Η λεβεντιά και η περηφάνεια των Δημοτικών τραγουδιών της 25ης Μαρτίου 1821
Τα Δημοτικά τραγούδια του αγώνα και της λευτεριάς της 25ης Μαρτίου 1821 δεν είναι μόνο τραγούδια. Είναι μέρος του ίδιου του αγώνα των αγωνιστών Ελλήνων, κομμάτι της ψυχής τους και των ονείρων τους. Εκφράζουν το μεγάλο πόθο της ελευθερίας και το αδούλωτο πνεύμα των σκλαβωμένων. Διαλαλούν στην πατρίδα και στη φύση την περηφάνεια και τη λεβεντιά του ανθρώπου και του μεγαλείου του. Μορφοποιούν το ασίγαστο πάθος τους για τη μεγάλη ημέρα της ανεξαρτησίας και τη διαρκή αγωνία τους για να ξεφορτωθούν την ντροπή που έχει επικαθίσει επί του Γένους των. Είναι κομμάτι του οράματός των για να δώσουν ένα φωτεινό μέλλον στην πατρίδα τους και στα παιδιά τους.
Τα Δημοτικά τραγούδια θα συνεισφέρουν τα μέγιστα στην μεγάλη προσπάθεια των μαχητών της ζωής και του έθνους. Θα τους βοηθούν να παίρνουν ανάσες και να ξεπερνούν τα βάσανα και τις κακουχίες. Θα τονώνουν τη συναισθηματικότητά τους και το φρόνημά τους, θα ενισχύουν την καλή ψυχολογία τους και την αγωνιστικότητά τους. Θα γίνουν το παραμύθι τους για τον κόσμο που ονειρεύονται και η παραμυθία τους για τη ζωή που θυσιάζουν!
Πόσοι και πόσοι καημοί δεν «απελευθερώνονται» από της μουσικής τις μελωδίες, πόσα και πόσα βάσανα δεν ξαλαφρώνουν από τους λόγους της παρηγορίας των τραγουδιών. Εδώ θα βρει αποκούμπι η βασανισμένη ζωή των σκλαβωμένων, για να γνωρίζει την ομορφιά της χωρίς δυνάστες ζωής το ελεύθερο πνεύμα, για να ψηλαφίζει τον αέρα της ανεξαρτησίας το φτερούγισμα της ψυχής τους. Με τα τραγούδια είναι ζυμωμένος όλος ο αγώνας τους. Με αυτά στο στόμα τους και στην καρδιά τους εξορμούν στις μάχες, με αυτά στην καρδιά τους κερδίζουν σπιθαμή τη σπιθαμή τη δική τους πατρίδα, με αυτά στα χείλη τους πεθαίνουν στα ατέλειωτα πεδία των μαχών.
Οι αγωνιστές θα τραγουδούν την προσφορά της ζωής τους προς την πατρίδα και προς την ιερή υπόθεση του Γένους των Ελλήνων όντας «Περήφανοι όλοι»…
Όλοι τους καπεταναίοι κι αρχηγοί, ήταν κλέφτες και αρματολοί,
ποτέ τους δε σκεφτόταν φόβος τι θα πει
και το βόλι ας έπεφτε βροχή.
Περήφανοι όλοι με γενναία καρδιά,
πολεμούσαν για τη λευτεριά.
ποτέ τους δε σκεφτόταν φόβος τι θα πει
και το βόλι ας έπεφτε βροχή.
Περήφανοι όλοι με γενναία καρδιά,
πολεμούσαν για τη λευτεριά.
Θα τραγουδήσουν τη μαύρη ζωή τους, γιατί ξέρουν πολύ καλά ότι δεν θα γνωρίσουν άλλη ζωή, θα τραγουδήσουν τον εαυτό τους: «αυτοί οι μαύροι κλέφτες».
Μαύρη, μωρέ, πικρή ζωή που κάνουμε Μαύρη ζωή που κάνουμε εμείς οι μαύροι κλέφτες, εμείς
οι μαύροι κλέφτες
Ποτέ, μωρέ, ποτέ μας δεν αλλάζουμε, ποτέ μας δεν αλλάζουμε
και δεν ασπροφορούμε
Όλη, μωρέ, όλη μερούλα πόλεμο
Όλη μερούλα πόλεμο το βράδυ καραούλι, το βράδυ καραούλι
Κοντά, μωρέ, κοντά, στα ξημερώματα
Κοντά στα ξημερώματα γυρίζω να πλαγιάσω, γυρίζω να πλαγιάσω
Το χε- μωρέ, το χέρι μου προσκέφαλο και το σπαθί μου στρώμα, και το σπαθί μου στρώμα
Το κα’ μωρέ, καριοφίλι μ’ αγκαλιά
Τι καριοφίλι μ’ αγκαλιά σαν το παιδί την μάνα, σαν το παιδί τη μάνα.
οι μαύροι κλέφτες
Ποτέ, μωρέ, ποτέ μας δεν αλλάζουμε, ποτέ μας δεν αλλάζουμε
και δεν ασπροφορούμε
Όλη, μωρέ, όλη μερούλα πόλεμο
Όλη μερούλα πόλεμο το βράδυ καραούλι, το βράδυ καραούλι
Κοντά, μωρέ, κοντά, στα ξημερώματα
Κοντά στα ξημερώματα γυρίζω να πλαγιάσω, γυρίζω να πλαγιάσω
Το χε- μωρέ, το χέρι μου προσκέφαλο και το σπαθί μου στρώμα, και το σπαθί μου στρώμα
Το κα’ μωρέ, καριοφίλι μ’ αγκαλιά
Τι καριοφίλι μ’ αγκαλιά σαν το παιδί την μάνα, σαν το παιδί τη μάνα.
Θα τραγουδήσουν κάθε στοιχείο της φύσης, θα κουβεντιάζουν μαζί τους, θα τα ρωτούν και θα τα ξαναρωτούν και θα τραγουδούν και τις απαντήσεις τους, θα νοιάζονται και για τον «καημένο πλάτανο».
«Τι έχεις καημένε πλάτανε»
Τι έχεις, καημέ- καημένε πλάτανε, που στέκεις μαραμένος Μέρα και νύ- και νύχτα στο νερό, αμάν, μέρα και νύ-
και νύχτα στο νερό
Μέρα και νύ- και νύχτα στο νερό και πάλι μαραμένος;
Μήπως βοριάς- βοριάς σε φύσηξε, αμάν, μήπως βοριάς,
Βοριάς σε φύσηξε
Μήπως βοριάς σε φύσηξε, μήπως κακό χαλάζι;
Παιδιά, σαν με-σαν με ρωτήσατε, αμάν, παιδιά, σαν με-
σαν με ρωτήσατε
Παιδιά , σαν με- σαν με ρωτήσατε, θα σας ομολογήσω
‘Μπραήμ πασάς, πασάς επέρασε, αμάν, ‘Μπραήμ πασάς,
πασάς επέρασε
‘Μπραήμ πασάς, πασάς επέρασε με δεκαοχτώ χιλιάδες
Κι όλοι στον ι- σον ίσκιο μ’ έκατσαν, αμάν, κι όλοι στον ι-
Στον ίσκιο μ’ έκατσαν.
Τι έχεις, καημέ- καημένε πλάτανε, που στέκεις μαραμένος Μέρα και νύ- και νύχτα στο νερό, αμάν, μέρα και νύ-
και νύχτα στο νερό
Μέρα και νύ- και νύχτα στο νερό και πάλι μαραμένος;
Μήπως βοριάς- βοριάς σε φύσηξε, αμάν, μήπως βοριάς,
Βοριάς σε φύσηξε
Μήπως βοριάς σε φύσηξε, μήπως κακό χαλάζι;
Παιδιά, σαν με-σαν με ρωτήσατε, αμάν, παιδιά, σαν με-
σαν με ρωτήσατε
Παιδιά , σαν με- σαν με ρωτήσατε, θα σας ομολογήσω
‘Μπραήμ πασάς, πασάς επέρασε, αμάν, ‘Μπραήμ πασάς,
πασάς επέρασε
‘Μπραήμ πασάς, πασάς επέρασε με δεκαοχτώ χιλιάδες
Κι όλοι στον ι- σον ίσκιο μ’ έκατσαν, αμάν, κι όλοι στον ι-
Στον ίσκιο μ’ έκατσαν.
Θα τραγουδήσουν το θάνατό τους μέσα από την περηφάνεια τους και την αποφασιστικότητα τους να μη φοβηθούν τίποτα, να θυσιαστούν με όλη τη δύναμη της θέλησής τους. Ο «Γέρο – Δήμος» θα γίνει το εμβατήριο κάθε αγωνιστή, μικρού και μεγάλου, σύμβολο της θυσίας τους αλλά και της συνέχειας του αγώνα.
Εγέρασα, μωρέ παιδιά, πενήντα χρόνους κλέφτης Τον ύπνο δεν εχόρτασα και τώρα αποσταμένος
Θέλω να πάω να κοιμηθώ, εστέρεψε η καρδιά μου
Βρύση το αίμα το ‘χυσα, σταλαγματιά δε μένει
Καημένα μου παιδιά, σταλαγματιά δε μένει
Ένα από ‘σας, το νιότερο, ας ανεβεί στη ράχη
Κι ας πάρει το τουφέκι μου τ’ άξιο καριοφίλι
Κι ας μου ρίξει τρείς φορές και τρείς φορές ας σκούξει
Ο γέρο-Δήμος πέθανε, ο γέρο-Δήμος πάει
Καημένα μου παιδιά, ο γέρο-Δήμος πάει.
Θέλω να πάω να κοιμηθώ, εστέρεψε η καρδιά μου
Βρύση το αίμα το ‘χυσα, σταλαγματιά δε μένει
Καημένα μου παιδιά, σταλαγματιά δε μένει
Ένα από ‘σας, το νιότερο, ας ανεβεί στη ράχη
Κι ας πάρει το τουφέκι μου τ’ άξιο καριοφίλι
Κι ας μου ρίξει τρείς φορές και τρείς φορές ας σκούξει
Ο γέρο-Δήμος πέθανε, ο γέρο-Δήμος πάει
Καημένα μου παιδιά, ο γέρο-Δήμος πάει.
Κάθε τραγούδι και ένας ύμνος ή ένας επιτάφιος. Κάθε τραγούδι και μια απλή στιγμή του αγώνα και της ζωής. Κάθε τραγούδι και αυθεντική έκφραση της ζωής.
Τα Δημοτικά τραγούδια ποτέ δεν θα σταματήσουν να ακούγονται από τα χείλη των Ελλήνων. Χρόνους και χρόνους μετά την απελευθέρωση και τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους θα συνεχίσουν να ακούγονται. Με αυτά θα υμνείται με τον πιο ζωντανό τρόπο η μνήμη και η προσφορά των αγωνιστών και θα γεύεται η ψυχή των νεότερων Ελλήνων τα βάσανα και τις ελπίδες, τους καημούς και τα όνειρα των αγωνιστών. Ακόμα και σήμερα είτε στα σχολεία της χώρας – ως συστατικό μέρος των σχολικών γιορτών – είτε στα ορεινά κυρίως μέρη της χώρας μας ακούγονται και τραγουδιούνται, για να τιμηθεί η θυσία των αγωνιστών, για να είναι πάντα λάβαρό μας το πνεύμα της ελευθερίας.
- Δεν γνωρίζω αν υπάρχει επίσημη – θεσμική καταγραφή απ’ όλες τις περιοχές της χώρας όλων των Δημοτικών τραγουδιών της Επανάστασης της 25ης Μαρτίου 1821.
- Δεν γνωρίζω αν έχει γίνει κάποια επιστημονική μελέτη – π.χ. μέσα από μια μεθοδολογία «ανάλυσης περιεχομένου» – για να ερευνηθεί το όλο πολιτισμικό φορτίο τους και για να φωτιστεί μια σημαντική πλευρά της ζωής των αγωνιστών αλλά και μια ιδιαίτερα σπουδαία πτυχή του ίδιου του Αγώνα.
- Θεωρώ ότι και οι δύο αυτές ενέργειες είναι εθνική οφειλή, όχι απλά και μόνο για την καταγραφή της ιστορίας μας και για τη μνήμη του ηρωικού αγώνα του 1821 αλλά και για την αυτογνωσία του λαού μας και για τη διαμόρφωση του παρόντος και τους μέλλοντός μας, που θα χαρακτηρίζονται από την ελευθερία και από την ανεξαρτησία. Γιατί η ελευθερία ενός λαού και η ανεξαρτησία μιας πατρίδας είναι διαχρονική υπόθεση κάθε ιστορικής στιγμής.
Διαβάστε ένα όμορφο αφιέρωμα στα Δημοτικά τραγούδια της 25ης Μαρτίου 1821 και ακούστε ενδεικτικά μερικά τραγούδια.Προσωπικά θεωρώ ότι το τραγούδι «Το Μάρκο παν’ στην εκκλησιά» / «Θρήνος μεγάλος έγινε» είναι κορυφαία έκφραση του αγώνα και της ζωής, του θρήνου και ελπίδας.
Ludovico Liparini, Μπότσαρης anthologio.wordpress.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου