ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ
Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για την λεγόμενη ΄΄Πολιτιστική Διπλωματία΄΄, ήγουν για την συγκρότηση ενός ιστού διαπολιτισμικών επαφών που θα βασίζεται σε μία ουδετεροποιημένη ειρηνιστική έννοια ισχύος του πολιτιστικού επιτεύγματος κάθε χώρας ή μίας ευρύτερης θρησκευτικής και πολιτισμικής ενότητας. Η ΄΄Πολιτιστική Διπλωματία΄΄ φαίνεται ότι κέρδισε έδαφος κατόπιν της διατύπωσης της ΄΄Σύγκρουσης των Πολιτισμών΄΄ του Σάμιουελ Χάντινγκτον. Υπ’αυτήν την έστω εικοτολογική παρατήρηση μπορούμε να διαπιστώσουμε την υποδόρια ύπαρξη γεωπολιτικών ενδιαφερόντων μέσα στο σώμα αυτού που ονομάζουμε ΄΄Πολιτιστική Διπλωματία΄΄.
Θα τολμούσαμε να πούμε ότι η ΄΄Πολιτιστική Διπλωματία΄΄ άνευ εδραίου γεωπολιτικού κοσμοειδώλου αποτελεί όπλο ενός πολιτισμού πλούσιου σε ιστορία και φτωχού ως προς τα εκσυχρονιστικά του επιτεύγματα. Γι’ αυτόν τον πολιτισμό η ΄΄Πολιτιστική Διπλωματία΄΄ είναι μία ελπίδα, ενώ για τις μεγάλες δυνάμεις του μετανεωτερικού κόσμου μείζον όπλο. Το πλεονέκτημα της ΄΄Πολιτιστικής Διπλωματίας΄΄(όταν αυτή ασκείται με εξαίρετο τρόπο) έναντι της Γεωπολιτικής είναι το ό,τι δύναται να θεάται την ιστορική ολότητα του παρελθόντος. Η Γεωπολιτική διαθέτει μόνον το παρελθόν της επιστήμης της που δεν ξεπερνάει τους δύο αιώνες. Το αναμφισβήτητο όμως πλεονέκτημά της Γεωπολιτικής είναι η θέαση της παροντικής ολότητας. Κέντρο αυτής της θέασης δεν είναι ένας απλός χάρτης αλλά σύνολη η υδρόγειος. Το απλούστερο εγχειρίδιο Γεωπολιτικής θα ήταν ακατανόητο χωρίς την παρουσία ενός παγκόσμιου χάρτη, ενός κόσμου που αντικρύζεται άνωθεν με την οπτική γωνία ενός παντεπόπτη παρατηρητή.
Η γεωπολιτική οπτική γωνία είναι η το ΄΄Πανοπτικόν΄΄ του Bentham εκκαθολικευμένο στην κλίμακα της οικουμένης. Σ’όλα αυτά έχουμε να αντιπροτείνουμε την ΄΄Πολιτιστική Γεωπολιτική΄΄, μία ανεύρετη επιστήμη που μπορεί να λάβει εκρηκτικές διαστάσεις αν αντιληφθούμε τις τεράστιες δυνατότητές της. Η ΄΄Πολιτιστική Γεωπολιτική΄΄ δεν αποτελεί τον εκπολιτισμό μίας ΄΄Θεωρίας Πολέμου΄΄. ΄Ομως δεν μπορεί να αρνηθεί μία ΄΄Θεωρία Πολέμου΄΄ ή μία ιστορία της στρατηγικής και των όπλων οργανικά συνδεδεμένη με την ιστορία ή την συγχρονικότητα της λογοτεχνίας, των τεχνών και των γραμμάτων. Επί παραδείγματι: δεν ενδιαφέρει την ΄΄Πολιτιστική Γεωπολιτική΄΄ η φυσιολογία του ΄΄Αγχέμαχου ΄Οπλου΄΄ στην Αρχαία Ελλάδα. Λιγότερο την ενδιαφέρει το ΄΄Αγχέμαχο ΄Οπλο΄΄ στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια του Ομήρου. Εκείνο που την ενδιαφέρει είναι το πως χρησιμοποιείται στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια το αγχέμαχο όπλο από μία ναυτική δύναμη της αρχαιότητας- προάγγελο των σύγχρονων ναυτικών δυνάμεων που αποτελούν θεμελιώδη ΄΄στοιχείωση΄΄ της Γεωπολιτικής. Η ΄΄Πολιτιστική Γεωπολιτική΄΄ είναι μόνον δευτερευόντως μία μελέτη του πολιτισμικού παρελθόντος. Πρωτίστως είναι μία διαγνωστική του μέλλοντος θεωρητική δραστηριότητα.
Οι Κραταιές Ναυτικές Δυνάμεις και τα ΄Επη του Ομήρου
Η ΄΄Δύση΄΄ διαθέτει ως εμβληματικό ήρωα της τον Οδυσσέα. Αν η γέννηση της Ρώμης αποδίδεται σ’ έναν οιωνεί Οδυσσέα, τον Αινεία, και το λογοτεχνικό της πρωτόλειο είναι πράγματι η Αινειάδα του Βιργιλίου, τότε η χορεία των αυτοκρατορικών μεταμορφώσεων του imperium εκκινούν ανθρωπολογικώς σε αντίστιξη με το ηρωικό ήθος της γήινης ενσάρκωσης που πρεσβεύεται από τον Αχιλλέα. Η λογοτεχνική χορεία πάντως δεν σταματάει στον Βιργίλιο. Ο Βιργίλιος θα πάρει από το χέρι τον νεαρό Δάντη στην Θεία Κωμωδία[1] και θα επαναλάβει το ταξίδι στον ΄Αδη για να καθαρθεί στον Εμπύραιο της νεώτερης Δύσης, η μυθιστορηματική πορεία της οποίας δείχνει να διάγει την τελευτή της με τον οδυσσεϊκό Μπλούμ του Τζόυς. Η τελευταία παλινορθωτική προσπάθεια του ηρωικού ιδεώδους συντρίβεται με τον υποτιθεμένως ΄΄ολιγοφρενή Δον Κιχώτη΄΄[2], ο οποίος παραδίδει τα όπλα της ενσάρκωσης στην κιρκεγκωριανή απελπισμένη τρέλα του ιστορικού ΄΄διπλού΄΄ ανθρώπου. Ο Ορθόδοξος Ντοστογιέφσκι θα αναλάβει την κάθαρση αυτού του ΄΄Διπλού Ανθρώπου΄΄[3] ως εσχατολογική κατάληξη του Δυτικού πολιτισμού με, ακόμη, αμφίβολα αποτελέσματα.
Οι Κραταιές Ναυτικές Δυνάμεις και τα ΄Επη του Ομήρου
Η ΄΄Δύση΄΄ διαθέτει ως εμβληματικό ήρωα της τον Οδυσσέα. Αν η γέννηση της Ρώμης αποδίδεται σ’ έναν οιωνεί Οδυσσέα, τον Αινεία, και το λογοτεχνικό της πρωτόλειο είναι πράγματι η Αινειάδα του Βιργιλίου, τότε η χορεία των αυτοκρατορικών μεταμορφώσεων του imperium εκκινούν ανθρωπολογικώς σε αντίστιξη με το ηρωικό ήθος της γήινης ενσάρκωσης που πρεσβεύεται από τον Αχιλλέα. Η λογοτεχνική χορεία πάντως δεν σταματάει στον Βιργίλιο. Ο Βιργίλιος θα πάρει από το χέρι τον νεαρό Δάντη στην Θεία Κωμωδία[1] και θα επαναλάβει το ταξίδι στον ΄Αδη για να καθαρθεί στον Εμπύραιο της νεώτερης Δύσης, η μυθιστορηματική πορεία της οποίας δείχνει να διάγει την τελευτή της με τον οδυσσεϊκό Μπλούμ του Τζόυς. Η τελευταία παλινορθωτική προσπάθεια του ηρωικού ιδεώδους συντρίβεται με τον υποτιθεμένως ΄΄ολιγοφρενή Δον Κιχώτη΄΄[2], ο οποίος παραδίδει τα όπλα της ενσάρκωσης στην κιρκεγκωριανή απελπισμένη τρέλα του ιστορικού ΄΄διπλού΄΄ ανθρώπου. Ο Ορθόδοξος Ντοστογιέφσκι θα αναλάβει την κάθαρση αυτού του ΄΄Διπλού Ανθρώπου΄΄[3] ως εσχατολογική κατάληξη του Δυτικού πολιτισμού με, ακόμη, αμφίβολα αποτελέσματα.
Η λογοτεχνική Οδύσσεια και ο ανθρωπολογικός τύπος του Οδυσσέα είναι το πολιτισμικό και ανθρωπολογικό αρχέτυπο των ΄΄Ναυτικών Δυνάμεων΄΄, όπως τις υπολαμβάνει η Γεωπολιτική. ΄Ομως, όπως όλα δείχνουν, στις ΗΠΑ τεκταίνεται ένας, τω όντι, επαναστατικός μετασχηματισμός της ανθρωπολογικής αυτής συνισταμένης. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε ακόμη και για μία σαφή ΄΄Παλινορθωτική Αντεπανάσταση΄΄. Το ΄΄Σκάνδαλο των Νεοσυντηρητικών΄΄ και η εντυπωσιακή παρουσία ενός μεγάλου πολιτικού φιλοσόφου του αιώνα, του Λέο Στράους στην σκέψη ενός νέου συντακτικού εξουσίας που διαμορφώθηκε στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια μας προδιαθέτουν για συγκλονιστικές αλλαγές του παγκόσμιου σκηνικού[4]. H μεγάλη ναυτική υπερδύναμη, οι ΗΠΑ οδεύει προς την κυρίως ειπείν αυτοκρατορική της φάση. Ο εξ αποστάσεως έλεγχος της ΄΄Καρδιάς της Γης΄΄ δεν αρκεί πλέον. Η πολιτιστική γεωπολιτική της υπερδύναμης (πλειονοπώλητα λογοτεχνικά βιβλία, κινηματογραφική παραγωγή του Χόλυγουντ, πανεπιστημιακή, ακαδημαϊκή έρευνα) προβάλλει πλέον τους Σπαρτιάτες, τον Αχιλλέα, τον Μέγα Αλέξανδρο, πρότυπα ηπειρωτικών δυνάμεων και ολιγαρχικών παραδόσεων. Παραλλήλως η Ρωσσία του Πούτιν εξαγγέλει το πρόγραμμα ΄΄Παγκόσμιος Ωκεανός΄΄. Τίθεται πέραν πάσης αμφιβολίας και αμφισβητήσεως, ότι δεν έχουμε ακόμη γευθεί το κυρίως μενού της λεγόμενης ΄΄παγκοσμιοποίησης΄΄.
Η Καρδιά της Γης στην Καρδιά της Ευρώπης
Η πορεία των ενσαρκώσεων της Ρώμης δεν είναι ενιαία. Η έννοια του γερμανικού Ράιχ αλλά και η γεωπολιτική ΄΄Καρδιά τη Γης΄΄, η Αγία ή \ και σοβιετική Ρωσία, η ΄΄Τρίτη Ρώμη΄΄, ως γνήσιες ηπειρωτικές δυνάμεις ΄΄διαμαρτύρονται΄΄ (στην περίπτωση των Γερμανών) ή ανθίστανται (ως γνήσιοι κληρονόμοι της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην περίπτωση των Ρώσων) στην μεταρσιωτική ναυτική ισχύ του ρωμαικού imperium[5]. Αν υιοθετήσουμε την γνωστή διάκριση του Norbert Elias μεταξύ ΄΄Πολιτισμού΄΄ (Civilization) και ΄΄Κουλτούρας΄΄ (Kultur) τότε θα πρέπει να τονίσουμε τα εξής: Η ΄΄Πολιτιστική Διπλωματία΄΄ ρέπει προς την υπεράσπιση του Πολιτισμού, ενώ η ΄΄Πολιτιστική Γεωπολιτική΄΄ θα τείνει διαρκώς και αδιαλείπτως προς την ΄΄Κουλτούρα΄΄, καίτοι μέχρι στιγμής χρησιμοποιεί το κύρος του Πολιτισμού[6]. ΄Αλλωστε δεν πρέπει να λησμονούμε και το ΄΄έτυμον΄΄ του όρου ΄΄Γεωπολιτική΄΄. Είναι η πολιτική που ασκείται με δοκιμίτη λίθο την ΄΄Γαία΄΄, εξ ού και παραμένει θεμελιωδώς μία ΄΄Γερμανική΄΄ επιστήμη. Η διαφορά Πολιτισμού – Κουλτούρας και Πολιτιστικής Διπλωματίας- Πολιτιστικής Γεωπολιτικής εξηγεί κατά μείζονα λόγο και την αδυναμία τόσο της Γαλλίας όσο και της Γερμανίας να συμπήξουν τον περιλάλητο Γαλλογερμανικό άξονα που προώρισται να ηγηθεί την Ενωμένης Ευρώπης[7].
Η Καρδιά της Γης στην Καρδιά της Ευρώπης
Η πορεία των ενσαρκώσεων της Ρώμης δεν είναι ενιαία. Η έννοια του γερμανικού Ράιχ αλλά και η γεωπολιτική ΄΄Καρδιά τη Γης΄΄, η Αγία ή \ και σοβιετική Ρωσία, η ΄΄Τρίτη Ρώμη΄΄, ως γνήσιες ηπειρωτικές δυνάμεις ΄΄διαμαρτύρονται΄΄ (στην περίπτωση των Γερμανών) ή ανθίστανται (ως γνήσιοι κληρονόμοι της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην περίπτωση των Ρώσων) στην μεταρσιωτική ναυτική ισχύ του ρωμαικού imperium[5]. Αν υιοθετήσουμε την γνωστή διάκριση του Norbert Elias μεταξύ ΄΄Πολιτισμού΄΄ (Civilization) και ΄΄Κουλτούρας΄΄ (Kultur) τότε θα πρέπει να τονίσουμε τα εξής: Η ΄΄Πολιτιστική Διπλωματία΄΄ ρέπει προς την υπεράσπιση του Πολιτισμού, ενώ η ΄΄Πολιτιστική Γεωπολιτική΄΄ θα τείνει διαρκώς και αδιαλείπτως προς την ΄΄Κουλτούρα΄΄, καίτοι μέχρι στιγμής χρησιμοποιεί το κύρος του Πολιτισμού[6]. ΄Αλλωστε δεν πρέπει να λησμονούμε και το ΄΄έτυμον΄΄ του όρου ΄΄Γεωπολιτική΄΄. Είναι η πολιτική που ασκείται με δοκιμίτη λίθο την ΄΄Γαία΄΄, εξ ού και παραμένει θεμελιωδώς μία ΄΄Γερμανική΄΄ επιστήμη. Η διαφορά Πολιτισμού – Κουλτούρας και Πολιτιστικής Διπλωματίας- Πολιτιστικής Γεωπολιτικής εξηγεί κατά μείζονα λόγο και την αδυναμία τόσο της Γαλλίας όσο και της Γερμανίας να συμπήξουν τον περιλάλητο Γαλλογερμανικό άξονα που προώρισται να ηγηθεί την Ενωμένης Ευρώπης[7].
Η αυτοδύναμη ανάληψη της ευρωπαϊκής ηγεσίας από μία χώρα φαντάζει εισέτι απίθανη χωρίς όμως ταυτοχρόνως να είναι αδύνατη. Με βάση την έννοια του ΄΄Πολιτισμού΄΄ η μόνη δυνατή συμμαχία που θα μπορούσε να ηγηθεί της Ευρώπης είναι η Γαλλοαγγλική. Λένε πως η Μεγάλη Βρετανία ως εταίρος των ΗΠΑ εμποδίζει την ΄΄Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση΄΄, λες και η τελευταία είναι μία δεδομένη, θεσμική, πολιτιστικά ουδέτερη έννοια. Ουσιωδώς η Ευρωπαϊκή ΄Ενωση είναι μία Αγγλογαλλική[8] συμμαχία στο επίπεδο του ΄΄Πολιτισμού΄΄ και του Διαφωτισμού ως κυρίαρχης ιδεολογίας της ναυτικής δύναμης. Απλούστατα η γαλλική πλευρά έχει υποστεί γλωσσική και πολιτιστική καθίζηση σε σχέση με τον επελαύνοντα ΄΄Αγγλοσαξωνικό Πολιτιστικό Ιμπεριαλισμό΄΄ της ΄΄Ανοικτής Κοινωνίας΄΄, ενώ η Γερμανία αποτελεί μία ηπειρωτική δύναμη υπό επιτήρηση, η οποία μοιραία διαμορφώνει εθνική πολιτική με μία πανεπιστημιακή κάστα καθηγητών - ιστώρων του διαφωτιστικού κοσμοείδωλου. Με βάση την έννοια της ΄΄Κουλτούρας΄΄, η Ευρώπη θα μπορούσε να κυβερνηθεί μόνο από μία συμμαχία Γερμανίας – Ρωσσίας. Μία τέτοια κίνηση θα έφερνε την ΄΄Καρδιά της Γης΄΄ εντός της καρδιάς της Ευρώπης. Καταλαβαίνω τις ενστάσεις που εγείρονται σε μία τόσο τολμηρή υπόθεση γεωπολιτικού χαρακτήρα. Γεωπολιτικώς μία τέτοια εξέλιξη δεν βασίζεται σε κάποια ορθολογική ερμηνεία των δεδομένων και των γεγονότων. Υπό την αιγίδα όμως της ΄΄Πολιτιστικής Γεωπολιτικής΄΄ μία τέτοια ερμηνεία δεν είναι απλώς ορθολογική αλλά και αναπόφευγκτη.
Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται την ΄΄Γη΄΄ ο ρωσσικός πολιτισμός αποτελεί την πνευματική εσχατολογία ολόκληρου του δυτικού πολιτισμού. Σε μία προηγούμενη υποσημείωση αναφερθήκαμε στο αίνιγμα του Ντοστογιέφσκι. Οι λογοτεχνικοί τύποι του Ντοστογιέφσκι είναι μία επιτομή της ευρωπαϊκής ιστορίας. Από τον αυτοκτόνο Σβιδριγαϊλώφ, εκπρόσωπο του γαλλικού πολιτισμού, στον αυτοκτόνο Σταυρόγκιν, εκπρόσωπο του γερμανικού μηδενισμού μέχρι τον ΄΄κατά Χριστόν σαλό΄΄ Πρίγκηπα Μίσκιν ή τον Αλιόσα Καραμάζωφ, εκφράσεις ενός εκκοσμικευμένου μυστικισμού, η γη περνάει από την φαντασιώδη μεταρσίωση του ΄΄Πολιτισμού΄΄ στον ευφρόσυνο μηδενισμό της ΄΄Κουλτούρας΄΄ και εκείθεν στην πνευματοποίηση της, στον πνευματικό ΄΄τόπο΄΄ της συντριβής και της μετάνοιας. Στην άκρη, εκτός ιστορίας, μένουν οι ησυχαστές του Ντοστογιέφσκι που υπενθυμίζουν τα ελληνικά θεμέλια της Ορθοδοξίας. Αλλά αυτοί πλέον είναι μαζί με τον Αχιλλέα και τον Αίαντα τα θεμέλια της δικής μας ΄΄Πολιτιστικής Γεωπολιτικής΄΄.
Σημειώσεις
[1] Πόσο χαρακτηριστική φαντάζει αυτή η αριστουργηματική λογοτεχνική εκκίνηση την Νεώτερης Δύσης. Το τραγικό τρέπεται πλέον προς μία κωμωδία της Θείας ΄΄Ουσίας΄΄από την οποία απολείπει η εναγώνια αυτερώτηση του Αχιλλέα ενώπιον του Οδυσσέα στην ομηρική Νέκυια, για την φύση της σκιάς και του σώματος. Η ερώτηση αυτή είναι καίρια και αποτελεί το ακροσφήνιο της τραγικότητας καθώς θέτει υπό αίρεση τόσο την πρόσφυση του κόσμου, το ΄΄Xάος΄΄ όσο και την υπόφυση του, τον ΄΄΄Αδη΄΄. Τοπολογικά ερωτήματα που διεισδύουν στην καρδιά των τραγικών ερωτημάτων σε σχέση με την ριζική ετερότητα της γέννησης και του θανάτου. Κόσμος και Θεός παραμένουν Εν και το πρόβλημα της ετερότητας της ενσάρκωσης αιωνίζεται ως εκκρεμές. Η απειλή του θανάτου και η λύτρωση του Παραδείσου είναι εν τέλει μία φάρσα του Θεού προς τον άνθρωπο ώστε να τιμωρηθεί το προμηθεϊκό εγχείρημα του τελευταίου να αποστεί από την μία, ενιαία, αδιαίρετη ΄΄Ουσία΄΄. ΄Οθεν και η γέννηση του σύγχρονου κράτους ως ΄΄Πολιτείας του Ανθρώπου΄΄, ως imperium, που προβάδην αυτονομείται από το εκκλησιολογικό saccerdotium. Υπ’αυτήν την έννοια η ΄΄Θεία Κωμωδία΄΄ συνεχίζει το έργο της αρχαιοελληνικής ΄΄Νέας Κωμωδίας΄΄ που συνέτριψε το ηρωϊκό ήθος του αισχύλειου τραγικού πολεμιστή.
[1] Πόσο χαρακτηριστική φαντάζει αυτή η αριστουργηματική λογοτεχνική εκκίνηση την Νεώτερης Δύσης. Το τραγικό τρέπεται πλέον προς μία κωμωδία της Θείας ΄΄Ουσίας΄΄από την οποία απολείπει η εναγώνια αυτερώτηση του Αχιλλέα ενώπιον του Οδυσσέα στην ομηρική Νέκυια, για την φύση της σκιάς και του σώματος. Η ερώτηση αυτή είναι καίρια και αποτελεί το ακροσφήνιο της τραγικότητας καθώς θέτει υπό αίρεση τόσο την πρόσφυση του κόσμου, το ΄΄Xάος΄΄ όσο και την υπόφυση του, τον ΄΄΄Αδη΄΄. Τοπολογικά ερωτήματα που διεισδύουν στην καρδιά των τραγικών ερωτημάτων σε σχέση με την ριζική ετερότητα της γέννησης και του θανάτου. Κόσμος και Θεός παραμένουν Εν και το πρόβλημα της ετερότητας της ενσάρκωσης αιωνίζεται ως εκκρεμές. Η απειλή του θανάτου και η λύτρωση του Παραδείσου είναι εν τέλει μία φάρσα του Θεού προς τον άνθρωπο ώστε να τιμωρηθεί το προμηθεϊκό εγχείρημα του τελευταίου να αποστεί από την μία, ενιαία, αδιαίρετη ΄΄Ουσία΄΄. ΄Οθεν και η γέννηση του σύγχρονου κράτους ως ΄΄Πολιτείας του Ανθρώπου΄΄, ως imperium, που προβάδην αυτονομείται από το εκκλησιολογικό saccerdotium. Υπ’αυτήν την έννοια η ΄΄Θεία Κωμωδία΄΄ συνεχίζει το έργο της αρχαιοελληνικής ΄΄Νέας Κωμωδίας΄΄ που συνέτριψε το ηρωϊκό ήθος του αισχύλειου τραγικού πολεμιστή.
[2] Η ειρωνία είναι ότι ο Θερβάντες τραυματίζεται σε ναυμαχία υπηρετώντας τις κυρίαρχες ΄΄Ναυτικές Δυνάμεις΄΄ και φυτρώνει τον ΄΄τενεκεδόφρακτο΄΄ θρυλικό του ήρωα στην ξηρά, ενώ το ιδεόπλαστο βασίλειο του είναι μία αγγλοσαξωνικού τύπου ουτοπία, ήγουν μία ΄΄Νήσος΄΄. Το πάραδοξο του έργου είναι πλέον η αντιστροφή των όρων της τρέλας. Παραδόξως ο Δον Κιχώτης τρελαίνεται όταν εκλογικεύεται και παρατείται του ηρωικού, ιπποτικού του ήθους Ο ΄΄Δον Κιχώτης΄΄ του Θερβάντες συνεχίζει και ολοκληρώνει αυτό που ο Σπένγκλερ ονομάζει ΄΄Τραγωδία της Τύχης΄΄ όρο που ο Γερμανός ανατόμος της ΄΄Παρακμής της Δύσης΄΄ αποδίδει στο σαιξπηρικό έργο. Από την εποχή, θα τονίζαμε εμείς, που το τραγικό και η μοίρα στην μετά τον Αισχύλο τραγωδία, συντίθεται με την επείσακτη από την ανατολή ΄΄Τύχη΄΄ ως, θα λέγαμε, ΄΄Εκμηδισμός΄΄, και καθίσταται πλέον τραγωδιακός Νόμος, η ναυτική δύναμη των Αθηναίων προβάλει στο προσκήνιο ως υπεροχική δύναμη έναντι της μέχρι τότε πανελληνίως σεβαστής ΄΄Χερσαίας΄΄ Σπάρτης και οδηγεί στο μεγαλείο αλλά και την παρακμή της Ελλάδας.
[3] Χωρίς όμως να μας δώσει μία σαφή απάντηση. Ο Ντοστογιέφσκι μας αφήνει με το ιστορικό αίνιγμα ενός διλήμματος: Σταυρόγκιν ή Μίσκιν, αφήνοντας τελικά στον ΄΄ησυχασμό΄΄ του τον Στάρετς Ζωσιμά. Θα επεξηγήσουμε παρακάτω έτι περαιτέρω τις συνιστώσες αυτού του αινίγματος.
[4] Ασφαλώς δεν υπάρχει εδώ χώρος για να μιλήσουμε για τις τεράστιες προεκτάσεις αυτής της πολιτικής φιλοσοφίας. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε το εξής: ο οξυδερκής αναγνώστης του Στράους που διαβάζει την ερμηνεία του για την πρόσληψη του Πλάτωνα από τον ΄Αραβα Αλ Φαράμπι και τον Εβραίο Μαϊμωνίδη μπορεί να καταλάβει την ευρεία σύνθεση των πολιτισμών που δύναται να επιτευχθεί μεταξύ του δυτικού, αραβικού και εβραϊκού πολιτισμού και τις βαρύνουσες συνέπειες μίας τέτοιας σύνθεσης στο επίπεδο της Πολιτιστικής Γεωπολιτικής.
[5] Μία παρατήρηση εισαγωγική, γεωπολιτικής υφής: όταν μιλάμε για παγκόσμια ναυτική δύναμη δεν εννοούμε ότι τούτη δεν διαθέτει χερσαία δύναμη ή ότι η ναυτική της δύναμη είναι υπέρτερη της χερσαίας. Τουναντίον μάλιστα στην περίπτωση της Ρώμης η λεγεώνα κατέστη περισσότερο διάσημη από την γαλέρα. Ο όρος παγκόσμια ναυτική δύναμη (το ΄΄παγκόσμια΄΄ ήδη προδιαθέτει προς το περιεχόμενο του όρου τους οξύνοες) αναφέρεται κυρίως-τουλάχιστον κατά την δική μας εκτίμηση και ερμηνεία- στο τρόπο της κυριαρχίας. Ο εξ αποστάσεως ιδεολογικός (διαίρει και βασίλευε, ΄΄Πολιτισμός΄΄ ως ιδεολογία) έλεγχος αντιστρατεύεται και προσώρας υπερτερεί της εδαφικής κατοχής και επέκτασης της ηπειρωτικής δύναμης.
[6] Αναρωτιέται κανείς ως πότε οι Ναυτικές Δυνάμεις θα περιορίζουν την γήινη ζωτική ορμή και τον γαιώδη πλούτο της ΄΄Καρδιάς της Γης΄΄. Σ’αυτήν την ισορροπία τρόμου που υπερβαίνει κατά πολύ το διπολικό σύστημα του ΄΄Ψυχρού Πολέμου΄΄οι Ναυτικές Δυνάμεις πέπρωται να λύσουν το ζήτημα γορδίως: το ζύγι μοιραία θα γυρίσει προς μίαν ιδιαίτερη σύνθεση ΄΄Πολιτισμού΄΄ και ΄΄Κουλτούρας΄΄. Είναι λάθος να γελάμε με τον Ράμπο, να τονίζουμε τις ιστορικές ανακρίβειες της χολυγουντιανής Τροίας η του χολυγουντιανού Αλεξάνδρου. Οι επιδιώξεις αυτής της ιδιότυπης πολιτιστικής διπλωματίας που εδράζεται σε μία υπόγεια υπεροχική πολιτιστική γεωπολιτική είναι ετερόβουλες προς τις επιφαινόμενες.
[7] Η πείσμων άρνηση της Γαλλίας να δεχθεί την Τουρκία στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση δεν οφείλεται τόσο στον ισλαμικό πολιτισμό της Τουρκίας όσο στον γερμανοτραφή χαρακτήρα του ΄΄Βαθέος Κράτους΄΄.
Η είσοδος της Τουρκίας στην Ευρώπη θα έγερνε εμφανώς την πλάστιγγα ενός Γαλλογερμανικού άξονα προς την πλευρά της Γερμανίας, με δεδομένη μάλιστα την σαφέστατη γεωπολιτική επέκταση της Γερμανίας στα Βαλκάνια και ΄΄εκείθεν΄΄, μετά τον πόλεμο της Γιουγκοσλαυίας. Η ΄΄λύση Ερντογάν΄΄ είναι κατά το μάλλον ή ήττον αμερικανικής εμπνεύσεως ΄΄σφήνα΄΄, και όλως ιδιαιτέρως σχετική με τα προαναφερθέντα διλήμματα της Πολιτιστικής Διπλωματίας και της Πολιτιστικής Γεωπολιτικής. ‘ Υπ’ αυτήν την έννοια το αθεϊστικό, επαναστατικό, δημοκρατικό Παρίσι είναι τω όντι περικυκλωμένο: νοτίως ο απέθαντος ωχρός Πάπας και πιο κάτω η δημογραφική έκρηξη των χωρών του Μαγκρέμπ, ανατολικά η βιβλική Αμερική, δυτικά η Γερμανία της ΄΄Κουλτούρας΄΄ και βορείως η μόνη παράδοξη πικρή ελπίδα, ο προαιώνιος εχθρός, η Μεγάλη ΄΄Βρεττάνη΄΄, η χώρα που εισήλθε στον σύγχρονο καπιταλισμό αναίμακτα χωρίς δηλαδή την διαρκώς οξυνόμενη μνησικακία εσωτερικών αντεπαναστικών δυνάμεων, η χώρα με την θαυμαστή ισορροπία ανάμεσα στον αριστοκράτη, τον αστό και τον λούμπεν προλετάριο του ΄΄Punk΄΄του ΄΄Heavy Metal΄΄,του ΄΄Rock΄΄( που μεταφέρει την σημαία της Γηραιάς Αλβιόνας από τα ρούχα της νεολαίας μέχρι τα γήπεδα όλου του κόσμου).
Η είσοδος της Τουρκίας στην Ευρώπη θα έγερνε εμφανώς την πλάστιγγα ενός Γαλλογερμανικού άξονα προς την πλευρά της Γερμανίας, με δεδομένη μάλιστα την σαφέστατη γεωπολιτική επέκταση της Γερμανίας στα Βαλκάνια και ΄΄εκείθεν΄΄, μετά τον πόλεμο της Γιουγκοσλαυίας. Η ΄΄λύση Ερντογάν΄΄ είναι κατά το μάλλον ή ήττον αμερικανικής εμπνεύσεως ΄΄σφήνα΄΄, και όλως ιδιαιτέρως σχετική με τα προαναφερθέντα διλήμματα της Πολιτιστικής Διπλωματίας και της Πολιτιστικής Γεωπολιτικής. ‘ Υπ’ αυτήν την έννοια το αθεϊστικό, επαναστατικό, δημοκρατικό Παρίσι είναι τω όντι περικυκλωμένο: νοτίως ο απέθαντος ωχρός Πάπας και πιο κάτω η δημογραφική έκρηξη των χωρών του Μαγκρέμπ, ανατολικά η βιβλική Αμερική, δυτικά η Γερμανία της ΄΄Κουλτούρας΄΄ και βορείως η μόνη παράδοξη πικρή ελπίδα, ο προαιώνιος εχθρός, η Μεγάλη ΄΄Βρεττάνη΄΄, η χώρα που εισήλθε στον σύγχρονο καπιταλισμό αναίμακτα χωρίς δηλαδή την διαρκώς οξυνόμενη μνησικακία εσωτερικών αντεπαναστικών δυνάμεων, η χώρα με την θαυμαστή ισορροπία ανάμεσα στον αριστοκράτη, τον αστό και τον λούμπεν προλετάριο του ΄΄Punk΄΄του ΄΄Heavy Metal΄΄,του ΄΄Rock΄΄( που μεταφέρει την σημαία της Γηραιάς Αλβιόνας από τα ρούχα της νεολαίας μέχρι τα γήπεδα όλου του κόσμου).
[8] Εξυπακούεται ότι τούτο συμβαίνει υπό την υψηλή εποπτεία των ΗΠΑ.
! O Νίκος Μαυρίδης είναι Διδάκτωρ του τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου. Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Manifesto
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου