Η υποδειγματική διπλωματία του Φιλίππου μεταξύ του 359 και του 357 π.Χ. αποδεικνύει ότι από την αρχή της βασιλείας του εκμεταλλεύτηκε την πολιτική διχονοια στο εσωτερικό της Αθήνας. Περικυκλωμένος από παντού κατ' αρχάς ασχολήθηκε με όσους διεκδικητές του θρόνου βρίσκονταν εντός της ακτίνας δράσεως του, εξαγόρασε τους Παίονες με μια πλουσιοπάροχη δωροδοκία και στη συνέχεια βάδισε εναντίον του Αργαίου, ο οποίος υποστηριζόταν από έναν ισχυρό αθηναϊκό στόλο, και τον νίκησε. Στη συνέχεια, για να εξευμενίσει την Αθηνα και να την κάνει να εφησυχάσει, απελευθέρωσε χωρίς λύτρα όσους Αθηναίους είχε συλλάβει αιχμαλώτους και ταυτόχρονα παραιτήθηκε των αξιώσεων του επί της Αμφίπολης, την οποία ο αδελφός του Περδίκκας είχε καταλάβει και όπου είχε εγκαταστήσει φρουρά.
---------------------------------------------------------------
Ο Θουκυδίδης, ο Βρασίδας και η Αμφίπολη
Η Αμφίπολη είχε αποικιστεί από την Αθήνα το 437 π.Χ., αλλά κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο την κατέλαβε ο Σπαρτιάτης Βρασίδας (424 π.Χ.)' έκτοτε, παρότι οι Αθηναίοι ουδέποτε είχαν παραιτηθεί των αξιώσεών τους, είχε γίνει ανεξάρτητη πόλη. Είναι η απώλεια της Αμφίπολης -η οποία προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στην Αθήνα- που οδήγησε στην εξορία τον Θουκυδίδη, ο οποίος είχε εκλεχθεί στρατηγός και είχε αναλάβει τη διοίκηση επτά πλοίων που αγκυροβολούσαν στη Θάσο. Σχετικά με την αποτυχία του να σώσει την πόλη, ο Θουκυδίδης αναφέρει: «Μου συνέβη να εξοριστώ από την πόλη μου επί είκοσι χρόνια μετά τη στρατηγία μου στην Αμφίπολη και, έχοντας επαφή με τα πράγματα των δύο πλευρών, και ιδίως, λόγω της εξορίας μου, με τα πράγματα των Πελοποννήσιων, είχα τη δυνατότητα να τα προσεγγίσω απερίσπαστος και να τα κατανοήσω καλύτερα». Την καταγραφή της Ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου, λοιπόν, την οφείλουμε στον Βρασίδα και στην κατάληψη από τον τελευταίο της Αμφίπολης.
Όσον αφορά τον Βρασίδα. Το 421 π.χ ο Βρασίδας από υποχρέωση προς τον Περδίκκα Β΄ που παρείχε τροφή στο ήμισυ του Πελοποννησιακού στρατού, εξεστράτευσε μαζί του εναντίον του Αρραβαίου βασιλιά των Λυγκηστών. Οι αντίπαλοι συναντήθηκαν στο έδαφος της Λύγκου (Βορειοδυτική Μακεδονία) και μετά από σποραδικές συγκρούσεις παρέμεναν αδρανείς. Ο Περδίκκας περίμενε ενισχύσεις από μισθοφόρους Ιλλυριούς που είχαν φήμη ικανών και άγριων πολεμιστών. Οι Ιλλυριοί όμως πρόδωσαν τον Περδίκκα και ενώθηκαν με το στρατό του Αρραβαίου. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, οι Μακεδόνες πανικόβλητοι από την τροπή των γεγονότων, εγκατέλειψαν την περιοχή χωρίς να ειδοποιήσουν το Βρασίδα που, έχοντας στρατοπεδεύσει σε αρκετή απόσταση, δεν αντελήφθη την φυγή των συμμάχων του. Το ξημέρωμα ο Λακεδαιμόνιος στρατηγός βρέθηκε απομονωμένος μέσα στη χώρα του εχθρού. Ψύχραιμα, οργάνωσε στρατιωτικό ελιγμό απαγκίστρωσης από την καρδιά της εχθρικής περιοχής, δημιουργώντας ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία σχηματισμό αμυντικού τετραγώνου. Τοποθέτησε ευέλικτες μονάδες κρούσεως στην περιφέρεια του σχηματισμού που βγαίνοντας αιφνιδιαστικά θα εξουδετέρωναν τις επιθέσεις. Πριν ξεκινήσουν την υποχώρηση, ενεθάρρυνε τους στρατιώτες του απομυθοποιώντας την πολεμική βιτρίνα των Ιλλυριών. Φαίνονται τρομεροί, τους είπε, γιατί επιτίθενται με άγριες κραυγές κραδαίνοντας τα όπλα τους. Aυτά όμως εντυπωσιάζουν μόνο την ακοή και την όραση. Η υποχώρηση με τάξη και πειθαρχία θα αποδείξει ότι τέτοια ασύνταχτα πλήθη περιορίζονται να δείχνουν με κομπασμούς από μακρυά την ανδρεία τους και δεν ντρέπονται να τραπούν σε φυγή, αν πιεστούν. Οι προβλέψεις του επιβεβαιώθηκαν. Οι επιτιθέμενοι καθηλώθηκαν. Οι Σπαρτιάτες επέστρεψαν με ασφάλεια σε φιλικό έδαφος. Η τροπή αυτή των γεγονότων τερμάτισε την συμμαχία Μακεδονίας και Σπάρτης.
Τον Απρίλιο του 422 π.Χ. η ανακωχή Αθήνας και Σπάρτης τερματίστηκε και το επόμενο καλοκαίρι οι Αθηναίοι, με τον Κλέωνα ετοιμάζονταν να επιτεθούν στην Αμφίπολη. Ο Βρασίδας αντιλήφθηκε αμέσως τις προθέσεις τους να επιτεθούν, όμως τους αιφνιδίασε με ξαφνική έφοδο. Ενώ οι Αθηναίοι υπέστησαν πανωλεθρία, από τους Σπαρτιάτες σκοτώθηκαν μόνο επτά, από τους οποίους ένας ήταν και ο ίδιος ο Βρασίδας. Ετάφη στην Αμφίπολη με τις πρέπουσες τιμές, ενώ στην Σπάρτη δημιουργήθηκε κενοτάφιο δίπλα στους τάφους του Παυσανία και του Λεωνίδα. Η τοποθεσία που σκοτώθηκε ο Βρασίδας κοντά στη Νέα Πέραμο Καβάλας, ονομάζεται έως και σήμερα "Ακρωτήρι στρατηγού Βρασίδα".
---------------------------------------------------------------
Στη συνέχεια ο Φίλιππος αναδιοργάνωσε τον μακεδονικό στρατό και τον έφερε σε μία δύναμη 600 ιππέων και 10.000 πεζών. Με τον στρατό αυτό ξεκίνησε τον αγώνα για τη διασφάλιση των βορείων και δυτικών συνόρων του και σε δύο ταχείες εκστρατείες εκδίωξε τους Παίονες και τους Ιλλυριούς από τη Μακεδονία και τους υποχρέωσε σε προσωρινή υποταγή. Όταν ο Φίλιππος εξαγόρασε τους Αθηναίούς εγκαταλείποντας τις αξιώσεις του επί της Αμφίπολης, ταυτόχρονα συνήψε και ένα μυστικό σύμφωνο μαζί τούς: Αν δέχονταν να καταλάβει την Πύδνα -μία ελεύθερη πόλη που δεν υπαγόταν στην αθηναϊκη σφαίρα επιρροής [και η οποία θα μας απασχολήσει παρακάτω]-, θα κατακτούσε την Αμφίπολη για λογαριασμό τους. Ήταν αρκετά ανόητοι, ώστε να πέσουν στην παγίδα. Ο Φίλιππος δεν είχε καμία πρόθεση να εγκαταλείψει μόνιμα την Αμφίπολη, καθώς η πόλη φρουρούσε τα χρυσωρυχεία του Παγγαίου όρους, ο χρυσός των οποίων ήταν απαραίτητος για τη χρηματοδότηση των σχεδίων του. Έτσι, αφότου τακτοποίησε τα πράγματα με τους Παίονες και τους Ιλλυριούς, βάδισε εναντίον της Αμφίπολης, στην οποία, προτού αποσυρει τη φρουρά του Περδίκκα, είχε φροντίσει να τοποθετήσει μία φιλομακεδονική μερίδα -μια «πέμπτη φάλαγγα»-, η οποία παρά τη γενναία αντίσταση των Αμφιπολιτων του παρέδωσε την πόλη. Στη συνέχεια κατέλαβε την Πύδνα και την Ποτίδαια και, προκείμενού να πείσει τους Ολύνθιους να μην καλέσούν τους Αθηναίους σε βοήθεια, τους παραχώρησε την τελευταία. Έτσι με μεσα αμφιλεγόμενα αλλά υποδειγματικά εξασφάλισε τα χρυσωρυχεία, τα οποία του απεδιδαν σταθερά εσοδα 1.000 ταλαντων ετησιως [οι χρυσοί στατήρες του Φιλίππου ήταν τα πρώτα σταθερά χρυσά νομίσματα που κόπηκαν στην ευρωπαϊκή πλευρά του Αιγαίου], απέκτησε τα δάση του Παγγαίου [τα οποία νωρίτερα τροφοδοτούσαν τον στόλο των Αθηναίων και], τα οποία του παρείχαν ξυλεία για τον στόλο του, απομόνωσε την Όλυνθο την οποία σκόπευε να καταβροχθίσει μελλοντικά και, με την εξαίρεση της Μεθώνης, άφησε τους Αθηναίους χωρίς κανένα σημείο πρόσβασης στην ακτή του Θερμαϊκού κόλπου. Επίσης το 357 π.Χ., προκειμένου να εξευμενίσει τον Νεοπτόλεμο της Ηπείρου και έτσι να εξασφαλίσει τη νοτιοδυτική πλευρά της Μακεδονίας, νυμφεύθηκε την κόρη του Ολυμπιάδα, η οποία το καλοκαίρι του 356 π.Χ. του χάρισε έναν γιό που τον ονόμασε Αλέξανδρο.
Το ότι ο Φίλιππος, ανώτατος πολέμαρχος και μοναδικός υπεύθυνος για τη διεξαγωγή της εξωτερικής πολιτικής, κατόρθωσε να μετατρέψει τη Μακεδονία από ένα άσημο βαρβαρικό βασίλειο στην κορυφαία δύναμη της Ελλάδας οφειλόταν στο ότι οι πόλεις-κράτη ταλανίζοταν από φατριές και η εξωτερική τους πολιτική αποφασιζόταν από συναισθηματικές εκκλησίες του δήμου. Το επίτευγμα του ήταν τόσο μεγάλο, ώστε τη χρονιά του θριάμβου του ο Ισοκράτης, ο οποίος τώρα πιά ήταν ενενήντα ετών, επανήλθε στη θέση που είχε διατυπώσει στον Πανηγυρικό του το 380 π.Χ. και στο έργο του με τίτλο Φίλιππος σύστησε στον Φίλιππο ένα πανελλήνιο πρόγραμμα:
«Πολεμούμε μεταξύ μας για μικροπράγματα», έγραψε στον Φίλιππο... συνέχισε, «η πρόθεση μου είναι να σε συμβουλεύσω να αναλάβεις την πρωτοβουλία για την ομόνοια της Ελλάδας και για την εκστρατεία... Χρησιμοποίησε την πειθώ απέναντι στους μεν και τη βία απέναντι στους δε' αλλά αυτοί που σκέφτονται σωστά θα πρέπει να μη μεταφέρουν τον πόλεμο στη χώρα του βασιλιά, μέχρις ότου κάποιος συμφιλιώσει τους Έλληνες και τους κάνει να πάψουν την τωρινή τους τρέλα».
---------------------------------------------------------------
Θα πρέπει να έχει κανείς υπόψη του ότι ο Ισοκράτης ουδέποτε σκέφτηκε με όρους μιας πολιτικά ενωμένης Ελλάδας υπό τον Φίλιππο. Ο τύπος της ενότητας που υιοθετούσε ήταν αυτος της Ομόνοιας μεταξύ των κρατών, πράγμα που απαιτούσε την εξάλειψη των αμοιβαίων ανταγωνισμών τους.
---------------------------------------------------------------
Παρότρυνε τον Φίλιππο να μη δίνει σημασία σε «αυτούς που παραληρούν πάνω στα βήματα [δηλ. τους ρήτορες]» και «που θεωρούν την ειρήνη, η οποία είναι προς το δημόσιο όφελος, ως πόλεμο ενάντια στα ιδιωτικά τους συμφέροντα», αλλά αντ' αυτού να δράσει με τρόπο, «ώστε να αποκτήσεις την εμπιστοσύνη των Ελλήνων». Δήλωσε ότι, αν επιτυγχανόταν μια συμφιλίωση ανάμεσα στο Άργος, στη Σπάρτη, στη Θήβα και στην Αθήνα, οι μικρότερες πολιτείες θα υποχρεώνονταν να ακολουθήσουν... Τόνισε τη «διανοητική υπεροχή» του και επισήμανε ότι ο Ηρακλής «διακρίθηκε από όλους τους προκατόχους του χάρη στη σοφία του, στις έντιμες φιλοδοξίες και στη δικαιοσύνη του παρά χάρη στη δύναμη του». Ο Ισοκράτης παρότρυνε τον Φίλιππο να γίνει σαν τον Ηρακλή και πρόσθεσε ότι δε υπάρχει λόγος να ψάχνει για ξένα παραδείγματα, καθώς υπήρχε έτοιμο παράδειγμα στην ίδια του την οικογένεια. Συνεπώς, τον προέτρεψε να γίνει όπως ο πρόγονος του «στη διάνοια, στην αγάπη για τους ανθρώπους...»
Ο Ισοκράτης πρότεινε ότι, προκειμένου να κατακτήσει ο Φίλιππος την Περσία, θα έπρεπε προηγουμένως να ελευθερώσει τις υπόδουλες ιωνικές πόλεις: «Υποσχέσου τους ελευθερία και διάδωσε τη λέξη αυτή στην Ασία, μια λέξη που, όταν διαδόθηκε στην Ελλάδα, διέλυσε τόσο τη δική μας ηγεμονία [των Αθηναίων] όσο και αυτή των Λακεδαιμονίων»... Παρότρυνε τον Φίλιππο να θεωρήσει το σύνολο της Ελλάδας ως την πατρίδα του, όπως είχε κάνει ο Ηρακλής - ο πατέρας της φυλής του. Τέλος τον συμβούλευσε να κυβερνά με μετριοπάθεια, επειδή «η σκληρότητα είναι εξίσου οδυνηρή γι' αυτούς που την επιδεικνύουν, όσο και γι' αυτούς που την υφίστανται»' και να έχει υπόψη του ότι, αν και τα σώματα μας είναι θνητά, η φήμη είναι αθάνατη...http://cosmoidioglossia.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου