Π. Ήφαιστος, Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΡΑΜΠ, Η ΕΥΡΩΠΗ, ΕΥΡΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΚΑΙ Η ΔΙΝΗ ΤΩΝ ΠΛΑΝΗΤΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ. Με αφορμή δηλώσεις του Τράμπ και σχόλια.
Στο τέλος αντλώντας από την ειδησεογραφία παραθέτω κάποιες απόψεις του νέου προέδρου για την Ευρώπη οι οποίες αντί να προβληματίσουν σοβαρά για τις νέες τάσεις της Αμερικανικής στρατηγικής γίνονται αφορμή για έκφραση ασυνάρτητων γνωμών ως και εάν ο καθείς μας είναι πλανητικός κριτής και όχι πολίτης ενός κράτους ο οποίος απαιτείται να αντιλαμβάνεται σωστά τι γίνεται σε άλλα κράτη και στην διεθνή πολιτική. Γιατί όταν γινόμαστε πλανητικοί κριτές καταστάσεων που ούτε γνωρίζουμε ούτε μπορούμε να γνωρίζουμε το αποτέλεσμα είναι φαντασιόπληκτες σαπουνόφουσκες που θολώνουν την σκέψη και ακυρώνουν κάθε αξίωση πολιτικού και στρατηγικού ορθολογισμού.
Ο πολιτικός ανορθολογισμός είναι όντως ένα γενικευμένο φαινόμενο λόγω κεκτημένης ταχύτητας και επήρειας των παρωχημένων ιδεολογικών δογμάτων του Ψυχρού Πολέμου (βασικά όπως γινόταν πάντα στην ιστορία τα οικουμενικίστικα ιδεολογικά δόγματα ήταν μεταμφιέσεις των ηγεμονικών αξιώσεων ισχύος). Όταν ο Ψυχρός Πόλεμος τερματίστηκε τα στοχαστικά ορφανά αυτής της περιόδου βρέθηκαν όλα μαζί κάτω από νέους διεθνισμούς περί παγκοσμιοποίησης που συγχύζουν ακόμη περισσότερο τους ανθρώπους και θολώνουν το βλέμμα ή προκαλούν πολιτική και πνευματική τυφλότητα. Πλανητικοποίηση έχουμε, τόνιζε εμφατικά ο Παναγιώτης Κονδύλης και όχι παγκοσμιοποίηση καθότι ο όρος αυτός αποτελεί ιδεολογικά εκπορευμένη μετάφραση του όρου «globalization». [Πλανητικοποίηση και το ζήτημα της διεθνούς και ευρωπαϊκής διακυβέρνησης http://www.ifestosedu.gr/104PlanitikopoiisiEur.htm ]
Ένα χαρακτηριστικό ιδεολόγημα λόγω άγνοιας των κρατοκεντρικών λογικών της σύγχρονης διεθνούς πολιτικής είναι η άποψη κάποιων πως μπορούν να έχουν θέση και άποψη και μάλιστα αρμόδια για τις εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών.
Δεν μπαίνουν στον κόπο (που να μπουν αν όπως πολλοί κάνουν δεν διαβάζουν πάνω από μια σελίδα!!) να κατανοήσουν ότι η συγκρότηση κριτηρίων πολιτικής ηθικής και η διανεμητική δικαιοσύνη που στηρίζουν τις κρατικές εξουσίες είναι προνόμιο της κάθε κοινωνίας (εάν και όταν κατορθώνει να είναι πολιτικά κυρίαρχη / εθνικά ανεξάρτητη όπως συμφωνήθηκε στον Χάρτη του ΟΗΕ το 1945) και ότι η πολιτική ηθική στο διεθνές σύστημα είναι μηδεν [ΗΘΙΚΗ και ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ, Η μη θεσπισμένη ισχύς στην διεθνή πολιτική. Πολιτική θεολογία versus πολιτική θεωρία και η σημασία της αξιολογικά ελεύθερης περιγραφής και ερμηνείας των διεθνών φαινομένων – http://wp.me/p3OlPy-1bH – http://wp.me/p3OqMa-13c].
Το ίδιο ισχύει και για την ΕΕ η οποία συγκροτεί ένα ιδιόμορφο διακρατικό σύστημα [Ευρωπαϊκή ένωση: Πρότυπο ενός εθνοκρατοκεντρικού κόσμου ή μιας υπερκρατικής δεσποτείας;* http://wp.me/p3OlPy-Nl και Περισσότερη ή λιγότερη Ευρώπη; Απάντηση: Όση πρέπει σύμφωνα με την εθνοκρατοκεντρική της φύση http://wp.me/p3OlPy-PI].
Όσοι βέβαια σκέπτονται ιδεολογικά και όχι πολιτικά ορθολογιστικά δεν μπορούν να κατανοήσουν το γεγονός ότι η ΕΕ είναι ένα σύστημα κρατών και ότι το κάθε κράτος παράγει και εφαρμόζει κοσμοθεωρίες και κριτήρια πολιτικής ηθικής σύμφωνα με την υποκείμενη ιστορικά διαμορφωμένη πολιτική του ανθρωπολογία.
Δεν είναι τυχαίο αλλά πολλά εάν όχι τα περισσότερα στελέχη της Ελληνικής πολιτικής σκηνής αντί να διαπραγματεύονται με όρους εθνικών συμφερόντων κάνουν κηρύγματα τα οποία κανένας συνομιλητής τους στην Ευρώπη δεν τα θεωρεί σοβαρά. Το αποτέλεσμα είναι διαδοχικά μνημόνια που ακυρώνουν την εθνική ανεξαρτησία και μηδενίζουν τις δυνατότητες της χώρας να λειτουργήσει ως πλήρες και ισότιμο μέλος της ΕΕ.
Ακόμη πιο σημαντική υπόθεση είναι η ελλειμματική γνώση των ευρωστρατηγικών υποθέσεων [Υπάρχουν πολλές μονογραφίες μας και πολλά δοκίμια για το ζήτημα αυτό και ένα σημαντικό δοκίμιο βρίσκεται υπό δημοσίευση. Για μια παρέμβαση σε συνέδριο βλ. Οι προοπτικές της Ευρώπης στους τομείς της άμυνας, της ασφάλειας και της στρατηγικής http://wp.me/p3OlPy-JB. ] Συνοπτικά λέμε ότι η γνώση του κεκτημένου της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στα πεδία της οικονομίας, του εμπορίου και των νομισματικών αποφάσεων είναι απελπιστικά πτωχή και επικίνδυνη εάν κανείς δεν γνωρίζει την διαδρομή και τους διαμορφωτικούς παράγοντες των ευρωστρατηγικών ζητημάτων.
Αυτό το γνωστικό πεδίο είναι προνόμιο πρωτίστως Αμερικανών αναλυτών καθότι μετά το 1957 οι πλείστοι επιστήμονες στην Ευρώπη ασχολήθηκαν με οικονομικά, νομικά και εμπορικά ζητήματα (τις κοινές πολιτικές και το νομικό κεκτημένο). Στα πεδία αυτά, βέβαια, ο υποφαινόμενος έχει δημοσιεύσει χιλιάδες σελίδες στα στα Αγγλικά και στα Ελληνικά ενώ πολλά έπονται (http://wp.me/p3OqMa-19l).
Ο λόγος της ελλειμματικής ανάπτυξης στην Ευρώπη στα πεδία της στρατηγικής θεωρίας οφείλεται πρωτίστως στο γεγονός ότι λογικότατα οι θεσμοί της ΕΕ χρηματοδοτούσαν την εκπαίδευση στα πεδία όπου υπήρχαν κοινές πολιτικές αφήνοντας τα στρατηγικά ζητήματα στους Αμερικανούς αναλυτές (μικρές εξαιρέσεις όπως ο Raymond Aron και όσον αφορά τις δημοσιεύσεις τους στα πεδία της στρατηγικής ανάλυσης, έτυχαν προσοχής και αναγνώρισης περισσότερο στην Αμερική και λιγότερο στην Ευρώπη).
Πριν αναφερθώ στις θέσεις του νέου Αμερικανού προέδρου στέκομαι λοιπόν για λίγο και συνοπτικά στην Ευρώπη για να αναφέρω τα εξής τα οποία αναλύονται εκτενέστερα σε πολλά δημοσιευμένα κείμενα:
Άργησαν πολύ βέβαια. Μετά το 1990 στοιχειώδης στρατηγικός ορθολογισμός επέβαλλε την σύγκληση μιας μεγάλης Διεθνούς Διάσκεψης για να συζητηθούν οι νέες στρατηγικές ισορροπίες και κυρίως η θέση και ο ρόλος της Γερμανίας. Οι λόγοι που δεν κινήθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση δεν είναι του παρόντος και αναλύονται εκτενώς αλλού. Σπασμωδικά κινούμενοι τότε και εν μέσω κεκτημένης ιδεαλιστικής ρητορικής –κατανοητή στον Ψυχρό Πόλεμο για να νομιμοποιεί το εγχείρημα αλλά όχι όταν τίθενται σκληρά στρατηγικά ζητήματα– προσπάθησαν «να δέσουν τον Γερμανικό γίγαντα με κλωστές». Αυτό έλεγε, ακριβώς, η Γαλλική αντιπολίτευση στην μάχη για την Συνθήκη του Μάαστριχτ που αποφάσισε την ΟΝΕ (υπερψηφίστηκε με 50.3 versus 49.7).
Αργά ή γρήγορα όμως προς τα εκεί θα κινηθούν, προς μια δηλαδή νέα στρατηγική διαπραγμάτευση. Η εκλογή του Τράμπ απλά επιταχύνει κάποια πράγματα για τα οποία απαιτούνται μεγάλες στρατηγικές αποφάσεις. Ως προς τούτο χρειάζεται διάκριση μεταξύ δηλώσεων που υποδηλώνουν κεντρικές στρατηγικές επιλογές και δηλώσεων που εντάσσονται σε μια λογική τακτικών ελιγμών.
Διόλου εύκολες πρέπει να πούμε οι στρατηγικές αποφάσεις εκ του γεγονότος ότι στην Ευρώπη σωρεύτηκαν πολλές ανισότητες, ενώ στο πλανητικό περιβάλλον το αναδυόμενο πολυπολικό σύστημα δημιουργεί πολλές μεταβλητές που δύσκολα θα μπορούσαν να σταθμιστούν. Σίγουρα, σε Ευρωπαϊκό επίπεδο τα προβλήματα αυξάνονται και εντείνονται μέρα με την μέρα κυρίως λόγω ανισοτήτων και ανισορροπιών που δημιούργησε το νομισματικό τερατούργημα της ΟΝΕ. Τερατούργημα γιατί δεν γίνεται να θέσεις ένα σύστημα (νομισματικό) βαθύτατων διανεμητικών προεκτάσεων πάνω σε ένα διαφοροποιημένο εθνοκρατοκεντρικό σύστημα κρατών διαφορετικής οικονομικής ισχύος, διαφορετικών εθνικών προσεγγίσεων στα πεδία της διανεμητικής δικαιοσύνης και διαφορετικών οικονομικών δυνατοτήτων, και να προκαλέσει «ολοκλήρωση» γραμμικά και αδιατάρακτα. Για να μην μιλήσουμε για τις διαφορετικές κοσμοθεωρίες, τις διαφορετικές ταυτότητες, τους διαφορετικούς τρόπους ζωής, τις διαφορετικές εργασιακές προσεγγίσεις και τα λοιπά. Βέβαια, ουκ ολίγοι ιδεολογικά σκεπτόμενοι υποστηρίζουν ότι αυτά δεν σχετίζονται με την «Ένωση» και πως επιτροπές τεχνοκρατών όπως το Eurogroup μπορεί να προκαλέσει (ή καλύτερα να πούμε, όπως εξάλλου είναι ολοφάνερο, να βιάσει) την δημιουργία μιας οικονομικής ανθρωπολογίας. Οικονομικής ανθρωπολογίας η οποία όποιος πιστεύει ότι οι άνθρωποι δεν είναι στήλη άχρωμης και άοσμης ύλης αλλά ότι διαθέτουν και πνεύμα και ψυχή (δηλαδή δεν είναι μηδενιστής), θα αντιτάξει ότι η Ένωση διαφορετικών εθνών προϋποθέτει δημιουργία υπερεθνικής πολιτικής ανθρωπολογίας και ότι αυτό είναι ζήτημα άλλης τάξης. Τα ζητήματα αυτά τα έχουμε αναλύσει σε πολλά κείμενα –δηλαδή τις μηδενιστικές-υλιστικές παραδοχές versus παραδοχές που θεωρούν την Πολιτική σύμμειξη αισθητών και πνευματικών (Αριστοτέλης)– και εκτεταμένα στο «Κοσμοθεωρία των Εθνών».
Για τις διαφαινόμενες τάσεις της στρατηγικής του Τράμπ έχουμε κάνει ήδη μερικές παρεμβάσεις αμέσως μετά την εκλογή του και θα επανέλθουμε σε εύθετο χρόνο όταν σταθεροποιηθούν κάποιες αποφάσεις. [ΟΙ ΠΡΟΕΔΡΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΙΣ ΗΠΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΑΦΕΤΗΡΙΑ. ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ, ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ή ΤΟ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ; http://wp.me/p3OqMa-1hn και ΗΠΑ: ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ. ΤΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΊ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ; Η νίκη του πολίτη; Ποιες προϋποθέσεις των Αμερικανικών στρατηγικών επιλογών που έχουν ως άξονα την έννοια της ισορροπίας εντός του αναδυόμενου πολυπολικού διεθνούς συστήματος http://wp.me/p3OlPy-1m9].
Σταματάμε λοιπόν εδώ και αναφέρουμε μερικές θέσεις του νέου προέδρου κάνοντας ταυτόχρονα κάποια σύντομα σχόλια.
Μερικές θέσεις του νέου Αμερικανού προέδρου που έδωσαν αφορμή για πολλές γνώμες άσχετες με την πραγματικότητα στον πλανήτη και στην Ευρώπη και που υποκίνησαν το σύντομο κείμενο που προηγήθηκε.
Σχόλια μερικών δηλώσεων του νέου Αμερικανού προέδρου για την Γερμανία μια εβδομάδα πριν εισέλθει στον Λευκό Οίκο, τα οποία θεωρήθηκε ότι με αυτά ο νέος πρόεδρος «επιχειρεί πλήρη απαξίωση της ενωμένης Ευρώπης».
Ερωτώ: Έτσι είναι; Ο Τράμπ, χαρακτηριστικά είπε ότι «το άνοιγμα των συνόρων άφησε «όλους αυτούς τους ανθρώπους» να μπουν στη χώρα, ανεξάρτητα από το πού προέρχονται».
Ερώτημα: Υπάρχει κανείς ορθολογιστικά σκεπτόμενος ο οποίος ισχυρίζεται ότι η προσφυγική πολιτική της ΕΕ είναι συγκροτημένη, αποτελεσματική και επιτυχημένη; Ασφαλώς η προσφορά βοήθειας προς τους δύσμοιρους πρόσφυγες την συμφορά των οποίων προκάλεσαν βασικά οι δυτικές επεμβατικές δραστηριότητες πρέπει να είναι δεδομένη με όρους πολιτικού πολιτισμού; Αυτό όμως είναι ένα πράγμα και άλλο να αμφισβητείται ο ανορθολογισμός αποφάσεων που εμφανίζουν μια Ευρώπη ολοφάνερα διαιρεμένη και αντιφατική.
Και συνεχίζει ο Αμερικανός Πρόεδρος με λόγια ο ορθολογισμός των οποίων δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί: «Γνωρίζετε ότι αγαπώ τη Γερμανία, διότι ο πατέρας μου κατάγεται από την Γερμανία και δεν θα ήθελα να βρεθώ σε αυτήν την θέση». Γι’ αυτό και οι ΗΠΑ θα ακολουθήσουν μια πολιτική ασφαλών συνόρων από την πρώτη μέρα της ανάληψη της προεδρίας από αυτόν, τόνισε. Το να αφήσει όλους αυτούς του παράνομους στη χώρα «ήταν ένα τεράστιο λάθος». Η Γερμανία πήρε «μια σαφή ιδέα» για τις συνέπειές του από την επίθεση στη χριστουγεννιάτικη αγορά του Βερολίνου με τους 12 νεκρούς. Αντί να δεχτεί πρόσφυγες στο έδαφός της θα ήταν προτιμότερο να είχε δραστηριοποιηθεί περισσότερο για τη δημιουργία ζωνών ασφαλείας στη Συρία. «Οι χώρες του Κόλπου θα έπρεπε να πληρώσουν γι’ αυτό, αφού σε τελευταία ανάλυση έχουν τόσα λεφτά όσο κανένας άλλος».
Ερωτώ: Δηλαδή η συγκρότηση δυτικών προσεγγίσεων για την ανακοπή της άναρχης ροής συνάμα και με στρατηγικές τερματισμού των συγκρούσεων είναι κάτι το παράλογο; ή μήπως ορθές στρατηγικές ήταν η διάλυση της Συρίας με μέσο την ενίσχυση των τρομοκρατών παρακλαδιών της Αλ Κάιντα όπως κάνουν τα τελευταία χρόνια τα δυτικά κράτη;
Ο Ντόναλντ Τραμπ, επίσης, έθεσε εμποροοικονομικά ζητήματα και δίνει την άποψή του για το Brexit: «Οι πολίτες, οι χώρες επιθυμούν να διατηρήσουν την ταυτότητά τους, η Μ. Βρετανία ήθελε (να διατηρήσει) την δική της. Οι πολίτες δεν θέλουν να έλθουν άλλοι στη χώρα τους και να την καταστρέψουν». Η έξοδος, μάλιστα της Μ. Βρετανίας θα αποδειχτεί ότι ήταν μια «θαυμάσια υπόθεση». «Κοιτάξτε την Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτή είναι (στην ουσία) η Γερμανία. Κατά βάση η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το μέσον για την επίτευξη του στόχου της Γερμανίας. Γι’ αυτό θεωρώ ότι ήταν έξυπνο από μέρους της Μ. Βρετανίας να αποχωρήσει». Πρόσθεσε πως το πρότυπο της Μ. Βρετανίας θα το ακολουθήσουν και άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πάντως για τις ΗΠΑ δεν παίζει κανέναν ρόλο το εάν η ΕΕ είναι ενωμένη ή διχασμένη. «Ποτέ δεν πίστεψα ότι έχει κάποια σημασία. Κοιτάξτε, η ΕΕ δημιουργήθηκε εν μέρει για να χτυπήσει το εμπόριο των ΗΠΑ, έτσι δεν είναι; Επομένως το ίδιο μου κάνει εάν είναι διχασμένη ή ενωμένη, για μένα αυτό δεν παίζει κανέναν ρόλο».
Επί αυτών ούτε ερωτώ ούτε αξιολογώ γιατί δεν είναι το έργο μιας περιγραφικής ανάλυσης να πάρει θέση για θέσεις όπως αυτές οι οποίες ενέχουν βαθύτατες προεκτάσεις αλλά πιθανότατα εντάσσονται σε μια λογική στρατηγικών ελιγμών της νέας προεδρίας. Μπορώ όμως να παρατηρήσω ότι για όσους δεν είναι προκατειλημμένοι αυτά τα ζητήματα και πολλά άλλα συναφή πάντα υπόβοσκαν στα θεμέλια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και των Ευρωατλαντικών σχέσεων. «Απλά», όπως υπογραμμίσαμε και πιο πάνω αφενός οι λανθασμένες αποφάσεις δύο δεκαετιών στην Ευρώπη οδηγήθηκαν στην λογική τους απόληξη και αφετέρου ο νέος Αμερικανός πρόεδρος που δεν μασάει τα λόγια του κάνει σαφές ότι οι στρατηγικοί του προσανατολισμοί θα είναι ριζοσπαστικοί. Ουκ ολίγοι ανέμεναν από καιρό κάποιον να πει την αλήθεια, ότι δηλαδή κάτι δεν πάει καλά στην Ευρώπη. Δεν μας ξενίζει, εν τέλει, εάν κάποιοι ιδεολογικά κινούμενοι και ανορθολογικά σκεπτόμενοι ανατριχιάζουν επειδή ο Αμερικανός πρόεδρος επισημαίνει αληθινά και υπαρκτά προβλήματα της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης που διογκώνονται ολοένα και περισσότερο.
Αλλού αναφέρεται ότι ο Τραμπ σε συνέντευξη είπε πως «το ΝΑΤΟ είναι παρωχημένο γιατί δεν έχει βοήθησε εναντίον της τρομοκρατίας, αλλά ο στρατιωτικός οργανισμός παραμένει πολύ σημαντικός για αυτόν». «Μου άσκησαν τόση κριτική όταν είπα ότι το ΝΑΤΟ είναι παρωχημένο. Είναι παρωχημένο γιατί δεν αντιμετώπισε την τρομοκρατία. Μου άσκησαν πολύ έντονη κριτική για δύο μέρες. Και μετά άρχισαν να λένε ότι ο Τραμπ έχει δίκιο». Ο Τραμπ είπε επίσης ότι «πολλά μέλη του ΝΑΤΟ δεν πληρώνουν το μερίδιο που τους αναλογεί για την παροχή προστασίας από την Αμερική». «Πολλές από αυτές τις χώρες δεν πληρώνουν όσα πρέπει να πληρώνουν, το οποίο θεωρώ ότι είναι πολύ άδικο για τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Μερικές επισημάνσεις:
Πρώτον, δεν μπορεί να υπάρξει λογική και ουσιαστική συζήτηση για το ΝΑΤΟ εάν δεν γνωρίζουμε ότι κανονικά έπρεπε να διαλυθεί όταν καταργήθηκε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας πλην οι Αμερικανοί διαχειριζόμενοι τις Ευρωπαϊκής διενέξεις αρχές της δεκαετίες του 1990 γύρω από την επανένωση της Γερμανίας που θα μπορούσαν να εξελιχθούν και σε πόλεμο, έδωσαν παράταση στην Ατλαντική Συμμαχία με αντάλλαγμα τα ευρωπαϊκά κράτη να τους βοηθούν στο προαναφερθέν επεμβατικό όργιο. Το ΝΑΤΟ όμως όπως ήδη αναφέραμε είναι εξαρτημένη μεταβλητή ανάλογα με την μετατόπιση του κέντρου βάρους της Αμερικανικής στρατηγικής και αυτό εξαρτάται από μύριους παράγοντες όσον αφορά την πλανητική κατανομή ισχύος.
Δεύτερον, το «πληρώστε περισσότερα κύριοι Ευρωπαίοι» λέγεται ασταμάτητα από το 1949 και μετά. Δεν είναι νέο. Δεν αποκλείεται βέβαια ο Τράμπ τονίζοντας αυτή την πτυχή να εξωθήσει αποφάσεις για το νέο στρατηγικό περιβάλλον όπως εξελίσσονται οι στρατηγικές σχέσεις στο πολυπολικό διεθνές σύστημα. Αν κάποιοι δεν το γνωρίζουν τέτοια στοιχειώδη πράγματα για την στρατηγική ρευστότητα της Ευρώπης δείχνει, και πάλι, ότι σε πολλές αναλύσεις υπερισχύουν η άγνοια, η προσπάθεια εντυπωσιασμού ή άσκησης προπαγάνδας και όχι η γνώση των πραγμάτων που μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από μια αξιολογικά ελεύθερη περιγραφή.
Το τι διαβάζουμε πλέον είναι σημαντικό. Σημαντικό όχι μόνο για τις θέσεις που διαμορφώνει ο καθένας αλλά και για την εξωτερική πολιτική των κρατών. Λόγω ιδεολογικής αντιπαράθεσης και στράτευσης αναρίθμητων στα εκατέρωθεν δόγματα σύμφωνα με τις τότε ανάγκες των εκατέρωθεν στρατηγικών των υπερδυνάμεων το βουνό των θεωρημάτων και ιδεολογημάτων είναι υψηλό όσο και το Έβερεστ. Η αναβάθμιση των αναλύσεων αποτελεί μεγάλο στοίχημα του μέλλοντος καθότι αποτελεί και προϋπόθεση πολιτικού και στρατηγικού ορθολογισμού. Σε ένα δε κόσμο πολλών πυρηνικών δυνάμεων και ενός αναδυόμενου πολυπολικού διεθνούς συστήματος ο στρατηγικός ορθολογισμός είναι υπόθεση επιβίωσης για μικρά και μεγάλα κράτη. Η ανάλυση της διεθνούς πολιτικής, ως εκ τούτου, απαιτείται να εδράζεται και να αναπτύσσεται πάνω στα αλάνθαστα Θουκυδίδεια αξιώματα που συγκροτούν το Παράδειγμα ανάλυσης της διεθνούς πολιτικής των κλασικών αλλά και των σύγχρονων διακρατικών σχέσεων. [Το Θουκυδίδειο «Παράδειγμα» της επιστημονικής μελέτης της διεθνούς πολιτικής και οι «επιστημονικές επαναστάσεις» http://wp.me/p3OlPy-Lb]
Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
www.ifestos.edu.gr / www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr
Στο τέλος αντλώντας από την ειδησεογραφία παραθέτω κάποιες απόψεις του νέου προέδρου για την Ευρώπη οι οποίες αντί να προβληματίσουν σοβαρά για τις νέες τάσεις της Αμερικανικής στρατηγικής γίνονται αφορμή για έκφραση ασυνάρτητων γνωμών ως και εάν ο καθείς μας είναι πλανητικός κριτής και όχι πολίτης ενός κράτους ο οποίος απαιτείται να αντιλαμβάνεται σωστά τι γίνεται σε άλλα κράτη και στην διεθνή πολιτική. Γιατί όταν γινόμαστε πλανητικοί κριτές καταστάσεων που ούτε γνωρίζουμε ούτε μπορούμε να γνωρίζουμε το αποτέλεσμα είναι φαντασιόπληκτες σαπουνόφουσκες που θολώνουν την σκέψη και ακυρώνουν κάθε αξίωση πολιτικού και στρατηγικού ορθολογισμού.Ο πολιτικός ανορθολογισμός είναι όντως ένα γενικευμένο φαινόμενο λόγω κεκτημένης ταχύτητας και επήρειας των παρωχημένων ιδεολογικών δογμάτων του Ψυχρού Πολέμου (βασικά όπως γινόταν πάντα στην ιστορία τα οικουμενικίστικα ιδεολογικά δόγματα ήταν μεταμφιέσεις των ηγεμονικών αξιώσεων ισχύος). Όταν ο Ψυχρός Πόλεμος τερματίστηκε τα στοχαστικά ορφανά αυτής της περιόδου βρέθηκαν όλα μαζί κάτω από νέους διεθνισμούς περί παγκοσμιοποίησης που συγχύζουν ακόμη περισσότερο τους ανθρώπους και θολώνουν το βλέμμα ή προκαλούν πολιτική και πνευματική τυφλότητα. Πλανητικοποίηση έχουμε, τόνιζε εμφατικά ο Παναγιώτης Κονδύλης και όχι παγκοσμιοποίηση καθότι ο όρος αυτός αποτελεί ιδεολογικά εκπορευμένη μετάφραση του όρου «globalization». [Πλανητικοποίηση και το ζήτημα της διεθνούς και ευρωπαϊκής διακυβέρνησης http://www.ifestosedu.gr/104PlanitikopoiisiEur.htm ]
Ένα χαρακτηριστικό ιδεολόγημα λόγω άγνοιας των κρατοκεντρικών λογικών της σύγχρονης διεθνούς πολιτικής είναι η άποψη κάποιων πως μπορούν να έχουν θέση και άποψη και μάλιστα αρμόδια για τις εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών.
Δεν μπαίνουν στον κόπο (που να μπουν αν όπως πολλοί κάνουν δεν διαβάζουν πάνω από μια σελίδα!!) να κατανοήσουν ότι η συγκρότηση κριτηρίων πολιτικής ηθικής και η διανεμητική δικαιοσύνη που στηρίζουν τις κρατικές εξουσίες είναι προνόμιο της κάθε κοινωνίας (εάν και όταν κατορθώνει να είναι πολιτικά κυρίαρχη / εθνικά ανεξάρτητη όπως συμφωνήθηκε στον Χάρτη του ΟΗΕ το 1945) και ότι η πολιτική ηθική στο διεθνές σύστημα είναι μηδεν [ΗΘΙΚΗ και ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ, Η μη θεσπισμένη ισχύς στην διεθνή πολιτική. Πολιτική θεολογία versus πολιτική θεωρία και η σημασία της αξιολογικά ελεύθερης περιγραφής και ερμηνείας των διεθνών φαινομένων – http://wp.me/p3OlPy-1bH – http://wp.me/p3OqMa-13c].
Το ίδιο ισχύει και για την ΕΕ η οποία συγκροτεί ένα ιδιόμορφο διακρατικό σύστημα [Ευρωπαϊκή ένωση: Πρότυπο ενός εθνοκρατοκεντρικού κόσμου ή μιας υπερκρατικής δεσποτείας;* http://wp.me/p3OlPy-Nl και Περισσότερη ή λιγότερη Ευρώπη; Απάντηση: Όση πρέπει σύμφωνα με την εθνοκρατοκεντρική της φύση http://wp.me/p3OlPy-PI].
Όσοι βέβαια σκέπτονται ιδεολογικά και όχι πολιτικά ορθολογιστικά δεν μπορούν να κατανοήσουν το γεγονός ότι η ΕΕ είναι ένα σύστημα κρατών και ότι το κάθε κράτος παράγει και εφαρμόζει κοσμοθεωρίες και κριτήρια πολιτικής ηθικής σύμφωνα με την υποκείμενη ιστορικά διαμορφωμένη πολιτική του ανθρωπολογία.
Δεν είναι τυχαίο αλλά πολλά εάν όχι τα περισσότερα στελέχη της Ελληνικής πολιτικής σκηνής αντί να διαπραγματεύονται με όρους εθνικών συμφερόντων κάνουν κηρύγματα τα οποία κανένας συνομιλητής τους στην Ευρώπη δεν τα θεωρεί σοβαρά. Το αποτέλεσμα είναι διαδοχικά μνημόνια που ακυρώνουν την εθνική ανεξαρτησία και μηδενίζουν τις δυνατότητες της χώρας να λειτουργήσει ως πλήρες και ισότιμο μέλος της ΕΕ.Ακόμη πιο σημαντική υπόθεση είναι η ελλειμματική γνώση των ευρωστρατηγικών υποθέσεων [Υπάρχουν πολλές μονογραφίες μας και πολλά δοκίμια για το ζήτημα αυτό και ένα σημαντικό δοκίμιο βρίσκεται υπό δημοσίευση. Για μια παρέμβαση σε συνέδριο βλ. Οι προοπτικές της Ευρώπης στους τομείς της άμυνας, της ασφάλειας και της στρατηγικής http://wp.me/p3OlPy-JB. ] Συνοπτικά λέμε ότι η γνώση του κεκτημένου της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στα πεδία της οικονομίας, του εμπορίου και των νομισματικών αποφάσεων είναι απελπιστικά πτωχή και επικίνδυνη εάν κανείς δεν γνωρίζει την διαδρομή και τους διαμορφωτικούς παράγοντες των ευρωστρατηγικών ζητημάτων.
Αυτό το γνωστικό πεδίο είναι προνόμιο πρωτίστως Αμερικανών αναλυτών καθότι μετά το 1957 οι πλείστοι επιστήμονες στην Ευρώπη ασχολήθηκαν με οικονομικά, νομικά και εμπορικά ζητήματα (τις κοινές πολιτικές και το νομικό κεκτημένο). Στα πεδία αυτά, βέβαια, ο υποφαινόμενος έχει δημοσιεύσει χιλιάδες σελίδες στα στα Αγγλικά και στα Ελληνικά ενώ πολλά έπονται (http://wp.me/p3OqMa-19l).
Πριν αναφερθώ στις θέσεις του νέου Αμερικανού προέδρου στέκομαι λοιπόν για λίγο και συνοπτικά στην Ευρώπη για να αναφέρω τα εξής τα οποία αναλύονται εκτενέστερα σε πολλά δημοσιευμένα κείμενα:
- Η Ευρώπη μετά το 1990 βρίσκεται σε μετάβαση. Τα προβλήματα γίνονται ολοένα οξύτερα εκ του γεγονότος ότι η ΟΝΕ, ήταν εξαρχής ελαττωματική καθότι ήταν προϊόν εκβιασμού της Γαλλίας επί της Γερμανίας. Κυριολεκτικά αποφασίστηκε στο πόδι και σπασμωδικά ως όρος της Γαλλίας για να προχωρήσει η ένωση της Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας [ΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΥΠΟ ΤΟ
ΠΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2009-12 ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΕ http://wp.me/p3OlPy-sn αλλά και το «Διπλωματία και Στρατηγική των Μεγάλων Ευρωπαϊκών δυνάμεων»]. - Το αποτέλεσμα αναμενόμενα όπως μερικοί γράψαμε τότε, ήταν η πρόκληση άνισης οικονομικής ανάπτυξης μεταξύ των μελών της ΕΕ. Η άνιση ανάπτυξη, όμως, σύμφωνα με πάγια αξιώματα του Παραδείγματος των διακρατικών σχέσεων είναι το κύριο αίτιο πολέμου. Η Γερμανία εκ του γεγονότος ότι είναι οικονομικά ισχυρότερη κατέστη ηγετική δύναμη πλην δύσκολα η ηγεσία δεν κλίνει προς ηγεμονία (Θουκυδίδης). Το ξέρουν πολλοί Γερμανοί και ανησυχούν πλην ολοένα και περισσότερο τα πράγματα κινούνται εκτός ελέγχου. Η δυναμική της άνισης ανάπτυξης καταμαρτυρούμενα και από αρχαιοτάτων χρόνων είναι ένα εκρηκτικό φαινόμενο και το κύριο αίτιο των διλημμάτων ασφαλείας.
- Ταυτόχρονα, επειδή ακριβώς έτσι «στήθηκε» η ΟΝΕ, εν μέσω μάλιστα μιας χορωδίας ασυνάρτητων ιδεαλιστικών συνθημάτων και απίστευτα ρηχών προφητειών, ο νομισματικός μηχανισμός που δημιουργήθηκε αναμενόμενα δεν οδήγησε σε Ευρωπαϊκή «Ένωση». Μα πως θα μπορούσε να γίνει αυτό, ερωτούσαν ακόμη και τα νήπια τότε. Μήπως κατέχει κάποιος μαγικό ραβδί δημιουργίας υπερεθνικής ανθρωπολογίας με νομισματικούς μηχανισμούς που ελέγχουν τεχνοκράτες, κερδοσκόποι και τοκογλύφοι! Αυτό δεν είναι χωρίς συνέπειες για τις στρατηγικές σχέσεις των ευρωπαϊκών κρατών. Μερικοί από εμάς οι οποίοι επί μακρόν υπηρετούμε περιγραφικά και αξιολογικά ελεύθερα την στρατηγική θεωρία και που δεν κινούμαστε ιδεολογικά αλλά προσπαθούμε να συναγάγουμε αντικειμενικά πορίσματα για τις προϋποθέσεις και τις τάσεις των προσανατολισμών, γράψαμε εξαρχής ότι, με την ΟΝΕ η Ευρώπη μπήκε σε επικίνδυνη τροχιά. Αναμενόμενα οι διανεμητικές λειτουργίες των νομισματικών αποφάσεων τις οποίες αποφασίζουν ανεξέλεγκτες τεχνόσφαιρες διολισθαίνουν προς πολιτικοοικονομικό ανορθολογισμό και σε νεοφιλελεύθερες Δαρβινιστικές θέσεις προ-πολιτικού χαρακτήρα.
- Συντομεύοντας και παραλείποντας πολλά σε αυτή την σύντομη εισαγωγή λέμε ότι αυτά απαιτείται να αναλύονται υπό το πρίσμα των στρατηγικών εξελίξεων. Πιο συγκεκριμένα, τις μεγάλες ανακατανομές ισχύος, τις μεγάλες ανισορροπίες και τα μεγάλα περιφερειακά προβλήματα που δημιούργησε το Αμερικανικό επεμβατικό όργιο μετά το 1990, με αποτέλεσμα να κατεδαφιστούν κράτη και να δημιουργηθούν κύματα εκατομμυρίων προσφύγων. Πλήθυναν επίσης οι περιφερειακές διενέξεις. Ακόμη:
Η ευρωπαϊκή οικονομική ολοκλήρωση και το ιδιόμορφο σύστημα εντολοδόχου υπερεθνικού συστήματος ενταγμένου (ήδη από την δεκαετία του 1960) σε ένα διακυβερνητικό σύστημα όπου εντολείς είναι τα διακυβερνητικά συμβούλια και οι διακυβερνητικές διασκέψεις, εκτροχιάστηκε για τους λόγους που προαναφέραμε (κυρίως λόγω εντάσεων και καταναγκασμών που δημιούργησε η ΟΝΕ).- Ταυτόχρονα δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση επί μισό αιώνα κυριολεκτικά εκκολάφθηκε μέσα στο ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ των ΗΠΑ λόγω Ψυχρού Πολέμου. Τονίζω και υπογραμμίζω αυτή την καίρια πτυχή: Κάνουν λάθος όσοι πιστεύουν ότι η νομική, εμπορική και οικονομική συνεργασία ήταν αυτόνομη και ανεξάρτητη. Πέραν άλλων κριτηρίων που αφορούν τις στρατηγικές σχέσεις μεταξύ των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, «η Αμερική με την στρατηγική παρουσία τους στην Ευρώπη έσωσαν τους Ευρωπαίους από τους εαυτούς τους». Αυτή είναι μια από τις πιο σημαντικές και αξονικές θέσεις της ανάλυσης των στρατηγικών υποθέσεων της Ευρώπης και ανήκει στον Josef Joffe. Τουτέστιν, με την στρατηγική εποπτεία της Ευρώπης και την ανάσχεση της Σοβιετικής Ένωσης άφησε τους Ευρωπαίους να επιδίδονται απερίσπαστοι με τα οικονομικά και εμπορικά ζητήματα.
- Σημειώνεται ότι οι ΗΠΑ δεν έφυγαν τελείως την δεκαετία του 1990 παρά το γεγονός ότι αλλού είναι πλέον οι στρατηγικές τους προτεραιότητες. Η τάση μετατόπισης των Αμερικανικών στρατηγικών συμφερόντων, όμως, συνεχίστηκε και τα λεγόμενα του νέου Αμερικανού προέδρου αποτυπώνουν αυτή την πραγματικότητα. Το κέντρο βάρους των στρατηγικών τους προτεραιοτήτων βρίσκεται σε μετάβαση και η έκβαση σχετίζεται με τις ισορροπίες ή ανισορροπίες σε πολλές άλλες περιφέρειες του πλανήτη.
- Αυτό σημαίνει πως το Γερμανικό ζήτημα ζωντανό και ολοένα και περισσότερο ολόρθο θέτει πλέον επί τάπητος μεγάλα ζητήματα ισορροπιών στην Ευρώπη και στην Ευρασία. Η απάντηση δεν βρίσκεται σε ευχολόγια αλλά στην κατανόηση των μεγάλων στρατηγικών ζητημάτων στο τετράγωνο Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία και τις πλανητικές προεκτάσεις, ιδιαίτερα όσον αφορά το κέντρο βάρους της Αμερικανικής στρατηγικής.
- Η Βρετανία –η μόνη βασικά ευρωπαϊκή δύναμη, ιδιαίτερα μετά τον θάνατο του Προέδρου Ντε Γκολ– η οποία έχει μια συνολική στρατηγική εικόνα των πραγμάτων, έχει κάνει διάγνωση αυτής της στρατηγικής ρευστότητας και μόνο έτσι μπορεί κανείς να ερμηνεύσει το λεγόμενο «Brexit». Οι σκληροτράχηλοι διπλωμάτες του Λονδίνου παρά τους κινδύνους που αναλαμβάνει η Μεγάλη Βρετανία με αυτή την στρατηγική κίνηση (κυρίως λόγω Σκοτίας) έκριναν ότι ενόψει (δεν εννοώ από στιγμή σε στιγμή ή αύριο) μεγάλων διαπραγματεύσεων και ανακατατάξεων και με δεδομένο ότι η Ηπειρωτική Ευρώπη είναι ξανά ένα πολιτικό και στρατηγικό σκορποχώρι, θα πρέπει να βρεθεί στην κατάλληλη θέση να διαδραματίσει ξανά πρωταγωνιστικό ρόλο.
- Παρενθετικά, γράφω ότι όποιος δεν γνωρίζει τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Λονδίνου επί όλων των μεγάλων στρατηγικών αποφάσεων μετά το 1945 ή και πιο πριν, απλά δεν γνωρίζει τι συνέβη και τι συμβαίνει στην Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Όποιοι από εμάς έχουμε μελετήσει ενδελεχώς αυτή την πτυχή γνωρίζουμε το Αλφαβητάριο, ότι δηλαδή το μέσα-έξω του Λονδίνου στην Ηπειρωτική Ευρώπη είναι υπολογισμένο, σχεδιασμένο και στρατηγικά υποκινούμενο. [ΒΡΕΤΑΝΙΑ – ΕΕ: ΜΙΑ ΣΧΕΣΗ ΣΕ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΜΙΑΣ ΕΕ Η ΟΠΟΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟ 1992 ΚΑΘΕΤΑΙ ΠΑΝΩ ΣΕ ΚΙΝΟΥΜΕΝΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΣΕΙΣΜΙΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ http://wp.me/p3OlPy-1jg και ΠΕΡΙ «ΕΥΡΩΣΚΕΠΤΙΚΙΣΜΟΥ ΤΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ» VERSUS ΠΟΛΙΤΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ή ΤΟ BREXIT ΩΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΑΝΑΓΚΑΙΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ http://wp.me/p3OlPy-1jjhttp://wp.me/p3OqMa-1ck Το πρώτο είναι μια μελέτη που άρχισε πριν μερικά χρόνια με αφορμή την ομιλία του Κάμερον και συνεχώς συμπληρωνόταν].
Άργησαν πολύ βέβαια. Μετά το 1990 στοιχειώδης στρατηγικός ορθολογισμός επέβαλλε την σύγκληση μιας μεγάλης Διεθνούς Διάσκεψης για να συζητηθούν οι νέες στρατηγικές ισορροπίες και κυρίως η θέση και ο ρόλος της Γερμανίας. Οι λόγοι που δεν κινήθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση δεν είναι του παρόντος και αναλύονται εκτενώς αλλού. Σπασμωδικά κινούμενοι τότε και εν μέσω κεκτημένης ιδεαλιστικής ρητορικής –κατανοητή στον Ψυχρό Πόλεμο για να νομιμοποιεί το εγχείρημα αλλά όχι όταν τίθενται σκληρά στρατηγικά ζητήματα– προσπάθησαν «να δέσουν τον Γερμανικό γίγαντα με κλωστές». Αυτό έλεγε, ακριβώς, η Γαλλική αντιπολίτευση στην μάχη για την Συνθήκη του Μάαστριχτ που αποφάσισε την ΟΝΕ (υπερψηφίστηκε με 50.3 versus 49.7).Αργά ή γρήγορα όμως προς τα εκεί θα κινηθούν, προς μια δηλαδή νέα στρατηγική διαπραγμάτευση. Η εκλογή του Τράμπ απλά επιταχύνει κάποια πράγματα για τα οποία απαιτούνται μεγάλες στρατηγικές αποφάσεις. Ως προς τούτο χρειάζεται διάκριση μεταξύ δηλώσεων που υποδηλώνουν κεντρικές στρατηγικές επιλογές και δηλώσεων που εντάσσονται σε μια λογική τακτικών ελιγμών.
Διόλου εύκολες πρέπει να πούμε οι στρατηγικές αποφάσεις εκ του γεγονότος ότι στην Ευρώπη σωρεύτηκαν πολλές ανισότητες, ενώ στο πλανητικό περιβάλλον το αναδυόμενο πολυπολικό σύστημα δημιουργεί πολλές μεταβλητές που δύσκολα θα μπορούσαν να σταθμιστούν. Σίγουρα, σε Ευρωπαϊκό επίπεδο τα προβλήματα αυξάνονται και εντείνονται μέρα με την μέρα κυρίως λόγω ανισοτήτων και ανισορροπιών που δημιούργησε το νομισματικό τερατούργημα της ΟΝΕ. Τερατούργημα γιατί δεν γίνεται να θέσεις ένα σύστημα (νομισματικό) βαθύτατων διανεμητικών προεκτάσεων πάνω σε ένα διαφοροποιημένο εθνοκρατοκεντρικό σύστημα κρατών διαφορετικής οικονομικής ισχύος, διαφορετικών εθνικών προσεγγίσεων στα πεδία της διανεμητικής δικαιοσύνης και διαφορετικών οικονομικών δυνατοτήτων, και να προκαλέσει «ολοκλήρωση» γραμμικά και αδιατάρακτα. Για να μην μιλήσουμε για τις διαφορετικές κοσμοθεωρίες, τις διαφορετικές ταυτότητες, τους διαφορετικούς τρόπους ζωής, τις διαφορετικές εργασιακές προσεγγίσεις και τα λοιπά. Βέβαια, ουκ ολίγοι ιδεολογικά σκεπτόμενοι υποστηρίζουν ότι αυτά δεν σχετίζονται με την «Ένωση» και πως επιτροπές τεχνοκρατών όπως το Eurogroup μπορεί να προκαλέσει (ή καλύτερα να πούμε, όπως εξάλλου είναι ολοφάνερο, να βιάσει) την δημιουργία μιας οικονομικής ανθρωπολογίας. Οικονομικής ανθρωπολογίας η οποία όποιος πιστεύει ότι οι άνθρωποι δεν είναι στήλη άχρωμης και άοσμης ύλης αλλά ότι διαθέτουν και πνεύμα και ψυχή (δηλαδή δεν είναι μηδενιστής), θα αντιτάξει ότι η Ένωση διαφορετικών εθνών προϋποθέτει δημιουργία υπερεθνικής πολιτικής ανθρωπολογίας και ότι αυτό είναι ζήτημα άλλης τάξης. Τα ζητήματα αυτά τα έχουμε αναλύσει σε πολλά κείμενα –δηλαδή τις μηδενιστικές-υλιστικές παραδοχές versus παραδοχές που θεωρούν την Πολιτική σύμμειξη αισθητών και πνευματικών (Αριστοτέλης)– και εκτεταμένα στο «Κοσμοθεωρία των Εθνών».Για τις διαφαινόμενες τάσεις της στρατηγικής του Τράμπ έχουμε κάνει ήδη μερικές παρεμβάσεις αμέσως μετά την εκλογή του και θα επανέλθουμε σε εύθετο χρόνο όταν σταθεροποιηθούν κάποιες αποφάσεις. [ΟΙ ΠΡΟΕΔΡΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΙΣ ΗΠΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΑΦΕΤΗΡΙΑ. ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ, ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ή ΤΟ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ; http://wp.me/p3OqMa-1hn και ΗΠΑ: ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ. ΤΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΊ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ; Η νίκη του πολίτη; Ποιες προϋποθέσεις των Αμερικανικών στρατηγικών επιλογών που έχουν ως άξονα την έννοια της ισορροπίας εντός του αναδυόμενου πολυπολικού διεθνούς συστήματος http://wp.me/p3OlPy-1m9].
Σταματάμε λοιπόν εδώ και αναφέρουμε μερικές θέσεις του νέου προέδρου κάνοντας ταυτόχρονα κάποια σύντομα σχόλια.
Μερικές θέσεις του νέου Αμερικανού προέδρου που έδωσαν αφορμή για πολλές γνώμες άσχετες με την πραγματικότητα στον πλανήτη και στην Ευρώπη και που υποκίνησαν το σύντομο κείμενο που προηγήθηκε.Σχόλια μερικών δηλώσεων του νέου Αμερικανού προέδρου για την Γερμανία μια εβδομάδα πριν εισέλθει στον Λευκό Οίκο, τα οποία θεωρήθηκε ότι με αυτά ο νέος πρόεδρος «επιχειρεί πλήρη απαξίωση της ενωμένης Ευρώπης».
Ερωτώ: Έτσι είναι; Ο Τράμπ, χαρακτηριστικά είπε ότι «το άνοιγμα των συνόρων άφησε «όλους αυτούς τους ανθρώπους» να μπουν στη χώρα, ανεξάρτητα από το πού προέρχονται».
Ερώτημα: Υπάρχει κανείς ορθολογιστικά σκεπτόμενος ο οποίος ισχυρίζεται ότι η προσφυγική πολιτική της ΕΕ είναι συγκροτημένη, αποτελεσματική και επιτυχημένη; Ασφαλώς η προσφορά βοήθειας προς τους δύσμοιρους πρόσφυγες την συμφορά των οποίων προκάλεσαν βασικά οι δυτικές επεμβατικές δραστηριότητες πρέπει να είναι δεδομένη με όρους πολιτικού πολιτισμού; Αυτό όμως είναι ένα πράγμα και άλλο να αμφισβητείται ο ανορθολογισμός αποφάσεων που εμφανίζουν μια Ευρώπη ολοφάνερα διαιρεμένη και αντιφατική.
Και συνεχίζει ο Αμερικανός Πρόεδρος με λόγια ο ορθολογισμός των οποίων δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί: «Γνωρίζετε ότι αγαπώ τη Γερμανία, διότι ο πατέρας μου κατάγεται από την Γερμανία και δεν θα ήθελα να βρεθώ σε αυτήν την θέση». Γι’ αυτό και οι ΗΠΑ θα ακολουθήσουν μια πολιτική ασφαλών συνόρων από την πρώτη μέρα της ανάληψη της προεδρίας από αυτόν, τόνισε. Το να αφήσει όλους αυτούς του παράνομους στη χώρα «ήταν ένα τεράστιο λάθος». Η Γερμανία πήρε «μια σαφή ιδέα» για τις συνέπειές του από την επίθεση στη χριστουγεννιάτικη αγορά του Βερολίνου με τους 12 νεκρούς. Αντί να δεχτεί πρόσφυγες στο έδαφός της θα ήταν προτιμότερο να είχε δραστηριοποιηθεί περισσότερο για τη δημιουργία ζωνών ασφαλείας στη Συρία. «Οι χώρες του Κόλπου θα έπρεπε να πληρώσουν γι’ αυτό, αφού σε τελευταία ανάλυση έχουν τόσα λεφτά όσο κανένας άλλος».
Ερωτώ: Δηλαδή η συγκρότηση δυτικών προσεγγίσεων για την ανακοπή της άναρχης ροής συνάμα και με στρατηγικές τερματισμού των συγκρούσεων είναι κάτι το παράλογο; ή μήπως ορθές στρατηγικές ήταν η διάλυση της Συρίας με μέσο την ενίσχυση των τρομοκρατών παρακλαδιών της Αλ Κάιντα όπως κάνουν τα τελευταία χρόνια τα δυτικά κράτη;
Ο Ντόναλντ Τραμπ, επίσης, έθεσε εμποροοικονομικά ζητήματα και δίνει την άποψή του για το Brexit: «Οι πολίτες, οι χώρες επιθυμούν να διατηρήσουν την ταυτότητά τους, η Μ. Βρετανία ήθελε (να διατηρήσει) την δική της. Οι πολίτες δεν θέλουν να έλθουν άλλοι στη χώρα τους και να την καταστρέψουν». Η έξοδος, μάλιστα της Μ. Βρετανίας θα αποδειχτεί ότι ήταν μια «θαυμάσια υπόθεση». «Κοιτάξτε την Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτή είναι (στην ουσία) η Γερμανία. Κατά βάση η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το μέσον για την επίτευξη του στόχου της Γερμανίας. Γι’ αυτό θεωρώ ότι ήταν έξυπνο από μέρους της Μ. Βρετανίας να αποχωρήσει». Πρόσθεσε πως το πρότυπο της Μ. Βρετανίας θα το ακολουθήσουν και άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πάντως για τις ΗΠΑ δεν παίζει κανέναν ρόλο το εάν η ΕΕ είναι ενωμένη ή διχασμένη. «Ποτέ δεν πίστεψα ότι έχει κάποια σημασία. Κοιτάξτε, η ΕΕ δημιουργήθηκε εν μέρει για να χτυπήσει το εμπόριο των ΗΠΑ, έτσι δεν είναι; Επομένως το ίδιο μου κάνει εάν είναι διχασμένη ή ενωμένη, για μένα αυτό δεν παίζει κανέναν ρόλο».
Επί αυτών ούτε ερωτώ ούτε αξιολογώ γιατί δεν είναι το έργο μιας περιγραφικής ανάλυσης να πάρει θέση για θέσεις όπως αυτές οι οποίες ενέχουν βαθύτατες προεκτάσεις αλλά πιθανότατα εντάσσονται σε μια λογική στρατηγικών ελιγμών της νέας προεδρίας. Μπορώ όμως να παρατηρήσω ότι για όσους δεν είναι προκατειλημμένοι αυτά τα ζητήματα και πολλά άλλα συναφή πάντα υπόβοσκαν στα θεμέλια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και των Ευρωατλαντικών σχέσεων. «Απλά», όπως υπογραμμίσαμε και πιο πάνω αφενός οι λανθασμένες αποφάσεις δύο δεκαετιών στην Ευρώπη οδηγήθηκαν στην λογική τους απόληξη και αφετέρου ο νέος Αμερικανός πρόεδρος που δεν μασάει τα λόγια του κάνει σαφές ότι οι στρατηγικοί του προσανατολισμοί θα είναι ριζοσπαστικοί. Ουκ ολίγοι ανέμεναν από καιρό κάποιον να πει την αλήθεια, ότι δηλαδή κάτι δεν πάει καλά στην Ευρώπη. Δεν μας ξενίζει, εν τέλει, εάν κάποιοι ιδεολογικά κινούμενοι και ανορθολογικά σκεπτόμενοι ανατριχιάζουν επειδή ο Αμερικανός πρόεδρος επισημαίνει αληθινά και υπαρκτά προβλήματα της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης που διογκώνονται ολοένα και περισσότερο.
Αλλού αναφέρεται ότι ο Τραμπ σε συνέντευξη είπε πως «το ΝΑΤΟ είναι παρωχημένο γιατί δεν έχει βοήθησε εναντίον της τρομοκρατίας, αλλά ο στρατιωτικός οργανισμός παραμένει πολύ σημαντικός για αυτόν». «Μου άσκησαν τόση κριτική όταν είπα ότι το ΝΑΤΟ είναι παρωχημένο. Είναι παρωχημένο γιατί δεν αντιμετώπισε την τρομοκρατία. Μου άσκησαν πολύ έντονη κριτική για δύο μέρες. Και μετά άρχισαν να λένε ότι ο Τραμπ έχει δίκιο». Ο Τραμπ είπε επίσης ότι «πολλά μέλη του ΝΑΤΟ δεν πληρώνουν το μερίδιο που τους αναλογεί για την παροχή προστασίας από την Αμερική». «Πολλές από αυτές τις χώρες δεν πληρώνουν όσα πρέπει να πληρώνουν, το οποίο θεωρώ ότι είναι πολύ άδικο για τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Μερικές επισημάνσεις:
Πρώτον, δεν μπορεί να υπάρξει λογική και ουσιαστική συζήτηση για το ΝΑΤΟ εάν δεν γνωρίζουμε ότι κανονικά έπρεπε να διαλυθεί όταν καταργήθηκε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας πλην οι Αμερικανοί διαχειριζόμενοι τις Ευρωπαϊκής διενέξεις αρχές της δεκαετίες του 1990 γύρω από την επανένωση της Γερμανίας που θα μπορούσαν να εξελιχθούν και σε πόλεμο, έδωσαν παράταση στην Ατλαντική Συμμαχία με αντάλλαγμα τα ευρωπαϊκά κράτη να τους βοηθούν στο προαναφερθέν επεμβατικό όργιο. Το ΝΑΤΟ όμως όπως ήδη αναφέραμε είναι εξαρτημένη μεταβλητή ανάλογα με την μετατόπιση του κέντρου βάρους της Αμερικανικής στρατηγικής και αυτό εξαρτάται από μύριους παράγοντες όσον αφορά την πλανητική κατανομή ισχύος.
Δεύτερον, το «πληρώστε περισσότερα κύριοι Ευρωπαίοι» λέγεται ασταμάτητα από το 1949 και μετά. Δεν είναι νέο. Δεν αποκλείεται βέβαια ο Τράμπ τονίζοντας αυτή την πτυχή να εξωθήσει αποφάσεις για το νέο στρατηγικό περιβάλλον όπως εξελίσσονται οι στρατηγικές σχέσεις στο πολυπολικό διεθνές σύστημα. Αν κάποιοι δεν το γνωρίζουν τέτοια στοιχειώδη πράγματα για την στρατηγική ρευστότητα της Ευρώπης δείχνει, και πάλι, ότι σε πολλές αναλύσεις υπερισχύουν η άγνοια, η προσπάθεια εντυπωσιασμού ή άσκησης προπαγάνδας και όχι η γνώση των πραγμάτων που μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από μια αξιολογικά ελεύθερη περιγραφή.
Το τι διαβάζουμε πλέον είναι σημαντικό. Σημαντικό όχι μόνο για τις θέσεις που διαμορφώνει ο καθένας αλλά και για την εξωτερική πολιτική των κρατών. Λόγω ιδεολογικής αντιπαράθεσης και στράτευσης αναρίθμητων στα εκατέρωθεν δόγματα σύμφωνα με τις τότε ανάγκες των εκατέρωθεν στρατηγικών των υπερδυνάμεων το βουνό των θεωρημάτων και ιδεολογημάτων είναι υψηλό όσο και το Έβερεστ. Η αναβάθμιση των αναλύσεων αποτελεί μεγάλο στοίχημα του μέλλοντος καθότι αποτελεί και προϋπόθεση πολιτικού και στρατηγικού ορθολογισμού. Σε ένα δε κόσμο πολλών πυρηνικών δυνάμεων και ενός αναδυόμενου πολυπολικού διεθνούς συστήματος ο στρατηγικός ορθολογισμός είναι υπόθεση επιβίωσης για μικρά και μεγάλα κράτη. Η ανάλυση της διεθνούς πολιτικής, ως εκ τούτου, απαιτείται να εδράζεται και να αναπτύσσεται πάνω στα αλάνθαστα Θουκυδίδεια αξιώματα που συγκροτούν το Παράδειγμα ανάλυσης της διεθνούς πολιτικής των κλασικών αλλά και των σύγχρονων διακρατικών σχέσεων. [Το Θουκυδίδειο «Παράδειγμα» της επιστημονικής μελέτης της διεθνούς πολιτικής και οι «επιστημονικές επαναστάσεις» http://wp.me/p3OlPy-Lb]
Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
www.ifestos.edu.gr / www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου