ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙς ΤΗΣ ΣΥΝΤΡΙΒΗΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΟ 168 π.χ.ΣΤΗΝ ΠΥΔΝΑ

Οι επιπτώσεις της συντριβής της Μακεδονίας από τον Αιμίλιο Παύλο το 168 π.Χ στην Πύδνα

Η οριστική ήττα της Μακεδονίας κατά τον Γ’ Μακεδονικό πόλεμο επέφερε σημαντικές αλλαγές και ανακατατάξεις, τόσο στον ελλαδικό όσο και στον ευρύτερο ελληνιστικό κόσμο, ενώ, παράλληλα εδραίωσε τη ρωμαϊκή παρουσία στην Ανατολή.

Κατ’ αρχάς η ίδια η Μακεδονία έπαψε να υφίσταται ως ένα ανεξάρτητο και ενιαίο βασίλειο. Διαχωρίστηκε σε τέσσερα ημιαυτόνομα διαμερίσματα υπό τύπου καντονιών. Μεταξύ αυτών των τεσσάρων επικρατειών είχε απαγορευθεί η επικοινωνία, με αποτέλεσμα να περάσουν σε καθεστώς πλήρους απομόνωσης. Επιπρόσθετα, οι Ρωμαίοι φρόντισαν να απαγορεύσουν την εξόρυξη χρυσού και αργύρου, ενώ, παράλληλα επέβαλλαν την αποστρατικοποίηση. Είναι φανερό ότι ο σκοπός αυτών των σκληρών μέτρων ήταν η οριστική απαλλαγή της Ρώμης από τη Μακεδονική απειλή.

Έπειτα, μετά την ήττα του Περσέως στην Πύδνα από τον Αιμίλιο Παύλο, η Πέργαμος και η Ρόδος, από τις πλέον πιστές συμμάχους των Ρωμαίων, παύουν να έχουν τη στρατηγική τους χρησιμότητα ως αντίβαρα απέναντι στο Βασίλειο της Μακεδονίας, τη μοναδική, έως τότε, υπολογίσιμη δύναμη στην Ελλάδα. Μάλιστα όταν η Πέργαμος δέχεται επίθεση από τη Βιθυνία οι Ρωμαίοι αδιαφορούν στις εκκλήσεις της. Πρόκειται για μία ακόμη απόδειξη της ρωμαϊκής στρατηγικής, η οποία λειτουργούσε αποτρεπτικά στην υπέρογκη ενίσχυση των συμμάχων της, στη λογική, αφενός μεν της αδιαμφισβήτητης πρωτοκαθεδρίας, αφετέρου δε της μελλοντικής κατίσχυσης επί αυτών. Εξάλλου, ένας ιδιαίτερα ισχυρός σύμμαχος, ενδεχομένως να στραφεί κάποια στιγμή εναντίον της Ρώμης, διεκδικώντας τα σκήπτρα.

Η αλήθεια είναι ότι ήδη, μετά τη νίκη τους επί του Αντιόχου του Γ’ το 190 π.Χ στη μάχη της Μαγνησίας και τη συνακόλουθη συνθήκη της Απάμειας το 188 π.Χ, οι Ρωμαίοι είχαν απαλλαγεί από το βραχνά των Σελευκιδών και είχαν επικεντρωθεί στο να διαλύσουν τη Μακεδονία. Να σημειωθεί εδώ ότι στον πόλεμό τους κατά του Αντιόχου είχαν ως σύμμαχο τον Μακεδόνα βασιλιά Φίλιππο τον Ε’, τον οποίο είχαν ήδη νικήσει το 197 π.Χ στη θέση Κυνός Κεφαλαί. Ήταν επόμενο, λοιπόν, αφού τα κατάφεραν στην Πύδνα, να σταματήσουν να ενισχύουν τους παλαιούς συμμάχους τους. Άλλωστε ο ρωμαϊκός στρατηγικός σχεδιασμός προέβλεπε τη σταδιακή εξουδετέρωση συμμάχων τε και αντιπάλων της Ρώμης, από έναν κάθε φορά. 

Όμως, οι επιπτώσεις της ρωμαϊκής κατίσχυσης επί των Μακεδόνων το 168 π.Χ δεν σταματούν εδώ. Την ίδια εποχή λάμβανε χώρα ο 6ος Συριακός Πολέμος μεταξύ των ελληνιστικών βασιλείων Αιγύπτου και Συρίας. Οι Σελευκίδες, αν και είχαν καταλάβει την Αίγυπτο, υποχρεώθηκαν να αποχωρήσουν ταπεινωμένοι από αυτήν. Συγκεκριμένα, ο ηγέτης της Συρίας Αντίοχος ο Δ’, ο επονομαζόμενος και «Επιφανής», αναγκάσθηκε να υποκύψει στο ρωμαϊκό αίτημα που υποδείκνυε την εκκένωση της Αιγύπτου από τα στρατεύματά του. Είναι χαρακτηριστικό το εκβιαστικό δίλημμα που του έθεσε ο Γάιος Πόπλιος Λάϊνας όταν χάραξε έναν κύκλο γύρω από εκείνον, ζητώντας του να αποφασίσει τη φιλία ή την έχθρα της Ρώμης` Μιλώντας από θέση ισχύος, φυσικά, από τη στιγμή που οι ρωμαϊκές λεγεώνες είχαν ήδη κατατροπώσει τη Μακεδονική Φάλαγγα στην Πύδνα.

Επιπλέον, στην κυρίως Ελλάδα, παρατηρείται η ανάπτυξη φιλορωμαϊκών μερίδων σε κάθε πόλη, οι οποίες συγκρούονται με τις αντιρωμαϊκές. Οι πρώτες τίθενται υπέρ της διατήρησης του Status με την υποστήριξη των πλουσίων, ενώ οι δεύτερες είχαν την αμέριστη υποστήριξη των χαμηλοτέρων στρωμάτων, τα οποία δυσανασχετούσαν. Είναι, δε, αξιοπρόσεκτο το γεγονός ότι μετά την τελική ρωμαϊκή νίκη επί των Μακεδόνων, οι νικητές απαίτησαν να αποσταλούν ως εγγύηση στη Ρώμη χίλιοι επιφανείς Αχαιοί (μεταξύ των οποίων ο Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης που συνέγραψε τις περίφημες «Ιστορίες» του).

Όλα τα παραπάνω δείχνουν την ουσιαστική απώλεια της ελληνικής ανεξαρτησίας. Είναι θέμα χρόνου και η τυπική που θα επέλθει μετ’ ολίγων ετών, δηλαδή το 146 π.Χ.