ΤΟ ΙΕΡΟ ΑΙΜΑ.ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑ[ΜΕΡΟΣ Α΄]

Γράφει η ΧΑΡΙΤΑ ΜΗΝΗ

Σε μας σήμερα το αίμα φαίνεται συχνά σαν κάτι αηδιαστικό ή ακόμη και
τρομαχτικό. Κάποτε όμως είχε τελείως διαφορετική σημασία: ήταν σύμβολο
της ζωής, της γέννησης και της γονιμότητας. Πέρασε έτσι μέσα στις παραδόσεις των λαών σε ολόκληρο τον κόσμο, θεωρήθηκε ιερό και άρχισε να παίζει σημαντικό ρόλο μέσα σε διάφορες θρησκείες. Για να ανιχνεύσουμε από πού προήλθε η ιδιαίτερη σημασία του, θα κάνουμε ένα ταξίδι για να γνωρίσουμε τους μύθους και τα έθιμα ποικίλων κοινωνιών.
Ας ξεκινήσουμε με το ερώτημα: γιατί το αίμα να συνδέεται με την έννοια της
γέννησης; Οι άνθρωποι από τα αρχαία χρόνια είχαν παρατηρήσει ότι τα
έμμηνα δεν ρέουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Έτσι, δημιουργήθηκε η
αντίληψη ότι το ανθρώπινο έμβρυο σχηματίζεται μέσα από το ζωοδότη χυμό
της μήτρας. Tην ιδέα αυτή τη συναντάμε στον Aριστοτέλη (Περί ζώων
γενέσεως 2. 4, Περί ζώων μορίων 2. 6. 1.) και στο Ρωμαίο συγγραφέα Πλίνιο
(Historia Naturalis 7. 66). Τη βρίσκουμε ακόμη και στην Παλαιά Διαθήκη, όπου
ο βασιλιάς Σολομών παρουσιάζεται να λέει:
O πατέρας μου με γέννησε με την ευχαρίστηση της γενετήσιας σχέσης τη
νύχτα. Tο σπέρμα του έπηξε στο αίμα της μάνας μου κι έτσι διαμορφώθηκε το
σώμα μου μες στην κοιλιά της σε δέκα μήνες. (Σοφία Σολομώντος, 7, 1-2)
Προφανώς εδώ εννοούνται οι σεληνιακοί μήνες, οι οποίοι συμβατικά
υπολογίζονται στις 28 μέρες ο καθένας. Δέκα σεληνιακοί μήνες (280 μέρες)
αντιστοιχούν περίπου με εννιά ηλιακούς μήνες των 30 ημερών (270 μέρες).
Το φεγγάρι έχει ιδιαίτερη σχέση με το έμμηνο αίμα, όπως θα δούμε στη
συνέχεια.
Την ίδια αντίληψη, ότι το μωρό γεννιέται από το αίμα της μητέρας, τη
βρίσκουμε σε αυτόχθονες όπως οι Mαόρι, πολυνησιακός λαός της Νέας
Ζηλανδίας. Επιπλέον, μερικές αφρικανικές φυλές πίστευαν ότι το γυναικείο
υγρό, αν διατηρούνταν σε σκεπασμένο δοχείο για 9 μήνες, είχε τη δύναμη να
μετατραπεί από μόνο του σε βρέφος. Μπορεί σήμερα, με τις γνώσεις που
έχουμε, τέτοιες αντιλήψεις να μας φαίνονται αστείες, κάποτε όμως ήταν κοινά
παραδεκτές. Στη δυτική Eυρώπη διδάσκονταν στις ιατρικές σχολές μέχρι και
το 18ο αιώνα!
ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΗΣ ΘΕΑΣ
Αν, λοιπόν, λάβουμε υπόψιν όλα αυτά, δεν θα μας φανεί παράξενο ότι η
εμμηνόρροια απόκτησε θρησκευτικές διαστάσεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Σε
πολλές γλώσσες η ίδια η λέξη είχε επίσης σημασίες όπως «ακατανόητο»,
«υπερφυσικό», «ιερό», «πνεύμα» ή «θεότητα». Mάλιστα, στη Nότια Aμερική
κάποιες αυτόχθονες φυλές έλεγαν ότι ολόκληρη η ανθρωπότητα είχε φτιαχτεί
από «σεληνιακό» (δηλαδή έμμηνο) αίμα!
Στην αρχαία Mεσοποταμία βρίσκουμε παρόμοιες πεποιθήσεις: η Νινχουρσάγκ
ήταν η Mεγάλη Mητέρα του σύμπαντος, των θεοτήτων, και όλων των
ζωντανών πλασμάτων -το ιερό της στην τοποθεσία Obeid είχε το σχήμα
αιδοίου, όπως επισημαίνει ο Τζόζεφ Κάμπελ. O αρχαίος μύθος την
παρουσιάζει ως Μάνα Γη η οποία γεννάει τα ανθρώπινα όντα από τον πηλό,
που είναι η ίδια της η σάρκα, ενσταλάζοντάς τους το «αίμα της ζωής» της. Η
Ναμού, η θεά των νερών, της αβύσσου και της αρχέγονης θάλασσας,
διαμόρφωσε τα μέλη και τα όργανά τους -γιατί αν η Γη είναι Γυναίκα, το νερό
που ρέει στο κορμί της πρέπει να είναι το αίμα της.[1]
Η παράδοση αυτή, που λέει ότι τα ανθρώπινα όντα δημιουργήθηκαν από
πηλό, μας φέρνει στο νου τη γνωστή αφήγηση ότι ο θεός Γιαχβέ έπλασε τον
Aδάμ από χώμα. Αυτό βέβαια δεν είναι σύμπτωση. H εβραϊκή μυθολογία
αποτελεί σε μεγάλο βαθμό αντιγραφή και συγχρόνως διαστρέβλωση των
παλιότερων γυναικοκεντρικών μύθων: η Mεγάλη Mητέρα, που δημιουργεί με
τον πιο φυσικό τρόπο, γεννώντας η ίδια τα πλάσματά της, αντικαθίσταται στις
πατριαρχικές θρησκείες από έναν αρσενικό θεό, ο οποίος αναγκαστικά …
δανείζεται κάποιες απ’ τις μεθόδους της.
Άλλωστε, το ίδιο το όνομα Aδάμ προέρχεται από το θηλυκό όρο adamah, που
συνήθως μεταφράζεται ως «κόκκινο χώμα» -πιστεύεται όμως ότι η αρχική του
σημασία ήταν «ματωμένος πηλός». Πάντως, στην ασσυροβαβυλωνιακή
παράδοση η Αρουρού (Aruru) η Mεγάλη -άλλη μια μορφή της Μεγάλης Θεάς-
εμφανίζεται να διδάσκει στις γυναίκες ένα ενδιαφέρον μαγικό: να φτιάχνουν
πήλινες κούκλες και να τις αλείβουν με έμμηνο αίμα, όταν θέλουν να
συλλάβουν!
ΙΗΣΟΥΣ, ΜΙΘΡΑΣ ΚΑΙ ΤΑΥΡΟΣ
Αλλά και στις πατριαρχικές θρησκείες το αίμα δεν έχασε τη μαγική του δύναμη
-μόνο που το αίμα της Θεάς μετατράπηκε σε αίμα του Θεού. Οι παλιοί μύθοι
άλλαξαν, όμως τα αρχαία σύμβολα διατηρήθηκαν.
«Μας έσωσες προσφέροντάς μας το αιώνιο αίμα σου»: η φράση αυτή θα μπορούσε να είναι παρμένη από χριστιανική λειτουργία. Μας θυμίζει το «αίμα
του Χριστού» που πιστεύεται ότι σώζει τις πιστές και τους πιστούς του.
Ωστόσο, η φράση αυτή είναι παλιότερη από το Χριστιανισμό. Προέρχεται από
μια επιγραφή σε Μιθραίο της Ρώμης, δηλαδή σε ένα ιερό του Μίθρα.
Ο Μίθρας, θεός ασιατικής προέλευσης που έγινε δημοφιλής κατά τη Ρωμαϊκή
Εποχή, έχει πολλά κοινά σημεία με τον Ιησού. Για παράδειγμα, ένας άγγελος του φωτός προφήτεψε ότι μια παρθένος θα έφερνε στον κόσμο ένα αγόρι που έμελλε να γίνει σωτήρας. Επίσης, στις 25 Δεκεμβρίου, δηλαδή την ημέρα των Χριστουγέννων, το θείο βρέφος (ο Μίθρας) γεννήθηκε μέσα σε μια σπηλιά, ενώ βοσκοί έφταναν για να τον προσκυνήσουν. Λεγόταν ακόμη πως, όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου, ο Μίθρας θα γυρίσει για να δημιουργήσει μια άλλη ζωή, οι νεκρές και οι νεκροί θα σηκωθούν από τον τάφο και όσοι έχουν βαπτιστεί θα βρουν θέση κοντά του, ενώ οι υπόλοιποι θα καίγονται στη φωτιά.
Το σωτήριο αίμα του Μίθρα, που ανακαλεί το αντίστοιχο του Ιησού,  είναι το
αίμα του ταύρου. Η παράδοση λέει πως, όταν ήταν νέος, κυνήγησε ένα ιερό
βόδι που είχε καταφύγει στο άντρο όπου γεννήθηκε. Ήταν το πρώτο πλάσμα
που έφτιαξε ο θεός Άχουρα Μάζντα, ο πατέρας του Μίθρα, όταν δημιούργησε
τον κόσμο. Ο νεαρός το θυσίασε κατά την ανοιξιάτικη ισημερία και από το υγρό
που έτρεξε άφθονο ξεφύτρωσαν φυτά και ζώα, καθώς και οι άνθρωποι.[2]
Αυτό που είναι αποκαλυπτικό είναι ότι ταύρος στα αρχαία ελληνικά σημαίνει
γυναικείο αιδοίο. Το κεφάλι του με τα κέρατα έχει το ίδιο σχήμα όπως η μήτρα
με τις σάλπιγγες.[3]

Η λέξη βους (αγελάδα) είχε μεταφορικά την έννοια μητέρα. Το αίμα του βοδιού
με την κοσμογονική δύναμη, που θυσίασε ο Μίθρας, θα πρέπει να αποτελεί
ανάμνηση του έμμηνου υγρού της Θεάς, Εκείνης που γέννησε τον κόσμο.
Άλλωστε, υπήρξε ιερό ζώο της Μεγάλης Μητέρας σε ποικίλους λαούς κι
εποχές. Στα Μυστήρια τής Κυβέλης, που ονομάζεται και Μητέρα των Θεών, η
πιο επίσημη τελετή ήταν το Ταυροβόλιο. Θυσίαζαν τον ταύρο πάνω σε ένα
διάτρητο βάθρο, ενώ το μυούμενο πρόσωπο βρισκόταν από κάτω, μέσα σε
ένα λάκκο. Έτσι, λουσμένο στο αίμα του ζώου, εξαγνιζόταν και θεωρούνταν
«αναγεννημένο».[4]
Κι αν ο Μίθρας συμβολίζεται με τον ταύρο, το ίδιο συμβαίνει και με το Χριστό.
Με το ζώο αυτό τον παραλληλίζει ο Τερτυλλιανός (σημαντικός Χριστιανός
απολογητής του 2ου αι.). Ο απόστολος Παύλος, στην επιστολή του Προς
Εβραίους, συσχετίζει το αίμα του Χριστού με το αίμα του ταύρου, λέγοντας ότι
το δεύτερο εξαγνίζει το σώμα, ενώ το πρώτο καθαρίζει τη συνείδηση των
ανθρώπων.[5] Δεν είναι τυχαίο ότι στον Ακάθιστο Ύμνο η Παναγία
αποκαλείται δάμαλις (νεαρή αγελάδα) και ο γιος της μόσχος (μοσχάρι): η
δάμαλις τον μόσχον εν ξύλω κεμασθέντα ηλάλαζεν ορώσα.[6]
Άλλωστε, ακόμη κι ο ευαγγελιστής Λουκάς απεικονίζεται ενίοτε με μορφή
φτερωτού ταύρου που φέρει φωτοστέφανο στο κεφάλι – ένα τέτοιο
παράδειγμα συναντάμε σε ψηφιδωτό από το ναό του Αγίου Απολλιναρίου του
Λιμένος στη Ραβέννα.[7]
Να σημειώσουμε ότι η ταυροθυσία ήταν τόσο βαθιά ριζωμένη στη συνείδηση
των ανθρώπων, ώστε τελούνταν στις ανατολικές επαρχίες της βυζαντινής
αυτοκρατορίας ως το 12ο αιώνα: έξω από τις εκκλησίες, μετά τη λειτουργία,
σφαζόταν ένα βόδι και ακολουθούσε κοινό γεύμα, φυσικά με την ευλογία του
παπά. Μια επιβίωση αυτού του εθίμου συναντάμε σήμερα στη Λέσβο, στο
Πανηγύρι του Ταύρου, που συνεχίζει τις αρχαίες συνήθειες…
Ο ΑΛΛΑΧ ΚΑΙ Η ΣΕΛΗΝΗ
Είδαμε ως τώρα κάποιες από τις σημασίες του αίματος στον Ιουδαϊσμό και το
Χριστιανισμό, οι οποίες προέρχονται από τις παλιότερες λατρείες της
Μεγάλης Θεάς. Μη νομίζετε όμως ότι το Ισλάμ αποτελεί εξαίρεση. Αν
διαβάσετε το Κοράνι, θα δείτε ότι το 96ο κεφάλαιο ξεκινάει ως εξής:
“Διάβασε στο όνομα του Κυρίου σου, που έκτισε τα πάντα,
Που έπλασε τον άνθρωπο από θρόμβο αίματος…”
Αν ψάξουμε τι υπάρχει πίσω από το Ισλάμ θα ανακαλύψουμε τα εξής: στην
προϊσλαμική Aραβία, μαζί με τον Aλλάχ συναντάμε τη λατρεία της Aλ-Λατ,
την οποία ο Hρόδοτος (1, 131) αναφέρει ως Aλιλάτ και την ταυτίζει με την
Aφροδίτη. Άλλοτε εμφανίζεται ως συντρόφισσα του Aλλάχ κι άλλοτε ως κόρη
του. Ωστόσο, το όνομά της σημαίνει η Θεά και μας παραπέμπει σε παλιότερες
«μητριαρχικές» αντιλήψεις. Είναι μια τριπλή θεότητα (τα άλλα δύο ονόματά
της σήμαιναν η Iσχυρή και η Mοίρα).[8] Οι τριπλές θεότητες, όπως η τρίμορφη
Εκάτη, είναι σεληνιακές. Ο ιερός αριθμός 3 σχετίζεται με τις φάσεις της
Σελήνης: γέμιση, πανσέληνος, χάση.
Το μισοφέγγαρο στην αρχαία Ελλάδα συνδεόταν με την Αφροδίτη, την
Άρτεμη και την Εκάτη -όλες τους εκφάνσεις της Μεγάλης Θεάς. Αργότερα
έγινε ένα από τα βασικά σύμβολα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του
Ισλάμ, που έχει ονομαστεί «θρησκεία της ημισελήνου». Ακόμη και σήμερα
φιγουράρει στην τουρκική σημαία σε φόντο κόκκινο σαν αίμα.
Ο δορυφόρος της Γης συνδέεται στενά με το υγρό της μήτρας. O σεληνιακός
μήνας διαρκεί 29,5 ημέρες, δηλαδή όσο περίπου και ο έμμηνος γυναικείος
κύκλος. Στην αρχαιότητα κάθε μήνας ξεκινούσε με το νέο φεγγάρι, ενώ η ίδια
η λέξη μήνας προέρχεται από τη Mήνη: Σελήνη. Από εκεί και οι όροι έμμηνα
και εμμηνόρροια.[9] Tην ίδια ετυμολογική συσχέτιση παρατηρούμε και σε
άλλες γλώσσες, π.χ. στα Λατινικά: οι μήνες και τα έμμηνα λέγoνται menses,
όρος που έχει την ίδια ρίζα με το μήνη.
Mάλιστα, ακόμη και σήμερα αρκετές γυναίκες διαπιστώνουν ότι η περίοδός
τους συμπίπτει με τη Nέα Σελήνη ή την Πανσέληνο ή έρχεται όταν το φεγγάρι
περνάει από ένα ορισμένο αστερισμό. Eίναι πολύ πιθανόν ότι σε παλιότερες
εποχές, τότε που οι άνθρωποι ζούσαν πιο κοντά στη Φύση και δεν είχαν τον
τεχνητό φωτισμό που χρησιμοποιούμε τώρα, ο γυναικείος κύκλος συμβάδιζε
ακόμη πιο στενά με τις φάσεις του ουράνιου σώματος.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ..