Τετάρτη 21 Νοεμβρίου 2018

Η ΕΝΩΤΙΚΗ ΚΩΜΩΔΙΑ.....

 
Η ΕΝΩΤΙΚΗ ΚΩΜΩΔΙΑ
Ένα μεσημέρι του 2002, δύο εργάτες κτύπησαν την πόρτα του γραφείου της καθηγήτριας Τζούντιθ Χέριν (Judith Herin) στο King's College, στο Λονδίνο. Έρχονταν από το εργοτάξιο για την ανακαίνιση του κτιρίου και, περνώντας έξω από το γραφείο της, η επιγραφή “Καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας” τους παρακίνησε να ρωτήσουν “Τι είναι η βυζαντινή ιστορία;”, όπως αφηγείται η ίδια η Τζούντιθ Χέριν. Αφού τους εξήγησε εν συντομία, την ευχαρίστησαν θερμά και της ζήτησαν να γράψει “ένα βιβλίο και γι' αυτούς”, δηλαδή γραμμένο για να ενδιαφέρει το ευρύτερο κοινό. Αυτά γράφει η Βρετανίδα καθηγήτρια στην εισαγωγή του βιβλίου της “Τι είναι το Βυζάντιο” (Εκδ. Ωκεανίδα, Αθήνα 2008), όπου εξηγεί ότι το ενδιαφέρον και ο θαυμασμός για την περίοδο αυτή της ιστορίας έγκειται στο γεγονός ότι σταδιακά ο σύγχρονος Δυτικός κόσμος συνειδητοποιεί ότι δεν θα υπήρχε χωρίς την θωράκιση και την έμπνευση που του παρείχε ο κόσμος της βυζαντινής Ανατολής. Καταλαβαίνει, επίσης, ότι το Βυζάντιο σημαίνει πολύ περισσότερα πράγματα από την αυτοκρατορική εξουσία, τον απίστευτο πλούτο και την θαλάσσια ισχύ.
Ο Μέγας Κωνσταντίνος αναβίωσε το ελληνικό έθνος μετά την μεταφορά της έδρας της αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη. Ξαναζωντάνεψε ο ελληνισμός, ο οποίος, για πολλούς αιώνες υπό την ρωμαϊκή μπότα, είχε “γραικυλοποιηθεί” και ξαναβγήκε σιγά-σιγά στο προσκήνιο μέσα σε μία βυζαντινή αυτοκρατορία, που ελληνοποιείται ραγδαία, θριαμβεύει για 1.000 χρόνια και πέφτει στις 29 Μαΐου 1453.
Όμως, η Άλωση ήταν το επακόλουθο μιας μακροχρόνιας και βαθιάς κρίσης που είχε αρχίσει αιώνες νωρίτερα, από τότε που η διαφθορά και οι εσωτερικές έριδες της Αυτοκρατορίας επέτρεψαν “στους λύκους να φυλάνε τα πρόβατα”.
Στην ουσία, μετά το οριστικό σχίσμα το 1054, η Δύση άρχισε να αντιμετωπίζει το Βυζάντιο ως εχθρικό. Ένα μίσος που δεν έπαψε να υφέρπει επί αιώνες στο συλλογικό υποσυνείδητο των Δυτικο-Ευρωπαίων. Μετά τον έλεγχο του παπικού θρόνου από τους Φράγκους, η Ελληνική Ανατολή έγινε ο αντίπαλος πολιτισμός που “έπρεπε να αποδειχθεί πολιτισμός πλάνης”, μας λέει ο Γιανναράς. Οι Σταυροφορίες σηματοδοτούν την αφύπνιση της Δύσης και την αρχή της σταδιακής εδραίωσης της παγκόσμιας κυριαρχίας της. Αν και το αρχικό σχέδιο των εκκεντρικών Φράγκων φεουδαρχών προέβλεπε την κατάκτηση της Παλαιστίνης, όταν αυτό απέτυχε ...υπήρξαν άλλες “παράπλευρες απώλειες” που πέτυχαν! (όλως τυχαίως;)
Με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης τον Απρίλιο του 1204, με βάση το Ενετικό σχέδιο του Δόγη Δάνδολου, οι Σταυροφόροι έβγαλαν την μάσκα τους, αποκαλύπτοντας το κυνικό τους πρόσωπο, Φράγκοι και Ενετοί συναγωνίστηκαν στην σφαγή, την αρπαγή και την λεηλασία. Κάηκαν στην φωτιά τόσα σπουδαία κτίρια, όπως ομολόγησε ο ίδιος ο Βιλλαρδουΐνος, όσα είχαν οι 3 μεγαλύτερες πόλεις της Γαλλίας μαζί. Έργα τέχνης ανεκτίμητης αξίας χάθηκαν, τα μαρμάρινα αγάλματα θρυμματίστηκαν, τα μπρούτζινα τα έλιωσαν, οι Άγιες Τράπεζες των εκκλησιών βεβηλώθηκαν, εξαίσια γλυπτά λεηλατήθηκαν και βρέθηκαν να κοσμούν τις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις. Το Βυζάντιο κατακερματίστηκε.
Το 1204 ήταν το τραγικό αποκορύφωμα της σύγκρουσης Δύσης-Ανατολής και μέσα στα βυζαντινά συντρίμμια προετοιμάστηκε τόσο η τελική Άλωση από τους Οθωμανούς, όσο και η ανάδυση της εθνικής συνείδησης του νέου ελληνισμού.
Ξαναγυρίζοντας στο “τότε”, θα δούμε ίδια λάθη που γίνονται διαχρονικά στην ελληνική ιστορία να είναι η αιτία όλης αυτής της δραματικής αλυσίδας γεγονότων.
Μια οικογενειακή διαμάχη των διεκδικητών του βυζαντινού θρόνου έδωσε την ευκαιρία στους Σταυροφόρους, με το κάλεσμα του Αλέξιου Άγγελου Δ', να πατήσουν πόδι στο Βυζάντιο. Ανάλογες εσωτερικές έριδες έκαναν τις αντιμαχόμενες παρατάξεις να φέρνουν Τούρκους στρατιώτες για μισθοφόρους. Όταν οι Παλαιολόγοι προσπάθησαν να ανασυστήσουν την Αυτοκρατορία και να φέρουν βοήθεια από την Δύση, τα πράγματα είχαν πάρει τον δρόμο τους. Το πάλαι ποτέ κραταιό Βυζάντιο είχε περιοριστεί σε μια Πόλη σκιά της παλιάς της δόξας, φοβισμένη μέσα στα τείχη της και εγκαταλειμμένη από όλες τις Δυτικές χριστιανικές δυνάμεις.
Για το ποια ήταν η κατάσταση παραμονές της Αλώσεως το 1453 μεγάλο ενδιαφέρον έχει η παρουσίαση της ζωής εντός των τειχών της Κωνσταντινούπολης από τον ιππότη Μπερτραντόν ντε λα Μπροκιέρ, έναν από τους πιο οξυδερκείς παρατηρητές του Μεσαίωνα, ο οποίος βρέθηκε εκεί τον Ιανουάριο του 1433:
“Το Πέρα είναι μια μεγάλη πόλη, όπου κατοικούν Έλληνες, Εβραίοι και Γενοβέζοι. Οι τελευταίοι είναι και οι κύριοί του υπό την ηγεσία του Δούκα του Μιλάνου, που αυτοαποκαλείται “Άρχοντας του Πέρα”. Υπάρχει τοποτηρητής (podesta) και άλλοι αξιωματούχοι, που διοικούν την πόλη όπως επιθυμούν. Το εμπόριο με τους Τούρκους ακμάζει... Το λιμάνι είναι το ωραιότερο που έχω δει και νομίζω ότι μπορώ να πω πως είναι και το ωραιότερο από όσα βρίσκονται σε χέρια Χριστιανών, καθώς εκεί χωράνε ακόμα και τα μεγαλύτερα γενοβέζικα πλοία, το ένα δίπλα στο άλλο”.
Ο Σέρβος πολιτικός, διπλωμάτης και ιστορικός Τσέντομιλ Μιγιάτοβιτς (1842-1932) περιλαμβάνει την παραπάνω μαρτυρία στο βιβλίο του “Κωνσταντίνος Παλαιολόγος: Η τελευταία νύχτα της Πόλης” (Εκδ. Διόπτρα, 2007). Στο σπάνιο αυτό ντοκουμέντο, αυτόπτες μάρτυρες και ιστοριογράφοι της εποχής περιγράφουν πώς η φιλοδυτική (φιλολατινική) πολιτική όσων πίστευαν ότι μια χριστιανική συμμαχία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τους Τούρκους συναντούσε την καθολική άρνηση και οργή των Ελλήνων της Πόλης, που είχαν βγει στους δρόμους εκτοξεύοντας αναθέματα στους προδότες. Το μίσος εναντίον των δυτικών Σταυροφόρων ήταν τόσο σφοδρό “ώστε”, όπως λέει ο Δούκας, “ακόμα κι αν κατέβαινε άγγελος από τον ουρανό και διεμήνυε ότι θα έσωζε την πόλη από τους Τούρκους αν ο λαός δεχόταν την Ένωση με την Εκκλησία της Ρώμης, οι Έλληνες θα αρνούνταν!”.
Από το 1204 και μετά, παραδέχονται έγκριτοι ιστορικοί, όπως ο Στήβεν Ράνσιμαν και ο Άρνολντ Τόϋνμπι, οι Χριστιανοί Δυτικοί, όχι οι Μουσουλμάνοι Τούρκοι, υπήρξαν οι κυριότεροι εχθροί των Ελλήνων.
Η αλήθεια που συνήθως αποσιωπάται είναι ότι, την στιγμή της Άλωσης, το Βυζάντιο -από χρόνια πριν- είχε ήδη παραδοθεί στην Δύση. Οι “ενωτικές” ελίτ, με την πολιτική τους να προσφεύγουν για βοήθεια στις χριστιανικές αυλές της Ευρώπης, είχαν παραχωρήσει τέτοια οικονομικά προνόμια στους Δυτικούς ώστε να έχουν πλήρη ασυδοσία και απαλλαγή από την φορολογία.
Τα “Μνημόνια” της εποχής με τα οποία οι Δυτικοί είχαν λεηλατήσει το Βυζάντιο, αφήνοντάς το ανυπεράσπιστο στον Μωάμεθ, οι ιστορικοί τα αποκαλούν παραπλανητικά “Διομολογήσεις” (Capitulations) ενώ στην ουσία ήταν συνθήκες υποταγής, οικονομικής και πνευματικής, των Ελλήνων, όπως και οι σημερινές “μεταρρυθμίσεις” των Τροϊκανών... Οι Έλληνες του 15ου αιώνα είχαν ήδη υποστεί την Δυτική κατοχή και γνώριζαν πως τα δεινά που έφερε ήταν βαρύτερα από κάθε άλλη. Σήμερα, δυστυχώς, οι μνήμες έχουν εξασθενήσει με τις κατάλληλες μεθοδεύσεις για χρόνια και έτσι συνεχίζεται η αδιέξοδη “ενωτική κωμωδία” με άλλα μέσα.
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου