεριζώθηκε από τον τόπο του, τη Μικρά Ασία, με τον πρώτο διωγμό των Ελλήνων από τους Τούρκους για ν’ αναζητήσει καταφύγιο στη Λέσβο, ασφαλώς τον επηρέασε. Η μικρασιατική καταστροφή που ακολούθησε, όπως κάθε περίοδος δραματικών και αναπόδραστων εξελίξεων, είχε καταθλιπτικές επιπτώσεις σε πολλούς ευαίσθητους ανθρώπους. Ο δρόμος επιστροφής στην πατρίδα έκλεισε οριστικά. Η συγκρότηση της προσωπικότητάς του άρχισε να χαλαρώνει και εμφανίστηκε η ψυχική νόσος. Ο Τηλέμαχος Νταλάκας εγκατέλειψε τη θέση του υπαλλήλου, άλλαξε το όνομά του σε Αρμάνδος Δελαπατρίδης, δημιούργησε το Κόμμα των Κυανολεύκων και αποφάσισε ότι αποστολή του ήταν να εργαστεί ως πολιτικός αρχηγός για τη σωτηρία της Ελλάδας. Το μικρό επαρχιακό περιβάλλον της Μυτιλήνης δεν τον χωρούσε πια. Σε ηλικία τριάντα χρόνων, το 1925, τον υποδέχτηκε η πρωτεύουσα που του πρόσφερε ευρύ πεδίο δράσης.
Όπως είπα ο Αρμάνδος Δελαπατρίδης δεν ήταν απλώς ένας από τους γραφικούς τύπους της Αθήνας. Αποτελεί μια φυσιογνωμία που όμοιά της δεν υπήρξε ούτε πριν ούτε μετά απ’ αυτόν.
Είναι άδικο να χαρακτηρίζουμε Δελαπατρίδη κάθε νούμερο της πολιτικής σκηνής. Άδικο για τον Δελαπατρίδη. Βεβαίως
Όπως είπα ο Αρμάνδος Δελαπατρίδης δεν ήταν απλώς ένας από τους γραφικούς τύπους της Αθήνας. Αποτελεί μια φυσιογνωμία που όμοιά της δεν υπήρξε ούτε πριν ούτε μετά απ’ αυτόν.
Είναι άδικο να χαρακτηρίζουμε Δελαπατρίδη κάθε νούμερο της πολιτικής σκηνής. Άδικο για τον Δελαπατρίδη. Βεβαίως
========================
*Τη νύχτα των εκλογών της 5ης Μαρτίου 1933, όταν τα αποτελέσματα άρχισαν να δείχνουν καθαρά ήττα του Βενιζέλου και νίκη του Τσαλδάρη, ο Πλαστήρας αυτοανακηρύχτηκε δικτάτορας, εγκαταστάθηκε στο υπουργείο Στρατιωτικών κι έκανε πραξικόπημα. Ένοπλοι κατέλαβαν υπουργεία, δημόσια γραφεία και εγκαταστάσεις εφημερίδων. Η δικτατορία κράτησε 14 ώρες, δημιούργησε χάος και χύθηκε αίμα. Ο Πλαστήρας, γνωστός από τους Βαλκανικούς ως Μαύρος Καβαλάρης, κατέληξε να το σκάσει από τα κεραμίδια, οπότε του κόλλησαν το παρατσούκλι Μαύρος Γάτος. Στις 6 Μαρτίου ορκίστηκε η προσωρινή κυβέρνηση Αλέξανδρου Οθωναίου. Ο Κονδύλης έστειλε τελεσίγραφο από τη Λάρισα ότι αν δεν δοθεί στον πλειοψηφίσαντα Τσαλδάρη εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, θα κατέβει με όλες τις στρατιωτικές μονάδες και θα καταλάβει την Αθήνα.
Στις 8 Μαρτίου ο Δελαπατρίδης κατέλαβε το υπουργείο Προνοίας και εγκατέστησε δικτατορία, όπως θα διαβάσετε πιο κάτω. Τελικά, στις 10 Μαρτίου ορκίστηκε η κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη.
Στις 8 Μαρτίου ο Δελαπατρίδης κατέλαβε το υπουργείο Προνοίας και εγκατέστησε δικτατορία, όπως θα διαβάσετε πιο κάτω. Τελικά, στις 10 Μαρτίου ορκίστηκε η κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη.
Στις 8 Μαρτίου, στις 11 το πρωί, ο Δελαπατρίδης ανέβηκε στον δεύτερο όροφο του υπουργείου Προνοίας, όπου βρίσκονταν τα γραφεία της Επιθεώρησης, και προχώρησε σε κατάληψη του υπουργείου. Αμέσως τέθηκαν στις διαταγές του όλοι οι υπάλληλοι και οι παρευρισκόμενοι επισκέπτες.
— Λόγο, αρχηγέ! του φώναζαν.
— Πρώτον σας ειδοποιώ ότι η κατάληψις του υπουργείου δεν γίνεται από εμένα, αλλά από τους Έλληνας Κυανολεύκους.
— Πού είναι; Να τους δούμε!
— Είναι εις τα ψυχιατρεία. Μάλιστα. Και επί τη ευκαιρία ας είπωμεν ολίγα τινά περί ψυχιατρείων.
Ο Δελαπατρίδης γνωστοποίησε ότι «κακή τη μοίρα» εγκλείστηκε για αρκετό διάστημα στο Δημόσιο Ψυχιατρείο, όπου είδε καλύτερα από κάθε άλλον την εγκατάλειψή του από το υπουργείο και κατηγόρησε τον διευθυντή της Υγιεινής για πλήρη παραμέληση των ζητημάτων υγιεινής του λαού χάριν κομματικών συμφερόντων.
— Οποία φρίκη, κύριοι! Τραγωδία που μόνον εάν εγκλεισθείτε εκεί θα την αντιληφθείτε. Αφήστε το τι γίνεται εξαιτίας των κομματικών συμφερόντων κι επιδιώξεων. Πλήρης βενιζελοκρατία και εκεί. Ας είναι, αυτά ανήκουν εις το παρελθόν.
— Και τώρα τι θα κάνουμε;
— Θα απολύσουμε τους αντιλαϊκούς υπαλλήλους του υπουργείου σας και θα εγκαταστήσουμε δικτατορία.
Κάθισε σ’ ένα γραφείο και με τη βοήθεια των υπαλλήλων συνέταξε ονομαστικό κατάλογο και τους απέλυσε όλους από υπουργό μέχρι καθαρίστριες. Πάνω στην ώρα κατέφθασαν οι κλητήρες του υπουργείου –τα «Δημοκρατικά Τάγματα» όπως τους απεκάλεσε– οι οποίοι τον ειδοποίησαν ότι πρέπει να αποχωρήσει.
— Σταθείτε, κραύγασε ο Δελαπατρίδης. Τι κάνετε; Με διώχνετε την πλέον κρίσιμον στιγμήν. Θα σας ομιλούσα για το δάνειο.
— Πες τα όλα για το δάνειο!
— Λοιπόν. Εξασφάλισα 50.000 λίρες δάνειο εκ μέρους του άγγλου πρωθυπουργού Μακντόναλντ. Θα σωθούμε. Αλλά…
— Τι συμβαίνει;
— Για να το μεταφέρουμε εδώ χρειάζονται εκατό δραχμές.
Αμέσως έγινε έρανος και μαζεύτηκε το κατοστάρικο.
— Και τώρα ας πηγαίνωμεν εις το υπουργείον των Οικονομικών δια το δάνειον, είπε ο Δελαπατρίδης. Έλυσε την κατάληψη του υπουργείου Προνοίας και κατευθύνθηκε προς το υπουργείο Οικονομικών για να εκδώσει τα απαραίτητα διατάγματα για τη σύναψη του δανείου επικεφαλής διαδήλωσης που κραύγαζε με ενθουσιασμό συνθήματα υπέρ του.
— Αρχηγέ, το υπουργείο του έρωτος τι θα γίνει;
— Προς το παρόν ας σκεφθούμε πρώτα το μάσημα και την πλήρωσιν της κοιλίας μας και ας αφήσωμεν την καρδίαν μας.
Η αστυνομία διέλυσε τη διαδήλωση και ο Δελαπατρίδης πριν πάει για φαγητό, επειδή δεν είχε εμπιστοσύνη στους υπεύθυνους, συνέταξε τηλεγράφημα και πέρασε από τα γραφεία διάφορων εφημερίδων για να τους το γνωστοποιήσει.
«Προς τον στρατηγόν Κονδύλην
Επιτάξατε παν μέσον συγκοινωνίας, βαδίσατε προς Αθήνας. Ζήτω το Έθνος! Κάτω η τυραννίς!
Τηλέμαχος Αρμάνδος Δελαπατρίδης
ηγέτης Κυανολεύκων»
— Λόγο, αρχηγέ! του φώναζαν.
— Πρώτον σας ειδοποιώ ότι η κατάληψις του υπουργείου δεν γίνεται από εμένα, αλλά από τους Έλληνας Κυανολεύκους.
— Πού είναι; Να τους δούμε!
— Είναι εις τα ψυχιατρεία. Μάλιστα. Και επί τη ευκαιρία ας είπωμεν ολίγα τινά περί ψυχιατρείων.
Ο Δελαπατρίδης γνωστοποίησε ότι «κακή τη μοίρα» εγκλείστηκε για αρκετό διάστημα στο Δημόσιο Ψυχιατρείο, όπου είδε καλύτερα από κάθε άλλον την εγκατάλειψή του από το υπουργείο και κατηγόρησε τον διευθυντή της Υγιεινής για πλήρη παραμέληση των ζητημάτων υγιεινής του λαού χάριν κομματικών συμφερόντων.
— Οποία φρίκη, κύριοι! Τραγωδία που μόνον εάν εγκλεισθείτε εκεί θα την αντιληφθείτε. Αφήστε το τι γίνεται εξαιτίας των κομματικών συμφερόντων κι επιδιώξεων. Πλήρης βενιζελοκρατία και εκεί. Ας είναι, αυτά ανήκουν εις το παρελθόν.
— Και τώρα τι θα κάνουμε;
— Θα απολύσουμε τους αντιλαϊκούς υπαλλήλους του υπουργείου σας και θα εγκαταστήσουμε δικτατορία.
Κάθισε σ’ ένα γραφείο και με τη βοήθεια των υπαλλήλων συνέταξε ονομαστικό κατάλογο και τους απέλυσε όλους από υπουργό μέχρι καθαρίστριες. Πάνω στην ώρα κατέφθασαν οι κλητήρες του υπουργείου –τα «Δημοκρατικά Τάγματα» όπως τους απεκάλεσε– οι οποίοι τον ειδοποίησαν ότι πρέπει να αποχωρήσει.
— Σταθείτε, κραύγασε ο Δελαπατρίδης. Τι κάνετε; Με διώχνετε την πλέον κρίσιμον στιγμήν. Θα σας ομιλούσα για το δάνειο.
— Πες τα όλα για το δάνειο!
— Λοιπόν. Εξασφάλισα 50.000 λίρες δάνειο εκ μέρους του άγγλου πρωθυπουργού Μακντόναλντ. Θα σωθούμε. Αλλά…
— Τι συμβαίνει;
— Για να το μεταφέρουμε εδώ χρειάζονται εκατό δραχμές.
Αμέσως έγινε έρανος και μαζεύτηκε το κατοστάρικο.
— Και τώρα ας πηγαίνωμεν εις το υπουργείον των Οικονομικών δια το δάνειον, είπε ο Δελαπατρίδης. Έλυσε την κατάληψη του υπουργείου Προνοίας και κατευθύνθηκε προς το υπουργείο Οικονομικών για να εκδώσει τα απαραίτητα διατάγματα για τη σύναψη του δανείου επικεφαλής διαδήλωσης που κραύγαζε με ενθουσιασμό συνθήματα υπέρ του.
— Αρχηγέ, το υπουργείο του έρωτος τι θα γίνει;
— Προς το παρόν ας σκεφθούμε πρώτα το μάσημα και την πλήρωσιν της κοιλίας μας και ας αφήσωμεν την καρδίαν μας.
Η αστυνομία διέλυσε τη διαδήλωση και ο Δελαπατρίδης πριν πάει για φαγητό, επειδή δεν είχε εμπιστοσύνη στους υπεύθυνους, συνέταξε τηλεγράφημα και πέρασε από τα γραφεία διάφορων εφημερίδων για να τους το γνωστοποιήσει.
«Προς τον στρατηγόν Κονδύλην
Επιτάξατε παν μέσον συγκοινωνίας, βαδίσατε προς Αθήνας. Ζήτω το Έθνος! Κάτω η τυραννίς!
Τηλέμαχος Αρμάνδος Δελαπατρίδης
ηγέτης Κυανολεύκων»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου