Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΑ

11 Ιανουαρίου τού 532 μ.χ. συνέβη ενα αιματηρό γεγονός που σημάδεψε τήν χιλιοχρονη ιστορία του Βυζαντίου κι εμεινε γνωστο ως η "Στάση τού Νίκα"..υπενθυμίζω πως υπήρχε κριση οικονομική αλλα και ηθικη χαλαροτητα, καθώς και έλλειψη στρατου...ο Ιουστινιανος δεν ειχε στρατό για να υπερασπίσει τα συνορα της αυτοκρατορίας και προκειμένου να στρατολογησει μισθοφόρους,επεβαλε δυσβάσταχτους φορους...ο λαος απελπισμένος ξεσπουσε διασκεδαζοντας στον ιπποδρομο[φανταστειτε τους φανατικους των βένετων και των πρασίνων καπως σαν τήν θυρα 7 και θύρα 13]...σημειωνω πως τήν σταση δεν κατέστειλε η ευφυΐα του Βελισσάριου ουτε η ψυχραιμία τής Θεοδώρας,αλλά η βαρβαρότητα τών Γότθων......

.το παρακάτω από το χρονικό του Καλλιγά από τό chronologio gr.

Περί της στάσεως του Νίκα


Περιγραφή

Στη μελέτη του αυτή ο Καλλιγάς παραθέτει το χρονικό της στάσης του Νίκα. Σύμφωνα με τον γράφοντα καμία στάση δεν υπήρξε τόσο φονική όσο η στάση του Νίκα επί Ιουστινιανού. Μόνο στον Ιππόδρομο κατεσφάγησαν τριάντα χιλιάδες άνθρωποι. Το μεγαλύτερο μέρος της πόλης αποτεφρώθηκε και μαζί το μεγαλύτερο μέρος των ανακτόρων και αυτή η ίδια η Αγία Σοφία. Ο Ιουστινιανός έχοντας την εύνοια του θείου του Ιουστίνου, παραγκώνισε τα ανήψια (Υπάτιο, Πομπηίο και Πρόβο), του προκατόχου του θείου του, Αναστάσιου, οι οποίοι γενεαλογικά έφταναν μέχρι και των αρχαιοτάτων χρόνων της Ρώμης, ενώ το όνομα του ίδιου του Ιοσυστινιανού μέχρι και πριν λίγο καιρό ήταν βαρβαρικό (Ουπράβδα). Στηρίγματά του ο τελευταίος είχε τη βασιλική φρουρά και το μεγάλο ζήλο που έδειχνε για την Ορθοδοξία, ζήλος που τον καθιστούσε ιδιαίτερα σεβαστό στα πλήθη. Επίσης, πολλές συμπάθειες απόκτησε στη φατρία των Βενέτων, λόγω της συζύγου του Θεοδώρας. Δύο παρουσιάζονται να είναι τα πρωτεύοντα στοιχεία της βυζαντινής Κοινωνίας, αμφότερα ολέθρια και καταστροφικά, όταν μαλιστα συγκρούονταν βιαίως και παρασύρονταν από την ορμή των παθών, ο φανατισμός και η στρατοκρατία. Αυτά ήταν τότε κύρια των πραγμάτων και των προσώπων, του πλήθους και της εξουσίας, μεταξύ δε αυτών βρέθηκε ο Ιουστινιανός άτολμος, κρυψίνους και φιλύποπτος, επίμονος και ανακόλουθος, στερούμενος παρρησίας και πολιτικής επιτηδειότητας, περισώθηκε όμως, όπως υποστηρίζει ο γράφων, από τη φορά των πραγμάτων. Επί Ιουστινιανού υπήρχαν πολλοί λόγιοι, αλλά, όπως και ο ίδιος, μάλλον περισσότερο χρήσιμοι στους μεταγενέστερους παρά στους σύγχρονους, οι οποίοι έπλεαν στο πέλαγος της αμάθειας και της βαρβαρότητας. Τα δε πλήθη ασχολούνταν με τον Ιππόδρομο και τις θρησκευτικές έριδες. Οι φατρίες του Ιπποδρόμου ήταν παλιότερα τέσσερεις: Λευκοί, Ρούσιοι, Πράσινοι και Βένετοι. Τελευταία, όμως, έμειναν δύο διότι οι μεν λευκοί ενώθηκαν με τους βένετους οι δε ρούσιοι με τους πράσινους. Οι φατρίες αυτές είχαν πολυπληθή όργανα, επικεφαλής των της πόλεως ήταν ο Δήμαρχος, επικεφαλής των στα προάστεια ο Δημοκράτης. Η αντιζηλία μεταξύ των φατριών ήταν μόνιμο έναυσμα εμφυλίου ρήξεως. Οι ρήξεις προλαμβάνονταν μόνο με φρόνηση. Οι απαιτήσεις των φατριών ήταν τέτοιες που πολλές φορές έφταναν στο σημείο ακόμα και να εξευτελίσουν την εξουσία ή ακόμα και τον ίδιο τον αυτοκράτορα. Στις απαιτήσεις αυτές αντιτάχθηκε ο Μ.Θεοδόσιος, ο οποίος έστειλε τη διαταγή της εξοντώσεως των φαρτριών της Θεσσαλονίκης. Η στάση του αυτή είχε ως αποτέλεσμα την απάνθρωπη σφαγή 25.000 ατόμων στον Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης. Στον Κώδικά του ο Ιουστινιανός περιέλαβε τη διάταξη του Μ.Κωνσταντίνου, η οποία επέτρεπε τη δημόσια καταβοή (κατακραυγή, διαμαρτυρία, αγανάκτηση) κατά των αρχόντων, δηλαδή το δικαίωμά του να καταφέρονται εναντίον αυτών. Ο Ιππόδρομος χωρίζονταν σε δύο ίσα μέρη με διάφραγμα (cripta spina). Στο μέσον είχε τεθεί ο υπάρχων οβελίσκος, ο οποίος είχε μεταφερθεί με διαταγή του Μ.Θεοδοσίου από την Άνω Αίγυπτο. Στην λιδια γραμμή, στην άλλη άκρη, τοποθετημένος ήταν άλλος λιθόκτιστος οβελίσκος. Επιχαλκωμένος, μεταξύ αυτών, βρισκόταν ο τρικάρηνος δράκος, τον οποίο ο Παυσανίας είχε αφιερώσει στους Δελφούς, μετά τη μάχη των Πλαταιών. Στην ανατολική πλευρά του Ιπποδρόμου του Βυζαντίου βρισκόταν το μεγαλοπρεπές θεωρείο του αυτοκράτορα. Πάνω από τα μεσόστυλα ορθώνονταν 4 χάλκινα και επιχρυσωμένα άλογα, που βρίσκονταν στον Άγιο Μάρκο της Βενετίας. Τα βάθρα των θεατών ακριβώς απέναντι, στη δεξιά πλευρά εκείνα των Βένετων, αριστερά των Πράσινων και στη μέση των θεατών που δεν ανήκαν σε φατρίες. Συνολικά στον Ιππόδρομο μπορούσαν να παρακαθήσουν 150.000 θεατές. Τον Ιανουάριο, μετά το πέρας του 12ημέρου και των εξαίσιων δείπνων, διεξάγετο Ιππικός αγώνας. Προηγούντο οι απαραίτητες προετοιμασίες, εξετάζονταν τα άλογα, έπειτα λάβαινε χώρα η κλήρωση, με σφαιρίδια παλλόμενα σε κληρωτίδα (τέτοιου είδους κλήρωση βλέπουμε στο ψ της Ιλλιάδας και στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή), που έδειχνε ποιός θα ξεκινήσει, οι Πράσινοι ή οι Βένετοι. Τον Ιανουάριο του 532 ένας παράδοξος διάλογος (άκτα) διεμήφθη μεταξύ του Ιουστινιανού και των Πρασίνων, οι οποίοι δεν έχαιραν της συμπάθειάς του εξαιτίας της Θεοδώρας, η οποία ποτέ δεν συγχώρεσε την σκληροκαρδία τους. Συγκεκριμένα όταν πέθανε ο πατέρας της, ο οποίος ήταν αρκτοτρόφος των Πρασίνων, η μητέρα της μη δυνάμενη να μεγαλώσει τις τρείς εξαίσιου κάλλους κόρες της, ξαναπαντρέυτηκε και ζήτησε από τους Πράσινους να προσλάβουν το νέο της σύζυγο ως θηριοκόμο. Αυτοί απέρριψαν την ικεσία και οι Βένετοι, αντίστοιχα, τον προσέλαβαν στην κενή θέση του θηριοκόμου. Ο Προκόπιος στα «Ανέκδοτα», εμφανίζεται εμπαθής ως προς τον Ιουστινιανό αλλά και τους Πράσινους, τους οποίους θεωρεί θρασύτερους των Βενέτων. Το ήθος, το κούρεμα και το ντύσιμό τους είναι κατ’ αυτόν ενδεικτικό του θράσους και της έπαρσής τους. Λεπτομερώς περιγράφεται και η κόμμωση την οποία υιοθετούσαν. Έκοβαν τις τρίχες της κεφαλής μέχρι τους κροτάφους και άφηναν πίσω τα μαλλιά μακρυά, ποτέ δε δεν ξύριζαν τα γένεια και το μουστάκι τους. Αυτό το είδος κόμμωσης ονόμαζαν «Ουνικόν».Την νύχτα είχαν όπλα ενώ την ημέρα έφεραν δίστομα ξιφίδια , τα οποία έκρυβαν κάτω από το ιμάτιό τους. Αυτά τα χρησιμοποιούσαν εναντίον των μαρτύρων, των λωποδυσιών και των φόνων. Αντίθετα, οι Βένετοι εμφανίζονται πιο ευπρεπείς τόσο στους τρόπους, όσο και στο ντύσιμο. Με τη δύση του ηλίου αποσύροντο στα σπίτια τους. Οι φατρίες την εποχή εκείνη δεν στήριζαν ιδέες και αρχές, ούτε βέβαια είχαν πολιτικό πρόγραμμα. Ως κύριο μέλημά τους προβάλλεται (οι ένθερμοι και ενδόμυχοι πόθοι τους, όπως χαρακτηριστικά γράφεται) η ατιμωρησία των κακούργων της δικής τους μερίδας. Εκείνη την ημέρα του Ιανουαρίου του 532, αμοιβαίες αντεκλίσεις των φατριών ακούγονταν στον Ιππόδρομο, προσβολές και ύβρεις κατά του θαλαμηπόλου του αυτοκράτοτορα και δέηση ατιμωρησίας υπέρ ενός μέλους των Πρασίνων, δέηση, όμως, που δυστυχώς δεν εισακούστηκε. Οι Πράσινοι αποχώρησαν και ο Ιππικός αγώνας συνεχίστηκε με τους Βένετους. Ο Ιουστινιανός, ενώ καμία βιαιοπραγία, ούτε φόνος δεν είχε γίνει στον Ιππόδρομο, διέταξε την εκτέλεση των επτά υποδίκων, οι οποίοι κρατούντο στιος φυλακές για προηγούμενους φόνους. Η καταδικαστική απίφαση προέβλεπε την καρατόμηση (αποκεφαλισμό) των τεσσάρων και τον απαγχονισμό των τριών. Από τους τρείς απαγχονισθέντες οι δύο έπεσαν ζωντανοί. Ο ένας Βένετος ο άλλος Πράσινος. Ένας μοναχός μετέφερε τους δύο εγκληματίες στον Άγιο Λαυρέντιο. Ο έπαρχος Ευδαίμων, για να μην εκπληρωθεί η ευχή του λαού για τη σωτηρία των δύο, κύκλωσε με στρατιώτες τον Άγιο Λαυρέντιο και δεν επέτρεπε σε κανέναν την έξοδο. Από τη στιγμή αυτή άρχισε η στάση. Οι φατρίες ήταν ενωμένες, ενώ μοιράζονταν κοινά κίνητρα, τη σωτηρία των μελών τους. Όλοι μαζί μετέβησαν στον ‘Έπαρχο ζητώντας την απόλυση των διασωθέντων από την αγχόνη. Δεν έλαβαν όμως καμία απάντηση. Οι αρματοδρομίες συνεχίστηκαν μέχρι τον εικοστό δεύτερο άθλο και στον Ιππόδρομο, αντί για υμνωδίες στον αυτοκράτορα ακούγονταν το «Φιλανθρώπων Πρασίνων και Βενέτων πολλά τα έτη», καθώς και δεήσεις υπέρ της αμνηστείας των δύο κακούργων. Η συμφιλίωση των φατριών υπήρξε ολοκληρωτική και το σύνθημα που επελλεγη ήταν η λέξη «Νίκα», ώστε να γνωρίζονται και να διακρίνονται από τους στρατιώτες και τους σωματοφύλακες, οι οποίοι μπορούσαν να εισχωρήσουν στις φατρίες, φορώντας ανάλογα ρούχα. Τη νύχτα τα πλήθη συγκεντρώθηκαν στο Πραιτώριο απαιτώντας την απόλυση των κακούργων. Δεν έλαβαν, όμως, καμία απάντηση. Εξοργισμένοι από την περιφρόνηση που εισέπραξαν, έβαλαν φωτιά στο Πραιτώριο, που διαδόθηκε στα μαγαζιά και το μεγαλοπρεπές μέγαρο ενός Πατρικίου. Σε ελάχιστο χρονικό διάστημα όλα έγιναν παρανάλωμα του πυρός. Οι στασιαστές, πάνω στο μεθύσι της διαρπαγής έσφαζαν τους στρατιώτες που έτρεχαν για να σβήσουν τη φωτιά. Τις πρωινές ώρες τελικά έσβησε η φωτιά και τα πλήθη σκόρπισαν. Ο Ιουστινιανός υποκρινόμενος γαλήνη, διέταξε ιππικό αγώνα. Πράξη που θεωρήθηκε πρρόκληση από τις φατρίες, οι οποίες έριξαν αναμμένα δαδιά και κάτω από τη λάμψη της Πυρκαγιάς της ξύλινης στοάς και του θορρύβου, τα πλήθη έτρεξαν έξω από τα ανάκτορα, όπου είχαν καταφύγει δύο σπουδαία πρόσωπα του κράτους, ο Ιωάννης Καππαδόκης και ο Τριβωνιανός. Μη τολμώντας ο Ιουστινιανός να διατάξει επίθεση, είτε διότι δεν εμπιστευόταν τη φρουρά είτε διότι αυτή δεν ήταν αξιόμαχη, ενέδωσε και απέπεμψε τα τρία μισητά πρόσωπα, τον Ιωάννη Καππαδόκη, τον Τριβωνιανό και τον Ευδαίμονα. Κανένα όμως αποτέλεσμα δεν επέφερε η πράξη του αυτή στην κατασίγαση του μαινόμενου πλήθους. Η λαίλαπα απειλούσε τα ανάκτορα. Πραγματοποιήθηκε σύσκεψη όπου επικράτησε η γνώμη του Βελισαρίου, ο οποίος πρότεινε έφοδο. Επικεφαλής των Γότθων προέβη στην απελευθέρωση του χώρου γύρω από τα ανάκτορα. Το πλήθος προς στιγμήν απεσύρθη για να επανακάμψει σφοδρότερο και βιαιότερο και να πυρπολήσει το χαλκόστεγο πυλώνα των ανακτόρων και την Αγία Σοφία. Από την αγία Σοφία η φωτιά μεταδόθηκε στο Αυγουσταίο, όπου ήταν το βουλευτήριο της Συγκλήτου, αποτεφρώθη η αγορά και τα μεγαλοπρεπή μέγαρα των μεγιστάνων. Οι φλόγες δύο ολόκληρες μέρες κατέκαιγαν το πλουσιότερο και μεγαλοπρεπέστερο μέρος του Βυζαντίου. Ταυτόχρονα σφαγές, λεηλασίες, λαφυραγωγήσεις και και κάθε είδους εγκλήματα διαπράττονταν από τις σπείρες. Μια τέτοια σπείρα μπήκε στο σπίτι του Πρόβου και του ζήτησε όπλα ην εο αυτοκράτορα. Δεν βρήκε τίποτα και έκαψε το σπίτι για να μην παρέλθει και τρίτη ημέρα χωρίς εμπρησμό. Την Παρασκευή οι ατελέσφορες συσκέψεις δεν κατέληξαν σε απόφαση. Ο στρατός, εντωμεταξύ, διέμενε στα ανάκτορα, το πλήθος ανέκτησε τις δυνάμεις του και επεδόθη στο προσφιλές άθλημα του εμπρησμού του Πραιτωρίου. Ευτύχημα αποτελεί το ότι φύσηξε βοριάς και άλλαξε την κατεύθυνση της φωτιάς. Είχαν προσκληθεί στρατιωτικά σώματα από παντού και η έφοδος αυτών των σωμάτων εναντίον του πλήθους ήταν μανιώδης. Πολλοί έπεσαν νεκροί, τους οποίους οι στρατιώτες έριχναν στη θάλασσα. Ενώ συνέβαιναν αυτά, ο κλήρος αποφάσισε να κάνει λιτανεία. Ο στρατός των Επούλων δεν επέδειξε κανένα σεβασμό ούτε στο σταυρό ούτε στο Ευαγγέλιο. Με την περιύβριση των συμβόλων της η στάση άλλαξε ροπή, ο θρησκευτικός φανατισμός αυξήθηκε στο έπακρο και εξαπλώθηκε σε όλες τις τάξεις της κοινωνίας. Στη στάση μετείχαν και οι γυναίκες, οι οποίες εκτόξευαν πέτρες, κεραμμύδια και ότι άλλο εύρισκαν πρόχειρο. Ο στρατός για να προχωρήσει πυρπολούσε τα σπίτια. Οι στασιαστές κατέλαβαν την Οκτάγωνο και για να τους διώξει ο στρατός έβαλε φωτιά, με αποτέλεσμα όλοι οι θησαυροί των χειρογράφων να γίνουν στάχτη. Την επόμενη Κυριακή, ο αυτοκράτορας προκήρυξε αγώνες και τα πλήθη προσήλθαν. Τότε έδωσε όρκο ενώπιον του λαού, ζητώντας του να ησυχάσει. Προς στιγμήν το «ήμαρτον» και η «αμνηστεία» συγκίνησε τα πλήθη, αλλά μετά το «Ζητω» ακούστηκε το «επίορκε γάιδαρε». Μετά τον εξευτελισμό του όχλου επέστρεψε στα ανάκτορα, όπου ανακοίνωσε την απόφασή του να πάνε σην Ηράκλεια της Θράκης. Ο στρατός ήταν αυτός που θα φύλαγε τα ανάκτορα. Τότε επενέβη η Θεοδώρα: «Δεν σωζόμεθα δια της φυγής, παρά να αποθανωμεν αδόξως, προτιμότερον να αποθάνωμεν ενδόξως αγωνιζόμενοι...». Το πρωί της δευτέρας ο όχλος πληροφορήθηκε ότι δεν κρατούνταν στα ανάκτορα οι ανηψιοί του Ανβαστασίου, Υπάτιος και Πομπηίος, τους οποίους ο Ιουστινιανός υποψιαζόταν ως υποκινητές των ταραχών. Όρμησε, τότε ο όχλος στο σπίτι του Υπάτιου, τον έστεψε αυτοκράτορα και τον οδήγησε στον Ιππόδρομο. Ο Ναρσής, ευνούχος θαλαμηπόλος του αυτοκράτορα, βρήκε τους πιο σπουδαίους από τους Βενέτους και τους είπε ότι εστρεφοντο κατα του ίδίου συμφέροντός τους αφού με τον Υπάτιο η δική τους φατρία δεν θα είχε καμία απόλύτως εύνοια. Από τη μια οι λόγοι του Ναρσή και από την άλλη τα χρήματα που μοίρασαν, έφεραν το ποθούμενον αποτέλεσμα, τη διάσπαση των φατριών. Στην αρχή οι φατρίες λογομαχούσαν, όταν ξαφνικά οι Βένετοι επευφήμησαν «Ιουστινιανέ Αύγουστε των Βίγκας»(νόκα). Οι θηριωδέστεροι των Πράσινων επετέθησαν κατά των Βένετων και ο Ιππόδρομος αντηχούσε από αντίθετες κραυγές και προπηλακισμούς. Ο Βελισσάριος έφθασε σχεδόν απαρατήρητος στον ιππόδρομο και ώρμησε, με τους γνωστούς για την ωμότητά τους Γότθους, εν μέσω αλλάλαγμών, και έτρεψαν σε φυγή τους πάντες, τους οποίους οι Γότθοι θέριζαν σαν χλόη. Ο Μούνδος με τους Ερούλους εισέβαλε στον Ιππόδρομο και το ίδιο έκαναν και άλλοι φονεύοντας αδιακρίτως Πράσινους και Βένετους. Ο Ιππόδρομος γέμισε αίματα από τους τριαντα μέχρι και τριαντα πέντε χιλιάδες κατασφαγέντες. Ο Υπάτιος και ο Πομπηίος συξελήφθησαν. Ενώπιον του Ιουστινιανού ωδύρετο, ενώ ο Υπάτιος έλεγε ότι παρά τη θέληση τους και για το καλό της βασιλείας τους συγκέντρωσαν στον Ιππόδρομο. Εκτελέστηκαν και η περιουσία τους δημεύθηκε. Ο Ιωάννης ο Καππαδόκης και ο Τριβωνιανός αποκαταστάθηκαν. Η πόλη μετά το συμβάν περιήλθε σε νεκρική σιγή. Το θέαμα των πυρίφλεκτων ερειπίων ήταν τόσο άγριο ώστε ο Ιουστινιανός διέταξε την ανοικοδόμησή των. Το αποτέλεσμα της στάσεως ήταν ότι έκτοτε οι φατρίες έχασαν κάθε πολιτική σημασία. Ο Ιππόδρονος διατηρήθηκε, οι φατρίες, τα χρώματα, η στάση, το βάδισμα, τα πάντα. Η απάνθρωπη κατασρολή της στάσεως του Νίκα κατέστησε τα πνεύματα δουλικότερα και συνετέλεσε στην αποχαύνωση και στην απάθεια για τα δημόσια αξιώματα....]
===
Συμπληρωνει και διορθωνει ο Εργοδότηςhttp://ergdhmerg.blogspot.com/ και τον ευχαριστουμε..
[....Τα άλογα του Ιπποδρόμου δεν "ήταν" στον Άγιο Μάρκο της Βενετίας. Είναι μέχρι σήμερα εκει, στην πρόσοψη, διότι μεταφέρθηκαν το 1204.
Και: «Ιουστινιανέ Αύγουστε των Βίγκας». Το σωστο είναι "- Τούμ βίκας!" ("- Εσυ νικάς!", στα Λατινικα). Εξ ου και "τούμπα", το γνωστο πνευστο μουσικο όργανο.

Επίσης: Οι φατρίες έχασαν τη νίκη μέσα απ' τα χέρια τους, διότι έκαναν κι άλλες βλακείες. Ενω οι συνθήκες ήταν άκρως ευνοϊκες (έλειπε ο τακτικος στρατος σε πόλεμο), κι ενω είχαν περικυκλώσει το Ιερον Παλάτιον, τό 'ριξαν στο μεθύσι και δεν μπούκαραν μέσα.
Οι στρατιώτες του Ιουστινιανου (που φρουρούσαν το παλάτι) ήταν όντως ξένοι, όπως αναφέρεις (οι λεγόμενοι "βαράγγοι"), δηλαδη η "αυτοκρατορικη φρουρα" (ήταν ξένοι, για να μην προλαβαίνουν να μπλέκονται σε συνομωσίες - στα πέντε χρόνια έφευγαν υποχρεωτικα για την πατρίδα τους). Καλοι πολεμιστες, αλλα το παλάτι το κρατούσαν με νύχια και με δόντια, μπροστα στον μαινόμενο όχλο.

Εκείνο που συνέβη, ήταν ότι απο κρυφη έξοδο του παλατιου έφυγε αγγελιαφόρος προς βορραν, να βρει και να φωνάξει πίσω τον κυρίως στρατο, που μαχόταν τους Πετσενέγους (αν θυμάμαι καλα), κάπου στη σημερινη βόρεια Βουλγαρία.
Ο στρατος όντως επέστρεψε όσο γρηγορώτερα γινόταν (μέσα σε δύο μέρες), φυσικα πρώτα το ιππικο. Και αμέσως κατέπεσε επάνω στους μεθυσμένους στασιαστες, κι έγινε το έλα ναδεις.....]